M. Tulli Ciceronis Opera. Ex Petri Victorij castigationibus. His accesserunt castigationum eiusdem Victorij explicationes ac Ioachimi Camerarij Pabenbergensis annotationes Operum tomus primus. In quo Rhetoricorum ad C. Herennium lib. 4. incerto autor

741쪽

ORATOR. 7 3ctent,in eos acquiescunt,id uacare numero non oporaret sed ad hune exitu tamen a principio fini debet ueraborum illa comprehesio,er tota a capite is fuereint ad recinu ueniens ipsa coinsistit.ld autem bona disciplina exercitatu,qui ex muta scripserint,m quaecuns etiam fine scripto diceret, ilia scriptoru ejecerint, non erit didicillima. Ante enim circunscribitur mente sententia,

cons itaq; verba cocurrunt,quae mens eadem,qua nihil

est celer otium dimittit,ut suo quodq; loco restodeat,

quo descriptus ordo alias Aia terminatione cocludi turriuis omnia illa Cr prima, er media uerba, lectare debent ad ultimum. Interdum enim cursus est in oratione incitatior,interd- moderari ingre*o:ut iam a princiis pio uidense sis quemadmodum vela uenire ad extreamin: nec in nwmeris magis, quam in reliquis ommetis orationis, eadem cum Ariamus quae poetae, effugimus e men in oratione poematissimistudine. Est enim in utroisque Cr materia Cr tramitis:materia in verbis,tractatio in collocatione verboru. Ternae aute sunt utriusq; parates uerboru,translatu,nouam,priscum:nam de propriis nihil hoe loco dicimus. collocationis autem,eae, quas diaxim , compositio, concinnitas, numerus sed in utroisque frequentiores sunt Cr liberiores poetae. Nam Crtransfrunt verba cum crebrius, tum etiam audacuus:

er priscis libentius utuntur . er liberius nouis. quod

idem fit in numeris, in quibus quasi nec uati parere

coguntur: sed tamen haec nec nimis esse diuersu, ne, que usso modo coniuncta intelligi licet. Ita fit ut non item in oratione ut in versu numerus extet: id que quod numerosum in oratione dicitur, non semper numerosa, sed nonnunquam aut concinnitate, aut construae

742쪽

ctione uerborum. Iri si ii erus orationis quaeritur quisit: omnis est sed alvu alio melior atque aptior. si locus: in omni parte uerbor .si unde oremst: ex durium v luptates componendorum ratio:dicetur alio loco, quia pertinet ad in , quae pars quarta Cr extrema nobιs indiuidedo *iis ad quam rem adhibeatur: ad delectati nes quadosemperis' quo loco:in tota cotinuatione ue hora. i quae res efficiat uoluptate: eade quae in uersibus, quoru modum notat ars,sed aures ipse tacito eum sensu ne arte definiunt. Satis multa de naturasequitur Uus, de quo est accuratius distulandum. I n quo quaesitu est,in

toto ne circuitu illo orationis,quem Graeci ποώδερ, nostin ambit ,tum circuitum, tura coprehensionem,aut continuatione,aut circunscriptione dicimus:an in prinisciplis solum,an in extremis,an in utras parte numerus tenendus sit. Deinde quin aliud videatur esse numerus, aliud numerosum: quid intersit . T in autem in omnia hu3 ne n eris aequaliter particulus deceat incidere, an facere alias breuiores,alius longiores: i quando, aut cur,quibus p partibus, pluribus ne an singulis,imparibus an aequalibus,er quando aut istis aut illis fit utendis: quaes inter se aptifime collocentur Cr quomodo, an Oarimino nulla sitin eo genere didinctio: quods ad rem maxime pertinet, qua ratione numerosa fui oratio.Exa plicandu etia est unde ortu sit 'rina verbora, dicedum squantos circuitu3 facere deceat. Des eoru particulis,er tanqua incisionibus diserendum est, quaereses utrum una species er longitudo sit earum, anne plures: er si plures,quo loco,aut quando, quos genere uti oporteat. Postremo totius generis utilitas explicanda est,quae quio

dem patet uti non ad sinam enim rem siquam, sed ad

743쪽

phures Geommodatur. Ac licet non ad singulas res reis

spondente de uniuerso genere sis dicere,ut etiam sing M satu restonsum esse uideatur. Remotis igitur reliquis generibus unu strigimus,hoc quod in causis stro uera satur, de quo diceremus. Ergo in alijs, id est in historia,

er in eo quod appellamu3 xij ἀκυ, placet omnia dici Isocrateo, Theopompeos more, illa circunscriptione, ambitus,ut tanqua in orbe inclusa currat oratio,quoad

infimi in singulis perfictis, absolutisq; sententijs. Itas

posteaquam est nata haec vel circunscriptio,vel compre hensis,uel continuatis,uel ambitus,si ita licet dicere nerimo qui aliquo esset in numeroascripsit oratione generis eius quod esset ad delectatione comparatu, remoturas a iudicijs Prensis certamine, quin redigeret omneu sere 'in quadriam numerums sententias. N am eum is est a ditor qui non vereatur ne compositae orationis insidiis sua fides attentetur,gratiam quos habet oratori uoluaptati aurium seruienti. Genus autem hoc orationis neque

totum assumendu est ad causas forenses,nes omnino παpudiana Si enissemper utarcem satietate afri, tum quales etiam ab imperitis agnoscitur. Detrabit praeriterea actionis dolore, 'thamansi sensum actoris,totitit funditus ueritatem er sidem. Sed quoniam adhibenda nonnunqua est,prima videnda est quo loco, deinde quavdiu retinenda si tum quot modis coniurenda. Adbibenrida est igitur numerosa oratio, si aut laudandum est alia quid ornatius,ut nos in accusationis secundo de sicillae laude diximus,aut in senatu de consulatu meo: aut σα ponenda narratio, quae plus dignitatis deisderat, quam doloris,ut in quarto accusationis de E nnensi cerere,de Segestina Diana, Sγracusaram situ diximus. saepe Z Z s etiam

744쪽

ris o RATOR. etiam in amplificanda re,concessu omnim funditur n merose, Cr uolubiliter oratio. t d nos fruste non perstacimus,conati quidem sepsime simus: quod plurimis loacis perorationes nostrae uoluisse nos, ais animo cote disse declarant. I d autem tum ualet, cum H qui auditio oratore iam obsi tu est ac tenetur. Non enim id agit,ut

insidietur er obseruet: sed iam fauet, proces s uult,

dicendis uim admirans,non inquirit quod reprehendat. Haec aute forma retinenda non diu est, nec dico in per ratione,quam ipse includit,sed in orationis reliquis paratibus. Nam cum sis bis locis usus, quibu3 ostendi licere, transierenda tota dictio est ad illa, quae nescio cur,cum Graeci GAnxm er nomine nos non recte incisa ermembra dicamus. Nes enim esse possunt rebus ignotis non nomina: sed cum uerba aut suauitatis, aut inopiae causa transferre soleamus, in omnibus hoe fit artibus,vequum id appellandusi quod propter rerum ignoratioranem ipsam nullum habuerit ante nomen, nec itas corigit aut nomon facere verbum,aut a simili mutuari. module pacto deceat incise membratimve dici, iam uidebitam:mmune quot modis mutentur coprehensiones concluta flantas dicendu est. Fluit omnino numerus a primo,tu incitatius breuitate peta, tum proceritate tardius. cursum colentiones magis requirunt expossitiones rerum, tardiantem. Insistit autem ambitus modu pluribus, e qαibus una est secuta Asia mixime, qui dichoreus uocatur,qua duo extremi chorei sunt, id est e singulis longis er brein Explanandum est enim quod ab alijs ijdem pedes alijs nominantur uocabulis. Dictoreus non est ille quidesuastonte uitiosus in clausiulis, sed in orationis numero

nihil est tam vitiosum,quis si semper est ide. cadit a

745쪽

o R A r o R. ταγtem per se ire ipse praeclare,quo etiam satieris formidarida est magiis. MeHnte c. carbo C. F. Trib. pleb. in convicione dixit ris uerbis,O' Marce Druse, patrem appello. haec quidem duo binis pedibus incis . dein membratim, T u dicere solebas, sacra esse remp. haec item membra terant s. p)st ambitin, Quicuns eam uiolauissent, ab omηAbus esse ei poenas persolutas. dichoreusmihil enim ad rem extrema illa langa fῖt,an breuis. deinde, Patris dictu suis pietas,temeritas fili, coprobauit. hoc dichoreo tantus ci mor concionH excitatus est,ut admirabili esset. Quaero, non ne id numerim ejecerit. uerbora ordine immuta ,scsic, comprobauit filij temeridis . iam nihil erit,et 7 temtaritas ex tribus breuibus Cr longa est, que Aristotelas ut optima probat, a quo dissentio. At eade verba,eade senistentia animo istinc satis est, auribus non falla. sed id creabrius fieri non oportet. Primu enim n erus agnoscitur, deinde satiat, poctea cognita scilimre contrinnitur. Sed sunt clausul e plures, quae ninerosem iucunde cadant.

N am ex creticu3 qui est e longa CT breui er longa, cretus aequali paean, qui statio par est, Heaba longior:

quam commodi,sime putatur in solutam orationem illiis gari, cum sit duplex. nam ut e longa Cr tribus breuia bus, qui numerus in primo viget,iacet in extremo: aut totidem breuibus Cy Ionga, in quem optime cadere cenbent ueteres:ego non plane re cio, sed alios uni pono. N estondeus quidem funditus est repudiandus: etsi Vod est e longis duabus, hebetior uidetur CT tudior, habet tamen 'bilem quendani Cr non experte Agm tu gradu m: in incisionibuη uero multo magιs et in 1 Nemrabiris. paucitate enim peda studuitatu suae tarditate copenosat. Sed hos cum in claubulis pedes nomino,non loquor

2 2 4 de

746쪽

ris ORATOR. de uno pede extremo:adiungo quod tranimum prox mum superiore,sepe etiam tertium. Ne iambus quidem qui est e breui er longa,aut par choreo, qui habet treis

breues,sed spatio par non Hilabis: t etia da tγlus,qui est e longa et duabus breuibus, si est proximuε apostremo,parum uolubiliter pervenit ad extrem fi est extrerimus choreus aut stodem.nunquam enim interest uter sit eoru in pede extremo.sed ijdem hi tres pedes male cona cludui,siquis eorum in extremo locatus est,nisi cum procretico poctremus est damIu nihil enim interest da malus sit extremus,an creticus:quia postrema Hllaba breo uis,an longa si ne in uersu quidem restri. Quare etiam

paeana qui dixit aptiorem, in quo esset longa postrem uidit parvi quonia nihil ad rem est postrema quam Ionaga fit. I a paean,quod plures habeatis abus quam tres numerus a quibusdam, non pes habetur. Est quidem,ut

inter omneu constit antiquos, Aristotelem, Theophraastum,Theodectem, Ephore,unus aptipimus orationi uel orienti,uel medi putant illi etiam cadeti:quo loco mihi videtur aptior creticus. Doctimus autem e quinq; Dadubis,breui,duabus langis,Deuclonga, ut est hoc, Amicos tenes:quouis loco aptus est,dum semel ponatur: iteratus, aut continuatus numera apertum er nimis infignem βαcit. ΗΠ igitur tot commutationibus , ems uari s si ut Omur,nec deprehendetur manifesto quid a nobis de induis stria fui, Cr occurretur satietati. Et quia non numero solum numerosa oratiosed er compositione fit Cr g nere,quod ante dictum est, cocinnitati s copositione potest intellit eis ita structa uerba sunt,ut numerus non

quaesitus,sed ipsi secutus esse uideaturi ut apud crassum. Nam ubi lubido dominatur, innocentiae leue praesidium

747쪽

oRATOR. 4egordo enim uerborum efficit numerum sine ulla vera ea oratoris industria. Itaque si quae ueteres illi Herodotadico Cr Thuc didem, tot is eam aetatem apte numeri roses dixerunt ea non numero quaesito, sed uerbora collocatione ceciderunt. Formae vero quaedam sunt orati ius,in quibus ea concinnitas inest, ut sequatur numer necessario. N am cam aut par pari refertur,aut contraria contrario opponitur,aut quae similiter casit verba verabis comparantur,quicquid ita concluditur, plerans fient mmerose cadat:quode genere cum exemplis supra diaximus,ut haec quos copia acultatem Uberat,non semper eodem modo definendi: nec tamen haec ita sunt rina erastricta,ut ea cu uelimus laxare,nequeamus. Multum inaterest utrum numerosa sit, id est j ilis numerorum, an plane e numeris constet oratio. alterum fiscintolerabiale uitium ei Eiltera nifift,dfipat er inculta,er fluens

est oratio. sed quoniam non modo non frequenter, veri rura etiam raro in veris causis, aut forensibus circunscriapte numerostq; dicendum Vt: sequi uidetur ut uideamus quae sint illa quae supra dixi incis quae mebra. Haec enim

in ueris causis maximam partem orationis obtinent. coastit enim ille ambitus Cr plena comprehensis e quatuor sere partibus, quae membra dicimus,ut Cr aureis impleat,

er ne breuior sit quam satis sit, neque langion quaquam

utrunque nonnunquam,uel potius saepe accidit,ut aut ci lius ii ii tendum sit,aut langius procedendum, ne breuia in destaudasse dureta uideatur,ne ue longitudo obtudisse. Sed habeo mediocritatis rationem . nec enim loquor de MUMCr est liberior aliquanto oratio. C quatuor igitur.

quasi hexametrorum instar versuum,quod si constit ferire plena comprehensis.His igitur; ingulis uersibus quasi zz I nodi

748쪽

rso ORATOR. nos apparent continuationis,quos in ambitu coniungia, mus. Sin membratim uolumus dicere, insipimus: idque eu opu3 est,ab isto cursu inuidioso Acile nos cr saepe diis iungimus. Sed nihil tam debet esse numerosum,quam hoc quod minime apparet,er ualet plurimum. Ex hoc generu

re illud est crini, Milbos sectant patronos,ipsi prodestit. Nilii interuallo dixitFet, ipsi prodeunt, sensisset profrcto

elsugisse senarium:omnino melius caderet, prodeant ipsi. Sed de genere nune distulo. cur clandestinis consiliis nos oppugnant cur de per 'gu nostris copias comparat contra noss Prima sunt illa duo,quae Graeci uoacantinos incisa dicimus deinde teritu, illi,nos mein brum. Sequitur non longa ex duobusenim uesibus,id est

membru,postfla comprehesio est, Er in ston deos cadit: er crassus quidcm sic plerunque dicebat,idq; ipse genus

dicendi maxime probo. Sed quae incisim aut inembratime teruntur ,ea uel apti Pine cadere debent. ut est apud me, Domus tibi deerat ut habebaε.pecunia superabat at egebis. Haec incise dicta sunt quatuor. At membratim quae sequuntur duo, Incutristi amens in columnas: in alienos insanus insanisti. Deinde omnia tanqua crepidine quadacomprehensione Iongiore sustinetur, Depressim, caecam, iacente domu pluris quam te et quam fortunas tuas aeditanis1: i. dichoreo finitur. At distondetu proxima illud. nam in ijs quibus ut pugil ulla uti oportet, breuitas facit ipsa liberiores pedes,Saepe enim singulis utendum est,plerui que bims,Cr utrisque addi pedis pars potet, no fre terius amplius. t nceim autem Cr membratim traffin oratio in ueris caulis plurimum ualet,maximeque bu locis,cum aut argitus, aut res cssas:ut nostra in corneliana secunda, o callidos homines,ὸ rem excogitatam,ὸ ingenia metueα dua

749쪽

ORATOR. 7ι L. Membratim adhuc, deinde caesim diximus. Rursus membratim,T estes dare uolamus. Extremas equitur comprehensio,sed ex duobus membris, qua no potest esse breuuior, Quem quaeso nostriam Dilit, ita uos esse ficturassNec ullum genus est dicendi aut melius aut λrtius, binis aut ternis ferire uerbis,nonnunquam singulis,paulo alias pluribus .inter quas uarijs clausulis interponit seram n merosa comprehetisse, quam peruersie fuglans Hegesius, dum ille quos imitari L Uam uult,alierwm pene Demomphenem, sulcit,incidens particulas. er is quidem non mianus sententijs peccat quam uerbis, ut non quaerat quem appellet ineptum qui issu cognouerit.Sed ego illa crocer nostra poseu ut qui vesset, auribus ipsis, quid ni re

rosiam etiam in miniscis particulis orationis esset, iudic rei. Et quoniam plura de numerosa oratione diximus, qsum quisquam ante nos, nunc de eius generis utilitate

dicemus. N ihil enim est aliud Brute quod quidem tu misnime omnium ignoras pulchre ex oratorie dicere, nisi optimis sententijs, uerbisq; lactisitae dicere. Et nec se tentia ulla est quae stuctum oratori strat, nisi apte exposita,atq; absolute: nec uerbori lumen apparet, nisi dilia

genter collocatorum,er horam utrunque numerus illuri

strat. Numerus autem sepe enim boetemndum est noti modo non poetice iunctus, vera etiam rugiens illum,eis omnium dis alimus:non quin ijdem sint numeri no modo oratorii Cr poetar-,vera omnino loquentiri denis etiam sonatiam omnia quae metiri auribus possiimus: sed ordo pedum sici ut id quod pronutiatur, aut orationis aut poematis simile uideatur. Fiane igitur siue composiationem lae perfictionei siue ninem vocari placet, cractibere necesse est,si ornate gelis dicere,non sola squod au

750쪽

' fume oratio, quae no auistiritu pronuntiatis, aut interis ductu librarq,sed numero coacta, debet insisteret vera maetiam quod multo maiorem habent apta vim, quam sol α. Ut enim athletas,nec multo secus gladiutores videmus nihil nee utando acere caute, nec petendo vehementer,

in quo no motus hic habeat palaestrum quadam: κt quicis quid in bis rebus fui utiliter ad pugnam,idem ad sectu etiam sit uenust sc oratio nec plagam grauem jacit, nisi petitio fuerit apti: nec satis recte declinat impetum, nisi etiam in cedendo, quid deceat, intelligit. Itaque quo

lis eorum motus,quos απαλαsus Graeci vocant, talis boarum rabi uidetur oratio,qui non claudunt numeris senatentius .iant f abest ne quod ij qui hoc aut magistrorum inopi aut inviiij tarditate,aut laboris fuga no sunt assecuti,folet dicere,enervetur oratio compositione ueraborum,ut aliter in ea nec impetus udus,nec uita esse positi Sed magnam exercitationem res flagitet nequid eoru qui genus hocsecuti no tenuerunt,simile faciamus,ne aut verba tra ciamus aperte,quo melius alit cadat,aut uoluatur oratio. Quod se L. caelius Antipater in prooemio belli Punici,nisi necessurisscturim negat. O virum simplicem, qui nos nihil celat sapientem, qui seruiendum necesilauti putet.sed hic omnino 'rudis. Nobis autem inscribedo, atq; indicendo nec statis excusatio non probatur. nihil

est enim necessee r siquid esset, id necesse tamen non erat confiteri Et hic quidem qui hanc a Laelio, ad quem stris

psit,cui se purgat,veniam petit, Cr utitur ea traiectione verborum, nihilo tamen aptius explet, cocludiis senutentias.Apud alios autem,er Asiaticos maxime numero

seruientes, inculcata reperis inania quaedam xerba quasi compte