Liber historiarum partium Orientis, siue Passagium terrae sanctae, Haythono, ordinis Praemonstratensis, authore, scriptus anno Redemptoris nostri 1300

101쪽

no Cathar, in quadam maxima ciuitate, quae uocatur lans,qua aedificare fecit pater suus, sicut superius estexpressum. Potentia quidem eius est ualde magna, plus 'enim posset imperator solus ille, qua omnes simul a Principes Tartarorum . Gentes istius Imperatoris re putantur nobiliores 8c ditiores, & sunt melius munit onecessariis, quonia in Regno Cassiay, in quo dΤunt, diuitiarum multarum abundantia maxima iisuenitur. . Praeter magnum Imperatorem, sunt alii tres magni Re ' 'ges & Principes Tartarorum, quorum unusquis*dominium magnum tenet, obediunt tamen Imperatori, tanquam eorum domino naturali. Et quo ones quas inter se habent,ad Imperatoris curiam d.serinatur,&a eius iudicium deciduntur. Primus quidem istorum v uocitur Chapar, alter uocitur Hochtay,&alius

orbanda appellatur. Iste Chapar dominium suum tenet in RegnoTurquestan,& magis appropinquatgenti Imperatoris qalii. Potest etiam,ut dicitur,ad pugna

ngregare quatuor centum milia equitum armatoru. Homines illi sunt audaces, & isti enui bellatores,non tamen habent equorum, siue arimorum abundantiam,sicut necessarium esset eis. multotiens gens Imperatoris mouet istis guerram, & isti quandom mouentguerra contra Carbanda,&gentem luam. Dominium istius. Chaparantiquitus filii unius domini permagnam partem,qui Doar nomine appellabatur. Hoetay Rex iis

102쪽

TERRE SANCTE. arorum, dominium strum tenet in R*nio Cumaniata

in quadam ciuitate, quae uocatur Sara. Potest etiam,sicut dicitur, congregare ad pugnam tacentum milia Oquitum bellatorum, isti non tantum commendatur in licto armoRt,sicutgentes Chapar, licet equos habeant meliores. Quando mouentguerra contra gente Carbanda, quando I contra Ungaros, quando inter se

rixantur. Praesens uero Homtay,dominium suum tenetpacisve & quiete. Carbanda suum habet dominiuin Regno Asiae maioris, & moratur in ciuitate Thauri , ducere potest ad pugnam tercentum milia equitum bestatorum. Isti sunt a diuinis partibus congreg u , diuites sunt,& oibus necessariis bene muniti. Chapar& Hochtay,quandocp mouent guerram contra praedictu Cainanda. Carbanda uero nulli guerram mouet, nisi Soldano Aegypti, contra quem sui antecessores saepius pugnauerunt. Chapar & Hochisy libenter auferrent terram &dominiu Carbandar,si ualerent,sed non possunt, licet potetiores sint eo terris &gentibus,utdictum est. Et haec est ratio,qualiter Carbanda potest re fistere tantae potentiae inimicorum, & defendere teria suam. Asia enim tota,in duas partes est diuisi,una em

pars dicit Asia prolanda, & in illa parte habitat Impe

3yxor et suo reges superius nominati,Chapar uid licet N H0chtay . ruta uero pars uocatur Asia maior, & in illa moratur Carbanda saepe diebis . Tres uiae sunt s

lammodo perquas itur deprostatam

103쪽

D A s s A' G I V Mmaiorem,una uidelicet ut a,per qua itur de R o Tur questati ad Regnum Persarum . Alia uia est,quae dicit Ledorbent, quae uia est prope mare; ubi Alexander construxit ciuitatem,uocatam Portam ferri, sicut in his stori s Regni Cumanior plenius continetur. Alia uia: est per mare maius, quae transit per Regnu Abcas, per Prima uiam non postunt haberetngreitium gento C par,ad terram Carbanda,absi* magno discrimine&labore,quia nulla pabula inueniretur pro equis, AP ad plures dietas,quia terra illa est arida & deserta, & arit si possent peruenire ad terras cultas,& habitatas,equi to/taliter deficerent,propter same:aut essent ita sessi, & uoribus uacuati, quod a parua quantitate inimicompose sent faciliter debellari, & sic nolunt capere illud iter. Ex parte uero de Ledorbent, possienigentes Hochmyh here ingressum ad terras Cartanda, sex mensibus anni solummodo, uidelicet tempore hyemali . Sed Ab afecit fieri magna fossata Nalia munimenta,in quodam 'ioco uocato Ciba,&ibi stat semper. pucipue tempo' hyemalli, custodia armatorum, qui defendent transilii inimicis . Gentes uero Hocstay toties tentaveruntocculte transire per uiam, sed non potuerunt,uel possent aliqua ratione. Nam in quadam planitie,quae uocatur Monga,stant in hyeme quesaim aues,magnitudinis iasianorum,quae pulcherrimas habentplumas,& uocan

es My virSerser di,unde quando aliquae gentes ingrediunε illai uniuem,stium sugiunt illa: aues,&transeu. illas

104쪽

TERRE SANCT M.

illas custodias 5c fossata, & illi qui sunt deputati ad an

stodiam illius loci, per illas aues manifeste cognoscunt inimicorum aduentum,& ad defensionem continuo sunt parati . Per uiam uero maioris maris, nuns attentaverunt ire, quia ibi est Regnum Abras, quod est gentibus 8c terris bene munitum,&nullam possunt hab residuciam in eisdem,& hoc modo Carbanda,&sui antecesseres,uso modo defenderunt se a lata potentia ui cinoruna. Inruper aliqua dicemus breuiter,demodis. Ninoribus Tartarorum. Deside,uita,moribus,conditionibus

Tartarorum. Cap. XLVIII. t Artari sentab alijs nationibus gentium, modis 5e, moribus sicdiuersi,quod uix posset abs taedio ipserum diuersitas expliori . Confitentur enim unu Deum esse,immortalem, S inuocatnomen Dei, aliter uero parum iaciunt,quia noni iunat, uel orationes, siue affli sitiones faciutit ob Des reuerentiam, siuealia bona opera. Nec Des timore mala perpetrare pmittuntTartari. Homines interficere non reputantesiepeccatum,ia si dimitterent frenum in equorum suorum Ore, quado pascere se deberent,Deum crederentmortaliter of fendisse. Fornicationem & luxuriam non reputant esse Pecratum.Plures uxores ducunt,& oportetsecundum consuetudinem ,quod filius nouercam sua ducat posto

bitum patris sui, &s ater relictam staris, & thorum fi

105쪽

PASSA GIVM esunt cum eisdem. Tartari in saeto acinorum sunt strenui bellatores, &sunt obedientes eoru superiori, plus 'quam alis nationes,& in pugna omnes cito cognoscut, per signa &documenta, uoluntatem Ducis corum, unde abi p magno labore Tartaroru exercitus ab illis qui praesident,gubernantur. Dominus Tartarorum nul lla stipendia dat eis, imo oportet quod uiuat depraediis l&uenationibus quas acquirunt,&si uellet dominus, iposset ab eis auferre quicquid haberent. Quando Tar tari equitant,secum ducunt magnam copiam armatorum Cibu, Ti, lacte equorum pocula sumunt, &carnibus uescurarorum. tur,&illas reputat ualde bonas. Tartari in equis sunt agiles,& sagitin m ualde boni, pedites nesciunt incede Patire,nisi pigre . Tartari sunt sagaces,&ingeniosi ad ex Pugnandas ciuitates&castra,&semper uoluntliabere

praero a tuam contra suos inimicos . In prena nec ue . l

. rentur sugere,fisuga prosit. Hanc habent artari praerogatiuam,in campo belli existentes, quia si his placuo rit,praestabutur,& si uoluerint praelium euitare, aduersarii cum eis non poterant dimicare. Pugna Tartaroluest ualdes ericulosa, quia in uno conflictu moriuntur plures Tartarorum 9 vulnerantur , u in uno magno Prasio alterius nationis,& hocaccidit propter sanittas. quas iactant cum arcubus,sortiter & diret, &lunt in arte sagittandi ita periti,quod sagittar eoru, sere armo rumpenetrant omne genus. Quando debellantur,sa i

106쪽

T E R RE S A N C T s. de periculosum est illos sequi, quoniam retrograde fragittas iacent sistendo,'homines N equos uulnerant Loccidunt. Gercitus Tartarorum non est magnae apparentis,quia omnes simul congr ti incedunt. ita acies milleTartarorum, quingentorum apparentiam uix habebit . Tartari curialiter hospites suscipiunt, cibum libenter diuidui cum hisdem, & uolunt sibi per uiam similem responderi, alioquin accipiui uiolenter. Tartari sciuntoccupare alienas terras, sed ipsas nesciui custodire. Tartari,quando suntdebiliores,efficiuntur humiles 8c benimi,& quando sunt sortiores,sunt ps simi & superbi. Tartari nolunt quod coram eis aliquis mentiatur, &ipsi libentissimi mentiuntur, in duobus tamen mentiri nesciunt,in facto armoru uid licet,quia nullus erit ausus de probitate quam non secerit,se iactare,aut n re, si secerit uilitatem. Aliud est,quod qui' seclus aliquod fecerit, de quo etia debeat codemnari ad

mortem, interrogatus a domino, ueritatem continuo

confitetur . Et haec deTartaris dicta sussiciant, quia logum esset mores ipsorum per omnia enarrare. De conditione, quas haberedebet bellum incoepturus. Cap. XLIX. o Atio postulat et requirit,quod quicunm contra su os inimicos guerram mouere intendit, debeat quatuor praeuidere. Primo,quod iustam caussam habeat guerram cum suis aduersiliis inchoandi. Secundo,

107쪽

s A s s A G I v Μ0derare debeatpossessium, utrum lassiciat in expensis&aIris necessariis,ad guerram manutenenda, 8cipum sne debito terminandam. Tertio investigare debet sapienter nimicorum intentionem & statum. Quarto, guerram debet inchoare tempore competenti. Ego uero Er. Haythonus, qui ex mandato summi Pontificis iam de hac materia locuturus,dicere possum, q=Chri stiani iustim habent caussam guerram mouencii cum fi iliis Ismaelis,quoniam haereditatem eorum obtinent occupatam, uidelicet terram sanctam, & sanetia sepulchruDomini nostri Iesu Christi inquo fuit origo fidei Christi anar,&alia saneti loca,Christianis plurimum reuereda. Insuper,propter atroces iniurias, & nimium hor/renda opprobria, quae cum multa nostri sanguinis etifusione, Atarent intulerunt Christianis, temporibus retroactis,&etiam propter alias rationes &caussis u rias & diuersas. De potentia uero dico, quonia nemo debet penitus ignorare,quin sacrolincta Romana ecclesia,qus totius orbis est domina & magistra potentiam habet cum commatione RSum & Principum Chri/stianorum,& fidelium crucili atorum, terram sancta eruendi de seruitute inimicorum fides Christianae, qui

ccatis nostris exigentibus,silam detinent occupata. Decognoscendo uero statu inimicoru, hocde tempo recompetenti, in quo guerram debeat inchoari,oporatet prolixius aliqua enarrare . Nam sicut bonus Medicus,utad conualescentiam inum perducat,inusiam de

108쪽

TERRE SAN C Tbet aegritudinis perscrutari: Ita decet prouidii bellato/rem,inimicorum inuestigare conditionem, uiguerram possit incipere prouide, Naudacter, & illi finem laudabilem imponere. Sapienti enim & strenuo Duci, nihil debet esse occultatum de potentia inimici, quoniam praeuisii non laedunt, &improuisa consueuerunt saepius ammos perturbare,praecipue in bellorum diisimine, ubi loci, uel temporis spatiu non habetur, Periculis occurrere tam paratis. In omni enim opere, potest correetionis medela facilius adhiberi, quam in pugna, in qua poena errorem continuo sequitur . Vtipitur de his, quae dicturi sumus, super passagio terraeranelae, clarior intelligentia adhibeatur, aliqua narrabimus destitu&conditione terrae Aegypti, de exercitu Babyloni ae,& potentia inimici.

De conditione Retia A gypti,&Soldanipotentia. Cap. L.

Soldanus ille, qui Regnorum Aegypti 5c Syriae Ii

die obtinet principatiam,vocatur elomater, R de natione Cumanorum extititoriundus. Milites sui eraercitus sunt de diuersis partibus 8c nationibus congre gati,quia habitatores illarum paruum in saeto armosunihil penitus sunt ualentes, unde oportet, quod de alienis Rentibus esus potentia roboretur. Potentia quide Sol dani peditum armatorum ,est modica, equitum uem inplurimum copiosa. maiorpus exercitus Aeae

109쪽

portant cupiditate lucrandi, aut in praeliis acquisiti,qs compellunt eorum sectar& fidei adhaerere. Et illi qui

empti pretio pecuniae extiterunt, chariores extiterunt

8c habentur,&plus aliis honoratur. Soldanus Am pii semper est timidus,&suspeeius, negans sua in eius praecipitium aliqua machinetur. Sunt enim illi serui talis natur, , quod semper aspirant ad dominium occu/ .' pandum. Et ob hanc caussam plures Midani gladio perierunt. Potentia exercitus Babyloniae, circa xx. milia potest esse equitum, ex quibus sunt aliqui in arte armorum periti, & strenui bellatores, maior tamen pars illo rum,magni pretii non habetur. Quando Soldanus qui tat, & gens sua, magna & multa Arnesia secum tra/hunt,& onera Camelorum, uos pro armis habent sitis bonos,&equas satis agiles ad currendu, non tamen possent magnos susterre labores, &mularum 8c roni morum copia non habent. Exercitus Soldani est pro Pius ad seruitia,¶tus,quia milites habitat omnes simul in ciuitate Chayri. Conditio uero ipsorum est talis,quia unusquis habet stipedia sua de quibus uiuit,

quae summa centu&uiginti florenos annuatim uix excedui,& oportet tenere tres equos,& unu Camesu. Et

si sorte Soldanus Agypti, extra rugnu duceret gente suam,aliquid daret silai,si uestet,de gratia speciali. milites uero istos dat Soldanus ad regendos proceribusia is, quos nominat Anauratas,dcuat alteri centum, alio ducen

110쪽

TERRM SANCTE. ducentos,plus uel nu nus,sicut ei placebit,& quantum ascendunt in summa stipendia militum ,quos conoetarit Amurato, tantundem dabit Soldanus illi Anaurato pro sua persona,&soluit sibi etiam stipendia militum, quos tenebit, unde ille,que Soldanus uoluerit ad magna promouere & honorare,dat sibi plures milites ad tenendum. Secundum uero ordinem praetaxatum,magna sit Soldano derogatio seruitiorum 8c desectus, quia Amurates emunt seruos pretio pecuniae, & ponunt ii los ad stipendia, R in numero militum armatoru, aut ponunt ad seruitia gentem parui pretii , quibus concodunt equos & arma, & pro suis clipen iis dant eis alia quid,&residuum totu conisuant, unde in multis μυbus,pauci inueniuntur,qui sint ad arma ualentes.

De potentia Soldam in Rmo Syriae.

Potentia uero Soldani in Regno Syriae, circi quin*milia militu potest esse, qui de terris & redditibus

uiuunt. Habet etiam Soldanus magnam copiam Boduinorum,&Turquorum,qui sunt aduenae&sore

ses,de quibus magnu habet iuvamen,praecipue ad ob sdendum ciuitates,&ostra,quia secum vadunt sola intentione aliquid acquirendi. Ad alia uero seruitia non posset Soldanus illos trahere,abscvstipendiis,&s serate uellet illis uiolentiam inserre, ipli recederent sine m'ra, T quimini uidelicet ascenderetin nos montes,