De ligni sancti multiplici medicina, et vini exhibitione, libri quatuor / Quibus nunc primum additus est Hieronymi Fracastorii Syphilis, siue morbus Gallicus. Cvm indice locvpletissimo

41쪽

speri. In ipse vero purgatione, operatione

medicinae, si fuerit acer dolor, pungens in stomacho vel intestinis Item si remissius medicina operabitur, ademiclue hebetatio: tunc praebendum est ius pulli scia galline sine sale, atque cum saccharo, aliaque adhibeda sunt adsumenta, quibus utitur medicina. Id enim nihil officit curationi ligni sancoli. quibu neu tu ut aegrotri =,iu culinione, o quaes manda.

A P. XVI.

A Coitu omnino abstineat aegrotus te in xcoitu .il tipore curationis. Si quis vero in Vene-jsDiei qui rem pronior uerit ungantur illius rencsom matur. cerato ali luos rigefacie luc, ut libido prohibeatur,ta pollutiones. Se id peracta curatione abstineat prorsus a Voncre, saltem per triginta dies curas ctiam omnes ab se suset qui curatur, at cluc animi molestias, de por-riri bationes. II nccnim, ut Gale. ait Tech. male aificiunt corpora , mutantque ab ea, clitae secundum naturam est , consistentia. Is igitur, cui faculias Ut detineatur, cxhilareturque amicorum iucundis sermonibus,sa

elis dictisque radicillis, music. dulcedine, rubiisque aliis, quae illum voluptat afficiant, atque ab omni molestia quam longissime abist. Si autem aufugcri somnus ab egroto, nimiumque illum vigilia vexarit, periculo-

42쪽

3 et suo huc Vosum est malum atque illi mature succurrendum. Nam quemadmodum somnus est vinculum quoddam virtutum corporis con Π rmatio sic vigilia,quae somni priuatio est, enervat vires ipsas, atque dissoluit, ut Auer. de somno vigilia, dii. Colliget, ostendit. somni pro Itaque somnus prouocandus est, vel syrii pomaeandu papaueris, vel alio ad una ni O. Vt autem tu U. tius aeger curetur, sque ad incrementum curationis sempcr decumbat In latu venis declinatione, post mattrtinum sudorem surgere poterit, reliquumque dici ducere pro illius arbitrio ita came ut nec frigus sentiat, ne lassitudinem . Ob hahc igitur causam. aliasque plures partiendus est morbus, lacu ratio per quatuor tempora. quam iis curatio breuissima procvrctur,m i cst viguat

dierum. Nam communis curatio, usitatio ei dierum quadraginta. In curati ne verb, particularia localia non schen apponi loco aegrotanti ni In post initium c incire

mentum curationis. Aliter craim augeretur Ι' curatio causa morbi coniumsta. Por tota autem cu-ne Mui a rationem ni quam aqua frigida a se clauet

lat et a manus no eam tangat, ne frigiditas aqua

nuti qua , tua repellendo humores ab exterioribus arda ad inferiora nocumentum aliquod inserat membris nobilioribus quare abluantur mamis vel vino bo calido,uc a iii calida.

43쪽

POxio ligni sancti, ut superius diximur,

suapt aatui racducit sudorom, qui initio sere curationis, incr mrntos te niori co- piosior, remissior vero in statuis declinatione: biper totam curationem , ab initio ad incna largior fuerit sudor, argumenium cst multa morbi a icta .r, ac noxn ν mori S. in te dum tam ea sudori lirrimus Cirringit eα. aes roti caliditate, aut e laxitate Grorum, a Ut ex trCque. Si cui vero non per se sudor si or β fuit, arte prouocadus cia atqil educendus, prouocirnae puta latere calciacto .esboque virno supcrin dub, siquis iperso, ac planta pedit suppCsito liscinam per se nou. adminiculo facile sudore ducitur. PrCuocan si Ledus autem sudor est non somper eodem mo- do, sed aliquando arsus, is quamlo medio crjS, aliquando pereNigritis, prout conducere videbitur morbo ct aegroto . Ut vero humiditas, pra sertim capitis mCn Officiar, . tondeatur ad cutem qui curatur, ac postfr- . EGI m. a. sianam usque capite ad plantauimas diligento ab se ergatur atque siccetur. In reliquis quoque membris nulla sudori et Pars cim quatur, ne, ultro ille maiii a se rat locumcntum atque V ea morbum. Ergo ptime totum corpus iccetur, sed maxime caput.

44쪽

Quaforma conficiatur ligni sanct medicina.

Non sunt audiendi qui putant fieri pos

se medicinam ligni sancti per catapotia seu pilulas,aut etiam per pasi illos, seu elcctuaria,nec etiam idonea os consectio forum ipsius ligni sancti, aut teneri arboris surculi saccharo conditi,aut syriapus ex succo ipsorum surculorum. Haecinim particularem saciunt medicinam,nec per illa mundari possim restituique membra uniuersa longo atque assiduo morbo affecta . Itaque non tolleretur morbus a particulari sum- Prione. Neque salubrior esset eo pacto medicina igni sancti caeteris statis , quae parum prosunt. Quamobrem optimus modus ac salubrior sorma medicine ligni sancti,est decoctio ipsus igni. Ea enim est medicina

uniuersalis, tum maxime nutrit sumentes,ve creta modicum nutrimentum, quod superius demonstrauimus.Decoquendus vero ex arbore est, truncus mediae crassitudinis, mediocris aetatis, non mediocris ponderis, recens,cortice maxime contiguo ct haerenti, colore inter suscum latium, ex insula sancti Ioannis vel sancta Crucis,ut superius disseruimus ubi etia ostendimus , apud nos radicem arboris non sic idonea, tuan uis in suis terris aptissima sit ad medicina

45쪽

bere materiam siccam , densam ct duram . Facilitas vero miscibilium contingit ex humido, contra difficultas ex sicco ut A iter. ait a.de generatione Aristotclcsque tradit codem loco quodque corpus miscibile fieri, redactum ad humidam substantiam. Quamobrem lignum oportet diu ac longa mora decoquatui', ut redigatur ad humiditatem, atquectiam ut commisceatur a line decoctionis, unaque forma liquoris fiat cxa qui ligno,ab utroque diuersa . Nam quae miscentur, corrumpunt in uice intentiones, ct proprias qualitates, ut ait Aristoteles secundo degeneratione. Itaque per longa decoctionem lignum sanctum, sublata siccitate ac densitate, humidum fiet, ac liquidum rarum . Quibus qualitatibus, ut testatur Averroes primo degeneratioc,sacile quod uis corpus in substantiam alit conuertitur. Qi mrodo praeparetur lignum eluin ad deis

coctionem. c A P. XX.

T sacilius in infusione macerari posi

sit lignum sanctum, cultro radendum eu edigendisinque in tenuissima ramenta.

46쪽

n ovo Auc ToMarc signi ramenta in aquam infusioni me santur in mundo vase .Dcbet autem vas ad virum modum dec lic vici cum esse ades rerum modum fictile seu cl. accum, ut o stendemus. Mora infusonis in rigid. morbis duo loci in holarum sit ante decoctionem,ut nactius misccatur,opereturque vali dius in morbis calidis, aut breuis, aut nulla sit mora r. su sonis, ne nimis intensciperetur,ut sigillatim suis locis exponemus. uom ilo d. coquati, iiD ut 1 Cii mquo I im deco bones.

A P. XXI.

E coquitur lignum sanctum uno modo potita inlusionis aqua cum ramentis ligni,ut diximiis, in vitreo vase . Hoc autem vas vitreum cum infusione ponitur iam tra maius alterum vas neum plenum aqua communi, mediis paleis intra utrunque vas,

ne vas viti cu frangatur. Fcruente ero aqua

comuni in unco vase calcfacto a subito igne, seruet etiam atque decoquitur infusio in vase vitreo calefacto a seruenti aqua comuni. Hoc es 8. Consuevimus, inquit Galenus Octauo dein- Nethoi te senio, calcfacere olea duplici instrumento: uis quia si aliter calefiant, corrumpitur eorum iu duplici virtus. sic de ligno sancto dicendum cstava cati se Alter decoctionis modus est simplex, hoc Gen est. vi decoctio fiat in vase fictili ab igne calefacto.

47쪽

Iesecto. Prior a tuom dcc acrio in gemino vase,est virtutis alicrativae,ac refrigerativae, aptior calid: morbis, calidis complexio nibus hoc eit cholericis es sanguineis. Alte-l ra decoctio siniste in vaso c1lacco est calefacili x magis virtutis, si igidis morbis idonea, frigidis complexionibus phlegmati

cis, melancholicis. Quoniam vero supersus diximus longa mora decocta oportere lignum sinctum ad animaduertendum praecipimur , non omitibus morbis . a s rotis eius dum mora decoctionem conuenire edalis maioris morid, aliis minoris. Quamobrem gradus contii tuendi sunt in ipsa deco- Et:Cne vi, verbi causa. primus gradus decoctionis sit, quo de costio remanetvnius libro, secundus noue uncia iam tertius unciarum laxa ut scpicna, ita deinceps Decocti Cautem non ratipleX, aut unica fit sed duae ac tres fiunt. Eademque ramenta ligni, ac sta prima decoctione atque compre ad Percolata rerum ponuntur in aquam infusionis: in secunda decolscio, atque uerit comprimuntur, ct Clantur tum tertio, si pus erit, ponuntur in aquam infusionis , ct stat tertia decoctio. Prima vero decociiOd: citur sympus, seu prima aqua igni. Secunda e cunda aqua tertia autem, tertia aqua. Syrum

48쪽

le factiva, ad morbos apta de complexiones frigidas . Secunda aquaill alterativa magis, restiferativa, calidis complexionibus de

morbis adhibenda. Initio autem autumni, de ultimo vere, tertio quo iii dic, aut etiam altero, decoctio est conricienda,quoniam calore anni celeriter corrumpitur Hyemei ris sat est, ut quarto quoque die vel quinto, aut sexto conticiatur Ob frigus enim non ita facile putrescit. Quare hyeme libra integra nat decoctionis, calidiore anni tempore se milibra. Atque hoc modo Pt decoctio li

A P. XXII.

IN fine curationis, in complexionibus cali

dis, decoqui possunt cum ligno sancto frigida herbae ut cichorea indiuia iusto si aliortensis,quam borragino dicunt, alia que id genus. Id vero fit ad refrigerandam iocoris caliditatem,totiusque sanguineae habitudinis. Quod autem de sine curationis diximus, idem fori potest, non tantum in actupra seruatiuo, sed etia in curativo. presertim in aliqua disci asia iecoris, atque in aliis maxime quorum tibi pustulis ulcerantur,quibus sola subuenit ligni sancti medicina. In hac auis decoctione, in qua herbae admistae

sunt.

49쪽

siuit, idem ritus seruandus est, regula,de diaeta, potione, ceteris,que ad curationem absolutam pertinent ligni saltisti. Quod vario gradu e ristensiione decoctiosocienda eslli ni sancti.

A P. XXIII.

Mor decoquendi, atque gradus , quos

diximus, decoctionis , diuersi esse debent frigido anni tempore, calido, ceteris paribus. Nam hyeme intensior debet fieri decoctio, maiore gradu vere atque aut uno, minore gradu,atque remissior. In tempori bus item curationis, hoc est, initio, incrementόque,statu,&declinatione, non idem seruetur modus decoctionis in paribus morbis et egrotis. In variis quoque morbis, variis artatibus, variis complexionibus, varius debet

omnino esse gradus decoctionis , ut sigilla tim inserius exponemus . Nihil vero refert, quod aiunt gentes illas, apud quas nascitur lignum sanctum,codo semper modo ac sine ullo discrimine conficere ac sumere hanc potionem. Nam imperit illi sunt artis medicinae, ac rationis, vel sorte quoniam recens lignum decoquunt, salutaris eri ea medicina, quocunque alio modo conficiatur, vel quia in illis regionibus antidotaria medicina est lignum an him vel,quod credibilius est decoctionem conficiunt adinc dum tempera

50쪽

vero lanie coenam sumatur, tanto Emporis spatio, quartio pus est, vi coirioqui pos sit, pro stomacho vel ni move imbecillo. Atquc anno Perceri aiunt, qui pr xbcndu syrupum arbitrati sum pCst cibum secunda hora. Ea e:: in rc a duci satur ration totius medicin v. Quam tempus concoctionis syrupi sit circiter quatuor horarum ante pian dium et ccx'na, plus minus, prGui vires conco

Non eadem quantitate rupus prebrri

debet omitibus cmporibus cura iOnis. Scit a paucitate incipicndum cst, pallia tamque quantitas tigriada. Natura nimio seri ci ci inas mutationes ut iii. cch. precipit Galenus. Quare imbecillis es otis praebcantur unci arti s syriapi mane, tantu dem