장음표시 사용
711쪽
Rede, sed quid poetas diuino ingenio procra ρ Ilias biones eos vidimus,quibus nihil posset in suo genere esse praestintius,qui non sola in disimillim personis satisficiebant,et en insuri versarentur,sed Cr comoedum Hirascaedijs,ex tragoedum in comordi' admodum pluis iere uidimus ego non elabortans cum dico increBrutedieo: idni in me quidem iampridem ι fictum est quod β,
rerum βit. Tu autem eodcm modo omneu cavsas ages sistit aliquod causarum genus repudiabistaut in ista cauta 'perpetuum,Cr eunde stiritum sine ulla comutitione obtinebain Demosthenes quidem, cuius nuper inter imatagines tuus, ac tuorum quod em credo amares cim tare in Tusculanam uenillem, imaginem ex aere vidi, nihil Lsia subtilitate cedit, nihil argutijs Cy acumine Ηγα preidi, nihil lenitate Aeschini,σ1yleiore uerbors. Mutitae sunt eius totae orationes subtiles,ut contra L eptinem: multae Cr totae graves, ut quaeda Philippicae : multae v riae,ut contra Aeschinemst ae legationis,ut cotra eunde pro causa Ctesiphontis. Iam illud mestum quoties uult diripi Cr a graui 'imo discedens,eo potifimum delabiis turiclamores tamen tam mouet, CT tim in dicendo pluririmum efficitiem grauitatis locis utitur. Sed ab hoc puis rumper abeamu3 quandoquidem de genere,non de homine quaerimus rei potius, id est eloquentiae vim Cr naturiram explicemus. Illud tamen,quod iam ante diximus,mea minerimus,nil nos praecipiendi causa eslie dicturos:atque ita potius acturos,ut existimatores videamur loqui, non magistri. in quo dimen longius progredimur , quod uia demus no te Volum esse lecturum,qui ea multo,quam nos, qui quasi docere videamur, habeas notiora: sed hune librum etiam si minus nostra commendatione, tuotata a tamen
712쪽
tamen nomine diuulgari Merse eg Est igituo per e
eloquentis puto,non eum solum facultatem habere, qua
sit eius propria ust lares diceri sed etiam vicinam eius, atq; finitimam dialecticoris scientiam assumere: quouquam aliud uidetur oratio esse,aliud disturuis: nec idem loqui esse,quod dicere: alime utrans in diserendo estidilburendi ratio er loquendi, dialecticora sit oratoruaute, dicedi er ornasi Zeno quide iaca quo disciplina
Stoicora est ,manu demostrare solebat quid inter has arates interesset. na cura copreserat digitos,pugnans 'rarat, diale licam aiebat ei modi es et eum autem diduxearat, CT manum dilatauerat,palme illivi similem eloque tiam esse dicebat. A is etia ante bine Aristotelis princia pio artis rhetoricae dici illim artem quasi ex altera par te respondere dialectice: ut bo euidelicet di trant inter se, quod haec ratio dicendi latior sit, illa loquendi eo tractior.Volo igitur huic summo,omnem,quae ad dicena dum trahi posset, loquendi ratisne esse noram: quae qui dem res quod te bis artibus erudita, minime illit da plicem habuit docendi uiam. Nam cr ipse Aristoteles
tradidit praecepta plurima disserendi, er postea qui di
lectici dicuntur, pinosiora multa pepererunt. Ergo eum censeo,qui eloquentiae laude ducatur,non esse earin rearum omnino rudem: ed uel illa antiqua, uel hae chosippi disciplina institutu, nouerit prima vis, naturam, geranera verborum, simpliciam, cr eopulatorum. deinde
quot modis quidq; dicatur, qua ratione uerum fi vim ne sis iudicetur: quid efficiatur e quoque: quod cui cons
quens sit, quod que contrarium. cum que ambigue minta dicantur, quomodo quidque eorum diuidi explandisrique oporteat. Haee tenenda sunt oratori :sepe enis
713쪽
dus erit in ris explicandis quida orationis nitor. E t qu niam in omnibus quae ratione docentur Cr via, primam
condituendu est quid quids sit c nisi enim inter eos qui
disceptent, convenit quid1rι trud de quo ambigitur,nec recte diseri, nec unquam ad exitum peruenis i potest explicandu elisaepe verbis mens noBra de quas re, atq; inuolutae rei notitia definiendo operienda est. quidem
definitio,est oratio,qme quid fit id de quo agitur,ofienadit quabrevisime. Tum Mi scii, explicato genere cuium recuidenda est quae sint eius generis fluestrinae, ut parates,ut in eas tribuatur omnis oratio. Erit igitur Mefiis cultas in eo quem uolumus esse eloquerem, ut donire reposit, neq; id siciat ram presse er anguste, quam in illis eruditifimis disturuionib*s feri solet sed eum explandatius,tum etiam uberius,CT ad comne iudicium populari revis intriligentiam accommodatius. Idem p etiam, rares postulabit,genus uniuersum instecies certis,ut nulla neq; praetermittatur,nes redundet, partietur ac diuidet.
quando aure,aut quomodo id ictu nihil ad hoc tempus. quoniam ut supra dixi)iudicon me esse, non doctoremuola. Nec uero dialecticta modo sit inuructu sed habeat omnes philosophiae notos et tractatos locos. Nihil enim de religione,nihil de morte,nihil de pietate nihil de chariritate patri nihil de bolim rebus aut mala, nihil de uiris tutibus aut uiti js,nihil de olycio,nibi e dolor nihil deuoluptate, nihil de perturbationibus animi er erroributiquae saepe eadunt in causas, sed ieiunius aguntur: nihil, inqua ine ea scientia,quῶ dixi,grauite ample, copiose dici et explicari potni. De materia loquor orationis etian sinon ipso de senere dicendi:uola enim prius habeat
714쪽
ώ Ο R A Τ o Rorator rem de qua dicat, dignum duribus eruditis, quam cogitet quibus uerbis quids dicat, aut quomodo. Q eetiam quo grandior fit,er quodammodo excelsior ut de
ierlate dixi seupra ne pissicorrum quidem esse ignarum
volo. Omnia prosim, c- se a caelestibus rebus refri ad ba manus,excelsius magniscentivis er dicet ex senistisi. O s illa diuina cognouerit, nolo ne ignoret, ne haec quidem ha mana. I us ciuile teneat, quo egent causa fisenties quotidie.Q3id est enim turpiusquam legitim Cr ciuiliuem controuersiarum patrocinia suscipere, cum sis legis er ciuila iuris ignosas cognoscat etiam
rerum gestirum, Cr memoriae veteris ordinem, maxima scilicet nostrae ciuitatu,sed Cr imperiosiorum populoru.er regium illustriam: quem Iaborem nobis Attici nostri leuauit Iabor, qui conseruatιs, notatiss temporibu3,nihil cum illustre praetermittere annorum si tingentora mea morium uno libra colligauit. Nes ire autem quid antea, quam natus sis, acciderit, id est semper esse puerv. Q nidenim est aetas hominis, ni se quwm memoria rer m veteru,
cumsuperioriam aerite contexitur s comemoratio autent
antiquitatis, exemplorum s prolatis siumma cum delectitione ex autoritatem orationi asyrt er fidem. Sic igitur instructus veniet ad causas, quarum habebit genera prisinu ipsa cognita Erit enim ei pristinu, nihil ambigi posse, in quo non aut res cotrouersia aciat,aut verba.Res aut de uero, aut se recto, aut de nomine. Verba, aut de
ambiguo,aut de contrario. IV am si quado aliud in senteatia uidetur esse, aliud in uerbis, genus est quodda ambiagui,quod ex praeterito verbo feri solet, in quo,quod est ambiguoru propriu,res duas significari videmus. cu tam pauca sint genera causarit,etium argu mentora praecem pauca
715쪽
ORAT O R. pauca sunt. Traditi sunt, e quibus ea ducantu duplices tori: uni e rebus ipfiis, alteri assumpti. Tractatio igitis rerum efficit adiimrabiliorem orationem: num ipse quide res in perjacili cognitione uersuntur. quid enim lasequia tu quod qde artii fit,nisi ortari oratione,in quo aut coaecilietur auditor, aut erigatur, aut paret se addiscendumsrem breuiter exponere er probabiliter et aperte, ut quid agatur intelligi posit: sua confirmare, aduersaria eueristere: eas esticere non perturbat Usingulis arginenatationibus ira concludendps, ut ociatur quod sit constaquens iis, quae sumentur ad quanque rem coctrinandam post omnia perorationem inflammante,restinguentent ueconcluderes Has paritis quemadmodum tractet singulas discite dictu hi hoc Ioco: nee enim semper tractantur
uno modo: Quoniam autem non quem doceam quaero.
sed quem probem: probabo primum eum,qui quid deceaat,uidebit. Haec enim sapietia maxime adhibenda eloqueati ni, ut sit temporum personari s moderator. Nam
nec sic e nec apud omneta, nec contra omness,nec pro omnibus, nec omnibus eodem modo dicendum arbitror. Is erit ergo eloquens,qui ad id quodcunque decebit,poterit accommodare orationem. Quod cum 'tuerit, tum ut quidque erit dicendum, ita dicet: nee futura iciune, nee grandia nanute,nec item contra, sid erit rebus ipsis parier aequalis oratio. Principia verecunda, no elatis inter
sauerbusta acuta sentent ijs,vel ad ollensionem aduos HI,uel ad commendationem sui. Narrationes credibiles nec historico, sed prope quotidiano sermone explicat. dilucide. Dein si tenues causae, tam etiam argumentandι tenue filum ex in docendo, ex in resistendo: Us ita tranebitur,ut etiam ad rem anta ad orationem fiat ausio. AZ a cum
716쪽
uero causa ea inciderit,in qua vis elo stentia posit exprom, tum se latius functi orator, tum rege et j loci et animos Cr sic alficiet ut volat, id est ut cause natura
ratio temporis ponulabit. Sed erit duplex omnis eius ornatus ille admirabitri,propter quem escendit in rustum bonorem eloquentia. N am cum omnis pars oratioaris esse debet Itudabilia,sic ut uerba nullum,nisi aut gramve,aut Aegatas excidat: tum fiunt maxime luminose , Crquasi actuose partes duae: Quarum ulteram in uniuersi generis quinione pono,quam sit supra dixi Graeci apis pellant , Alierum in augendis amplifcando, rebus, quae ab eisdem est nominam. Quae etsi aequabiliter toto corpore erationis lusu ese debet, tamen in communnibus locis maxime excellet: qui comunes appellati quoaxidentvν mutarum ijdem esse causarum, sed pro ij si gularum ese debebunt. Ac uero illa pars orationis, quae est de genere universo,totas causas saepe continet.Q, quid est enim illud in quo quali certamen Hi consNuempe, quod Graece νρiremν ' dicitur, id ita dici placet, vi traducatur ad perpetuam quaestion : atque de uniueraso genere dicatur,nisi cu de uero ambigetur, quod quaeri
coniectura solet. Dicetur autem no Peripateticorum movre est enim illorum exercitatio elegans iam inde ab Ariapotcle confiitura sed aliquanto neruosius, Cr ita de re
communia dicentur , uter pro reis muta kniter dicanatur, er in aduersarios assiere. Asgendii vero rebus, σi contra ab riendis nihil est quod nu perficere post ordotior qκod Cr inter media argumenta βciendum est,qu tiescunque dubitur uel amplificandi, vel minuendi locas, Cr pene infinite in perorando. Duo sunt, quae bene traia oratore,admirabilem eloquentia ant. QAOra ulter
717쪽
mores,G' ad omnem vitae consuetudinem accomodat Hierum quod ijdem m imκ, nominant,quo perta viratur animi Er concitant , in quo uno regnat oratio. Itibiasuperius,come,iucundum, ad beneuolentiam conciliis andam paratu :bosiuehemens,incensam,incitatam, Focausa eripiuntur: quod cum rapide fert sustineri nutalo pacto potest. Quo genere nos,mediocres,aut nudito eritium mima: sed magno semper in impetu,scpe aduersa rios de Ititu omni deiectam. Nobis pro Amiliari reo summas orator non restondit Hortensius. vi nobis homo audacissima catilina in senatu accusatus obmutuit. No bis priuata in causa magna Cr graui, coepisset curio pater respondere , subito assedit, cum sibi uenenis erepta memoriam diceret. Quid ego de mi erationibus laquari
quibus eo sum usus pluribus,quod etiam si plures dicis
mus,perorationem nubi dimen omnes relinquebat. in quo
ut uiderer excellere, non ingemo, sed dolore a sequebar. qualiacunque in mesiunt me enim ipsium non poea ηιtet quandi sint )sed apparent in orationibus: et si e rent libri stiritu illo propter quem maiora eade ira
aguntκ quam cura leguntur,viderisolent. Nec vero misscitatione Iolim mens rudicum permovenda est qua nos ια dolanter uti solamus, ut puerum i ntem in munitas perorantes tenuertassilit alia in causa excitato reo nomu, sublato etiam filio paruo, plangore Cr timentatione complaremus forum sed etiam est sciendum,ut irascatur iudex,mitigetur,invideat, siueat, eontemnat, admiratae oaeri diligat,cupiat, satiente assiciatur, steret, metuat, laetetur,doleat: qua in uarietate,duriori ,accusatio suppetitabit exepti:iratiorum,definsiones meae. Nullo enim modo
718쪽
modus the non tentatus sit: dicerem permum,si ita tuis curem, nec in ueritate crimen arrogatis extim cercii 'Dd ut supra dixi nulla me ingeni sed magna in anianu inflammat, ut me ipse non Neistam : nec unquam is quidi diret incenderetur,nisi ardens ad eum perueflifer or
tro. v terre exemplis domesticis, nisi ea legissalienis,uel Latims,si ulla reperirem: uci Graecis, si deceaerit sed crufi perpauca sunt ieceu iudiciori :nihil Anisto iii nihil cottae,nihil sulpiiij dicebat inclius quam scripsit Hortensim. Verum haec uri quam quaerimus , quanta fit stic ur: quoniam exemplum non habemus : aut si exempla sequimur, a Demosthene sumamus, in quidem perpetuae dictiovis ex eo loco, unde in clesiphons iudiis eio de suis sectis, confliis, meritis in rempub . aggressus est dicere. Ea princto oratiσ in eum stimum,quae est in. ta in mentibus nostris,includi sic potest,ut maior eloqatia hon requiratur. Sed iam frina ipsa restit, Cr chara cter ille qui dicitur: qui qualis esse debeat,ex ipsis quae supra dicta sunt, intelligi potest. Nam Cr singulorum
uerborum,er collocutorum lumina attigimus: quibwspe abundauit,ui uerbum ex ore nullum nisi aut elegans,dudi graue exeat: ex omnii genere frequentisimae transi tiones erunt, quod eae propter sitirilitudinem transferunt animos aer restrunt ac mouent huc et illuc: qui motus coagitationis celeriter agitatus per se ipse delectit. Et rellis qua ex collocutione uerboru, quae fumi tur quasi limina. magnum afferunt ornatum orationi. Sunt enim sit inlia iv iis,quae in amplo ornatu scerue aut fri appellantur insiaegnia: no quod sola ornent,sed quod excessunt. E a de ratio est hora, quaesunt orationis lumina,Cr quodammodo ina
719쪽
o R A ΥΝΟ R. fignia: aut duplicanturiiuralitu verba aut breuia ter comunta ponuntur,aut ab eode uobo ducitur saepitu oratio ut in idem con citur,aus in utruque, aut adiunagitur idem iteratu, t idem ad extrema refertur, aat eoae. tinenter unum uerba no in eadern sententia ponitur: alit cum sitniliter uel cadunt uerba, uel de inui aut multu modps contrarijs relata contraria: aut cum grada fur versus reditur,aut cum demptu coniunctioniblo dissolute plura dicuntlir aut aliqui Murruntes eur id sciano rite 'dimi aut cis corrigimus nosmetipsos quasi reqprehendent :aut si est Wyqggoci vitio ues a miratio, rus uel conquestrerm: .aut nominis casu mpius co mutantur. Sed sententiars ornament maiora fiunt; 'ibus quia stequentisime Demosthenes utitur, soli qui putent id So ei Meloquentium maxime esse laudabilem ει uero nullus sire ab eo locus sine quadam conformati ne sententis edicitur: nec aliud quicquam est dicme,nissomnes, aut certe plerasque aliquas ecieia ira inares αιent quas cum tu optime Brute teneas, quid ηttinet nominisii thaut exempla mitin notetur Iocum . Sic igi tur dicet illi quem expet:mus, ut verset saepe mitis modo Mandem π unaim rem,et bireat in eude, comoreturq; scirrentia. sepe etiam ut.extenuet aliqiud, sepe ut ueri eus: m declinet a proposito,dsectatq; sententium ut pro . nut quid dicturus sit,ut cum transtrarit tu aliquid, desentat: ut se i se reuocet,ut quod dixit iteret, ut argumenvitum ratione concludat, utinterlogando urgeat,ut rursus
quo adinterrogata sibi ipsie respondeat, ut contra ut diis sat accipi ex sentiri uelit , ut addubitet quid potius Ut quomodo dicat,ut diuidatis parteu ut aliquid relinquat ac negligu, ut ante pr hiat , ut in eo ipsitan quo re,
720쪽
ι ORATOR. prehendatu culpa in aduersarium constras:uisaepe cum ijs qui audiunt, inonunqua etia cum aduersario quasi draliberet ut hominum somnoncs moros describat, ut in ια quaedum eloquetia inducat, ut ab eo quod agitur, auertat animos: ut sepe in bilaritate risumnue conuertat, ut ante occupet quod uideat opponi:ut copui et similitudines, ut utatur exemplis,ut aliud alii tribuens dii retiat, ut interis pellatore coerceu ut aliquid reticere se dicat, er dentinatist quid caueat ut liberius quid dudeat,ut irascatur etia, ut obiurget aliquando, ut deprecetur,ut supplicet,ut mea deatur,ut d .pposito declinet aliquantula,ut optet,ut exta cretur, ut sat ijs apud quos dicet, familiaris Me alias caetiam dicedi quasi uirtutes sequatur:breuitate, si res petet.
Sepe etia re Medo subiiciet oculis: saepe suprastret quam feri posit:significatiosepe erit maior quasi oratis,fepe
hilaritas,sepe vite, naturari s imitatio. Hoe in genere nam quos luam uides ornmis cluceat oportet eloquentiae magnitudo sed bo nict eo locati, er quasi strum ernexa uerbis, ad eam laudem quam uolumus, aspirare non possunt. De quo cum nabi deinceps uidere est dicendum; et fi no mouebunt iam mei a quae siupra dixeri, umen ii, que sequutur perturbaso magis. Occurrebat enim posse repretri non inuidos solum,quibus refria sunt omnia, ea fautores etiam mearu laudis,qui non censerent eius uiri esse de cuius meritis tanta senatus iudicia βcisset,comproisbante Po. Ro. guanta de nullo, de artificio dicendi literis tam mulis mandare. Quibus si nihil aliud restondere nisi me M. Bruto negare rosanti noluisse, iusti esset excusotio,c Cratincipimo, er praestatifimo uiro, er recta
er honesta petenti sarissicere uoluissem. Sed si prositear quod utinam poscin me studiosis dicendi nccxpta, cr