De histrionum numero fabulae Menandreae, pars I [microform]

11쪽

certamini, quod exhibetiiovυσαλεξαvbpoi comoedia, et Paridem et deas ipsa Iunonem Minervam Venerem intersuisse, id est quattu0 simul pergonas in scaena egisse Alfredus oerte )haud iniuria e0nsedit ex argumenti, qu0d tulit diem, verbis hisce:

Exstant igitur ii indiet eaque non levia, unde Cratino erten0 numquam plus tres histrione ad fabulam doeendam praestosuisse pateat. Iam quod ad Aristophanis attinet poesin, Carolus Beer ), eui eum alii tum The0d0rus Bergh et ibertus Mueller assensi sunt, subsidiis ex omnibus rebus petiti omnium sabularum partes inter tem0 dispertire aetore nequiquam conatu est. Enimvero opinione eius, quae argumentis fulciuntur prorsus incertis, optimo iure Oerte refellit, cum On-

1 A. certe Die Hypothesis uraratinos DionysaleXandros. Herm. 39 190 p. 481 sqq. Asser ibidem p. 489 haec: Das die Got

versorgi letben, o gehi das gange ringi doelior in die Brliche. Etiam elley-Rees in nuper demonstravit tres histriones ad nonnullas tantum Arist0phanis fabulas agendas satis

suisse, ceteras autem pro rerum nexu nisi a pluribus non potuisse dari ). Sed haec quaestio haud indigna est, quae diligentius denuo pertraetetur, praesertim cum inde argumenta certa et quae ad antiquiorem, Cratini di eo, et quae ad reeentiorem comoediae aetatem faetant possint erui. Sub quarti a C. n. saeculi finem Graecorum rerum eaenicarum summa saeta est commutatio, ex quo quieumque ludisseaenicis operam dabant, non modo fabularum aetores, sed etiam musici et poetae tu proprias quaSdam e congregaVere societates, quae a Graeci appellabantur συVObo Tub ΠεplΔὶOVUGO TεxviT V, a Romanis collegia seaenicorum artificum voeabantur ). Itaque de εα κ μ biai histrionum numero

difficilius etiam videtur esse diiudicare. Sane Theodorus Bergk )quique ei astipulatus cst Albertus ueller k in novam quoque

1 melley-Rees: The so-calle rule of three actor in the classica Gree drama Diss Chicago 1908 p. 42 sqq. 2 Christ-Solim id in hist liti Graec. Ιβ, 1912 p. 405 sq. haec ΘT-plicat In threm Aulba und de VerWenduntder unsimitte be-hali aucti die unstkomo die desi. Jahrhunderis, verglichen mit der Tragddie, o thren volkstiimlichen Urspriinge her et aa ussersi Luxuriantes uti lassi sic nichi aut ei ne feste Formaringen. . . . Die Zah de Rolle uia de Schauspieler, di ossenbar ii die Omodio ei billige ais fur die Tragodie u haben aren, St, OWeit Wir Sehen, Viet grosse ais in de Tragodie. 3 De quorum collegiorum natura moribus institutis aecuratius quaesiverunt cum alii tum P. Foucari: De collegiis scaeni- eorum artificum apud Graecos. Paris. Lutet. 1873 O Ludera Diodionysischen singiter. Berlin 1873 H. Sauppe Commentatio docollegio artificum scaenicorum Atticorum Gotting. 1876 E. Reisch: De mu8icis Graecorum certamini lius Vindob. 885 A. Mulier . S. S. p. 392Sqq. Fr Poland De collegiis artificum Dionysiacorum. Dresd. 1895, idem Geschichte desuriech. VereinsWesens Leipetig

12쪽

comoediam, quamvis singulae fabulae argumento nodoque eontinerentur artificios0, tres fere actore introduet08 88e, plures palliatae demum poetas Latinos ascivisse contendunt. Uterque provocat, quibus praecipue nititur, ad Soteriorum titulos ), qui quamquam post Menandrum mortuum in parietibus templi ineis sunt, ad primum alterumve tertii a C. n. saeculi dimidium sunt reserendi. Et primo Videlicet obtutu quam Bergh profert sententiam Pomprobari videtur Soteriorum catalogis. Exhibent enim artifices omnes musicos, qui Soteriis decertaverunt Oibε Tu uioaVTO OV ΥιυVa Tui Tu)Trapi V atque in his et tragici et comici greges enumerati ad unum omne externis, quod summi est ponderis, constant actoribus. Huc

speetat decretum illud quoque ei vitatis Ptolemaeensium Thebaidi εχ), quod utrum nil postremos Philadelphi an ad Euergetae primos pertineat annos, critici ambigunt. Nam etsi tragiei unius

protagonistae eum quattuor ceteris histrionibus coniunctio rationem ostendit aliam e Soteriorum tituli, tamen comistorum poetarum duorum inscripta nomina, quae histrionibus se commemoratis respondent, eundem ordinem quem illi patefaciunt. Ut quarti quoque a C. n. saeculi exeuntis testimonium asseram,

Chares, ubi nuptias lexandri Magni militumque eius Bahylone habitas a. 324 a C. n. deseribit, ternos tragoediae et comoediae histriones fuisse memorat Athen XII p. 38):

Dubitare igitur non licet, quin illa aetas effuderit collegiorum

Seneni eorum copiam Satis magnam, quorum grege singuli tribus tantummodo histrionibus compositi erant. Neque enim eSt, cur e08, qui primas Seeunda tertias partes Sustinuerunt, solos, non vero inferioris ordinis actores in titulis enumeratos

esse cum Hermanno Collit yy et Ph. . Legrand x aliisque

1 Quos a se Delphis inventos ediderunt primi C. Wescher et P. Foueari Inscription recuseillies si Delphos Paris 1863 4 sqq. f. H. Collitet Sammtun grioch Dialpht-Inschristen vol. II Gottingen

ponamus. Nam Menandrum, quem exempli gratia assero, composuisse fabulas, quarum omnes partes a tribus histrionibus potuerint suscipi, infra clare apparebit. Cave tamen inde consteias hunc solum usum νέας temporibus invaluisse atque ad ludos etiam scaenicos qui Athenis edebantur spectare. Etenim vel per se probabile non est post Aristophanem, qui ut ipsius fabulae demonstrant, plus tribus actoribus usus est, histrionum

comoediae nunt erum artius restrietum esse. Neque levis momenti instar habet, quod Euanthius, quem ex optimis auetoribus cimus pendere, de Graeca comoedia adulta haec seribit

ἡ de fabula I 2 f. essiter, Donati comment. Terenti I, 1902 p. 16): ad ultimum, qui primarum partium, qui Secundarum tertiarumque, qui quarti loci atque quinti actores e88ent, distributum et divisa quinquepartito et est tota fabula μ. Etsi grammaticus et hic et alio loco' histrionum numerum adc0moediae eius quinos inepte refert, tamen memoria quinque novae comoediae actorum, quam ei debemus, nequaquam improbatur ). vincitur enim cum Menandri arte, de qua disserere n08trum erit, tum aliorum cac poetarum usu a ratione.

Nam ut cetera omittam, in Plauti Rudente' e in Phormioneo hien, D'eSt-il a concevable que es inscription nominant troia κωμ bo enumerent Seu lement e principaux in torprhtes 'uti comedie mal non pactous es interprhises 31 III 1 f. essner. p. 18: comoedia vetus ab initio chorus fuit paulatimque personarum numero in quinque actus proeBSSit. μ2 Cf. ea, quae Fr Leo Plaut. Forsch. 1912 p. 226 Dol. 3), cum de comoediae quinquepartito actu disputans in Euanthii oeum incideret scripsit Da Zeugnis sit die regelmiissigo An wendungeine grossere Seliauspielergahi Euanthius), ghren dio Dreigabiosfigiel und in literaris her An wendung lμibi, is darum nichi

3 Quonam modo in Plauti Rudento, idque in Diphili exemplari Graeco, res se habeant, ridericus Marci scholis exposuit. Fabulae partes inter tres principalis ordiuis, inferioris autem notae duos actores distribuit sic:

s deparnio Trachalio

Daemones

Palaestra Labrax Gripus Piscatorum Arcturus Charmides Ptolemocratia

Pleusidippus Ampelisca princeps cl. II 1 et 2 v. 290 sqq.

Lorarius

Mirum enim esse Xposuit numquam neque colloqui neque congredi

13쪽

- 11

Terentiana rei indicia exstant tam expressa, ut neque de Diphil neque de Apoll0d0ro, quin quinque histriones au hibuerint, dubitari possit. quidem magnopere miror, quod ergkaliique qui huic assensi sunt hae in ostensione omnino non

haeserunt. Cuius opinione irrita ne amplectamur, gravissima hic obstant argumenta, quibus pro undamento iactis Menandream fabulam iam in quaestionem Oeemu8.

quonam modo personae in fabulis Graecis distribuendae int. Sed antequam ipsa aggredimur pr0posita, de personarum inter singulos histrioue distributione in universum disseramus necesse est. elley-Ree enim et in libello supra commemorato et in commentatione quae inseribitur he three aetorrule in Menander haec potissimum praecepta in personis disponendis observanda esse contendit I. An aetor, is e play tW or more roles, mus have enough time to hange costume etWeen the departureo the ne character and the entrance os the ther hos part he is to assume. II. The fame actor must play a ive par throughout the drama it is no permissibi for a single ole obe divide among tW or more actorS. III. The doublingis ineongruo usuoles ictoae avoided male an lemale oles, ouilis an age person 8h0uld 0tbe combined. IV. inalty the paris assigne to ne aetor hould o beto many or of to miseellaneous os character. Quibus in quaestionibus diiudieandis ut quam certissimum fundamentum ponamus, in poesi praecipue tragica cense Ver-

Pleusidippum cum Palaestra amica. Quod necessitate scaenica fieri, non arte poetae. Item Sceparnionem post v 583 non iam apparere Gripumque esse laetum.1 The so-calle rule of three actor in the classica Greela

drama hicago 1908 p. 42 sqq. 2 Classica Philolog b, 1910 p. 293. sandum esse, cuius in certaminibus poetae, ne leges caenicas violarent, maxime eaVi88 unusqui8que concedet.

Ac primum quidem vel inde, quod elley-Rees personas sexu aut pro gradu aetati singulis aetoribus esse attribuendas easque insuper Sic latuit disponendas, ut inter varias eiusdem histrionis partes aliquid necessitudinis et affinitatis inveniatur, satis patet, quantopere in his iudieiis nostrae aetatis rationi sit subiectus atque obnoxius. Inter plurima enim alia, quibus Graecorum ars eaenista a nostra differebat, haud scio an illud prorsus singulare fuerit, quod actorum numerus et tragoediae et comoediae tam artis snibus circumscriptus erat, ut eidem histrioni complures sive maioris sive minoris momenti personae agendae essent. Sane etiam inter nostrates vidimus in minoribus histrionum gregibus leviores partes haud raro tres quattuorve ab eodem homine suseipi, primari tamen aetores singulas tantum singuli obtinent. Neque minus rude atque inconditum nobis videtur, quod mulierculae ipsae histrioniam artem non actitabant, sed earum quoque personas ubique viri induebant agebantque ). Itaque vel ipsa natura rerum X- planatur eiusdem suisse histrionis diversis fabulae loeis diversissimas Augeipere partes. Ut iam in tragoediae primordiis illum peculiarem histrionem a Thespide asellum ), quocum dux chori colloquia sereret, non unam eandem per totam fabulam per80nam egisse, sed ubicumque res exigebat, mutato percanticorum intervalla vestitu alium atque alium prodire potuisse

Viri docti consentiunt, quandoquidem et res ipsa suadet et illud persuadet, quod hespis apud Suidam primus linteas personas invenisse dieitur ). Profecto qualis sit illa dissonarum

partium in eodem actore e0niunctio, certissime ponderatur ex

Aeschyli arte, quippe qui in veteribus fabulis binos tantum adhibeat histriones ), ut de personarum distributione vix dubi-

14쪽

liari possit, in Orestea demum Sophoclis anetoritatem secutus novic tragoediae incrementis utatur Sic in Persis, IV hoc petamus exemplum. alteri histrioni iuntii in mare umbrae,

alteri vero Atossae et Xerxis partes fuisse suseipiendas vestigia docendi satis duculenta. Inde enim maxime apertum fit, cur Αtossa in exeunte fabula, quod tuo iure 1spectaveris, eum Xerxe lio reverso n0 conveniat in scaena neque querimoniis

eius ac lamentationibus intersit; sed ubi Xerxem indigna lacerataque veste indutum esse comperit v. 34 sqq. . Atossa materna sollicitudine valde afflicta domum discedit ad . 85 l),nt ornatu honesto allato filio obviam eat, nec postea Senes lamentis dediti reginae doloris et curae recordantur, meque ipse Xerxem profundens questus flebiles nil ratione matris mentionem Movet Itaque quod poeta Dareum to88am, ut filio obviam properet, monentem inducit v. 32 sqq.) nihil aliud spectavit, nisi ut reginam sapienter commodeque araeaena

removeret Re sic instituta idem histrio et Alossae et Xerxis per8onam potuit induere Sive autem persuasum hos habet give non, Ἐelley-Rees certe hic desperabit singulac fabulae partes inter se longe discrepantes e consimili aetate aut e

sexu aut quavis alia communi ratione utrique a88ignare aetori.

Iam iii tellegimus. quid sibi velint hae Lueiani verba Ne

Winne Will. Quae non solum ad tragoediam sed etiam ad Omoediam attinere vel e re ipsa patet et ab Aristide teste confirmatur Keil II p. Ill l sq. ἡ σπε crri σκηνῆς TyaTi της μετεσκευα ut δις priua 'voεuspidi; et illud docet, quod Quinti lianus inst. r. XI 3, 178 clarissimorum comoediae histrionum

Demetrium non modo deos et iuvene et bonos patres μ, Sed etiam matronas et graves anu8 optime egisse, at Stratoclea, aere SeneS, allid0 Servos, para8ito8, lenones et omnia agitatiora melius sustinuisse tradit. Consentaneum quidem e8t poetas et tragicos et comi eos in disponendis personis etiam gradus ordinesque actorum, et, quantum seri p0SSet peculiarem cuiusque indolem respexisse, postea etiam histri0nes, eum poetis non iam cupantibus ab ipsis fabulae committerentur, gua cuique partes cessisse. Celeium eum veste tum larva mutata satis superque impediebatur, quominus ipsius actoris indole proprietas et natura uniu8euiuSque personae evaneSeeret. Itaque spectatores, etiamsi id quod vix semper evitari poterat, prioris personae aetorem in posteriore vocis potissimum auditu recogn0Verant, tamen pS personae aspectu de partium dis similitudine admonebantur. Praeterea histriones id maxime dabant operam, ut personae Su8eeptae eum motum gestumque exprimerent tum vocem quam diligentissime imitarentur ). Sed hae quidem hae tenus. Iam videamus, num edulo eaverint poetae eaeniet, ne umquam ea8dem parte inter Omplures distribuerent aetores, quod Kelluy-Rees teste quidem non allato statuit. Nam eum nullius auctoris testimonio acceperimus neque habitum mutatum neque imitandi artem satis subsidii praebuisse, ne promigeua illa partium coniunctione peculiares per80narum naturae inter se confunderentur, vel inde coneludere licet neque tum res diversitate agendi esse perturbatas, cum in eadem sabula alter histri alterius locum occupabat eiusque in vice succedebat. In universum quidem si qua per8onas semel inter se confabulantes spectavimus, Singulas etiam per reliquam fabulam diversis assignamus aetoribus tamen iam apud tragicos contrarium quoque usu venisse et evidentissimo

palam sit testimoni et ipsius rei necessitate exigitur. Itaque

i. S. S. P. 193 sq.

15쪽

tandum St.

Insigne exemplum praebent Euripidis Phoenissae, ubi poetam in partibus disponendi hane rati0nem secutum esse iam vetere perspexerunt δ). Prologi enim verbis pronuntiatis Iocaste vix reliquerat caenam v. 873, cum in regiae domus tectis paedag0gus apparet v. 88). Alloquitur Antigonam nondum visam, cui mater permisit, ut ex summis aedibus Argi-Vorum conspiceret exereitum. Sed antequam procedere ei licet, paedagogus undique indagat, num quis prope sit; etenim cavere vult, ne aut Antigona aut ipse vulgi sermones lacessat v. 92-99). Itaque sit, ut Antigona multo post in conspeetum progrediatur. Sed verba illa paedagogi adeo arcessita sunt atque tam inani nituntur ratione, ut neminem fugiat poetam

tempus Sermone terendum curasse. Cur res sint ita institutae, selioli asta reetissime perspexit, eum annotat ad . 93: αυTu araxaucis0ui passi TO EυpirribηV, Va o Irpu TaT VisTil irroros sic, oKtiGTης rpos Που μετασκευ6ση ' di O GUVε7rispatVεTui auris 'AVTirovit, θλλ' ITεpov. Luce est clarius Euripidem id spectasse, ut parte et Iocastae et Antigonae, quia gravissimae erant, n0 quia semineae erant, coniunctae a protagonista su8eiperentur. Quamquam Vero poeta deterritus non est, quin Iocastam et Antigonam una introduceret confabulantur

enim v. 1270 - 1282 - eiusdem igitur Antigonae partes, quas ante et post sustineret protagonista, illa in scaena v. 1270-1282), ubi sane minoris sunt momenti, alii aetori sive deuteragonistae sive tritagonistae attribuit. Hoc ipso exemplo, quam inania sint praecepta a Reesio data, aperte enucleatur. Etenim eum nihil obstaret, quominu per totam sabulam alius atque Iocastae actor Antigonam indueret, tamen poeta, ut Antigonae quoque utp0te graviores partes daret protagonistae, ad tantam personas mutandi libertatem prostedere maluit. Neque vero veteres in re sic ab Euripide instituta offendisse traditum invenimus, ut inde satis pateat hunc usum minime abhorrui8se a Graeeorum arte eaenica. Quare nee de Sophoclis Oedipode Colone ambigi potest, cuius iam do-sredus ueller acute intellexit eam eon dieiunem esse, ut ni8i1 Quod rectissime in mentionem revocavit aflenberge l. S. S. p. PSq.2 In edit Aesch. Eumen. Gotting. 1833 p. 172 not. 9.

- 15 easdem partes inter diver80s aetores distributas tatuamus, quattuor histriones fuisse necessarium sit. Sunt vero, qui hac in fabula aliam distribuendi viam ineant, Phoenissarum quidem testimoni negleeto, eodemque modo, quo olim eschylus sub sinem vitae tres histriones asciverit, Sophoclem postremo ad quattuor ascendisse suspieentur h). Hoc tamen ne eum istis amplectamur, Vel altum veterum Silentium in re prorsus iugulari monet, quandoquidem quarto adhibito aetore posterioris aetatis tragoediae ars quam maxime esset immutata. Et Aristoteles gravissimus testis obloquitur, eum docet Poet. IV 1449 a13sqq.) κα Πολλας μεταβολος μεTupaλουσα napuI dia ΠαυσαTO, επε ἔσχε δε αυτης φυσiV, enumerat deinde, quaenam tragoediae mutationes factae sint; sed aetorum numerus post Sophoclem, qui ternis ontentus fuerit, non iam auctus est. Accedit, quod in Oedipode Colone diligentissime observasse Sophoclem videmus, ne ullo Oeo quattuor imul personae olloquerentur. Etenim eum Theseus sugatis Creontis satellitibus sub ipsum fabulae exitum duas filias Oedipodi reddat v. 1099 sqq.), perfastile

cognoscitur eum, qui Ismeuae mutae parte sustinet, non iam eundem esse atque qui antea tertius eum Oedipode et Anti-g0na v. 324 sqq. confabulatus est, i quidem hunc iam non Ismenam sed heseum agere opus est. Itaque Thesei partes a compluribus deinceps aetoribus susceptas 8Se certissimum existimo ). Denique non minus in difficultates prorsus inexplicabiles defertur, si quis partes Rhesi fabulae, quae recentioris aevi foetum videtur praebere, inter tres histriones ita dispertire velit, ut suum quaeque par histrionem ervet. Inveniuntur sane, qui ad singula huius fabulae partes agendas non minus quattuor histriones postulent in. tque illa quidem scaena maxime videtur offendere, ubi Ulixi Diomedi Minervae in con-8pectu agentibus aris quartus accedit v. 642). Sed iam Godosredus Hermann haeutissime explanavit Ulixem post vergum

1 O. Mulier ibidem atque in hist liti Graec. I p. 510, quem et alii et A. Mulier l. s. s. p. 175 sq. et elley-Rees in disS. p. 4 Sq. secuti sunt. 2 Quod optimo iure iam contendit . r. Hermann Disputatio de distributione personarum inter histriones in tragoediis Graecis Marburg 1840 p. 41 sqq. defendit sententiam in annalibus qui vocantur ahrbiicher fur Wissens chasiliche ritili. orti 1813 col. 432 Sq.3 Wilamowit in Herculis uripidis edit. 1889 Ii 1 not. 81.4 G. Hermann De Rheso tragoedia. Opusc. HI P. 284 es

16쪽

626 ad apiendo Rhesi equos digressum actori u loeum atque opiam ad habitum Paridis sum elidum fecisse Proseeto Minervae Diomedisque colloquio, quod equitur sv 626 sqq.), dilueide apparet Ulixem reliquis8 scaenam, quippe qui neque ip8 quicquam loquatur neque a personis agentibus ulla respiciatur rati0ne. Quominus igitur Paridis ad versum 4 introducti personam idem, qui ante Ulixem suse epit, induat histrio, nihil obstat. Neque vero id opponere licet, quod

Ulixis ad . 668 redeuntis partes idem aetor atque ante sustinere nequit, cum aridem ad . 667 remotum tam exiguo sequatur intervallo, ut mutandae vestis tempus non intercedat. Nam ut eum Carolo Lis: mann l. s. s. p. 89 atque en rico Κ assenberger l. s. s. p. 44 Ulixis pers0nam inde a versu 668 usque ad versum 69 ei, qui ante Diomedem egit, attribuamus histrioni, illud plane movet, quod Diomedes ipse nulla oeloe verba facit, cuius obtinendae hie partes ideo κα*OV rpocs-virro tantum requirunt. Sed eum videamus huius fabulae p0etam et Oedipodis Colone auetorem Sophoelem e0nsulto

atque Sedulo avisse, ne umquam quattuor simul per8ona don-

fabulantes introducerent, ideoque in dispertiendis pluribus per tres aetores partibus huius rei subsidium petivisse, uripides contra in Phoenissis eiusdem personae partes duobus dedit histri0nibus maluitque a vulgari distribuendi ratione ea tantum

de causa discedere, ut graviores Antigonae partes pr0tag0nistae daret. Nos autem o tragicorum usu cognit in OV quo'que quae dicitur omoedia, quot personae simul introducuntur,t0 aetores nec plures fabulas dedisse statuemus, nisi scaenica

quaedam necessitas impedimento est; si vero aliquid difficultatis partium inter eosdem histriones distributio creat, hoe quovis

ali potius modo quam augendo aetorum numero Xplieare

conabimur.

Restat denique, ut de temporis intervallo pauca addamus, quo histri ornari atque, ut Plauti verbis utar ), alius fieri poterat. Et hi quidem ordiendum esse arbitror a Choephoris, quibus nulla fabula insignius in rei exhibet exemplum. Aegistho domi interfecto servus quidani ex aedibus pro rumpit v. 875), qui Clytaeniestram ut caveat praemoneat. Paulo p0st v. 885 ipsa introdueitur, ubi quaenam perficiantur e0mperit. JerVum Securim festinanter insterre iubet v. 889).

- I vix autem ille remotus erat, cum ipse aecurrit Orestes V. 892), qui matris scelus ulciscatur. At Clutaemestra omnia molitur, ut amatricidio deterreat filium. Neque levibus Orestes agitatur Serupulis, utrum perpetret caedem necne. Dum inter vereeundiam et iras haesitat, Pyladem subito on8pieit progredientem eumque adit interrogans V. 899 Πυλtibri, Ti pύσω lariTε9 aibεσθα κτα-vεiv Et in ipso diserimine Pyladis, qui de Apollinis oraculo edito

admonet, verbis V. 900 sqq. re agendae decernuntur. Ex argumento igitur huiu scaenae, quam neque alii neque Α. Muellerin)neque vero elley-Rees recte interpretati sunt, clare cognoscitur Pyladem ante versum 899 demum accessisse Protecto quanta arte rei nexus hie institutus sit, perspicue explanavit Kassen-berger, qui habet haec t. s. s. p. 18): In diesar gene eigi sie Aeschylus is de geniale Dramalther. 8 istae undern wert, i er ei dem lebhasten Personenwech se mi seinendrei Sehauspielem ausZukommen verstetit. De Diener mussnach v. 889 selinet abgehen, et sein Seli auspieler vor v. 899wiude ais Pylades austreten muss. Deshall, si das irkungs-volle oti erfunden, dasA lytaimestra das ei vertangi, deshal das gauder de Orest mentscheiden de Augetibileh. Quae ut comprobemus eo quoque adducimur, qu0 ne veteres quidem interpretes brevi hoc spatio ornandi impediti sunt, quominus eundem histrionem, qui ante Servi partes egi88et, Pyladis induisse personam statuerent Astute enim scholiasta

hae partium distributione, ne aetorum numeru augeretur, pr0- visum esse intellexit, cum annotat ad . 899 laετεσκευασTaio fuΠελος et Πυλ6briv, iva ii ' λεivisiv ). Itaque hoc ipso loco non solum illustratur, quam exiguum temporis inter-1 Scribit l. s. s. p. 17. In de Cho ephoreti atto Aeschylos gwartarei Seli auspieler, aber v. 900'. schein sit de in de librigenTellen de Stiickes tummen Pylados in Vierter erforderlicii, da sic de olκετης Wische v. 886 und 892 nielit in den Pylades um-kleiden ounte. 2 Doeet haec diss. p. 43 The Exangulus leave Clytaemestraupo tho sceno at 886. he is lon 886-891. Orestes an Pyladesenter 892. Tho brie intervat etWeen the exit of the xangelus 886 and tho entranc of Orestes an Pylades 892 preetudo the possibilit of the Tangelus changing costume an reappestring in the charaeter o Pylades o Orestes. f. C. Weissman in Reest libelli cens. Neu philol. Rundschari 20, 1908 p. 61 . 3 Huc spectat lo illa Horatiana ad tragoediam reserenda de ari poet. v. 19M: Nec quarta loqui persona laboret.

17쪽

vallum sussietat ad personam mutandam, sed id praecipue inde cognoseimus, quantum spatii ola agendi ratione, id est gestu motuque histrionum, potuerit consumi, quo magi alii actori, ubicumque res exigebat, ornandi c0pia daretur. Quod vero ad comoediam attinet, illa Thesmoph0riaguSarum pars v. 25 sqq.),nbi Mnesilo hus in conspectu ipso mulieris induit vestimenta, satis ostendit, quam velociter habitu mutatio potuerit perstet,

quae etiam minus habebat negotii recentiore aetate, cum novae comoediae actores vestimentis uterentur, quae a communi hominum consuetudine non disserrent ). Praeterea aptissimum rei supplementum praebebant personae, id est larvae scaenicae, utpote quibus non solum os sed etiam caput undique esset coopertum ). Quotiescumque autem quaeritur, num Vestis mutandae tempus supersit, id quoque observandum est, utrum histri ex aedibus ipsis in Aeaena sitis' pro edat aut eo redeat an per aditus, qui vocantur ropoboi, in scaenam vel ingrediatur vel egrediatur e eaena, quorum quidem adituum alterum, qui aetoribus ad dextram erat manum, et in ipsam urbem et ad portum, alterum contra rus sive peregre ferre veteres animosingebant ). ostremo unum addendum est. Saepe enim sit in Menandri fabulis, ut omnibus quae agunt personi remotis in eaenam acuam persona aliqua aut complures procedant, quarum adventus a digressis antea nulla indictu est ratione. Quaenam rebus te institutis erebro sint esseeta, recte per-

t Conserantur quae xponit A. Militer in libro, qui commemoratu est, p. 258 sqq. cum iisque tabula picta ab eo addita p. 257. Eesdem res brevius tractavit in opusculo, quod inseribitur Das attischo Bilhnenwessen. Gutersioli 1902 p 81.2 De novae comoediae personis diserte nuper scripsit C ο-ber in commentationse Di Masken de neuere atti8chon Omo die. 25. Hall. Winkelmannsprogr. Halle 1911. 3 De Menandri scaena eiusque fronte et apparatu egit Rud. Gras in diss. Scenische Untersuchungon et Menander. Giesse 1914 p. 16 sqq. 4 CL Α. Mulier: Seenisches gur romi gehon omo die I Reebis und inlis). Philol. 59, 1900 p. 93qq. A. retschmar: De Menandri reliquiis nuper repertis. Diss Lipg. 1906 p. 21 sqq. Eug. PeterSen: Die altische Tragodie ais Bil u. Bilhnenkunst. monti 191 p. 56 8q. 5 In dissert memorata cf. not. 3 P. 49 Sq.

sic intermissi, quod nos dicimus Leere illine mitten im hi, exempla nonnulla idem Grai e Menandri reliquiis collegit l. s. p. 50 sq.) Quibus praemi8sis ad ipsam accedamu quaessionem.

quae e denandri ipsius reliquii nuper reperti ad rem argumenta peti possint. 1. me quibusdam Disceptantium et Samiae locis.

Quot histriones adhibuisset Menander, novi Asime complures viri doeti e fragmentis amplissimis nuper repertis enucleare conati sunt. Ac primus, quantum video, Ph. . Legrand )aeeuratius de Disceptantium et Circumtonsae actorum numerodisseruit. Qui ad utramque agendam fabulam, etsi nullo loco plus re personae simul introductae sint j ternos haud suifecisse contendit histriones, quoniam crebro ve8titus mutandi tempus non detur. Quamvis haec perspicastiter de Circumtonsae ultima caena, quae erit infra pertractanda, exposuerit, tamen eis Disceptantium exemplis, quae affert, Sententia eius minime eonfirmatur. Nam nihil obstat, ne micrinis, qui arbitri munere perfunctus ad versum 53 discedit, sive Davi ad versum tb conspectum relinquentis aetor, etsi uterque per Π690boVabeunt Onesimi ad versum 165 progredientis suscipiat partes ). Syri8eus enim, qui in scaena remanet, tot tanti8que erepundiorum negotiis distentus est et longis ambagibus mulieri dat mandata v. 159-165), ut alteri histrionum, qui ante digressi sunt, it copia nesimi habitus induendi, qui sibi, id est yriSeo, cum uxore ornamenta infanti excutienti superveniat.

Nee minus frustra Legran eruere studet Onesimi solitoquium V. 457-486, quamquam triginta sere explet Ver8us, non Satis

1 In libro, qui inscribitur: Daos, ablea discla comsidio grec-que pendant a sirio de dite nouvelle. tyon 1910 p. 368 sqq.

2 Quod cum Circumtonsae rebus minime congruere OStea videbimuS. 3 Legran scripsit p. 368: usqu'au vers 201 des Eetriτpcarovτες SyriSeos est constamment en scene; ilo est, jusqu'au Ver 163, Vec

Smierines et Daos jusqu'au vers 159, aveo Daos seul a parti duVers 165, ave Onesimos. Si trois acteur devalent ouercia pisice, it laudrait que u deux du vers 153 ou du vers 159 a vers 165, changeat de costume et de Ole.

18쪽

magnum temporis intervallum esse eisse, ut sive Pamphilae falso Legrand Sophrone' scripsit, Pamphilam enim hi induet cognovit ensen Mus Rhen. Vol. 65, 1910 p. 635 - sive Abrotoni, quae ambo ad versum 456 micrinis intrant aedes,

aetor personam Charisii ad versum 487 prodeuntis susciperet. Nescio an ille putet histriones sine motu ullo ac gestu peregisse partes versusque in ulla pronuntiandi arte decantasse. Reipsa opiniones istae ad irritum rediguntur, qua longiu traetare non iam opus it.

Post Legrandium de Disceptantium Circumtonsae Samiae aetorum numero quaestionem instituit elley-Rees in ea quam eommemoravimus commentatione . Qui quam futtilia praecepta de personis distribuendis statuerit ieceritque pro fundamento, longe supra demonstravimus ita, ut ea, quae indagaverit, a principio in dubium sint vocanda, praesertim quod in verba magistri iuran unam editionem duardi Capps sine ratione eritica secutus est. Argumenta, quibu8Menandrum plus ternis actoribus esse usum probari arbitratur, habet hae p. 302: L here are fou seenes in hieli ou speakin charaeter are presentis the fame time. In w of these cenesthe onrth charaeter speah either in the presene of the ther three o immediatel aster the exit os one of these in the Wοother scenes the ourth haraeter, homiseWhere has a peahing

the ericeiromena Wo, an in the Samia ne. IV. Nearly ver aet0 is foreexto arta a combinationo roles hie are quite unguitable for ne actor. Quod primum ad eas attinet seaenas, in quibus quattu0r pergonas rebus agendis interesse contendit, has mittere iam poMumu8 quia ad unam omnes sunt Circumtonsae fabulae,

sue cedere, ut Ve8ti mutandae tempus intermitti nequeat. At Cire uni totasne tant Ummodo ultimae eaenae neXum, unde Le-m and quoque petiVit argumenta ad sententiam eonfirmandam, apte re eteque in memoriam reVOeat, qua de scaena postea dicetur etenim quonam modo e habeant res primae Diseeptantium partis, quam eum Legrandi Ree assert, supra no

processisse paululum, Menandri artem eaenicam minime perspexit Saepenumer enim Menander personas ante aedium sores cuni alia quavi per80na, quae non conspicitur sed intus

remanet, loquente8 facit. Templa, quae Gras l. s. s. p. 57 sq.)eollegit, sabulis Plautinis erentianisque valde ieet augere. Itaque vel hanc ob rem Rees opinio labefit. Insuper vero cihil obstaret, quominus Chrysidis personam, Si re vera esset intro- dueta κ ψOV arpo Icirro quoddam hic ageret. Quanti sint denique argumenta a Ree8io e promiscua pers0narum distributione ducta, ante late explanavimus, quae repetere hie non iuvat. Ceterum et Diseeptantium et Samiae partes, quatenus e fragmentis cognoscitur, inter ternos histriones ita posse dispertiri, ut suas quisque per totam fabulam servet, perfacile tibi persuadebis, Si contuleris, quonam modo Rudolphus Gra res expediverit ). Qui singularum omoediarum reliquias iterum in quaestionem

Voeando affirmare conatus est Menandrum eum Ilia ratione 1 Classica Philolog 5, 1910 p. 291 sqq. 2 Ε. Capps Four lay o Menander. Ne York I910.

1 Profert Rees hae p. 297 sq. Demeas, Parmenon, and the Cook re present at s. 71. In the ex Seene DeIneRS, Parmenon, an Chrysis talio par in the action Chrysis ut her ea out at V8. 89, nil although he oes notaspea in his celae, et he mustbe rogarde a a Sppali in character. In the precedin Scen the Coo departe at s. 3. With ni three et Ors, the Same aetor Would hau to tali the paris os both the Coo an Chrysis. ut the si verses etween the exit of the Coo an ent rance of Chrysis allo to stior a timo for the actor o retiro, change raress and

2 In altera parte opusculi Sceniselio Untersuchungen 2 Menander Diss Giss. 191 p. 29 sqq.

19쪽

ex Euripidis arte pendere iam ea re quod res tantiam adhibeat histriones. Sed valde dubito ueritne eius disputatio

ad eundem exitum ad dueta, si Gras huic de Menandro Euripidis imitatore opinioni non subiectus propositum aggreSSUS SSet neque vero eum permultis aliis eriti eis Horatianum illud nee quarta loqui persona laboret de art. 0et. v. 192 perperam ad Menandri rettulisset artem. Ttenim tota epistulae pars, intina poeta Latinus Hae tribus tantum personis introdueendisinem enuntiat, minime gentium ad 0moediam, Sed 0 nisi ad tragoediam Graeeam pertinet. implieitatem enim aetionis, quam tragoediis Graecis observatam invenit, hoe loe Horatius suae civitatis manifesto e0mmendat poetis. Itaque mirum non est quod Gra rebus interdum vim intulit, ut praeeeptum Oratianum cum Menandri fabulis e0nvenire evinceret in) Nam licet e Syrisei mulieris ir0rsus mutae partibus ef Epitr v. 1 - 188h aeut χ0neluserit l. s. s. p. 33 Dis deplantium 'a' bulam ita esse institutam, quae a tribu biStrionibus agi p0sset, et Samiae quo lue per80na recte inter tres distribuerit aet0res p. 43), tamen in Circumt0nsae reliquiis , exiguis videlicet aliarum Menandri fabul irum si agnientis disserere nihil refert vestigia exstant, quibus ad fabulam agendam plus tres histriones necessarios fuisse plane patefit. 2. De CircumtonS R. Quare Circumtonsae fragmenta denuo iani pertraetare, quamvis quaesti Videatur profligata, Supersedere non OSSumUS. Nostrum tamen non est in quaslibet incidere controversiaS, Sed satis habemus in universum rei summam in restituendis singulis Scaenis exponere ac repetere, editione praeeipue seeuti Alsredi

Κοerte et figoiridi Sud haus ), easque autum sabulae partes

1 Ceterum Gra de suo ipso iudicio videtur dubitasse, quod diei p. 7: ehoeis seli Wolit, das mein Versuch, die ossen alter Stucko aus rei Schauspieler u verteilen, utiSicher letiit, selion deshalbi et Leine iii Zige omo die an erit alteri ist. Similiter profert Rees in sino commentationis Suae Class. Philol. p. 302ὶ haec There is litti do ubi that, ere the remain os the lab more complete, stili greater dissiculties ould e enco utiture in ille attem p to distributo the paris amon three etOrS. 2 .Menandrea ex papyris et membranis vetustiSsimis iterum edidit A. certe Lips. 1912.3ὶ Menandri reliquiae nuper reperino', iterum edidit S. Sud-haus Bonia. 1914.

auem alius erutari, e quibus gravis ponderis argumenta ad rem diiudieandam eruere ieet. Fabulae reliquiae indipiunt ab Arvolui prol0go, quae et res ante aetnS Xponit et, quanam ratione argumenti nodus liroe edente fabula expediendus sit, praenuntiat v. 1-51). ruin in eo speetum progreditur Sosia Polemonis emissarius, ut militi apportet pallium et renuntiet Simul, quid Glycera moliatur. Aeeipimus o loe Polemonem, quem iraeundiae flagitiique in anti eam commi88 Vehementer paeniteret, XOrnaS8e prandium, ut eum Sodalibus Convocatis vino pelleret sollieitudi

servus intrat eri X8eeuturus mandata paulo p08t ad . 68ὶ idem inde revertitur et seaenam ad versum T relinquit, ut Polemonem de explorati rebus stertiorem faciat. Quem quae interim introdueta est Doris ad . 61 neque e0nspicit neque audit in), sed a Glyeera missa δ statim ad Myrrinae se eonvertit aedes seritque ianuam, dum c0ndicioni iniquitatem eraeque miseriam valde eonqueritur v. 64-70). Iam septuaginta sere versus deSunt. Quanam autem ratione quae intereiderunt coniectando sint restituenda, dilueide perspicimus ex insequenti parte v. 71-76 . Davus enim gaudet, falsa quidem opini0ne elatus, Myrrinam. Mosellionis

matrem adoptivam, tam benevolam Omemque e praestare

erga filium, ut muliereulam ei dilectam ultro introdueat, itaque festinanter diseedit Moselii0nem quaesitum, cui exoptatum afferat nuntium. Patet igitur Myrrinam, p08tquam ex aedibus a Doride est voeata, Polemonis comperto faeinore sese Glyceram, quam a militis V eontumeliisque protegeret, tectis recepturam esse promisisse quo faeto eram, ubi ab Deilla arcessita est, a Myrrina ipsa in aedes suas esse introductam. Quapropter contendere cogor hae in eaena non Servata praeteri De hoc agendi modo, qualis est in Menandri sabulis, conseratur O. Schan ner: De versum loquendi ratione in comoedia Graeca Diss Giss. Darm sinit. 191 p. 10Sqq. 2 E Doridis vortiis v. l cru arpos εJITuis' 'pol tu κεκτη acvri IcoHey-Rees p. 29 perperam confecit Glyceram quoque paululum ante fore processisse. Iane cum iiistrione, qui adeSSe fingitur, On- sabulandi rationem, conserantur quae Supra p. 21 XpOSUimu Gras acuto pervestigavit, cum liae docet p. 57: Glycera solbs istgar nicii iii de Tiir u selion Doris mus die orte mi halbZuriielige unti diem Gosichi proclion. Itaque Vel hac de causa opinione corruunt quas eos sententia illa retus affirmare studuit.

20쪽

iuvenum temulent0rum gregem quattuor personas, Doridem die Myrrinam Glyceram Davum, rebus interfuisse agendis; neque vero intellego, quibus ni8us argumentis Gra ipsam Doridem Davi nempe partium tenemu reliquias personarum quae hoe loco agunt, numero egregandam SSe putet,

cum profert hae p. 43 An teger gene vare Woli Myrrineund Glyhera ais edende und inige Stilave ais tumme Personen etelligi. Immo quonam ludio erae, cuius e Polemonis domo parat fugam, negotia curet expediatque ancilla, quIantecedunt versu tam aperte ostendunt ), ut de Doridis opera a partibus in ipsa re perficienda ambigi non p0ssit. Hue aecedit, quod postea ancillam a Myrrina redeuntem peetamus; etenim rerum nexus haud in medio relinquit, qui Doris adversum 170 e Myrrinae domo prodierit in conspeetum ). Postquam adulescentium ebri0rum chorus, quem appropinquare Davus pronuntiavit V. 7 Sq. , munere Suo perfunctus est, eum Davo ipse advenit Moschi su et ij. Qui re pr0eedente servum bis in matris intromittit aedes, ut quaenam intus agantur exploret atque speeuletur v. 08 et v. 20). Ambo ad versum si intrant domum. Nova incipit seaena a brevi soli loquio, in quo S0si cum paenula et gladio intr0duetus sese iterum, ut quae Glycera agat ei- seitetur, a milite missunt esse exponit v. l6 sqq. . Qui p08tquam Polemonis aedes intravit v. 170), a vieinis reditioris et pronuntiat, qu0nam metu opprimatur v. 17 sqq.). Habet enim, cur timeat, ne Polemo erus rure redux magnas turba exstitaturus it v. 17 3 sqq.). Dum talia sibi singit, necopinat Sosia e Polemonis proruit aedibus v. 176), eum intus Glyceram ruStra quaesiverit.

1 Quae perspicaciter cognovit Gras, qui habet hae p. 43: Doris, an ii ilire Ausgabo vertieit, de Glykera gur Fluch ins

Nachbarhaus u vertielson, einerk ihn DRVUS gar nichi. . . . . Doris at in Zwischen ei non I. laven de Nachbarin veranta SSt, ausi lir lopse et oimen Dio orto tetidiov, κέλευέ o bilde diemin-leiiungis threm Versuch, in os praeli init de Nachburtu er- reichen, una mi ili uber Glykeras luelit u vertiandein. 2 Cf. Κoerte edit. praef. p. XXXVIII: Dori poStea 170 sqq.)in aedes Polem Otiis revertitur, nam quamquam Glyceram, Omini concubinam, appellat dominam, tamen non huius Sed militi Serva est, id quod luculenter apparet e scaena ultima, in qua ille ei manumiSSionem promittit 40 sq. es 427). Hoc quoque Gras concedit scribens p. 51 Periheiromen 170 triti Sosias in Polemon Haus in . Dieragene teibi in Weitchen leer, bis Doris aus Myrri ne Hau.

Vehementer primo invehitur in militis mancipia, quippe quae Glycerae non prohibueri ut suga. v. 176 sq.), tum ostium pulsaturus Myrrinae petit domum, ut a vieinis acti rationem exigat v. 17 8qq.). Interim quae a servo non con8peeta est Doris nonnulla seeum faei verba v. 178 et 181 sq.). Ille contra, cum Myrrinae domum introire paret, male verbis accipitur ab ostiario v. 183), alter in alterum maledicta congerit atque eonvivia, tandem aedes sese eum militis satellitibus vi expugnaturum esse Sosia minatur v. 183-206). Postquam ostiarius intus se eeepit Sosia invehitur in Doridem, quae Servi iras lenire v. 207)k Glyceraeque fugam excusare frustra conatur v. 210-216 . Iterum hiat laeuna sexaginta sere VerSuum, qua cum Xitum eius, quae antecedit, partis tum maxime conclamatissimae scaenae, quae sequitur, initium

intereidisses d0lemus Sed aggrediamur ad ina, quam diem

tulerunt.

Id luidem apud omnes fere nunc constat' versu 21 Sq. Sosiae servo esse assignand08, qui duce Polem0ne cum eius famulis Myrrinae domum oppugnaturus Sit, Spectare Vero ad Pataeeum, qui turba Sedare Studeat. Quem a vicini argento, periculum impendens ut propulsaret, eorruptum esse perhibet Sosia, et militem, ne consilii eius pareat, iam conatur praemonere. Quare omnia, quibus eum alii tum R0ber et de Arnim Sosiam Pataeeum Polemonem hie partes agere donfirmaverunt, ab ovo explanare haud libet. Qui etsi in verba distribuendi ratione postea paululum inter se di8erepant, tamen in versibus 224-22 inter singulas personas dispertiendis consentiunt. Neque qui reet dederint hie partes, dubium est. Pataeeus enim v. 224 πJεiσθhri oi militem m0net, ut suis obsequatur mandatis Cui deinde interroganti

1 Sudhaus in edit recent verba quoque V. 187 q. ibi πο-

nenti attribuit. ..

est G. A. Gerhard Z Menander Periheiromene Philol. 69, INIUp. 23; oerte in edit prior. Lips. 1910 et altera.