Quos affectus comoedia sollicitari voluerit Aristoteles quaeritur [microform]

11쪽

1011

Quae cum ita sint, Aristotelis levem misericordiae sollicitationem, ut quae parum Voluptatis efficiat, improbasse putandus St, quod ex eis locis, quibus φιλάν eo et cor et miserabili et horribili opp0suit, i intellegi 0test effingi0Vahleno Bontigio interpretibus.' Ac effingius' quidem

quasi igniculum et semen misericordiae in φιλανθ ρ iam cpOSitum SSe recte perSpexit, cujus interpretationi etiam capitis XVIII verba convenire Vah tenus' satis comprobaVit. Quae sp λaν eoorro noti ad Omne locos, qui in ceteris philosophi libris inveniuntur Bontigit 3 sententia optime quadrat. Nam apertum Si φιλάνδε eo reor SSe vocem quam dicunt mediam grammatici, qua initia affectuum contineantur omnium, quibus alterius fortunam Vel Secundam vel adversam intuentes sollicitamur quo e numero, cum de tragoedia quaestio sit, misericordiam et metum noSir jure sola respieimUS. CauSas vero quibus Zellorus, ' Doeringius alii Τ)adducti persuadere conantur illos assectus hae notione contineri, qui rhet. II, 9, p. 1386 25 sqq. describuntur cum contendant φιλήν. eo,ditor laetitiam esse quae de infortunio malorum Xcitatur n0n minus quam de bonorum rebu Secundis, ne minimi quidem facio. Conferunt enim a poet. 13, p. 14b3 34 ὁ , κε σε rat recturae Se rearo dia 1 fir

mitatis isse affirmat et levitatis illam de malorum robus

Philosophis d. Oriochen 3 II, 2, p. 786. ' l. l. 222 st 241. ' utra smihi: Arist. liber die ichthurast 2ὶ p. 244, anu 12l.

adversic laetitiam et spectatores illos Aristoteles quae se deceant in poetis sibi lante iculos 40ni voluiss0 dicit et χρηστους appellat et rei ει κεῖς Nonne summa temeritatis esse videtur illud ac εἰχγην conferre cum δε γα χαιρειν ΘQui ver fieri potuserit ut illi viri doctissimi hanc potissimum Sententiam amplecterentur facile cognoscitur. Inde enim totus error invasit quod philosophum in doctrina artium exstruenda ithicis rationibus msum esse arbitrantur Quod igitur Aristoteles poetas spectat0rum voluntati atque levitatimorem gessisse dicit, ita gessisse dicit ut non maximam assec- tuum tragicorum vim eXcitarent scd omnia prospere et laete b0nis cedentia fingerent atque mala eis solum accidentia, qui minimas Spectatoribus lacrimas afferrent, prioribus scilicet. Neque satis illi considerasse videntur, quem in affectibus tragilis locum Aristoteles illi pιλανθ ριύji oriribuerit. Laetitiam enim de info tunio alicujus plane abhorrere a misericordia per Se apparet

affectibus affinitate quadam conjunctum esse debere et X c. 13, manifestum is et c. 18, satis comprobant Verba: τραγι κὸν To Dro - pia si the 01to, Deinde si inristoteles φιλάνθ ρ orto laetitiam de malorum adversis. do bonorum secundis rebus Voluit esse, quid ei erat causae, cui omitteret eam fabulae formam, qua vii bonus e ad VerSa in pr0Speram fortunam perveniret Nuid μιιε νιν - neque enim dubium eSt, quin uιεσιν riStoteles moVeri putet, cum pravos homine isc adversis prospera in res Venire intellegamu quam tam se ejusdem generi atque λεον SSe X h. II, 9, discimus, nonne laicit esses διραγ Udo ιαιον. yy atqui haec, quam e honestorum virorum justa atque aequa fortuna percipimus, laetitia cum nullo est conjuncta dolore et plane contraria assectibus uragicis rearo,doxερον ergo rear 'doτάιον quod illi hariolantur pHάνθ ρ υνιον ei erat dicendum. Itaque ne mentionem quidem ejus fecit, nisi quod ali l0eo

magis convenire cum voluptate comoediae propria commemo- De art. 0et. c. 13, 1452 37.

12쪽

ravit i Non enim cuiquam in montem Venire posse putaVit tragoedia laetitiam esse commovendam. Accedit quod nullo quantum scio Aristoteles loco duos affectus oppositos eodem nomine appellavit. Denique non reputaverunt illi viri do tissimi quo esset sententia simplicior ac plani0r, e magi SAristotelis esseducendam. indam apparet ad hane voluptatem, quam ex misericordia percipi volebat, maximam pliilosophum certas tragoediae componendae leges rettulisse, et qualis illo deberet esse, cujus miserias tragoedia Spectatorum ante oculos esset OSitura, et qua ratione reliquae omnes tragoediae partes optime instituereantur. Quod etiam Tumlirgium fugit, Virum doctissimum, qui qu0 sciam novissimus in tragicos inquisivit assectus, qui cum mea quidem Sententia de hac re accuratissime disputaverit, ' nos correctione quadam adhibita eum

potissimum Sequemur. l. l. 1453 35.

' Miror Doerinnum quom in enthai si exponenda ethica omno ratione reSpuere constat in hae quaestione tractanda consentiro cum Zellero. Qui vir doctus cum sibi persuaserit tragoedias nisi bonis set honestis hominibus non componi a poetis vel Aristotele auctore n0n SSe componendas, qua re νιλανθρωπον ita interpretatu Sit, jam S manifestum.

qui etiam ut ipsa σημεῖα 382 3 impendentis mali videamus.

Misericordiam igitur recte interpretatur aegritudinem quandam quam nisi ex indigni hominis praesenti malo non percipiamus, qu0d40 SuSpicari posse probabile sit nobis

ipsis accidere p0sse Vel nostrorum alicui, idque praecipue, cum propinquum appareat. Quod Vero demonstrare c0natur misericordia tragicae notionem referri non debere ad futurum malum nisi tam prope immineat, ut arceri p0SSe nemo

strari etiam atque etiam nego. Nam totus ille locus 3 quo Tumlirgii nititur argumentatio, quid sibi velit, Vir 0ctus minimo intelluxit. Quid enim' Philos0phum h0 l0c non

tam qua ratione misericordia a p0eta p0SSit 0Veri, quam quomodo vehementius debeat sollicitari ab orat0re, Xponere negabimus Dicit inde a 1386a 29 misericordiam augeri quo magis perspicue et quaSi acti0ne quadam, ante oculo ponatur, quo propius fortunae discrimen immineat, quo honestioribus hominibus gravem casum invexerit. Itaque legimus 1386 33 HεινοτέροDib ἐλεεινοτερα . b. ιάLσι ἐλεεινον 6 1 ιαλλον - οιελ ιον λεον Num quid nil interest intur μέλλον δι Ἀπιδευν et μέλλον Solum Qua de causa Suspicatur vir d0ctus ristotelem 1 386 by ώλλοντα dia: πἐcυν

scripsisse cum aliis locis 1 386a 3b, 453 18 si1uo illud

s0lum posuisse satis haberet an sero parcissimum verborum illum phil0s0phum . eo loco, abundantia usum SSeplano inutili putavit' Nonne vidit illis verbis δια ταχέων

Verbo ιελλοντα appositi accuratiSSime aeSp0ndere Verbum ἄρτι cum γεγονοι conjunctum atque totam illam sententiam καὶ γεγονοτα aer s ελλονι, δια ταχε 0ν λεεινοτερα nil aliud esse nisi sententiam eam quam paulo Supra p0Suerat

13쪽

quodammodo exaggeratam Si enim illud dicero volebat, quod dimitratus eum dixisse ammat, non καί sed ore ei erat scribendum. Quo emcitur falsam esse hanc Tumlirgii

Sententiam, nisi vero putamus verba fuisse atque ineptias quod Aristoteles diciti): nos aut omnino non misereri scilicet quod minus animi moventur, quam ut doloris Sensum capiamus, aut certe non similiter, quae quis his decem milibus annorum perpeSSus Sit vel p0st Sit perpeSSurus, cum neque ipsi metuamus nec recordemur. Nonne his Verbis concedit acerba mala aliorum Vel longinquo temp0re remota aliquam tamen OVere posse misericordiam. Mira igitur ratione omnes illi effingi adversarii aut hunc locum explicare supersedent, aut falso eum interpretati gravi peccanterrore'). Molestus an hic locus et Verendum, ut OdUS, qui inest, plane p0SSit Xplicari. Tamen explicandus est. Neque tamen curarem hunc locum, nisi cum eo mirum in modum convenirent e. 14 art. poet verba indo a 1453b17-54 quorum prima Vahleni' judicio grammatica ratione

valde neglecta tamen planissimam exhibent sententiam, nimiaque eberwegii 3 audacia conjectura Sunt perperam temptata Aristoteles enim eo loco quaestione instituta, quae facinora misericordiam vel metum efficerent exponit, si inimicus interimat inimicum hoc malum nec praeSen nec futurum quicquam mOVere miSericordiae, sed si frater fratrem

vel filius patrum vel mater filium vel filius matrem occidat vel occisurus sit, ea videri apta tragoediae facinora. Subtilis nimirum et summo philosopho digna distinctio, si malum praesens et brevi futurum discernit utpote temporis momento distenta. Quo enim versu Medea Oedipi Cresphontis Iphi-gonia usi judicant illi periculum tam pr0pe imminere, ut arceri jam nequeat Neque enim dici potest, quo tempore evanescat necessario illa Ialutis rapes, qua commoti mala

vitandi viam superesse confidant Rhet. II, 5, 1383a, b sqq.)Docent igitur ac negare jam nefas Videtur docent haec ipsa philosophi verba misericordiam non solum ad mala referri, quae qui perpessu sit vel perpetitur, sed etiam quae quis sit perpeSSurus lamus, inquiunt, concedimus nos errasse quin tu concedi aut te ipSum Sse lapsum, qui Tumlirgium laudaveris misericordiam misi iraesenti Malo non moveri interpretatum aut Aristotelem errasse qui diversissimas res una notione comprehenderit, ut nos quales affectus Graecorum duerint plane ignoremus Nos enim timemus, si cui periculum imminere opinamur Vel detrimentum, quod acerbos dolores pariat. Nil moror. Recte monent, sud meminerint quae Oedipi Sophoclei leguntur . 6. ευ

si υν στις ξ ἴσου νοσεῖ 96, 137 260 aliis locis plurimis. IIado quid sibi velint Oedipus mescit, rapectatormn nemo ignorat. Omnes sciunt, qualia fata Oedipi vel modo transacta vel mox futura sint, ad hanc spectatorum scientiam poeta fabulam comp0suit. Jam cui humani sit animi praecipere cogitatione futura et aliquanto ante conStituere, quid accidere possit, nonne credibile verisimile immo interdum

necessarium Sse videtur Spectatorem malum futurum tanquam praeSen Sentire ut re Vera eum misereatur futuri mali meque necessario rapectat0re Semper rapem Salutis

propositam habent ejus de cujus fortuna anguntur 1383abj. Jam Vero, tum poetae tragici Graecorum id potissimum

egisse videantur, ut spectatores fabularum exitum non ignorarent, quid erat causae, cur hujusmodi fabularum locis futurum malum non praeviderent et praesentirent, atque futuro malo non secum ac praesente afficerentur Apparet igitur cur Aristoteles non uno quoque loco Xp0Suerit, quid metum incuteret spectantibus, quid miseric0rdia eos impleret Misericordia enim assici nos necesse est, tum cum fortes ill0 et magnos viros acerbissimis casibus perfunct0 jamjam ulmos emantes et extremo quasi spiritu laborantes Vidimus, denique in extrema quaecunque agitur Vera tragoedia. C0ntra dum

14쪽

1617

imminens est malum et misericordia potest excitari et motus. Corrigenda igitur e0rum sententia, qui μέλλον interpretantur μέλλον δι τπδευν, nisi forte omnia putant esse brevi futura, quae ab ineunte fabula in scena agantur, refellenda

teles, misericordiae notione metum contineri Voluit, quem aliis metueremus. Cui ero mea interpretati minus probatur, meliorem ipse in medium proferat. Certo si essinii est era, de affectibus quaestio omnis relinquenda. Nam Graecorum indolem atque naturam a nostrae aetatis hominibus plane diversam fuisse nullo modo effici potest. Una enim continemur omne atque eadem lege naturae. Quo fundamento omni cognitionis diruto atque everso nulla potest esse Veri inveStigatio. Alter assectus quem una cum misericordia ristoteles

tragoedia concitatum Voluit metus est φόβος). De quo inde Francogallis Aristotelis interpretibus usque ad nostra tempora diversissimae feruntur 80ntentiae. Dacierus' φοβον terrorem interpretatur terreur). Sed terror in tragoedianis δἰ φε 9 cieri nequit, quod et Aristoteles ipse ituperavit 1453 1- 0 7 et comicos Graecorum poetas illusisse verisimile est ex illo qu0d narratur de Aeschylo:

ρυα ξαι βλεογνὶ ναι quo autem effingius' accur tius, quid hic assectus sibi velit, in celeberrimo libro suo disputaVit, potioν Vertendum Sse metum usque ad hanc aetatem

viri docti putant. Apparet autem in metu quoque illam

Voluptatem, quam Supra commemoraVimus, OSitam recte

dici atque ex art. p. 1452 3 et 53 2 satis lucet metum

' quam amplexi sunt Doeringius l. l. p. 309. Mullorus Jahrbiichor 10 p. 396. Remhensius . . p. 219. Baumgartius . l. p. 15 Qu.

La postiquo 'Aristoteles p. 73 1773). Wiossis conject in oschylum Gottingias 1838. LXVIII amb. Dramat. St. 74-27. quam misericordiam tragicam, a qua cum nimium d0lorem et parum Voluptati aliena SSe X bHaeo et φιλaνθ ρcorro vnotionibus concluserimus, neceSSe est in metium cadere

eandem legem. Verum enim prius, Verum igitur p0Sterius. Utris autem metuant spectatores, sibi ipsis an eisdem quo commiserantur, principe dico ag0ediae personas, adhuc summa est disceptatio. Contendunt igitur viri d0cti Aristotelem, quod audit0res mala aliis eventura cum dolore

praeSentiant, hane Vocare misericordiam eum assectum, qui futuro malo alterius moveatur, metum non esse. o util-lervsy quidem, qui nervosius ista disseruit, metum, quem

aliis metuamus in Graecorum Sermone nuSquam reperiri

ausus est dicere p. 397 , qui autem remiSsius, ii tamen n0ndubitant, qui Aristoteles nos nobis ipsis metuere tragoedias spectante d0cuerit. Atque ut ipsi rem excutiamus, constat Aristotelem in arte rhetorica aliis metui planis Verbi nusquam Ocere. Neque minus c0nstat id, qu0 Mulieri adversarii' magis opini0ne quam argumentis confisi negant, Aristoteli in h0c potissimum libro de jusmodi metu verba facienda fuisso. Plerumque enim orator, ut auditores ad opem impellat ferendam, id aget, ut eos timentes reddat alteri. Itaque Aristotelem hoc quidem omissurum fuiSS pr0rSus non XiStimo. Α rem quin noverit, ut nemo dubitat, ita disceptant denomine. Utrum miseric0rdiam an metum dixerit quaeritur. Misericordiam autem, ut Supra jam Xp0SUi, an tum qu0que Oratorem audit0ribus m0Vere apparet, cum malum, quod nondum evenit, sed brevi Venturum St, quaSi praeSens auditoribus ante oculos ponat, Sed hic nec est metus nec metus potest nominari. Itaque mΡtu quidem, ne alteri malum quoddam grave accidat, misericordia dissimilis relinquitur diem enim tam inscius in Venitur, qui se interdum

15쪽

personis tragicis Vel eis, quibus orator nos reddit timentos, infitietur metuere. Quo concesso hoe concludamus necesseeSt. Aristoteles, cum oratorem, quo modo auditores, ut sibi

ipsis timerent, impelleret, eodem id quoque efficere putaret, ut parentibus, liberis, amicis, ciVibus metuerent, non habuit, cur singulari lυco de hac re fusius disputaret. Illi autem adversarii nostri duplici metu nos affici

confitentur, cum et nobis et tragoediae personi metuamuS, quorum illum metum hanc misericordiam a philosopho Vocari contendunt. Nego ullam pestem majorem in hanc de assectibus quaestionem inVaSisse quam eorum opinionem, qui StadiStraxeriut. Quaerendum enim, utrum censeant illi viri docti hanc Graecos omnes misericordiam intellexisse an Aristotelem unum. An Vero putas hominem peritissimum definiendi genere confusa distinXisse resque dissociabiles commiscuisse viae et rationis incuriosum Hanc igitur affectuum perturbationem ab hominum omnium indole plane abhorrere nostro jure contendimus. Exemplo enim caret illa diversorum affectuum comprehensio, nisi quod collectivo fit nomine Lessingius quidem ): enigstens is es unleuctar,

quod demonstrari non posse confido, Aristotelem miserico diae notione omnes affectus comprehendisSe qui nostri Sermonis voce ligefiihi continentur, aut concedant, Si Aristotelo hos duos assectus solos in unius notionis cancellos inclusit, nihil nos de affectibus concludere, nihil cum ullaveritatis Specie SuSpicari poSSe contra ea 80la, Si quidem intellegere poSsimus, pro Xplorati habenda SSe, quae philosophus ipsis verbis in definitionibus suis exposuit Si nim

tanta diversitas intercedit inter Graecorum antiquorum et recentium populorum indolem, illos et aliis locis nobis insanire Videri consentaneum. Cujus insaniae si ratio nulla potest inveniri, nullam Sse posse Scientiam earum rerum apparet. λ)At haec virorum doctorum 'rversa sententia jam Tum-lirati diligenti do tragicis Motibus dissertatione Si refutata. Misericordiam enim Arist0teles interpretatur molestiam quandam e prae Senti crata os ενον malo, qu0d jam mutari non p0teSt, metum vero moleStiam quandam et animi perturbati0nem, quae oriatur e opinione magni mali impendentis. Itaque futurum malum metu nos implet, nisi quod tanquam

praeSen S, ut Supra XpOSui, nobi ante oculo Vel Satur quod utrumque in tragoedia praesertim graeca fieri equidem e suasum habeo. Quae Si Vera sunt, ei im inter Omne e0n- Venire porteat 0 tragoediam Spectante alteri metuere,

qui Arist0teles idem senserit dubitari non potest, nisi Vero putamus aut nos aut illum insanire. Sed antequam ristotelem hujusmodi metum in praeceptis tragoediae conformandis spectavisse demonstrem, adverSariorum Sententia perlustrare OpUS St.

Ac primum quidem Lessingius omnia, quae Aristotelem do hoc affectu in arte rhetorica docuisse persuasum habebat, ad artem poeticam conferre non dubitavit: in Aristotelos glaubie das das ebet, W0lches de Gogensiand nseres Milleidens ordo solito, notW0ndi vo de Beschatanhelisei miisse, das Wir' auch fili uns de fur ines onden Unsrige gu benircliten atten, ut Reinhensius l. l. p. 222j0cOS quadam desperatione correptus Was iissi das furein 'ahnsinniger uschalion sein. de rasti demon blichey Rididulum Willium audire contra obserWogium disputantem . l. p. 6.Mandellis sic hie darum, elutius dis iehtigo Thoorio ist MussAristotolos dureliaus dis riclitigo gehab habun 3 at e si in durAstronomio aueh ohabi Non habuit. Sed si ristotolus affirmavissset mel acerbissimum sapore acetum dulcissimum, Dum Willius hujus philosophi libros Vol unius laeseret senarii3

16쪽

posse negat quemquam intellegere ) quid sit metus ille

tragicus. atque ad hujus potius sententiam viri docti me

accessurum libenter confite0r, quam cujuSquam aliorum, qui de motu tragico scripserunt, nisi ab arte illa nesciendi animimes ind0les plane abhorreret. Saumgartius vero, qui injuria suam ipse sententiam effingio' tribuit, summam disputationis suae sic comprehendit: d. l. p. 25, S erde ....Handiunge .... denhbar sein, etch indem te ei allen

ipsis metuere tragoedias Spectantes pro c0rt habet, ita nusquam, quid Spectatores metuerent, Xposuit, at Doeringi dicenti. l. l. 314 Die Tragoedi han uns ni und immerili Vorstellunt eines rans odor de Unsrige Wirklic undsicher alie evorstehende Unhelis erregen, opp0Suit p. 49: Ob ir es ms o 01 stello odor nichi, is lediglichonsero Sach in Laumnieri diu ragoedi gar nichi. Sed verendum, ne ista hercle magno jam conatu magnas nugas dixeriti Recte enim intellexit Doeringius verum vitae timorem in theatro locunt non habere. Equidem, cum Lipsiae Antigonam et Electram Sophoclis spectarem, non Vulgari illo metu percuSSu. Sum, quem iste hariolatur naturae atque indolis humanae imperitissimus Neque vero Athenienses eos fuisse

existimaverim, qui tragoedia Spectatum irent, ut idem atque Eumenidum illi spectat0res paterentur gelidoque pavore et

sudore Occuparentur.

Omnium igitur eorum, qui trag0edia ut ipsorum metum

moveri docent, Sine contr0Versia pr0Xime ad Verum accessit

sie diosus rub Genihl una trecto Steigern Verum SSenunquam quisquam demonstrabit. Ceterum cum eo, quod singularem istum metum tragoedia concitatum debilior0m quendam esse affirmat, minime c0nveniunt, quae lutarchus de Meropa narravit. IS enim eam metu Vim, quae in tragoedia respondet summo in vita ipsa metui, optim describit cum dicit, ubi Meropa filium occisura Xelamet osura Τεραν δὴ γηνδ εγευ id ulti σοι ianior' totum theatrnm metu turbatum et horrore tremens ex subselliis Xcitari olere quo loco debili 0ris metus nullum inveniri potest vestigium. Itaque motum ipsorum jam missum faciamus. Sed in artes otica loci non eX stant, sed quibus demonstrari possit, altum tragicum metuere n0 ei, cujuS RSUS poeta tragicus exponit Equidem satis mirari non possum viros doctos suae sontentiae aliis probanda cupiditate adductos temore pro nihil putare aiisas adversariorum. Mitto tepertum, qui novo laetatus argumento primu illud cpogo γε ερι τυ rosmior in Suum Sum eonvertit; non premam eberWegii interpretationem philosophorum magis quam phil0l0g0rum argumentis nixam, sed ii semilitium quod fugit verba λεος

nari posse atque adeo debere atque ipse interpretatu est, hoc maximo mirandum. Diciti enim, quod laudo, utroque loe eadem

17쪽

ratione formulam illam εινα στεριτι esse Surpatam. Neque aliter, atque praepoSiti στερι sola haec formula Significat, quam ad rem actio aliqua referatur, tamque usitata est Aristoteli ut Bonitgius in indice Verba 'o περὶ cola inὶ στερι τινα Summo jure tituli loco posuerit. Atque hoc dubitari nequit, quin χεος αερι τον νάξιον reet Vertatur commiserari indignum. Verum quod in arte poetica legi- mu φοβον περὶ τον os Οιον, qui eS qui interpretetur nos similes metuere vel a similibus Quae cum ita sint, Sus0miulius novam quandam atque inauditam interpretati0nem excogitaVit, quam Vellem dixisset Vir 0etissimus, utrum Saepius an hoc uno loco adhibendam esse putaret. Ut enim timemus, siquis timet Vel timeret, Si periculum SuSpicaretur, ita minime nos miserὐt, quod alium miseret Vel misereret nisi rem ignoraret, ut Susemihlius hermeneuticae artis gravissimam legem ipse minime Videatur tueri. Nam nova illa formulae n0tio, quam commentuS St, non in misericordiam non in iram non in alium quemvis assedium cadit praeter timorem. Ceterum recte monent ejus adversariti si quis in graecum convertere vellet, quae ille sic exponit: egensian ungerer Furchi si iner ungeres Helchen fieri n0n posse, quin haec efficiatur sententia: φοβουνTa To Os Οιον. Jam quid impediat, qu0minus ea, quam Supra diximus, formulae noti utrique sententia parti SubeSSe negetur, equidem non intellego. Quae cum ita sint, aliter haec intellegi non possunt nisi misericordiam movere indignos, metum aequales, ut inferior Sententiae par exponenda sit aequales sint necesse est principes tragoediae perSonae, ut Spectatores tragico metu afficiantur. Jam apparet ex hoc uno loco dijudicari non p0Sse, quem illum metum philosophus intellegi voluerit. Neque majorem Vim habent argumenta deprompta ex c. 19 Verbis εστι δἐ -τα γην διάνοιαν . . . a TO πάθηλ Willius I. l. p. 4 Stoinborger: De Euripid poetarum maxime tragico p. 18: qui ama. 34 sic vertit sedas Mulsidantipsi sicli an den vordient Isidenden, dis Furchi an de Helchen .

nonnulli cum Platonisi in haedro notissimis verbis Accum latone mihi res non est, AriStotelem enim nos ex Aristotele interpretari debere et res ipsa docet et effingit gravissima auctoritas. Quo tandem Vade interpretum effrenata licentia, si plana phil0sophi Verba impugnabunt Ipse pol V, b, p. 1346 12 ειε δ' ακρocos ιενο των ut ιδ σε υν γίγνο- νra πάντες σι sirca 'εid quid voluerit, satis declaravit Spectantes igitur iisdem animi perturbationibus afficiuntur atque ei, quorum fortuna in cena agitur, ut ira indignatione aegritudine timor neglegentia aliis. Primum igitur tenendum nos metuere cum persona tresca, si ipsa in metu sit. Sed ea quae in scena dicuntur, n0 ign0ro ad dua parte pertinere et ad ipsos et ad spectatores. Alio modo afficiuntur ipsi, alio modo spectatores, ut custodis in Antigona verba ridicula Creonti iracundiam, spectatoribus riSum OVent. Sod cum Aristoteles de hac diversa affectuum commoVendorum ratione non disputaverit, haec quaesti difficilis in medio relinquenda esse videtur. Itaque nisi perspecta jam atque expl0rata Aristotelis sententia ne ex hoc quidem loco, cui Spectatores metuant, quisquam concludere poteSt.

Quom vero ex libres de anima III, 3, 427 22 sqq.

In Phaodri 268 C, quo loco Philipso utitur ad suam sententiam

confirmandam Socrates aliquem facit venientem ad Sophoclem et Euripidom qui putat si miserabiles et terribiles orationes Scribere poSSit, tragoediam facile se esse composituram T δ ε Σοφοκλ. α προςHθων

ποίnσιν urαι αoαMόναι haec aliter interpretor atque illo Jahrbuchei 12 p. 542). Nam lato dicit tragoediam illo ipso loco συστασιν ρεπουσαν τουτων Sc. τεῶν ἡ ἐσων)αλλ ς τε κω r δολον συνισταιι νην. QuodSt Philipso M σεις φοβεοας καὶ ἀπειλγητικας ea interpretatur rationeS, quibus et poriculum indicotur personae tragicae mmmen et mma madversarios iacto is, cujus poeta casu exp0nit, negle et priori generis orationes apta sabulas compositione maximam partem mi et hoc non mali sed boni posta osse Platonem arbitrari. Quid mali poetae

nonne persuasum habent ἐλεεινέ, oppositum eSSe απειλητικον ac tragoediae esse aut lamentantes personas in scenam producere aut terribile8 minas iacientes Itaquo conse απειλ*rικον explicati0nem SS VerbI

οδεοάς. Sed utut haec sunt, id dubium osso nequit quin quid V Modo metu tragico judicaverit ox hoc Phaedri loco nullo modo intellegi possit, nisi Vero quis rem jam extra omnem dubitationis aleam positam

18쪽

locum assertieber egius,i ut spectat0res tragoediae personis metuere demonstret, is mimime, quod ille vult comprobat et a D0eringio δὶ perverse translatus et exp0situs est Ba-gartius ' quidem Argyropuli latinam versionem eram Aristotelis sententiam exhibere docuit iraeterea cum Opinamur, aliquid malum esse atque terribile, continuo perturbamur, similiter edi cum opinamur quippiam esse tale, ut illo Siteonfidendum, at cum imaginamur talia, perinde afficimur; atque si in pictura eadem spectaremus P apparet igitur hunc locum et ab ebemegi et a Doeringi in suum Sum injurii esse i0nversum; itaque eum nunc quidem miSSum faciamus, infra Vero, cum de Voluptate ex misericordia et metu percipienda quaestionem instituemus, ad eum reVertemur Ut enim ab interpretibus haec verba non satis luculenter exposita sunt, ita ad hanc quaestionem dijudicandam plurimum Valere puto. Sed licet in arto poetica loci non XStent, e quibuSconcludere possimus Aristotelem nos alteri timere dixisse, tamen inter omnes conVeniat necesse est, eum tragoedia Husmodi metum OVeri cenSuisse. tque n0S, recte interpretari Aristotelem ex definitionibus misericordiae et metus, qua in arte rhetorica posuit, si modo artis indolem accurate respicimus, demonstrari poSse confidimus. In ipsa igitur misericordiae definitione haec scripsit, quae maxime Valent ad hanc quaestionem Xplicandam:

quibuscum conferas 1 386 1-3. Nil enim aliud eSSe προς- δοκia Raκ o niSi in declarant 1382 30 sqq. εἰ δηεστιν ὁ φοβος μετ αρ0ςδοκύας τινος του πείσεσθ' a τι φθαρτικον πάθος atque Eth. Nic. 115 9 δι - τον φοβονορι νται προςdoraaν κακου. Quibus locis Aristotelem homines parentibus liberis propinquis timere dixisse satis comprobatur. Neque c0nSentaneum est, qui bestias catulis timere

y l. l. p. 56, ann. 25, cf. Susemilitium l. l. p. 9.' l. l. p. 18.6 l. l. p. 47.

affirmavit 566a 25), undem negariss familiaribus metuere homines. accedit quod Tumlirgius, cum quid μοιοτης illa sibi vellet. l. l. p. 23 sqq. accurate explicaret. Viro ill0s magno fortesque, qui in tragoedia principem locum habent, spectatoribus pro familiaribus haberi posse demonstravit. Ex m0tus autum Mefiniti0ne eaque, quam de niti0ni Sub

nulla re, nisi quae instaret, metum moveri intellegitur. Quid qu0 Meropae exemplum, qua in Spectanda Valde metuere spectatoresilutarchi, quem supra attulimus, loco demonStratur Aristotelo laudibus ornat' Itaque nostro jure concividimus A ist0telem facere mon potui SSe quin, quem alteri metuimus, motum in tragoediae praecepti p0neret. Apparet enim mala, quae spectat0re Sibi ipsi eVentura perant, non tam prope adesse e0 putare, ut jam impendeant et jamjam in casura biduantur. Contra illud grave malum, qu0dita lappropinquet necesse est, ut ejus indicia ipsa notasque perhorrescamus 1382 30-32 quin per80nae tragicae invehatur, dubitari jam nequit Quam sententiam hac ratiocinatione firmar posse Mihi videor. Etenim tim0 multo molestior graviorque misericordia atque cum cogitatione illa φαντασία), qua m0leStiam e miSeric0rdia et metu perceptam minui, Voluptatem augeri infra explicabimus, metus in voluptatem Mutari non posse sideatur, 'liud 'vinaccedat, fieri non Ῥ0test Quis AEnim est qui audeat dicere se sibi metuentem voluptate illa, quam Semper Iesemus, affici tragica' an vero putas ristotelem tragoedia graeca eum metum spectatoribus infligi voluisse, 'u0 0 rendae nutricum fabulae pueros afficiunt atque insci0 illae nostri saeculi fatales quae dicuntur tragoediae, velut Grill parZeri, quae peSSime audit, Avia. Nulla enim alia nisi ill0ruis rationes voluptatem in ipsorum metu redundantem parari posSe apparet diaque AE Voluptate 'ragica Au0que intellegi potest ristotelem metum, Anem alteri metuimuS, tragoedia sollicitari Voluisse. Sed jam tempus esse videtur, quemadmodum pSi rem

19쪽

explicemus profiteri Dico enim n0 metum, quem alteri metuamus. fere cogitatione non discernere in metu, quem nobis ipsis metuimus. Vir bonus enim, cui nullo modo alteri bono quidem quicquam esse perniciosum videri posse, qu0d non ipsi terribile sit, consentaneum est, cum Vir bono e niciem imminere videt, metuit dumque metuit et affectum percipit atque Sentit, non discernit, utrum alteri an sibi ipsi metuat, sed ubi longo intervallo interjecto reputat, tum demum genere confusa cogitatione distinguit Viri docti igitur in eo erraVerunt, quod temporibus neglectis unum affectum ubique dum diversa genera diviserunt atque natura O- haerentia opinione distraxerunt. Quod etsi naturam animi humani secuti nostro jure affirmare possumus, tamen Graeci quoque

noscas Aristotelem: Dicit, quod et nos dicimus, nos alteri timentes nobis ipsis timere. Nullus enim locus inveniri potest, ex quo hujus assectus duo diversa esse genera concludi p0ssit. Sed ut alteri metuamus, neceSse Si eum, cui metuimus, nobis SSe quam simillimum Nihil enim is copulatius quam morum similitudo bonorum Cic. de oss. I, 17, 56ὶ, in iis enim efficitur id, mi unus fiat ex pluribus. Itaque

planissimis verbis Aristotele praedicat φοβος ζερ TO 'it ιον, cum tamen aliqua ex parte opp0nat ελεος τερ Tot artator. Intellexit enim metus horrorisque Vim non augeri miseriae indignitate, Verum misericordiam maxime augeri et e misericordi voluptatem. Intellexit, simul ac mala vitandi viam SupereSS DOS deSperaVerimus, Simulac virum fortem malis jam obrutium viderimus, n0s et illum non jam tanquam in unius 40minis corpus Dalescere, sed nos ab illo discerni atque sum Solum p0SS m0bis penitu insinuari, qui malis, quae ei acciderent, esset indignus Ex eodem efficitur tr gico metu animos nostros vehementius mei quam misericordia tragica Metum enim ei metuimus, quem quaSi a te SSe 0Stri corporis putamuS, miSeremur contra ejus, quem a n0bi Segregatum SentimuS. Jam vero in vita communi familiarium potissimum mi-

seriis futuris metu, praesentibus misericordia commOVemur, sed nisi consanguineorum graVi malo praesente Velut morte non profligamur. C0nsanguineorum enim malis ita ut nostris ipSOrum movemur, ut eorum morte affligamur n0 Secus ac si nobis ipsis jam sit moriendum. λ Nil timemus, nil operamus ne dolore quidem movemur, Sumuifracti, periimuS. Cum autem tragoedia excitanda sit misericordia, non consanguinei

sed familiaris partes agit princeps tragoediae per80na. taque fieri nequit, quin εκναλγηκτιμον, quod AriStotele in arte poetica saepius commemorat, longe aliud sit atque illud κρ0Dστικὸν oo vos. Differt enim Voluptate, gradu et graVitate non differt. Ceterum Susemitilius ' jure dubitat, num Tum-lirgius' recte εγια ιν φοβον intellegendam SSe contenderit. Animi enim c0ntentione scri quχarc0γιαὶ qu0 unum ἐκ cui c0 signum Tumlirgius assert, et misericordia et metus t laetitia et risus adeo augentur, ut Summa horum affectuum vis et fluctuatio efficiatur. Atquo hoc loco liceat breviter refellere Sententiam quam de art. o. c. 14, habet Susemihlius, in quem Vahlenussi magis lacessivit quam refutavit. Quod caput totum est de facinoribus tragoedia idoneis, quae etiamsi nondum Venerunt, tamen, ut supra Vidimus, metum movent et misericordiam. Quin tiam fieri p0test, ut futurum facinus majorem assectum efficiat jam perpetrato. Quattuor igitur genera enumerat philosophus. Primum peSSimum sit αρὸν facinu futilrum, Secundum tragicum sitaeo facinus perpetratum, tertium melius: facinus perpetratum quod sequitur agnitio. OStremum Optimum facinus futurum cum agnitione arctissime conjunctum. Primum pessimum, quod accedit indignatio de hominis inconstantia vel fortunae, cum suaρον Sola Vitragica ipsoque tristi facto possit excusationem habere suae

Τ ΗΟ unum doco locus is mas 1 386a20, ni minime idoneus,

quo nitatur virorum doctorum de metu Sententia. Bursians Jahresber. 42, p. 260. Q. l. p. 33-35.

20쪽

cum adsint secundo generi, melius quidem illo, sed n0nlaudandum quod ιαρον Voluptate enim tragica Sola ristoteles metitur το πάθος. Fals igitur Susemitilius putateX μιαροι et areaθε norma eSSe depromptas, quibus utitur philosophus, Verum ad illam ipsam misericordiae et metus Summam Voluptatem eum omnia revocare apparet Attamen cur Meropam Oedipo praetulerit, quaerendum. Atque ut cetera Oedipo cum Meropa communia sunt, ita Euripideae

fabulae καληξις major Sophoclea, atque adeo maXima. Facinus enim in Meropa cum agnitione retiSSime conjunctum, qua c0njunctione maXime augetur efficacitas, et eodem tempori momento, quo Meropa facinuS Si perpetratura, Summa quasi in tempestate affectuum spectatores jactantur ac fluctibus. Efficacissimum igitur νεώθ ot genu non poteSt SSe, nisi eo ipso temporis momento, quo Spectatore Summo metu vel salutis spe sublata summa implentur misericordia, subito et Summus metu et Summa miSericordi potio D καλχηξις καὶελ f summo cum gaudio εκ tD ξει ae&ς tollitur. Qu0dsi cui tragoediae exitum spectanti minu Videtur tragicum

Sed maxime mirandum in hac de tragico metu quaeStione, quod viros doctos omnes ni fallor praeter Spengelium Ueb. d. κήλ . ca'. 44 fugit Aristotelem primum jussisse

misericordiam poetas tragoedia concitare et metum. Non nego a Platone quoque metum quendam commemorari. Sed

neque ex illo Phaedri 000 dijudicari potest, quanti metum

feceritneque ex J0ne 53bCὶ cum pro genuino haberi non p0SSit. Ρlato igitur cum misericordia principem et longe priorem locum tribuat, cum aliis locis, quibus de tragoedia verba facit, tum illo de re publica libri X graviSSimo, quo arteSVituperat, mirum in modum metum neglegit Aristoteles autem pariter et metum et misericordiam excitari vult tragoedia, scilicet ne lacrimosiores fiant fabulae. Iam vides,

quid metus ille modus cpotion Diis ετριαὶ Sibi Velit, quem

audacius quam rectius justae et rectae voluptatis defensores in suum usum converterunt Non enim Olum major quam decet metus convenienti oppositus Verum etiam minor quam decet. Cumque Aristoteles non contentus misericordia Sola lacrimarumque nimbo effuso horroris tragici parem incitare tempeStatem poeta Suae aetatis jussiSse videatur, non difficii est intellegere, cur tot laudibus esserat mi γαεzrλεγιιενηνσι σωσιν Simplicem sero dabulae compositionem minoris

faciat. Non enim, quod alii putant, simplicitatis fastu varios orbes poetas implicitare et expedire jubet, ut Francogallorum in modum actarum rerum arietate animos Spectatorum

delectent, sed id quod magis dignum summo philosopho et

qui sibi constare s0leat, ut metu miseric0rdiaeque Summam sollicitent v0luptatem. Itaque laud Bernaysium,3 qui cum petr ζειν horrere SSe diceret, poplo Voci eandem vim attribuit, it gravior Voce raristoteles usus Sse putandus sit, qua graviorem indicaret assectum Neque inter po βεῖσθαι ei po io et pes xxειν intercedere Videtur notionis diversitas, quod quidem attineat artem poeticam, et in arte rhetoricaeXStat l0cus, quo hanc potio D notionem Surpatam SSe putaverim, quo vellem tebeckius in usus esset ad Suam sententiam firmandam. 137ba T, ιεῖ adHχὶμ O Oὶ κουον cla I 0 βουν ra siῶλλον ὴ ἐλεοDσι. Hunc igitur metum anim0 concutientelia, quem Si periculo nobis ipsis in vita iucuSSus St, pallor conSequitur et tremor et dentium crepitus, hune Summum metum AriStOtelem cense intell0gi voluisse omnibus artis poeticae l0cis quibUS potior Ommemorat, cum leVi0rem Hu generi assectum φιλανθ ρο ν coles nomine incluserit Terfacile enim cog-