De ligni sancti multiplici medicina, et vini exhibitione, libri quatuor / Quibus nunc primum additus est Hieronymi Fracastorii Syphilis, siue morbus Gallicus. Cvm indice locvpletissimo

11쪽

ALpON SI FERRI

Artium ct Medicinae Doct. de sim canesi

multiplici medicina, ct vini exhibitione, Iiber primus.

tcrior oceano aetate no rea reportis vi sim morbu ille. quit illicus dicitur,ad nos manavit, tum si manicam siris terr uico alimonili ai tem re, sinibu is morbus naimio es, ac praeter con tae tonem p se nascitur frequωtsi me, minose la videatui feri cim apone Die moibo gentes ilia prae cutissimo remedio et untur huiusitIm,omnes, ci ran il hac unica medicina Eam 'r Intrem stri, rurisit vers tur animaduertentes, sic psi eo remedio v I vl,qmcut que in mothum Cali cum inciderunt,et inde is patriam reuerten

le id remedium per omnes, , a re tones receis

plum habitumque pro optimo praesint si iis

ni iunioria Gallici curatione. Qui mam vero in in is Ma iide lanimi a Nur non ini,c A morbo

adhibent psilio ligni medicinam fed in aluiquam so limi stimis in ris ac re in niuersis illarum men, sinci muti irim exemplo ii sis homines edo cti,ad odio i ii M

12쪽

lio morbos curatim ei dem ligni remedi rarperunt. Itaque haec eadem medicinat mi sane Aram in morbo Gallico, qua ins erisque similibus morbis, atque etiam diuersiis, probatis ima iam opud nos est infrequentis mousu. Nos vero pro communi hominusalute,ac pro nostro os scio, ad hanc tam nobilem lutarem, medicinam adaehibentes omne studium nostrum omnemi dilia

entiam,animaduertimus,et ex considerati a rei ratione, O ex requent ac arta exercitatione

sucurationis atque successu medicina ipsam

in vari s morbis praeparari, ulmo exhiberi sitane ussa medendi ratione, nulla habita vel morbo, rum vel e rotantimin con sideratione, sed promia scue ac silue,llo discrimine cuiuis morbo cuicu queae moto medicinam ipsam eodem modo conficio administrari. Quaeresin perniciem cedat seis ius necesse est miserorum aegrotantium, dum id quod alicui saluti fuit,caeteris,qui vel diuerso mor

ι diei diuersa dii ositio asterili unt,causas non

auferendi morbi sed augendi. Itaque nos curauiomus a tab hoc prauo su medicina tam tilis necessiria ad medendi artem rectam curationem reuocaretur.De hoc imi no sancto tractauimus, ' cognoscendo ligendo*praeparan. do exhibendo quemadmodum , quibus

13쪽

Gione, adminis Aratione tuum medicinae. Atq; res tota esse proptior mani ror, materia omnem ' inim in partes sincla beasci par*res titultis adnotauimus puraudis,atque per opita

expostumus. Γ eprael irrationes adminiseratione li, ni L;icti,

quod non eademsemper i diuersa ob isti idiuers morbis Ddiue sis spoli tombui.

V nos maxime mouit ad huius operis ofectionem, id fuit, quod vidimus hac me dicinam ab omnibus eodem modo praeparari, administrati, tam diuersis morbis quam diuersis dispositionibus4 quod valde mirati sum uxobseruari modicis uniuersis Cum ea res tota sit maxime contraria rationi, ut igni fancti medicina eodem modo consecti cxhibita, qua est cadem causa ct idem agens, putetur posse curare diuersos morbos, contrarios qualitatibus, ite diuersas ct contrarias complexiones, vel dispositiones corporum ab intrinseco de xtrinsecoci ut aetatis, noui vel veteris morbi, regionum temporum anni, sinuau. qua curationes cui po-

14쪽

rum in diuersis ct contrariis clualitatibus dispositionibus,siant diuersis cotramcG-ctus ab ipsa medicina ligni sancti. Et quomodo haec fieri ab omnibus credita sunt, quae fieri non possunt ulla ratione. Nam, ut Aristotcles praecipit lib. a. de generatione de

corrupi. idom, similiter habens se, semperiarm innatum eli facere. Et ibi Aueri oes: Idem nori facit contrarii. Authorcitiam Aristotclo,qui ait Contrariorum contrariarsimi causae. Intentiones enim ct operationes

eiusdem agentis necessi est ut fiat consor . mes poteritiis e virtutibus ipsius agentis, nec pomunt esse propterea diuersae intentiones in medicina ligni cancti, si illi non accedent diuoriae virtutes per diuerias illius praeparationes ct administrationes. Quod ex Averroc accepimus,qui ait tertio de anima: Quum duae intentiones sunt diuersae,neces se est ut virtutes sint diueris . Quamobrem non potest medicina ipsa eodem modo disposita producere diuerssis curationis cre- Ous.Nam, ut Aueri es testatur secudo Metheororii, liuersi essectus fiunt propter diuersitatem subiecti in dispositione Ac pro pterea omnino necesse est ad diuersos curandi effectus producendos diuersam Seridispositionem ipsus igni cincti per praepararienea diuersas. Ex Arustotelia etiam do

ctrina

15쪽

ctrina secundo Physicorum, tui ait: Eadem

cauca per se est duorum contrariorum, sed duabus dispositionibus diuersis. Et octauo Physicorum,ntillum agens, inquit, in eadem dispositione producere potest et sectus contrarios. Et ibi Auerroes insupc dicit, quod cum proportio illius, quod habci potentiam agendi duo contraria,fiterit cadem ad Cntraria, neutrum efficiet illorum. Falso igitur ligni sancti medicina codem modo preparata valere credita est, ad fanandos diuersiis Iraorbos, vel eundem etiam morbiam in corporibus diuerso modo at sectis ct dispositis. Et ne a medicis discedere videar,non solum logici, inquit Galenus, sed etiam mothodici Desanitate

euidenter intelligunt, unam Onan: bus natu tuemia. xi medicinam neccssario non conuenire. Et 'itia non curamus hominem in communi

indisterenter, sed vivaria ac raror adispositione affectus cst homo,uc intrinseca, ut diximus, vel χtrinseca . Quapropter ut haec maxime Lahitaris mcdicina,qu. in PO-tentia est ad curandas diuersas dispositio nec morbos diuerso . ad actum vere dc- ducatur: ct ut diuersistemis curationis diuersae operationes ex cado medicina producatur,ut necesse est a causis diuersis oportet ut cidem ipsi medicina tribuamus diuersas differentias,per diuersas illius praepara

16쪽

Libra 2. DE suo a vc Totiones. Quare unum pharmacum omnibur nequaquam conuenire potest, sed oportet medium esse, inquit Galenus de Compos tione modicamentorum, ceu ad mediam temperaturam aptatum, ducere vero ad utranque eius medii extremitatem, dum quotidiano sud experientia probatur. Si Cres postulat consectum sit, in eo manere consilium est si paulu deficiet,augere ipsus xii cs,quemadmodum etiam adimere,cum praeter modum cisca sit.

Quod sit liguum sancitum.

A P. II.

I, ratione C B seruatum est ab excellentibus medi- simplicis cis,ut in ratione simplicis cuiusque yi o requi quinque requirantur Quid sit, quale stelirantur gendum,cuius naturae sit, quae illius proprietas ct operationes,que permutatio in medicina. Hunc nos more sequemur in explicanda ligni cincti ratione.Ac primurn Ostendemus quid illud sit, ides , quod lignust hoc, quod dicimus sanis him. Et nonnulli quidem putant non fuisse ignotum antiquis medicis hoc lignum Ipsum enim alii dicunt esse id quod ab Auic. Karon appellatur, alii orbidem quod est edeen plerique opinantur non aliud esse,quam Ebonum. II autem,qui

Ebonum credunt, argumento tuntur pro

babjliori multo quam caeteri, ac insuper Aristotelis

17쪽

Aristotelis authoritate qui tradit quarto Motheor. omne lignum natare in aqua, nec Ebenus non silere praeteribemina. Hoc autem lignum pernata sanctum non aliter quam benus sidit, ac minime natat, quapropter creditu est idem esse quod Ebonus , aut certe boni species hactenus incognita,praesertim cum candem opem videatur afferre lignum anctu, quam Ebenus in membris cxcrementorum. Nam calculos frangit, ct ventris inflatione nidissoluit. Qui lignum sanctum sic Karon putant, illud asserunt, quod hoc lignum me- dctu morbis iuncturarum , quod ait Aui-cenna aron efficere. Eodemque fere argumento tutu de ligno Hesiodeen Sed aliud omnino est hoc lignum sanctum, quam vel Xaron vel Hemdeci . Nam Karon,ut Atricenna praecipit, confert morbis tincturarum factis a causa primitiva, ut fracturis, distortionibus, ac luxationibus,quibus conferre par est cxtra appositum. At lignum Ioas mcinctum constat medicinam δὴ antidota clum auri, riam contagios morbis, intus xlii bitam dotio se necnon quam plurimis variisque morbis morbi conmultiplici remedio subuenire, ac propterea togis . longe aliud est lignum sanctum, quam Karon. Sed ab his ligni a caeteris Omnibus, quae ita aqua non sidunt, palam Pt ignum sanctum natura maxime differre, cum illa

18쪽

xit rusan natent,hoc sidat. Abibeno vero ligni cri ,

Elutiones c um longe etia differreat firmamus, quan Ebianum uis illi grauitate simile sit. Nam Ebenus,qui non murai,niger est,ut manifestii in il sensu.Sed ligni sancti color nequaquam est ni- ser.Duritie quoque differt ab Ebeno lignuianctum: non enim ita maceratur lignum anctum in aqua caeteris paribus, quemadmodum Ebenus. Cum tradat Auic.c Ebc- Ebeum ramo collyrium fieri. Praeter haec libenus si iu- 'Itatim xta ponatur, ignem statim corripit: quod mi contrahit ni me contingit in ligno sancto. Demum nec tantum odorem iacestalem omnino reddit istium sanctum, si comburatur, quantus qualis redditur ab Ebcno. Quia mobre prorsus aliud est,quam niger Ebenus lignum farichim. Aut fortasse species quaedam est Eben non ante cognita nostris regionibus Atque ab omnibus ignis longe differt, lux hacnenus medici cognouerunt nam a nouo orbe noua haec ad nos venit eximia modicina. Nec est mentitus Artitote. qui si tum Ebenum e lignis tradiderit, in qua non natare. id enim de lignis verissimum est, ouae nosse potuit Aristoteles hoc autem lignum sique ad nostram aetatem seu incognitum.

Quali

19쪽

Qualest eligendum lignum sane I .

A P. III.

I X nouis insulis plures erre cognoui- Tin iis lignum fanisham, atque propterea

videndum est ubi optimum producatur. Nam ct ex insula at sertur,cui nomen indi R. tum est sancti Ioannis . e insula sancti Dominici, ct ex insula cincta Crucis . Hae autem insula ad meridiem nanc positae sunt, alia tamen alia aur alio reli distantque non parum inter scingulari paralleli: vra geographia peritis illuc naingantibus cognitum ac traditum est. Itaque insula ui in is

Ioaim habet Borealis poli altitudinem, Donili auddistatque illius parallelus a circulo aequino ibore. ctiali gradibus viginti cum dimidio. Insula sancta Crucis gradibus sere dcccna ct octo. Insula sancti Dominici grad bus tredecim. Ab hac insula sancti Dominici primum allatum ad nos lignum sanctum est, coque aliquandiu medici uti sunt. Pone ab insula sancta Crucii sancti Ioannis afferri coepit. Anima lucrsumquecst, optimum esse, quod insula mittit sancti Ioannis, :dque multo utilius esse,quam id quod nascitur in insula farristi Dominici. hoc enim aridius est, magisque sumetium corpora eχiccat illud vero sancti Ioannis humo tat corpora in calidis morbis, humidumque radicate conserua

20쪽

seruat. quod perimento patet in asssima ticis, in phthisicis, hecticis. Id vero a ratione alieniim non est,ut temporatius sit lignue insula sancti Ioannis, ii ccius vero ct aridius est in insula sancti Dominici Nam que orbis regiones subiacent aequinoctiali, aut no longe distant, nimio Solis calore inflammantur. Quoniam cum praecipua caloris

causa sit in terra reflexus radiorum Solis cadefacion infimam aeris regionem,ubi Solis radii ex meridiano circulo vel recti vel pa- m obliqui terram seriunt, necesse est chementem fieri reflexum, adronaque infimum maxime seruere. At in a uinoctiali circulo recti a meridiano terram semul radii Solis. Quamobre insula diu Dominici vehementior Solis ardore peruritur, quam insula diui Ioannis,quae octo fere gradibus plus minus quam illa distat ab aequinoctiali. Itaque in insula sancti Dominici excoquitur, aporatque in ligno sancto ex nimio aestu succus

ille salutaris, fitque lignum aridum nimis

torridum: tra in insula sancti Ioannis cum ni inori af icitur vi caloris, tum vero refrigeratur scatentibus undique aquis nam sontes

habet quam plurimos, fuminibusque rigatur berrimis quo fit, si rosio illa temperatisis ima stirpesque serat, lac moderato acri calore, de ex terrae humiditate omnis seneria