Artis medicae principes de curanda febre typhode : comparatos in conspectum historicum / dedit Franciscus Ochs ; praemissa quaestione de auctoribus Graecis circa notionem affectus typhodis dissentientibus

331쪽

cipio conspicua. inquietudo, sudores agi sic pulsus frequens parvus, debilis inter initia, certe in malignis, saepe naturali similis. - Urina primis diebus aliquando

nihil mutata, aliquando tenuis, cruda, interdum turbida, CraSSa, sedimentosa Color non acer, ut in Vulgari bus putridis, et symptomata quam pro ratione caloris graviora Facis plerumque tetra Pristin statu

aliena Accsdunt sopor si vigilias dolor capitis, ha

Iucinationes sensuum Vertigo ConuulSiones, caligo, Sur ditas , sitis molesta, nausea. Vermes Ore naribus, anOProjsecti, alvi fluxus foetidi, biliosi, colliquativi. Stillas sanguinis, naribus . initio febris etiam Iargius proflu-Vium malum ost umorum, qui Saepe retrocedant, dissicilis maturatio.' Macula rubescentes, lividae, et alia anthemata, lingua aspera, migra extremorum modo ardor, modo frigus, in nihil denique mali est quod non intordum in dictis sobribus appareat. Bona signa in malignis hisc et postilontibus febri

bu Sunt graviorum symptomatum absentia, maculae multa et magnae, rubentes, critico erumpente Cum IeVamine, Persistentos, Vire bonRB.

Cura in lorisques convonit oum pestis ipsius modo relata, in aquo partim febri pro natura ejuSdem, Par tim ossicisnti maisHas occurrondum. In Pestilenti bus ab initio Isxipharmac temperatiora, quae destit Ictia etin, Postea, Si pus sest, sangui mittatur, isque ma turΘ antequam in corpore omnia turbata seisint scili cet ubi copia ills peccat si vasa distendit, Vel vire pre mit, Vel motu aliquo concitatur, ut metuendum Sit, ne in principem partem rapiatur. Simul primarum ViarumoVacuati non negligenda, quocirca clysmata cito adhibeantur 1enia. Sed ubi suspicio est mali iam progressi, a mali

Si a materiae cum tota sanguinis massa Communi alae,

Venae Sectio aut omittitur, ne potius debilitet, quam juvet Si vero sanguinis evacuatio requiritur, ire au-

332쪽

tomtasbiles sunt, cucurbitulas apponantur eaeque cruri hus maxime, ut a nobilioribus partibus impetu revocetur. Etiam venae sectio magis conusnit quas in sede instituitur. Purgatio ab initio alia opportuna non est, nisi quae Prima Via evacuet, nec reliquos humores Tagitet; itaque ex medicaminibus solummodo leniora admittan tur, fortiorum enim usu multi perierunt. Ipsi enim P uidi et maligni humors maximo naturam irritant iiDΘε Paulo vehementius moventur, validissimas deinceps QVacuatione essiciunt, ac diarrhosas non raro Periculo Sas. Quidam quum praeservationis causa purgationem in stituissent, et fomitem sobris malignae iam circumfer xent humoribus agitatis in obrom maligna jam 23PSQ inciderunt maculae eruperunt, intra pauco die morS

Vomitoria non segligenda, si mat0rios ad superiora turget, Cum nausea urgente, inprimis ubi ebris a PraVOvictu ortum ducit. Hinc itorum ad aloxipharmaca accedendum, dumnΘVero febris eorum usu intendatur. Eligantur itaque tem peratiora simul quo ebri ac putredini resistentia, ut ace

tOSa, poma citri, Cornu cervi, bolus Armena, amphoraetc. Quibus autem x his, uti serreis, facit obstructio ne incommoda in corpor adaugeantur, his admiscenda Sunt, quae Penetrant et humores expellant, ut card be

ned. SCOrdium, angelica etc. Aquae beZo dicas, acidis vegetabilibus temperatae. His accedunt externa aliquot prassidia, rictiones

oleosae, calidas ad sudorem promovendum praeeuntΘAETio , praesertim ubi Xanthema Speratur; a Ua n ctione aeger statim multis pannis cooperiatur, Sudor Θet Venenati fomitis ad ambitum attractio speratur ' . Ad eundem sitis usus spispasticorum cruribus Vel bra chiis impositorum non inconveniens est , ne multum S

333쪽

debilitat. Tutiores autem sinapismi quam eantharides,

vitandas enim Vesica Sunt. Ne ero mox in principio,ss imminuta aliqua ex arte materia applicentur. Deniqus otiam critico die talia prohibeantur, nΘ, si forte per alvum salutari excreti instat, obsistant. - ascnosior cura pestilentium obrium. Ubi Vsroma

ligna sobris dos in specie dicta, idem quod in pesti

lentibus venit perpendendum, num malignitas, an febris magis urgeat, dein etiam hoc, utrum ab interno humo

Tum apparatu, an per contagium provocata malignitas Sit, et quo natura ipsa ergat. Nam S a contagi mo bus On ractus est, Vel etiam natura ipsius conamen ad ambitum corporis tendere videtur, tutisSimum St, mota

sudoriferum adhiber temperatum, Posthac reliqua, quaΘcirca pestilenis febrem praecipiebantur. Si vero κpravo humorum apparatu febris fuerit, primas vias in

principiis morbi vacuandae Sunt ClySmuto, Rnna, 'R- marinilis, Syrupo OSar. Solui. Theo, Cassia. In harum sobrium cura diligenter statim a principio corporis Onstitutio et Victus ratio, quae Praecessit, ConSideranda.

A sortioribus, ut scammonio, plane abstinendum utile autem serum lactis. Sed si putredo statim increscit, stillico major os humorum turba, praecipue Si turgentilli, purgandum est; nec nisi ad diem tertium dissorro

hanc evacuationem Onvenit Seriu quiescendum, aut clysmate Solo agendum, ne medicamentorum intempe stiVO S humorum concitatio augeatur. Et si quidem tum temporis materiae prava magnam molem in primis viis haerere signa denuntiant, ante Venae Sectionem alvus laxanda Si vero non multa illa circa Ventriculum fuerit, sed praecipue in vena cava fomes haereres Vide tur, Sangui praemi88 Clysmate prius educatur Tar dius etiam purgare licet, Si mala temperies nou vitatur Cito proserpere, et febri est mitior, Verumtamen Ante septimum diem Emeticum autem et venae secti adhibeantur, ut supra dictum.

334쪽

4 moin conveniunt sudorifera temperata sortibus cnimoiusmodi pharmacis vires exhauriuntur, quum humores in hisco febribus non semper ita dispositi sint, ut per u dolos commodo discuti possint, discutitur nim tenuis,

crassus relinquitur Quapropter alteratione et praepa rations materiae incongruae opus est solet enim tali hus etiam morbis ioctionis issicium in vitali facultato adhucdum peragi Iuvatur Vero naturae hoc institutum modicaminibus aperientibus, incidentibus, temperantibus, intemperiem corrigentibus ' ex quibus potissimum eli genda, quae malignitati resistunt sive inloxipharmaci quidquam habent, incetosa tormentilla, carduus bene dictus, succus citri sic Magnus est usus spiritus vitrioli, cui insignis vis adscribitur putredinem istandi obstru ctiones apsriendi, incidendi, attenuandi, corrupta Separandi reliquorum deniqum medicaminum Virtutem in tendendi eoque alia Permixta, ut a Charata, sitim ossi cacius exstinguunt et calorem Oxysaccharum Abst nendum vero ab eo erit laesis pulmonibus, vel in ex ulcerations aliqua ' interna, sputo cruento. dysenteria, Sanguinis mictu, pleuritide, Ventriculi inflammatione sti sonibus ac tabidis 'Illa medicamenta pleraque sudo

rem simul movent, vel ad sudorem humore Praeparant, quos natura dein sponte per transpirationis iam pro

pellit.

Maturati autem humores nisi sponto projiciuntur, Per Viam convenientem evacuentur, lenioribus quidem medicamentis. Purgatio vix ant diem decimum quar tum suscipienda, imo si segnis, vel pituitosa materies Subest, vix ant 1 diem. - Si ad urinam materia

tender cognoscitur, emulsionibus eminum melonum, citri, cardui bened. c. aq. acetosae etc. juvanda hae excretio St.

Tot vero morbi temporo, tam in malignis quam in pestilentibus sobribus cordi opithemata roborantia utili ter applicabuntur.

335쪽

Victus boni succi sit et facilis concoctu, neque o piosus, naturae morbi aptus. A Vino, nisi forte syncopo

immineat, abstinendum. - Tenui CereViSi prodest, deCOCt. Corn. Cerv. Cum Spir. Vitriol. potio tam indi nata et simit. Putridas sebros, quae nunc astricas, biliosas, Venosa elo audiunt, quibusque sati frequons com styphodes status phrenitis, ethargus Vel popularis VeΙPrivatus, etiam nostro auctori animadvertebatur fere ad GALExa doctrinam is distinguit, dosoribit et curat, alteranti bus potissimum usus et evacuantibus, Phrenitidem, quan tum fieri posset, avertendo. Plurima ad hanc modendi rationem spectantia dicta modo sunt ut post o similibusiabribus convenientia, scilicet quae contra intemperiem S. Putredinem humorum hactenus praecipiebantur. Ex ortam Vero phrenitidem iisdem noster adminiculis fors Curabat, quibus priores et maxime Veteros ipsi usi sus

Variolas o morbilli pro specisbus variis Vel motibus malignas maioria rigu&gnae habentur ib. c. 12), similiter sis chias. Putat illas veteribus Graecis etc. Cognitas fuisse, quoniam causa jam locum habuerit et siqua apud HIPPO ΗΛΥΕΜ , GALENUM, ΑΕΤ1u descripta leguntur exanthemata, a nostra observatione nonnullis notis disserunt; lamon considorandum, ne nunc quidem Variolas etc. semper jusdem specie apparere, et ejuS-dem generis morbos aliis atqus aliis oculis ex diversi late regionum et victus, ex peculiari constitutione rerum Superarum, ex vario hominum vitae genere et causis aliis , tum extornis tum internis, quandam arietatem et mutationem accipere posse. Interim multa, qua tum ad naturam, tum ad curationem spectant, communia ha

bent Graeci autom seorsim de iis non egerunt, quum

336쪽

morborum spidemicorum comites sint, et crissos vic in morbis contagiosis et malignis erumpant, sicut nec descontagio et aliis, quae pestilente morbos comitari solent. Potochiae interdum dignoscenda veniunt a pu licum morsibus. Illae quidem Si digito comprimuntur,

ovanescunt paulisper, Sed redeunt Statim neque punctu ras vestigium in medio ferunt; in iis auto punctum morsu in medio Conspicuum a compressione non sii toscit, dicet reliquo rubor circumquaque evaneSCΘntΘ.

Oui triplex motus in corpore, idem et in petechiis

observatur Modo plane salutaris, criticus, morbum sol

vens, quod quidem rarius in hisce Interdum sympto viaticus, ubi cruda matorie adhuc et in principio morbi, dis non critico, propellitur id quod frequentius in e techiis. Hinc morbus non enitur, sed potius humor malignus in venis ebulliens et vel copia Vol pravitate

naturam Stimulans annuntiatur. Interdum medius qui

dam motus observatur, Cilicet ubi progresso morbo post aliqua coctionis Signa cum mediocri Virium robore talis excreti instituitur, unde conspicua remissio, Sed non intogra a morbo liberatio contingat. Etiamsi igitur a rius critice prodeant petechiae, potius magnam materiaΘ

copiam arguant, nihilominus ex paucitate macularum spes bona concipienda non est; nam potest natura im-hocillitas non sufficere in expetisndis humoribus a lignis. Nec obstat, quod saepe in periculum incidant, quibus has maculae delitescunt. Nam melius quidem, erumpere materiam; Stae tamen parum nec nisi halitum quasi de morbo subtrahunt indicio autem sunt dolito

SCenteS, materiam aliam viam assectars, et ad caput, ad Cor aut aliam partem internam moveri. - Rrdiu Ap Parente Vero, pariter a citius prodeunte Perquam PBricuIOSae, ob humorum crassitiem non facile superandam aut cutis densitatΘm. Signa morbi concomitantia ceteroquin sunt eadem, quae SuPra recensebantur, neque curatio disteri Venas

337쪽

ssotio, ubi opus est, ante quartam diem postea Omittatur. Cubiculi calor modiocris Lenia ac temperata ut plurimum praeferenda; neque in mitiori casu virs fortiori bus sudoriforis temor debilitontur. Alvi fluxus non

Supprimendus, Cum natura evacuationem instituat, dumns copia ille Oxcodat. Postea vires roborandae, ut in eSte. Vesicantibus Iocus est praecipus, ubi sexteriora ri gent, interiora runtur, vel gravia s,mplomata adsunt in capito, ubi habitus magis carnosus et temperame tum minus excitabiis.

Morbus ungaricus 1b. c. 143, contagiOSUS, saepe maculosus, febri stochiali similis, ubique prima

rum Viarum Vitioso apparatu infestus est. Variant au tem signa pro regionis et Victus ratione diversa, quum morbus in varias terras esset perlatus in nonnullis mi tior, quasi enervatus, Maxime constantia sunt dolor ad frontem atrox cardialia, ab attactu aucta Sitis in-oxhausta deliri an fers omnibus surditas , eaque Saluta ris pessima crisis tubercula in summo pedis, quae Ca Pendo aperta Serpebant, und negligentibus sphacelus tandem Cru OCCuparet. Periserunt omnes, qui vini potu

non abstinuissent Febris typhodes astrica . Curi haud absimilis sobrium postiisentium et a

lignarum descriptas Si corpus alias purum et per Con tagium saltem labem hausit, primis iis leniter evacua tis, aleriipharmac mox xhibonda . . Si vero ex incon gruo ictu morbus prodierat, is ex ventriculi cruciatu,

anxietate, nausea etc. Colligitur multum Saburrae en

triculo contineri: ea omnino purgantibus Vel emeticis tollenda est: has senim non concoquuntur et, quidquidasSumitur, corrumpunt si vero sudorifera intempestivΘexbibentur, in ponitior corpori sordes RPiuntur. Venae secti, fiat, ibi vires consentiunt et conStitutio

338쪽

oam squirit maturanda tamen est, cum cito Vires pro stornantur. Qui enim in principio illam neglexerant, pleriquo obierunt. Instituatur itaque primo Vel secundo dis depuratis primis iis, serius plerumque non fertur. Iacula smorescsentes sanguinis detractionem non impe diunt, natura enim onere illo liberata, quod rosiduum Est materiae jam potentior Vincit et expellere Valet. Viribus jam prostratis venae sectio omittenda; nequctetiam tuto instituitur, si vomitus vel alvi profluvium adost. Inciditur Vena in brachio, si vor debiliores sus Titi Vires commodius ex pede detractio fertur humo ribus ita simul revulsis Serius , Viribus jam lapsis, si

sanguini missione Opus esse videatur, cucurbitulas iugi Possunt, eaedem Passim Post Vena Sectionem, optime in partibus inferioribus adhibentur, derivandi causa. tura partim sic levata, sudoribus reliquiae morbi discutiuntur, servorem tamen non augendo, et comparatis inter ses sobro et materia maligna. Quo major haec, eo potentiora alexipharmaca, acidis tamen temperata. Plu rimum nocent Vinum a cerevisi sortis.

Fobres typhode statu infestas pro gravitatis et Per tinaciae arietate, quam ex materiae diversitat Pro sociam judicat, viribus naturas facilius, dissicilius si Perantibus, priorum Vestigia secutus , in putridas et postilentes distribuit, utrasque tum symptomatiam e hementia, tum coctione magis minusve perfecta, tum ad medicamenta responsione bene vel male promta intergo disserenteS.

Febris putridas ras coloris humoribus frequens causa inde ab antiquitat habotur biliosa intemperie8.

30 Meth. curand Lebr. Opp. 165 1. 8.

339쪽

Typum illa amars videtur tertianum , et quoniam acris est, inflammationes, aliasquo partium laesione proritat, inpximis phrenitides crebras, febres tamen citius ad finem viscurrontos Quibus 4 ut i ur a uitae geratur, diaeta antes omnia constituenda est, quae naturae humoris . quam maxime repugnet Et cum isto siccitato Sua, acrimonia et fervore potissimum noceat, victus h viectans, diluens ac refrigeran apprime conducit, qualis jam HippocRhae antiquitu tantopere milliS AES repertus. Scilicet tisana vel cremor ejusdem, Juscula ex orbis omollientibus, acidis egetabilibus condita; potus emolliens . blandus, incidulus At Vero, quando admodum tenuis et a serrimas bilis suspicio obtinet, non conveniunt acida. sed leviter incrassantia, Syrupu Violarum, aqua hordei simplex praeferenda. uibus ex pituitoso fomito volistrabitari febro ali symptomata et decursus doceant , quippe Segnior motu naturae ac Specie qui dom mitior, Sed gravior asps difficilior morbus diu turna virium dejectione et possimis accidontibus insignis; iis magis calefaciens Victus isque attenuans simul offera tur In illis quidem, biliosis, humidus o sit a frigi diis, dumns ad perflatum corpus denudetur, quum dia phorosi maxime opus fiat, quare leviter stragulis obvel tur. lintea saepe mutentur, modo non sint recenter lota, noc otionem redoleant, neque instante crisi, quotompore omnino nihil movendum Cetera omnia sim liter peraguntur, atque apud Veteres In pituitosis Veroo atrabitariis obribus, nimia frigiditas Vitanda; aerqus modico calidus et siccus conservetur, Victu Plenior, excarnibus, ut in longi morbis levis exercitatio, si pro trahitur morbus . In omnibus promiscue non retinenda, quae exp0lli obent, sed immodica quaevis evacuatio cohibonda perturbatio Vehemens omni CompeSCenda. Venae sectio statim ab initio sat nis infirmitas obtinet. Instituatur alvo prius laxata nemate. Copiam sanguinis istrahendi definiunt plethora, Vires aetaS,

340쪽

anni tompus, consuetudo te Mittitur autem partim ovacuandi, partim revellendi, partim intemperis arcon dae, partim coctionis juvandae, partim Osrigerandi sivssobro compescendi gratia. Tullus partitis vicibus con veniens copia deducitur, ne subita apud Veteres 1rs quens, quibus ad animi deliquium mitteretur jacturavitas discrimen inseratur. Parcius detrahatur in dia thos admodum biliosa ut Avic gus et ceteri Ara

bes jam monuerant), et aestate adulta, ne non in pituitosis et trabitariis, a Summa perpetuo ratio a bonda os coindicantium et contraindiCantium, quum pueros et senes hi sine et rigida in regions jusmodi s bros ut plurimum invadant. Ubi nimius labor praeces sit, caute et parCiu VaCuandum. Ceteroquin mittatur peracta Ventriculi concoctionso sordibus remotis, tempore quidem remiSSionis, Eque

in vigor sobris Iteratio missionis, , si ad opistio nomn cessaria . est eodem dies instituatur; si 4svulsionis causa, diversis diebus, ut natura motui Contrario per continuitato quasi assuefiat Aperiatur sena in brachio, aliquando in pede, quando quidem revellendum est, mi viros debilioros, ubi ad caput morbi impetus fertur, ac vigilias si dolori capitis urgent Frictiones raras fiant, nisi cum syncops sobris incedat. Cucurbitulae applicon

tur, ubi venae Sectionem aeta et ire non permittunt. Medicamenta maxime conVeniunt e Vacuantia et altor antia. Illa speciatim alvi dejectiones, Vomitum, Sudorem, urinam cienti hae vel sfrigorant vel alte nuant, incidunt, periunt, roborant.

Purgantia in principiis quidem sobrium prohibsa

tur, quia materia eliminanda in venis adhu retenta habetur, nisi, quod tamen raro, jam turgeat et natura eam expeller Conetur; tunc evacuandum, Ne in partem nobiliorem causa morbi irruat. Ut plurimum Vero Ο ctionem exspectare praestabit. Interim si apparatus a

stricus in primis viis residet, qui, ubi plurimus est, se