Viri illustris Nicolai Claudii fabricii de Peiresc, senatoris aquisextiensis vita (Pierre Gassendi)

421쪽

D UITA PETREsΚil hac proportione collegimus unciam Romanam

eontinere grana quingenta ,& triginta sex, qualium menta eptuaginta sex in Parisiensi continen--2 'unde es illi in drachmas collecta obuene te cuilibet drachmae grana sexaginta septem idque Proinde censuimus pondus Denarii CH ei, Fem' tam est fuisse drachmalem. Adhaec difficile non seu valorem huiusce D Mquenter, ac monetae cuiuslibet moneta nostra ex timere , a recentiore pro sertim Edicto, anni

tempe M inc xxxvi Cem ex praescripto enim arrenti valore, atque pondere colligamus argenti unciam actimari solidis Turonicis sexaginta quatuor: idcirco Denarius Romanus valebit septem solidis, ac denariis turonicis quinque , cum triente eiusdem tutonici denari sicque parum prorsu rac detNalorem RegalisHispanici x tale fuisse intelli metu non modo apud Romanos sed etiam apud Graecos, ob parem Denarij, Drachmaeque valorem, militum stipendium in singulos dies Crenatius proinde , siue Victoriatus valebit tribus solidis cum denariis tutonicis octo , ac denaris A. Sestertius uno solido , cum denariis decem, ac triente clenarii Et qui , verbi caussa dictus Hebraeorum

fuit e to Tettadtachmalis seu denariorum

Romanorum quatuor; idcirco valuit solidis simili

bus victinti nouem, cum denarii iuronicis nouem,

ac triente. Unde, quia triginta vocati enanicuibus Christus Seruator a producor Iuda diuen-Ztuslegitur, triginta Sicli isse videntur; ideo Pre

422쪽

LIBER, SECvNDUs. 123tium colligitur librarum turonicarum quadragin is Uy.ta quatuor, ac solidorum tredecim, cum denarii

quatuor. Quod spectat ad comparationem cum Prouinciali pondere, obseruauimus illam eandem aquam , sine Romanas libras decem pendere libras

Prouincialeis nouem, cum vnciae trientes seu uncias centum quadraginta quatuor , intrientem unciae.

Obseruauimus aliunde libram Parisiensem cum pro totypica Nostrate collatam continere ipsam semel,

cum quatuor unciis inunciar besse. Sed notandum Zygostatam Stateras ita temperare, ut versus numerum centenarium, singularum librarum pondus singulis unciis adaugeat, propter detrimentum earum mercium , quae cumulatim emptat, minutatim venduntur: adeo ut quae centum libro Parisienses aequia ponderarent nostratibus centum viginti nouem,cum trientes, exaequentur solum centum viginti duabus, quatuordecimque unciis, cum besse. Cum liceat vero mensuram Romanam tam cum Parisiensi, quam

cum Prouinciali ex ponderibus compararem addo duntaxat nos comperiisse quatuordecim Pinta Parisienset adaequari Potibus nostratibus undecim , liquidorum odium , qui Parisiis continet intas

ducentas octoginta, continere nostrates Mellereolas quatuor, cum potibus viginti octori continente Mellereola Potus duodequinquaginta, quorum qui libet pendit Prouincialeis libras treis, cum quadram te. Ex quibus elicies Congium continere Potus nostrates duos, cum sextis fere quinque de Parisieni eis Pinta treis, cum semi e proximeri intelligesque,

423쪽

ri. DE UITA PETREs Rox QP exempli gratia, quantum biberit. qui rei vini Conditos uno haustu siccasse coram Tiberio legitur, n-de, Tricongi cognomentum tulit Habebis rursos quantum mensurarum nostrarum contineat Vrna Congii quadrupla Amphora oc a quantum Sextarius sexta pars Congii, Aemi sextarius pars

duodecimaralias Hemina, seu Cotyledicta Vbi notabis, si lubeat, videri Parisienseis e lare quartam Pintae partem Semi- sextarium, quod illa ad Sem

sextarium Romanum proxime accedat. Dix porro obiter liquidorum Modium iam alioquin Modius aridorum constans ex centum quadraginta quatuor Buxeis , ex quibus quatuordecu deprenenti sunt id statuere onus, quod nos ex quinque Heminis, Pannalibusve decem constituimus; talis inquam Modius aequivalet nostris oneribus decem, pannalibusque proxim tribus. Atque haec sunt diem, quae nomines nostrosscire praesertim attineat; nisi adhuc adiiciam diuisus nos Pedem Parisiensem ex prototypo desumptum in mille particulas, od- seruasseque Palmum nostratem, qui octaua Cannae pars est, continere solum ex iis partibus septingenta sexaginta treis: Pedem vero Romanum antiquum nongentas, sex te memorem Anglicanum continere nongentas triginta reis Mollandum non genta sexaginta sexu Lugdunensem M Gratiano politanum ville, siquinquaginta duas Bracchium Florentinum mille octingentas, induas; verum de his nimis iam multa Ad Petreskium redeo, qui statim insequente anno millesimo sexcentesimo deci-

424쪽

tem prospere gestis, ineunte iam Maio rediret in somnium illi contigit , quod aliquoties mihi enararans solitus fuit praemittere se, si ab alio fuisset enat

ratum , non crediturum. Erat in eius comitatu Ia

cobus Raynerius Aquensis ciuic, qui in eodem cuia biculo indormire solitus, indormiit speciatim intra id hospitium, quod vocitant Album, Monspelium,

ac Neniausum inter Somniauit autem Petreskius,

a nescio quid insolitum obmurmurare visus est quare excitatus Raynerius , ipsum , ecquidnam noui esset rogitandi, expergefecit. Tum ille , proh , inquit, quam gratum tabellumque excussisti somnium t Quaerente Raynerio , quid-nam rei foret, somniabam, inquit, me esse Nemausi, oblatumque mihi fuisse ab Aurifice numisma aureum Iuli Caesa ris, pretio scutatorum quatuora iamque eram illi, ad ipsum habendum, numeraturus pecuniam , cum excitante te importuneo ex oculis Aurifex , rex manibus Numisma euanuit Exinde somnium ni hi moratus, discessit Nemausum, tum prandium appararetur, per ciuitatem digressus est Casu autem plane stupendo in Aurificem ecce incidit, ex quo dum requireret, si quidpiam forte rarum haberet, habere se ille respondit Iulium Caesarem aureum. Rogauit quanti eum venderet responsum , pretio scutatorum quatuor. Itaque id pretium statim numerauit, acceptoque Iuli, suum somnium colicitate mira compleuit Mira , inquam; nam facile quidem cogitare Nemausum potuit, quo sequente luce erat.

425쪽

, mi h botuit illud Iulii numisma , quod vig

uitate In qua tot Romanae antiquitatis vestigia I

moerem, quo aurifices potius, quam Anti Parii moendunt potuit scutatorum quatuor, quo mode

potuit Auri Nemausi quidem, aeoptatio tace nummum i verum ham trina concurrule cre

est Non is autem erat Petreskius, qui prophta somni caussam praeternaturalem putaret, et tarte serasset, si saepius contigissent sinulta sed eum no

uti, cla , hagebat tantaxat hunc a um

irire eos . Qui sua raritate stuporem apud vulgus

.fi odi delim memorantur de Eudemo et eli familiati ad Pheras , de duobus Arcad

bu ad Megatam, inde nonnullis similibus quam ex aret curiosius monumenta ad monasterium Montis- maioris Cum indauxem discessisset, iam Salonem accederet eum Curso ab Archiepiscopo , qui renuntiaret mox auditam Henrici Regis luctuosam mortem. sternatus mirea festinauit tamen . vi consolaretur Varium Molorem quippe praesentiens, quos crat perculsum iri Elian illius accessus leuamen d-

426쪽

UI MEAE et vim lx hibuit non mediocre magno viro, qui iam factum is ro resciverat, hominibusque inliteris missis date ope ram coeperat, ut uniuersa Prouincia in ossicio conti neretur. Memorabile porro est ab anni usque ini tionis priusquam Petres ius Monspelium discede rei, allatum ipsi fuisse ex Hispania Prognosticon annuum , siue Almanach ab Hieronymo Ollerio

Beneficiato Barcinonensi compositum, d Nouembri superiore Valentiae impressum, in quo non ob scure praedictiis lamentabilis casus foret. Sic ille nempe desiignarat, natiuitatis circumstantias, euenta quaedam praecipua , ut denotari alius Rex, quam Magnus Henricus non posset. Illud Vario eum ostendisset, communicassetque praeterea cum Ioseph Galaerio Priore,, Domino Valletae, viro totius quidem Matheseos, sed Astronomicae praesertim peritissimo digna omnino visa est res, quae licet Astrologicis praedictionibus non esset fidendum, non negligeretur tamen, tanquam sacrum attinens Caput, pro cuius incolumitate nulla cautio posset censeri superflua. Itaque Varius ex eo tempore ipsummet exemplum transmisit ad Regem. Ac praetereo quidem ut magnus , vereque generosus Princeps laudat Vari aflectu contemplerit prognosticone sed quia euentus comprobauit , ipsequerellerius aliud postea edens inaequentem annum , est propterea mire gloriatus idcirco taceri non potest, quod saltem dubium faciat ex ipsi ne stris , an potitis aliunde rem euenturam coniecerit. Nam de Astrologica quidem vanitate non est quod hic loci i

427쪽

spania, neqΠq' e iis agimi et in te duos menseis aduentarant, retulisse 'r' si is si Hispini disseminatum, quod Rex

morem tum in 'r Aheidendus gladio

foret Narrauit etiam Petre,kius, crIPHLE

i et facientem aiuxdix bd eolloquendum

eum Regiarum et is sibi

428쪽

LIAE SECvNDus. Irs eius mensis die literas, quibus admonitus est dete I 6io. xisse Galileum inuento recens Telescopi magna quaedam , admirandaque circa stellas spectacula, ac potissimum quatuor nouos Ioui circumductos Plata

netas, quos Mediceos nuncupaui et Scilicet ab ineunte usque superiore anno sexcentesimo nono a cobus Metius Alcmariensis, dum varia vitra compo neret, ut effecta experiretur , inciderat casu in eam conuexi, concauique comparationem , ex qua interiecto potissimum tubo, viderentur intuenti res

paruae grandescere, lepositae admoueri, unde&illi prima defertur Telescopi inuenti, tametsi Ioannes Baptista a Porta tale quidpiam iam evulgarat

Galileus vero ex solo rumore inuentionis ad per ducto , coeperat ipse excogitare tum caussam esse estuum Telescoph, tum conficiendi artificium adeo ut post molimina , ac tentamenta varia, peruenisset tandem ad unius exa imi constructionem. Ipsum fuit, quo per primos duos anni decimi memoratimen is obseruationes illas peregit, quas titulo Si dere Nunti mense Martio typis vulgavit Petres-hius ergo re cognita, magno cum ardore sategit, ut& librum M Telescopium quam-primum posset,

nancisceretur. Enimuero cium librum habuisset, ex

quisitum tamen Telescopium sortitus illico non est,

quantumuis nonnulla impetrauerit tam ex Italia quam ex Hollandia hac etiam Parisitis, ex quo primum tempore claborari illei coeperunt Helia est, cur Iovis Satellites ante Nouembrim detegere, Obseruareque nequiuerit certe ut integram Choream

429쪽

cim , cum exocci Tettius diebus

tribus, cum tredecim hortis 3

putatae meimrum ' etiamnum quoque x*

430쪽

LIBER SECUN Dus. 3Iincubuerit, ut res adhuc nascens in suo exortu per Is Io.ficeretur. Quippe delegit praeterea virum industrium Ioannem Lombardum , qui obseruando operam

conferret ac eruditos adolescentes Petrum Rober

tum Medicinae, Ioannem Baptistam Morinum Philosophiae candidatos, qui se Galterio addicerent,

ut quia nimis molestum erat numeros Omneis retexere, calculis praescriptis, ipsum subleuarent. Obii nuit etiam obseruationes , quas rarier Galileum, Ioannesiepplerus claritumus ille Cesaris Matheiamaticus alisque iam peregerant ut ex illarum collatione perfici hypotheses possent. Curauit quoque

elaborari Theorice mechanicam , eurbachianae vulgatis instara ut suppositis radicibus motuum, Mediceorum loca possent colligi in annos, mens eis, dies, inhoras Nomina praeterea imposuit, quibus discerni singuli possent. Nam cis Galileus uniuerse Mediceos indigitasset, noluit ipse nuncupationem ulla ratione immutare sed principes tamen delegit ex edicea familia, quorum nomina inderentur. Quia debebat vero praesertim seruato familia honore Reginas duas inclytas, quas illa nostra Galliae de disset, sideribus adscribere; ideo extimo planetarum Catharinae nomen fecit proprium calteri, qui praecaeteris eximie resplendet, Mariae; tum sequenti Cocmi maioris, Intimo Cosmi minoris. Cogitauit deinde tam obseruationes uulgare, quam Tabulas; sed quia accepit Galileum curis continentibus in id negotium incumbere rideo ne videretur palmam illi debitam praerepturus sese ab incoepto con-