장음표시 사용
441쪽
AD L. II. DE IUSTITIA ET IURE D.
orpturos sanctae Dei catholicae & apostolicae ecclesiae se esse participes,ei nec unquam nec ulla ratione restituros esse in posterum passurosve, quantum quidem in ipsis erit, ut quis eam oppugnet. Nullam se pecuniam vel prastitisse
cuiquam vel promisisse, nec suffragi j quidem praetextu : Annonis ex publico
magistratui constitutis contentos sere,fiscalibus & item criminalibus negotiis diligentem operam insumpturos esse: Aequos in iudiciis sore, ac secundum id quod ipsis iustum esse videbitur. Aequabilitatem omnem in publicis & priuatis contractibus obseruaturos esse, daturosque operam ut & assetar, & reliqui comites sui puriter ac incorrupte degant,nihil furentur, nullum facinus admittant, nulla in re peccent, si quem eorum secus se gerentem ipsi magistratus deprehenderint,rem restituturos,damnumq; resarcituros,illumque qui vetitum quidpiam admiserit ab se amandaturos,& quam primum expulsuros esse. Adiicit ad extremum Iustinianus, ex solemni sacramentorum more diras&imprecationes,quibus se deuoueant magistratus, qui ea quae superius exposuimus non obseruauerint, ei a si inquit -ουτως φυλαω, ἀπο-ωObs α lino τά-αιάει όντ' pKερα κρυε τοῦ ιι αλου δεσπό6 θ. - inpo0nrula I - χm P κώ μερίδα τοῦ ἰουδα ,---του νισόν μ- non Καν, cis S oh bus ποπαῖς τJνη- m GA Irurice is περισχοι , ς υπcrimis G, , quae sunt horrendae adeo atque horribiles, meo quidem iudicio, ut neminem eas lecturum esse, quin &animo & corpore totus cohorrescat putem. Eius autem sormulae veteris locum occuparunt laganae quidem, at multo mitioris & humanioris ut videtur quae sic habet, si sciens fallo, tum me Die piter salua urbeque arceque bonis eiiciat, ut ego hunc lapidem. Quod vero nouam a Iustiniano conceptam& introductam horribilem esse diximus, nequis cum aliqua ipsius manium contumelia literis mandasse me arguat, adscribam eiusdem Imperatoris hac de re testimonium,quod proditum est No.' ι--c it . ubi quae circa magistratus constituerit refert, vi trio'ων ἁ γναbi S '
do 1'sistratuum in eandem sententia idem Imperator loquitur in Novellis suis constitutionibus'. Magistratus etiam Atheienses quotannis Iureiurando is vise aliquo adstringet rint. Nam nouem quidem se δες, siue magistratus hi au--P rem erant Eponymus,Rex, Polemarchus& sex Thesmothetae) iurabant se legum praecepta seruaturos, nulla vero munera accepturos,si secus facerent, statuam auream poenae nomine Delphis erecturos esse. Sic enim Iulius Pollux', a ἡ βάλη, -nκννουτοι πρῖς G cασιλειω ς-,ῆ ἔτι τω λιθου, ἐφ' o maφυ- -- Δαλ ωτους νόμους. - μν δωροδοκήσω, ου-ανθ GP ἀ-Γ . ἱδὼ ν ε ιἀκρόγαρλπ ανελθον Τις ωμνυον ι . Huius etiam rei meminit Heraclides ' & Plu .
natus Athenis,mus Areopagitarum,alter quingentorum, qui ab initio, id est Solonis temporibus erant quadringenti, postea quingenti, postremo autem
additis duabus Demetriade atque Antigonide tribubus ad reliquas quarum iudicio
442쪽
iudicio hic Senatus constituebatur, coeperunt esse ξακ , id est sexcenti.Qua de re Plutarchus in Solone & Demetrio Videatur. Ille plerianque de caede, hie de publicis negotiis tractabat: hic annuus erat, ille perpetuus: certus horum, illorum incertus erat numerus. Hinc βουλαικειορκοse, iusiurandum Senato rium. Fuit & aliud quod de Heliasticum nominabatur. De illo prius de hoe posterius. De utroque breuiter agetur. In illo haec erant, et os νομους βουλcindi, utar ut Xenophon auctor est ' Item ου Gηπια - , ουδε -- DO H.
μα - - γελη Γλω, υλὶμ et ιν φαγον ων, Vt est apud Andocidem , ubi tamen in ' ' i' legendum, υράουερο,,ut οι πλωτερον γεγενημMοι qui fuerant ante Euclydem intelligantur, idque ea quae praecedunt, manifestum ut puto faciunt. Praeterea, Q. A, o αθμων, Qua de re videatur Demosthenes εἰ μακροι ς. An - , δεώ - a docides autem plenius extulit in oratione' aduersus Alcibiadem, cum ait, Gib, 5-πον - τον νομον, ος 9ιωτια - Ορκω του δεώ -τ'- νομοθέomν, ει γὰρ, ομνυli μηδένα μὴri εξελειν, μήτε δεησῆν, iam λποίει ἀκρδεν. Fuerunt &alia quaepia in hoc iureiurando ut ex Lysiae oratione collegimus, quae E pl -
δωκεν, η-αν Hης ν τι - πε et λίωας, ἴς ουδε ελ ερα τω - δαἰγλκη, vobis. ἀν ὰπιρρη si, ος ουδὲ τὸ π ρ ρη λα πιιπα -. Ex quibus omnibus intelligi & exponi debet illud Demosthenis contra Neaeram, v νε- λα- θ γγόνου λαγχανει cουλα ειν α πολλόδωρος, Roκιμα Ois a - ωόω τον νό- ιυμπ ροκον. Nam issa μοι ου appellatione τον βουλαὶ κον intelligit, de quo di ximus. Heliasticum vero ius urandum a Demosthene profertur in orationeri uoκρα ς, sic dictum ab iudicibus qui Heli astae, vel ἀπο 6 quod in unum locum simul conuenirent, vel ἀπο- quod sub Dio iudicarente ἐκ Ma -- nominati sunt, ut Vl planus Demosthenis interpres notat'. Eius erant capita ς ' ' complura in quibus haec praecipua. Primum- - τὰ 4ου- ' quotin us R, μου - , αθl His, Rουλ τῶν πενυκοσιων. Aeschines aduersus νη- - Ctesiphontem ἀτο πλωταν ε5ξεν ἔν τῶ υ κω,ψης ira mis
443쪽
sinuatas, ininis δ' - οἰ- Rocri Cmn--sE ς re ς ψ-γει . Ad hae denique iurisiurandi huius particulam, illud eiusdem Demosthenis reserendu
ς άseo P ,6 γαρ - -ιν αμ- μαIt hos quidem locos omnes adduximus, ut intelligeretur quaevis esset huius in leges iurisiurandi Heliastici siue iudicialis,quod iustinianus a defensoribus ciuitatum praeberi Nouella sua linqua sic est, κωθ-α- s S x Ir is
κοπῆ)constitutione cauit. Et in Gallia nostra hodieque a Sena toribus iudicibusque omnibus ordinariis maioribus& minoribus in ipso ma inistratus ingressu praestari solet. Alia etiam eiusdem iurisiiurandi capita in illud quod a iudicibus & magistratum aliquem ineuntibus exigitur coplura transata esse memini,qua Ie hoc est de non accipi edis muneribus. Sic enim apud De-inosthenem) in Heliastico iureiurando legit uris δε δ αδ δ λι- ωs ενε ἡ: - -
causa neque ipse dona muneraue ulla accipiam, neque in meam rem alius,sed . neque ullum arte fraude ve aliqua quidquam accipere patiar sciens dolo malo. Quorum verboru sententia iureiurando quod pauid ante ex Iustiniani ipsius constitutione retulimus omnino continetur, eoq; reserendum est quod idem Imperator saepissime in Novellis suis a magistratibus ut obseruetur praecipit, δει remis eri Ἀθαρύς -ρἴ αροχ ιν-δασεωs ἄττα ς Os et si τίνμων ἀπ - 13θαρ- φυλά v θεῶ τε m ἡμῖν m ais ras χειρας, - --s
-γαλνε - δω.Vult eos puras & integras manus Deo,Imperatori, S legi seruare:&vtest in No. i.χεν , ut est in Nov. 24. ἀμμὼ vis, nulli neque magno neque paruo lucro studere, subdolam nullam in subdit orti iri. Z iuriam ac de mentum facere mercaturam,qua de re agitur in Nou. 8 i in i uix '. 11'. S 16'. Si secus secerint iudices,atque aliquid acceperint cotra sis, obn ' causas quidem pecuniarias triplum datae, duplum promis, pecuniae comitem ι d. - priuatorum ab ipsis exigere,illos autem dignitate ac potestate sua privari. Ex causis verbcriminalibus si quid acceperint, ipsos deportari, eorumque bona pisi omnia publicari, atque haec est sententia Nouellae i2 et .. V Illud quoque quod Heliastico iureiurando continetur de accusatore ac reo . pariter audiendis in haec verba, is ἀκροαλμι ram υτ -ου - του ἀπο γοαουῖ - - μγ, Iustinianus illo suo quod superius Latinum secimus comprehen- dit. Huc vero pertinet quod idem Iustinianus No.rs. ε ait, Lege sua caueri uti magistratus seruato legum praescripto iudicent,subditisque id quod aequii iu- δ
randi caput ex antiquis legibus Atheniensium a Solone latis desumptum est. Nam id ipsum qiiod modo exposuimus quotannis iurare iudices Athenien . nisine.
444쪽
ου Riωξις, quae omnia extant apud Demosthene in oratione Et μωκη cris, nec
tamen integrum Heliasticu iusiurandum,nisi fallor.constituunt. Illa naq; pars omissa est in qua sani te assirmabant, γνώμρ δηαιω Γ strat iactu, id est animo religiosissimo se iudicaturos. Nam qua de re scripta lex esset hanc se in iudi cando secuturos, quod vero nominatim lege aut psephismate siue decreto comprehensum non esset, in eo se ex animi sententia bonaque fide quod esset iustissimum ac aequissimum iudicaturos pronuntiabant, quod nos hodieque 1 ines G obseruare in iudieiis conuenit.Reiste igitur Iulius Pollux ad Commodum Ini ' peratorem lib.8.' ox θκει τοῦν inquit, et ιι υ ων νομι εισι, ἀψ
445쪽
νίμους υτιεῖ t: πνὶ acis μη εω ,συγ νήυητ' δικοι o nu, ubi obiter moneo legendum Ois γνώμη etῖ δικμία , Vel potius illud συν delendum, ut pote desumptu in ex vicini verbi ultima syllaba. Nam ruri ri 1 veniam significat,& veniam dare non est iustorum,sed misericordium iudicum. Quod Pollux ait,id ex Demosthene sumpsisse videtur, cuius haec verba sunt ex oratione aduersus Lepti
ta σειν ηαωμόκίε. Iusiurandum hoc erat ex legum praescripto, quae definiunt quod possunt, reliquum iudicio sententiae mentique magistratuum incorruptet ac sincerae permittunt,ut scribit Aristoteles in haec verba umo tuu A, Gδ α tari εινὴ sim δ' ἀφωπος ἀν λυαπο γνωρίζει , ωλ' lita. tutas δομο φ - τὰ λοιμὰτη δικαια γνωμη κρύει ibi διοικεiis et ἀρχούω: ἐπιδ ἐ-νωρθουὰθ διδω- in αν δόξηπειρω ou ἀμ ροων tu κρομωων dec. Non modo autem o seiu)icaturos profitebantur, sed&hoc addebant, ut Opinor, neque gratiae amicitiaeve, nec odij aut inimicitiae causa squod Censorum quoque apud Romanos vis.ostendimus iusiurandum fuit sententiam laturos est e. Hinc illud apud ii Gum Demosthenem legiriir, τε γὰρ τοῦ κου i m λει*M E ψηρω α γνώμη του δικ- , --t v sis δεκα ουτε ι 'ρας, quae et ' omnia disertis limus idem orator contra Aristocratem extulit in illo loco,
Δακομαι mes . ait. Nam sane qui non ex ipsis causis iudicant,sed ad causas liuicia iam facta domo deserunt,non modo auctoritatem, sed etiam no , civimen iudicum amittunt, ut Cicero ' scribit. Illud non omittam Aegyptiorum Uuis. reges olim adegisse iureiurando iudices suos, ut & si quid ipsi contra praeciperent, illi tamen id quod iustum videretur pronuntiarent. Id enim Pluta 1 in apoph. chus his verbis retulit ,οι αγ ὁ νε-λεις νόμon Τῶν τους δι-as ἐξάρκιζον oliκΛβα-cs ti προτί. κρῖνα τῶν μη δικα ιν,ς κριν , sic enim legendum est pro ου κρο ι. Caeterum ut apud Romanos sacramentis omnibus illa si scirNs r ALIO,& iuriiurando magistratuum illa quam diximul ex Iustiniani constitutione, sic Heliastico huic iuriiurando imprecatio & execratio quaedam quasi legi sanctio addebatur, quam Demosthenes literis consignauit aduersus Timocratem in illo loco, ε μνυμι αα ποσειδωνα, δεν an α. v j ἐπιποῖ l
λακὰγ sin .quanquam apud Iulium Pollucem , ubi hac de re non legitur L lib. s. Neptuni nomen, sed Apollinis. Sic enim scribit, Hunis ο εν ἀρδη διικα via A morata δο- , διαβασiλεια At profecto qui dij nominarentur,
446쪽
haud multum interest. Erat quidem certe illa vulgaris sacramentorum clauia sula apud Athenienses: quamobrem Andocides in oratione mei τις ius si
Itaq; Uκοis ἀραὶ iunguntur frequenter apud auctores, ut apud Aeschinem ad uerius Ctesiphontem ubi de Amphictionum iureiurando, quod auctore So
λός αι vel ηλια ia', sed etiam δι est.ι νὼὶ, id est iudices, qui per sintulas tribu, creabantur numero quatitor & quadrazinta,qtate Vero annorum sexaginta,ut Vlpianus Demosthenis interpres a Iulius Pollux lib. 8. notat iureiurando se illo ipso,ut arbitror,alligabant. Sic accipiendum puto quod Demosthenes πιος Καμ is scribit, ἔτος ο τον Ens αταν ροπή - μα fici SMν απώumν διαιτx o ιις διαμασυραμ ιου s νόμους ὀα Guiae δὲ istis. Iudices quidem apud Romanos in singulis causis ac litibus iurabant tam ciuilibus quam criminalibus, ut ex subiectis locis manifestum fiet. Cicero in Acade- t. Α- micis quaest. eam in cognitionibus modestiam iudices conseruasse ait, quae iurati iudices cognouillent ut ea non ut esse facta, sed ut videri pronuntiarens 16. tur,qua de re doctor meus in obseruationibus . Itaque iurabant iudices quod
T ς & alio loco idem Cicero indicat,vbi sic loquitur', Illi audiebant de eo de quo
iurati sententias serre debebant,& multam petiuit. Qua lege Quod in testem non iurasset,quae res nemini unquam fraudi fuit,&quod C. Verres praetor urbanus homo sanctus& diligens subsortitionem eius in eo codice non haberet, sui tum interlitus proferebatur &c. Si ex lege subsortitus non erat Iunius,aut 1 in legem aliquando non iurauerat,idcirco illius damnatione aliquid de Clu entio iudicabaturλ & , cognoscite nunc id quod ad vestrum iusiuradu pertinet, quod veliti iudicij est,quod vobis oneris imposuit ea lex,uua coacti liiiccoue - σώ- nistis de crimini b. veneni Sc. Idem Cicero alibi sic scribit , Ciam vero iurato dicenda sententia G. meminerit Deum se adhibere testem , id est ut arbitror, mentem suam,qua nihil homini dedit ipse Deus diuinius. Itaque praeclarum a maioribus accepimus morem rogandi iudicis si cum teneremus. Quae saluas LP- - fide sacere possit &c. Hactenus Cicero. Apud Paulum Poponius lib. xx xv D. ad edictum scribit, Si uni ex pluribus iudicibus de liberali causa cognoscentide re non liqueat,caeteri autem consentiant, si is iurauerit sibi non liquere, eo a M.t quiescente caeteros qui c5sentiunt sententiam proferre 3cc.Gellius alicubis refert se iudicio quo pecunia repetebatur additum iudicem,cum actor non pro-
447쪽
baret, qui tamen erat expertae fidei vitaeque inculpatissimae, reus contra plenusset fidiatum & fraudum, neque ut Favorinus philosophus suaserat reum con-emnasse,sed neque absoluere volui fle. Quid autem fecerit, his verbis ipse refert. Sed maius ego altiusque id esse existimavi, quam quod meae aetati & mediocritati conueniret,ut cognouisse & condemnasse de moribus non de probationibus rei gestae viderer, ut absoluerem tamen inducere in animum meum
don quivi,& propterea iuraui mihi non liquere,atque ita iudicatu illo solutus sum. Credo Pomponium & Gellium ad veterem illum iurisiurandi morem aspexisse, quemadmodum S ad veterem illam formulam NON Lictv ετ, de qua M. Tullius pro Cluentio sic scribit. Deinde homines sapientes ex vetere illa disciplina iudiciorum, qui neque absoluere hominem nocentissimu pos.sent, neque eum de quo ellet orta suspicio pecunia oppugnatum re illa incognita primo condemnare vellent, non liquere dixerunt. Redeo ad iusiurandum. Asconius auctor est ,cum multi iudices in consilio cum praetore suo iudicaturi essent.qui quaesitor fuisset in publica causa, verbi gratia, repetiidarum, ambitus,maiestatis, necesse suisse eos primum de decuria Senatoria conscribi cum Senatus iudicaret,deinde in urnam sortito mitti, ut de pluribus necessarius numerus confici posset:tertiὁ, id est post urnam permitti accusetori ac reo, ut ex illo numero reiicerent quos putabant sibi aut iniquos, aut ex aliqua re incommodos fore &c. Reiectione celebrata,in eorum locum qui reiecti fuerat, subsortiri solitum praetorem alios quibus ille iudicum legitimus numerus compleretur,prima enim sortitio dicebatur. Sequitur deinde apud Asconium, Hispersectis iurabant in leges iudices,ut obstricii religione iudicarent. Cum iurans ni omnes praeter ipsum praetorem, nomina eorum libellis, ut supra diximus continebantur.Haec Asconius qui supra dixerat haberi in ossicio praetoris, &in arca reponi nomina iudicum selector tim. Caeterum quia iurabant iudices,
ideo Asconius idem apud Ciceronem', haec verba IvRATOR vM HOM INvM,
ita exponit,ludicum scilicet qui in leges antequam iudicarent iurare consue uerant. At quid est quod in eo loco quem adduximus supra idem auctor ait, Iurasse omnes praeter ipsum praetorem,quod paulo post etiam ad illa Cicero.
tellus,tabellam iudiciariam iuratiis accipiet. Cum praetor fuerit, & non iurabit,quia non est moris,& in potestate habebit tabellas omnium iudicum. Praetor initio magistratus iurabat, in singulis, ut puto, causis non iurabar, quod erat annuus magistratus,nis sorte id iurabat se optimum quemque in selectos iudices relaturum quod Cicero pro Cluentio innuere viaetur. Iudices quod erant priuati nulloque magistratu sungebantur, in singuli causis iura sant, idque Iustinianus his verbis tradidit , Cui enim non est cognitum antiquos iu - I. dices non aliter iudicialem calculum accepisse nisi prius sacramentum praesti- 'tissent omnimodo sese cum veritate &legia obseruatione iudicium dispos- turos quae verba ex iis quae modo diximus exponi & illustrari possint. Sancit
autem imperator,veteris moris exemplo adductus, ut omnes omnino iudices
Romani iuris disceptatores non aliter litium primordium accipiant,nis prius ante sedem iudicialem sacrosanistae deponantur scripturae,&hae permaneant non solum in principio litis, sed etiam in omnibus cognitionibus usque ad mm I
448쪽
ipsum terminum & definitiuae sententiae recitationem. Haec enim verba sunti imperatoris . Hodie in Gallia nostra cum ad uniuersitatem causarum dentureta ut ita dicam iudices , in singulis causis non iurant, idque ex constitutione D. Ludovici Francorum Regis,de qua in quodam veteri libro manu scripto quoius & Gallorum & Romanorum verbis Gallicis, sed antiquis a D. de tonuillam Θ. 6- expositum continetur,hoc legere me commemini', Par Iordon Me de Salisa Lys lis iuges font sement-iurent au commenrement de bur mi rise, mu nonen chasiune cause. At prosectb in Senatu Tolosino Senatores quotannis solemne iusiurandum praestant, quod in Lutetiano aliisque, ut Vocant, Partamentis no itidem obseritatur: & merito,cum etiam si dum est iustitium a mu nere vacationem aliquot mensium habeant perpetuo tamen honore ac magistratu fungantur. Sed ut a Consulibus, a quibus haec tota disputatio initium duxit, aliquando terminetur,unum hoc addam quod erit lectu non iniucuniadum,ex antiqua certe historia depromptum est,ut in administrationis ingressu, se & in cinguli depositione id est cum ipso magistratu perfuncti se abdicarent, - honoremq; deponerent, solitos veteres iurisiurandi religione adhibita palamassirmare, magistratum ex legum praeceptis atque institutis a se gestum esse, quod duobus Ciceronis &Plutarchi testimoniis allatis ubi approbauero, finem faciam. Ait cicero in Pisonem, ego cum in concione abiens magistratu dicere a tribuno plebis prohiberer quae constitueram, cumq; is mihi tantummodo ut iurarem permitteret, sine ulla dubitatione iuraui rempub. atq; hanc urbem mea unius operaeste saluam. Mihi populus Romanus uniuersus illae in concione non unius diei gratulationem, sed aeternitatem immortalitem donauit, cum meum iusiurandum tale atque tantum i u ratus ipse una voce&consensu approbauit.Plutarchus vero in Ciceronis vita in eandem sententiam de tribunis loquensa' HS cου δε μονσπιρι εχ, s
μω M. Et haec quidem hactenus. Vereor enim ne plures sint futuri, qui de hoc genere me quod nimium multa scripserim reprehendant, quam a quod reliquerim quaedam laccusent.