Vota et motiva oblata in processu dominorum dipputatorum regni Aragonum contra Doctorem Dominicum Descartin

21쪽

Regia, quam exercent ista duo suprema tribunalia, Regiet Audientie, & prqsentis Curie, & cum damno adeo magno Aragonesium, prout cum effectu re ipsa redditos fuisse non parum timidos,& tales extitisse plures ex pr dictis meris ex C-cutoribus ex processu clare comprehenditur,ob eamq; causam ren Uebant accedere ad Villas, seu Oppida, que guaria ita erant, habentia in suo posse pr*dictas Iudicis En questaru literas. Quinimo quod plus est

in locis de Bolea Caspe ob pro

sentationes dictarum litterarum ossitialibus,meris executoribus factas, vel ob timorem quod eis prit, sentatio,& intimatio,dictarum litterarum fieret, non suerunt aviti exequi,vel plene, de omnimode executioni demandare prouissiones, quas eis partes qui illas impetrauerant traddiderunt, ad finem & effect Um, Vt eas exequerentur, & illud

ide accidit in Loco, seu oppido de

Piedrataiada, etenim cum accessissis et quidam meruS executor cum

suo Notario ad pr dictum Locum de Piedratas ada, ut exequeretur litteras quasda,ad instantiam Alpho si Munoχ de Marcilla, in vim pensionum Censualis impetratas, quar Um quantitas accedebat usque ad quatuor mille solidos Iaccenses ,extitit facta intimatio dictarum literarum citationis Iudicis Enques arti,

& cessauit ex ea causa re vera CXC-

cutio, in vim pensionum censualis,& prouissionis ab hac Curia fact(,

quoniam pr(tat is merus executortiteris praedicti Iudicis inquisitio,

nis obsequia praestitit, verbis, &factis,& sic non prosequius fuit illam executionem,sed ab illius progrcss' se abstinuit, & in ciuitatem Cae-

araugiastae reuersus comparuit,co

ram Iudice Enquestarum in complementum praecepti ab eo facti Non obstant depositiones Portarij Petri Vitias & eiusNotarij Ioannis Ludovici Gamir, quatenus dicunt non recesisse illos a loco de Piedra-tMada,nec reuersos fuisse Cassiaraugustam urbem, ob praesentationenaliterarum Iudicis Enques aris, quonia verba prolata ab eodem Petro Vluas , tempore quo in oppido de Piedrataiada fuit illi sac a praessen, talio literarum Doctoris Dominici Escarlin, in presentationem Obsequij, ec reuerenti praedictis literis , offerens se prcsto & paratum obedire dictis mandatis Doctoris Escarlin, & breuis recessus a dicto loco,& aduentus in Caesaraugusta,&effectualis comparitio cora prq fato Iudice Enquestarum, totum contrarium arguunt , &manifes Edemonstrant. Ultra quod ex aliquibus testibus infertur pr(dictos Petrum Vivas, & eius Notarium cessa se ab execution et ob literarum Doctoris Dominici Escar tin intimationem , & pr sentationem eis factam: et lucessit erso rei veritas impedimenti nempe pristititi, cessationis ab executione literarupr sentis Curiq ex ea causa,& damni Alphos o Martineχ illati ob eam rationem: Effectus enim pr qualen verbis. Nec defensionem p rqbex legitimam Doctori Dominico Esscar tin, argumentatio cui innititur, tanquam Carrocio, concessionem

videlicet literarum pro inquisitionis ossicialium praedictorum constetctione, re actionem quandam Iu stitiae, ex necessitate ossicij prcs an dam, hancq; inquisitionem generalem talium ossicialium , qui vitantur officio meri executoris, solita fieri,& assuetam esse. Respondectarnamq;

22쪽

in proces Dipput . Regni Arago. a s

namq; permissam de sero esse ii

quisitionem generale ossicialium, nec id infitiatur. ImprobamVS tamen modum, concedendo nimirutales literas citationis fere omniuossicialium comprehensi uas, constituto eisdem termino ad comparendum adeo breui; eoque praecisso, de peremptorio,ab hora intimationis

computando,quibus si obedicdum est, nullam executionem prouisionum literarum huius Curiae, de Regiae Audientiae, debitam, dc absolii- tam prout expedit sacere potuerunt. Improbamus similiter modu, animum videlicet, dc propositum in concessione literarum praedictarum deprauatum, quando quidem mens, se intentio Doctoris Dominici Escar tin eo respexit, ut sacta intimatione suarum literarum praefatis meris executoribus impedirettur mediantibus dictis suis literis executio dictarum prouisionu, qua

in re euidens contra rUS latet,cxtat, ec inuoluitur, ergo praedicti Iudicis Enquestarum literae simula

tionem continent, attentis consideratis de perpensis ante dictis circu- stantiis. Vnde rectissime in occurrenti spccie succedit,llud quod frequenter in ore iuris prudentium ducitur , plus valere quod agitur, quam id quod simulate concipitur, nam quod actum fuisse deprehenditur a Iudice Enquestarum Doctore Dominico Escartin in effectu est, velle impedire executionem, eccursum literarum praesentis Curiae Domini Iustitiae Aragonum, & Regiae

Audientiae, obtentariam a credito-xibus variorum locorum Regn i simul utur tamen illo colore , dc superficie externa, administrationis histitiae, inquisitionis ossicialium,

uae simulatio licet dissicilis proba

tionis sit, utrum non obsciare , imbsatis perspicue ex deductis de probatis in processu conijcitur, extantq;

validissimq coniecturae, de praestam ptiones,quae omnia ad id credendano S vehementer impellunt . In priminis enim manifeste ostenditur ex processit, Doctorem Dominicum

Escartila sub die decimo quinto me sis Ianuarij anni millesimi sexcentesimi decimi sexti, ut Iudicem En-

questarum literas citationi, conceississe similiter generales, non sol tam

contra sere omnes mero S executOrcs, sed etiam contra eorum Notarios, in quibus citari praecepit centum &nouem personaS,merVnt autem traditae praedictae literae citationis locis desiderantibus impedimentUm CXCqtationum , nempe de Bolea,Caspe, Almudebar, nimium oppressissere alieno, seu eorum Sindicis. Ex qua re detegitur ad impedi edas executiones primarum prouisonum id factum fuisse, quia veste liberarent ab expensis desa ratis, praesidio iurisfirmae huius Curiae se tueri recte poterant, dc ideo ad alium finem scilicet ad impediedam executionem primarum prouisionum remediu obtinere, dc impetrare cupiebant concilia de vici . ni illorum locorum. Insuper tam C,

dc si praedicta oppida de Bolea, Caspe utebantur praedictis literis ad finem, Ze effecttim impediendi

executiones, ec ad instantiam fisci

no fuit unqua reportata citatio aliqua,nec aliquis mer' eXecutor, nec

Notarius fuerunt interrogati super illa petitione , quae omnia ad notitiam dicti Doctoris Dominici Liccartila deuenisse ero simile est, ultra quod ex dictis aliquorum test iii colligitur,sciuille eundem quod in

Villa

23쪽

Villa de Bolea,tempore quo ossiciales exequebantur prouissiones Rogue Audientiae , vel huiu, Curiae, bucrant intimatae praedictae suae litterae eisdem ossicialibus ad eum fianem, ec propositum ut non exetquerentur dictas prouissiones,vel ab executione desisterent. Nihilominus his non obstantibus secundas literas concessit; sub die decimo Februar ij anni millesimi sexcetesimi decimi octaui, id quod arguit satis liquido has secundas literas fuisse ab eo concessas directo,& principater ad eum finem impediendi exe-cUtionem primarum prouissionu,

calide, Sc studiose,&quamuis de primis litteris idem censemus, se secudis tamen urgentius hoc iuditiurn facimus, quia ex praeceden tibus, de subsequentibus efficax argumentudesumitur, huius intentionis de animi, haec vero secundae fuerunt tradditae v illae de Bolea, & Oppido de

Pie iratajada. Accedat quod nec in vim haru secundam litteram fuit reportata citatio, sed nec aliquis ex meris executoribus fuit interrogatus stiper contentis in dicta petitione; cum ec etiam quod maximo pere urget, & ex qua circunstantia facile dignoscitur praedictus animUS, cum ad notitiam praefati Doctoris Dominici Escari in do uenisset effectus damnosus, dc preiuditialis subsequius caiisa illarum suarum literarU, post messem Febraear ij anni milJesimi sexcentesimi decimi octaui, ob timorem meris executoribus illatum,&incursum, de impedimenta CXecutionis prouissionum,& litterarum huius Curiae, & Regiae Autenriae, non adhibuit remedium ruri, Z 'φ Nam Iudex Enquesta-

, uno CX mm, officio,riori adiuv

stantiam partis per moda inquisitionis proceditur, pr sertim in inqui sitione generali,& ita ex ossicio debuissct reuocare illas litteras a scconcessas, vel saltem declararet cum ins rumento animum suum, vi me ri executores certi essent, quod noobs ante presentatione litterarum citationis, executioni demandaret poterant prouissiones,& quod interim non currebat eis traminus ad

comparendum assignatus, de Iud cxvbinouit aliquid fieri, non solum ad impediendas prouissiones Iustitit, sed ad procas rinandu litem, potcsst ex ossicio procedere ad maius scandalum vitandum. Illud etiam mirifich superioribus annectitUr, quod no sumus certi oblatam fuisse pctitioncm illam criminalem ad instantiam Procuratoris Fiscalis,de qua loquntur litterq citationis prout se die decimaFebruarij anni millesimi sexcentesimi decimi octaui,

quippe tempore factae & executae manifestationis Honoseio Dineras Notario Iudicis Enques harum, praetenso actuario processus nequaqua

fuit repertus in eius posse , sed nec in domo Doctoris Dominici Escartiri continuatus processu S, nec conet continuatum memoriale illud oblationis petitionis, nec petitio illa fuit inuenta in posse dicti Notar ij, sed nec in domo prefati Iudicis Enquestarum, ob quam rationem suprascriptusHonofrius Dineras non potuit satisfacere dictae manifestationi,& ideo fuit missius in carcer cadonec satisfaceret imanifestationi ubi per hanc Curiam factae,& tamen elapsum fuerat tempus plusquam Octo mensum a die decimo Februa xij, usq; diem vicesimum quint imOctobris anni eius dona, quo fuir e

24쪽

hio Dineras manifestatio scripturarum & processuum; neque vero simile est praefatum Honofrium Di, si eras praetensium Notarium actuarium illius processiis eam habuisse obliuionem, negligentiana,& moram adeo magnam in re graui non modici ponderis non adhibito debito adimplemento, in his quae pertinebant ad suum munus & officium Nec tempore factae sibi inanifestationis ostendidit statim bastae delisi ossiciali praesentis Curiae edprocessus continuatus fuit a quod idiotario vocato Nicolao Cascaros.sa secrete postquam missiis fuerat in carcerem Honoseius Dineras,

Iudex Enquestarum Doctor Dominicus Escari in missit eodem Nicolao Cascarossa quandam petitio

Dem , ut eam infereret in illo processu ab eo tunc temporis cotinuato, quam inseruit; quibus sic gestisti additus fuit processus ille Hono-frio Dinera, existenti in carcere,

ut satisfaccret manifestationi sibi factae, bc ca ratione satisfecit praedictae manifestationi Honoseius Din CraS, quia tunc temporis sinua l cuprocessu ita continuato traddidit etiam bastar tellum, haec arat Cin omnia quete occassione manifestatiqnis reperta,& gesta stilat,non leuem generant suspitionem , dc producunt in ditium urgens, aduersus Doctorem Dominicu Escar tin, & Hono-frium D in eras. Et augetur si spi-xio, in litium is maiores vir CS reci-it, attento ec considerato rhenoroastardelli, quoniam post scri p tum

memoriale confectu die tertio mosis Martis anni m silesimi scaecentesimi decimi octaus,reperitur scrip cuin eodem folio, memoriale oblatio illi petitionis praedictae, sub die de-kimo nicialis Februarij ciusdem anni, id quod non exiguam salsitatis

prae sumptionem,& coniecturam inducit, oc generat. Superioribus annectitur, quod non modicae considet rationis est , ut ex dictis aliquorum testium ellicitur, Doctorem Dominicum Escar tin aspere fuisse aio qu- tum eosdem mei testes, ostendendoi illis indignatione, & iram eo quod accesserant dicti tes es , qui eranumeri executores ad oppidii de Bolea, dc executioni demanda utrant

quas iam prouissiones Regiae Audientiae, vel huius Curiae, Domini Iustitiae A ragonum, & etiam alios ossiciales admonuisse, ne accedC- ,rent ad Villam praefatam de Bolea ad effectum praedictum, exequendi

praefatas literas CXecutorias, dc Iudicis verbaj, Dedu facta inferre iustum metum &: concessionem, signanter cum iurisdictio Iudicis, questaruiΠ circa punitionem ossicialium sit adeo magna, qta id procedit per inquisitionem,quae desa- sorata est. Praeterea multa prima prouisiones in ingenti numetro repertae fuerunt in eius posse dicti ludicis , ex quarum serie & aspectu,& alias coi tat n o fuisse execu tioni tradditas,&demadatas,& sto quod quo ad aliquas non caret dubio,

quod per compulsam ad eius posio venirent, debuit Doctor Escar tineaS recognosceret, M videre, saltem

interrogare Notar os , qui in vim compulsae illas duxerant, an egent

exectationi tradditq, ut si non ext-

rijs ad finem ut quam citius fieri

posiet executio illarum fi Cret. De aiatq; constat aduocat tam eunde esto

Ville de Bolea, & loci de Pie rata-jada, ex qua re eorum respectu affectio aliqua proximi potest. Similia..tio ergo cum tam in viam iuris co

G munis

25쪽

mUnis,quam fori quia dissicilis probationis est, probetur ex pr sumptionibus,& coniecturis,profecto in occurrenti casu urgentissime probata extitit, tot modiS, dc adeo ma-

nam vero similitudinem habenti-US , vero similitudo vero mensura probationum est , &propterea Iudex indeprehendenda veritate, inprimis debet attendere,quod vero simile est: Vnde quia dolus ex malo animo,& machinatione quadam prouenit,&ideo ex hac fraudulenta simulatione, ex hocque malo animo, ac deprauata mente,ita aperte deducatur dolus Doctoris Dominici Escar tin,merito puniendus venit, maius enim delictum comitti iatur auferendo ossicialibus liberam executionem prouisionum emanatarum a supremis Tribunalibus Regiq Audientiet, deprcsentis CuriqDomini Iustitiq Aragonum, subsimulato, & ficto colore Iustitiq, verbis Iustitit iustitiam damnando , quia qui deliquit sub colore,& sigmento Iustitiae, maiorem poenam meretur, quam qui aperte delinquit, & isti: fictiones , & simulatio

nes sunt contra verba,&contra mo

lem sororum, de contra intentione Aragonensium , qui substantiam , realitatem, & effectus rerum , non nomina, & su perficiales , cautiosasque interpretationes respexerunt, dc ideo potentissimi Domini nostri RegesAragonum,& eorum ossici tes iurant in hoc RegnoAragonum seruare foros, usus, consuetudines,

absq; omni machinatione, 3c fraude. Absoluitur vero quoad alios Dipputatos nominibus suis proprijs acusantes, quia schedula illa, seu papirus,in eius posse, seu domo Doctoris Dominici Escartita inuentariata, licet in illius thenore ali qua reperiatur quae omitti debui .sent, forsam iniuriam irrogant.

verum cum non appareat Dochoro

Dominicum Escartiti illam schedulam, siue papirum aliquibus persorumnis os edisse, sed eam ocultam pCenes se habuiste excusandum foret censemus, ex pro dictis, & alias at

tentis contentis.

g num mei Antonii de Soria in Auitate Caesaraugusse domi lati, auctoritateq; Regia per totum Regnum Aragonum publici Notari , ac Regentis principalis unius exscribani s Curiae Domini Iusitiae Aragonum, Seius Consilii Secretari j, qui huiusmodi vota O motiva a originali libro dicti Consilij de anno micesimo

se centesimo decimo nono, in quo continuata existunt,manu aliena extraxi,ocum

suis originalibus bene O Meliter comprobaui, in quorum fidem, O testimoniμφpraemissorum, rosolito quo artis Notar, uto gnosignaui.

Ad gloriam Omnipotentis Dei, fuit absolutus Dominicus Descar tin Iudex Enquestarum, die tricessima prima &vltima mensis Augusti, anni iciis . nulla oblata defensione in processiti, sed facta in eo expressa renuntiatione tempo

iis a foro concessi di A ses deseri Amma N.