Cl. Rvtilii Nvmatiani Galli V .c. Itinerarivm

31쪽

Funditur insidiis, o rara staude plagarum, Terribilisque cadit fulmine dentis aper.

Quem Meleagris vereantur adire lacerti, Qui Iaxet nodos Amphitryoniade. Tum restonsuros pergultat buccina colles' Fit que reportanti carmine prsda leuis. Interea madidis non desinit Africus alis continuos picea nube negare dies. Iam matutinis Hyades occasibus Uda Iam latet Θberno conditus imbre Lepus .

' Exiguum radiis sed magnum fluctibus astrum

Quo madidam nullus navita linquit humum . Namque procelloso subiungitur Oarioni , Aestiferumque canem roscida prsda fugiti. Vidimus excitis pontum flauescere harenis Τ Atque eructato vortice rura tegi. Qualiter Oceanus medi s infunditur agris Denituenda vago cum premit arua salo. Sive alio refluis nostro colliditur orbe. Sive corusca suis sidera pascit aquis.

Fiois Primi Libri.

32쪽

CLAUDII RUTILI INVMATIANI ITINERARII

o N D UM longus erat, nec multa Mihmma passusu indu D βηρ poterat longior ese liber.

in I sdia continuo timuit . ura labori. sumere ne Lector iuge paueret opus. rape cibis asseri ferus fastidia sinis. Gratior est modicis baustibus νnda siti. Interualla risfess praestare videtur Qui notat inscriptus millia erebra lapis. Partimur trepidum per o uscula biva ruboremm fatius fueratfustinuissesemet. Tandem nimbosa maris obsidione solutis Pisano portu contigit aha se . A ridet placitam nactys crispantibus aequor,

Etyulcata leui murmurat unda sono. Incipiunt Apennini devexa videri, Qua stemit aerio monta repulsa Thetis. Italiam rerum dominam qui cingere visu, M totam pariter cernere mente velit

33쪽

LIBER PRIMUS.

Inueniet querna similem procedere frondi

Artatam laterum conueniente Mu. Millia per longum decies centena terunturA Ligurum terris ad freta Sicania

In latum varijs damnosa amfractibws intrat TFrrheni rabies, Adriacique falis. uua tamen est iuncti maris angustifima tellus Triginta ct centum millia sola patet. Diuersas medira mons obliquatur in undas Iu Qua fert atque refert Phoebus πterque diem. Urget Dalmaticos eoo vertice fluctus, Carulaque occiduis frangit Etrusca iugis. Si factum certa mundum ratione fatemur, consiliumque Dei machina tanta fuisi, Excubiis latis,s praetexuit . enmnum: Claustraque montanis vix adeunda in s. Inuidiam timuit natura,parumque putauis Arctois alpes opposuisse minis, 'Sicut vallavit multis vitalia membris,a' Necsemel inclusit qua pretiosa tulit. Iam tum multiplici meruit munimine cingi, Sosticitosque habuit Roma futura Deos.

Quo magis est facinuου diri Stilichonis acerbum Proditor arcani qui fuit Imperij. a I Romano generi dum nititur esse superstes crudelis summis miscuit ima furor. Dumque timet quidquid se fecerat ipse timeri

Inmisit Latia barbara tela neci . Visceribu nudis armatum condidit hostem 3O Inlatae cladis liberiore dolo.

Ipsa satellitib M pestitis Roma patebat,

Eo capιiua pr- quam caperetur erat.

34쪽

tantum Geticispassatus proditor amis, Ante sib3stina fata cremauit opis. OdimM Althsam consumpti funere torris. Nisaeum crinem fere putantur aves. At Stilicho aeterni fatalia pignora regni, Et pleno voluit pracipitare colin. Omnia tartarei cessent tormenta Neronis, consumat 'glad trisior umbra faces. Hic inmortalem,mortalem perculit ille. Hic mundi matrem perculit, illesuam. Sed diuerticulo fuimus fortasse loquaces, Carmine proposito iam repetamus item aduehimur celeri candentia moenia lapsu Nominis est auctor Sole corusca foror.

Indigenis superat rἱdentia lilia saxis: Et laui radiat picta nitore silex.

Diues marmoribus tellus,qua luce coloris Preuocat intactas luxuriosa iuiues. I.

Multa desiderantur.

35쪽

CASTALIONIS

36쪽

LECTORI S. R m sep xioribus annis apud Hieronymu

Cardinalem Rusticuccium virum amplissimum , omnibusq. ex partibus laudatiLsmum, qui me & Romam secum duxit,& tueri, o

nareq. numquam cessat. Eram in summo otio; quone abusus viderer,animum ad urbis antiquitatem cognoscendam appuli. Vias, Portas, Porticus,Templa, Basilicas,Theatra, Circos,Aqueductus, & reliqua id genus perlustranti sexcenta sese mihi monumenta Obtulerut quae ut exacte intelligerem, dum auctores, qui de urbe, ciuitateq. Romana aliquid aliquando litteris prodiderunt, euoluerem,in Claudium Rutilium veterem Poetam incidi, qui pulcherrimis, ervi ditissimis, castissimisque versibus Romae, Etruriae, uniuersaeq. Italiae, itemq. inlustrium quorumdam

hominum laudes recenset. In hunc cum mutra inter- legendum, ut fit,adnotassem, eaq. eruditis viris, mei

studiosis probari cognouissem, eoru iussu nolui diutius , qualiacum q. essent tibi, publicoq. inuidere. Quae auctoritate Iacobi Boncompagni viii summae Potentiae, summaeq. prudentiae munita aequi, boni si feceris, fructum industriae meae satis uberem me tulisse arbi trabor. Vale.

37쪽

DE RUTILIO

EX LIBRIS LILII GREGORII

GIRALDI DE POETIS. Idi & ego opusculum elego carmine compositum Rutilii Claudii Numatiani Galli, ad Venerium Rufium Hodaeporicon, non indignu ut legatur. Sunt enim in eo quaedam cognitione non indigna,seu historiam, seu elegantiam petas, ut est illud de Stilichone, quod parum ex alijs notum est, qui cum contra generu Honorium res nouas moliretur, Romae sibyllinos versus cremauit. Hi sunt Rutilij versus.

Quo magis es facinuου diri Stilichonis acerbum, Troditor arcani qui fuit imperij. Romano generi dum nititur esse superstes, Crudelis summis miscuit ima furor. Tum paulo po st. Ipsa satellitibus pestitis Roma patebat,

Et captiua prius quam caperetur erat. Nec tantum Gethicis grassatus proditor armis Ante Sibyllinae fata cremauit opis. odimua Althaeam consumpti funere torris, Nisaeum crinem fere putantur aues, At Stilicho aeterni fatalia pignora regni, Et plenas νoluit praecipitare colus. Quibus & alijs carminibus coij cere po ssumus eum

38쪽

non multum abfuisse ab Honori j , & Arcadij Impp.

temporibus. Fuit autem ipse Rutilius ut cum ex eius Poemate, tum ex inscriptione ipsius apparet, Gallus natione, Vir consularis,urbis Praefectus Tribunus militum,& Praefectus praetorio. Imperseetias ipsius itineris alter libellus est.vltra Lunam enim urbem,quae a me visa sunt exemplaria non procedunt.

DE EO DE Μ

E Rutilio Numatiano Poeta non ineleganti, immo pro temporum condicione erudito, haud sane multa habeo, quae dicam, cum nemo neque, qui ex antiquis, neque qui ex recentioribus de poetis Latinis scripserunt, ne verbum quidem de illo faciant, quaedam quae ex eiusdem duobus itinerari js, de quibus nunc dicere institui quantum ad eius vitam attinet excipiam. Ipse natus

est in Gallijs, quod & index libri, dc hi versus itinerarii primi indicant,in quibus de se ipso loquitur:

mea dilectis fortuna reuellitur oris, Indigenamque suum Gastica rura Nocant. Cum autem per ea tempora Ciuitatis Romanae priuilegia per totum Romanum orbem se se extenderent, cui diu ante ius ciuium Romanorum ab Impe- retoribus datum fuerat, ut his versibus docet: Religiosa patet peregrinae curia laudi, Nec putat externos quos decet esse suos. Ipse omnibus fere Romanis dignitatibus ab Impera tore Honorio Augusto sub quo vixit exornatus fui ta

39쪽

fuit,Patrem quoque habuit qui Tusciae consularem egit. ita enim, qui ei prouinciae praesciebat appellabatur , quod ipse his versibus , ubi de Pisarum urbe

loqui tur, sic refert.

Elide deductas suscepit Etruria Piso, Nominis indicio testificata genus, Hic oblata mihi sancti genitoris imago Pisani proprio, quam posuere foro. Laudibus amitis cogor lacrimare parentis Fluxerunt madidis gaudia maesta genis. Namque pater quondam TFrrhenis praefuit aruis Fascibus ct senis credita iura dedit. Ipse etiam ut ex libri eius praescriptione liquet, Tribunus militum, Consul suffectum intelligas) Praefectus praetorio & urbi fuit. De anno vero in quo urbis praefectiaram administrauit, qui fuit conditaeoo CL xl x. Christi vero, CD xv II. Honorio Augusto xi.& Fl. Constantio. v. c. I i. Coss. sic mentionem facit.

Quamuis sedecies denis, ct misse peractis

annua praeterea iam tibi nonin eat. Successorem in praefectiara urbana habuir VeneriuRufium, ad quem hunc duorum itinerariorum librum conscripsit, ut ipse indicat his versibus. Laetior hic nostras crebrescit fama per aures, Consilium Romam pene redire fuit. Hic praefecturam sacrae cognoscimus νrbis Delatam meritis dulcis amice tuis, Optarem verum complecti carmine nomen Sed quoi dam refugit regula dura pedes Cognomen Nersu, Veneris carissime RoIllo te dudum pagina nolira canit. Quo tempore Stilichonis perfidia Imperium occuC a dentale

40쪽

a 6 . DE RUTILIO

dentale a Barbaris, & praecipue Italia a Gothis, &Gallia a Francis,& Burgundionibus vexabatur, quos ipse euocauerat. cum insidias Imp. Honorio Augusta astruerer, filioque suo Eucherio imperium comparare studeret, quod his versibus elegantissime Rutilius deplorat,vbi de Apennino loquitur. Iam tum multiplici meruit munimine cingι

Soliicitosque habuit Roma futura Deos. Quo magis est facinus diri Stilichonis acerbum, Troditor arcani qui fuit Imperij. Romano generi dum nititur esse superstes Crudelis summis miscuit ima furor, Dumque timet quidquid se fecerat ipse timeri Immisit latiae barbara tela neci. Visceribws nudis armatum condidit hostem Istate cladiis uberiore dolo.

Ipsa satellitibus petritis Roma patebat

Et captiua prius quam caperetur erat. Nec tantum Gethicis grassatus proditor armis Ante Sibyllinae fata cremauit opis. Hic cum post expletum praefecturae tempus ex Vrbe in Galliam ad auitos agros reuerteretur, & exinde Romam rediret, multorum veteru, ut Iulij Caesaris, qui Hispaniense,Traiani Imper. qui Dacicum, Alexadri Seueri Augusti,qui Persicum, Horatij po tae qui Brundusinu,Ouidij,qui Milesium, Firmiani, qui Africanum,itinera scripserunt, itineraria, & ipse duo composuit, alterum de itu ex urbe in Galliam, alterum vero de reditu ex Gallia Romam , quos idcirco hic apposui, quod praeter multa loca scitu digna , quae in utrisque itineribus accurate, & egregie

Vescripsit, urbem quoque Romam, quam hoc libro illustra-