Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

11쪽

S. IO56. MI AETA AD LON AEVITATEM. 7 mathematicis consummatissimus in adolescentia, sexde cim annos natus dedit eruditionis' judicii plenissinium commentarium a LAUTUm Io vitae anno scripsit librum de rebus coelestibus G diffsertationem de umbra, eodemque anno lucubrationes suas in CATULLUΜ, TIBULLUM , PROPERTIUM. Juvenem litteratiorem ignorare se scribebat Αs Auno NU Josephus ScALIGER testatur, quod mundi verum ornamentum fuerit,

quodque in juventute ad talem sapientiae virtutis gradum conscendisset, ad quem plurimo labore vix senes Pauci Conscendunt. Hugo GROTI Us etiam ipsum magni fecit. Sed haec ipsa causa, cur viginti quinque anno natu S, patre adhuc ViVo, moreretur.

Narratur exemplum decennis pueri in Italia, qui varias lingua loqueretur, multos Poetas, VIRGILIUM, HORATIUM memoriter recitaret cujus fama permotus Legatus Hispaniae apud Ducem mantuanum petiit a D Ce, Ut Uellet ubere, coram sisti puerum. Dux vocari

illum jussit, sed stupens ad audita Legatus e superant Puerile ingenium vires, inquit ante tempns stupidus

fatuus erit. Vera Jebat Legatus, sed puer mox Ingeniosissime ad Legatum nunquid ergo Tu in Tua Juventute multa didicisti Notate, quod Legatus Xeru ditissimis saltem non erat, id quod puer o detegebat. Occusationes saepe ariatos haec Vobis omnibus Probe inculcanda. Varietas delectat. Si serio studio occupati aliquando ingenium nimis vexaretis, sequamini hoc consilium. Ad secundam quamque horam prae ter propter studia interpolate leni corporis agitatione

lectione aliquot versuum X ΗΟΜERO, PLAUTO TE MENTIO, HORATI aut VIR 1L1o, vel alicujus historiae ex Livio, Actaeo, SUETONIO , aut historia ecclesiastica vel sumite librum aliquem pium, moralem,

12쪽

s PATHOLOGIA. Iecturae oco sumite aliquod usices instrumentum, recreate animum eritis ad studia prosequenda aptiores , sine detrimento sanitat1s, aut 1ngenii.

f. O57. Cibi si Ilae tam capitis facile, diae

tam hic non praescribi athematico, solutionem problewatis, aut Iogarithmum quaerenti, sed diaetam ad Iongaevitatem. Qui multum studiis debet inpallescere, sumat jura carnium, leves carnes, olera molliares diaeta ad ejus sanitatem; sed non blandiatur sibi de longaevitate. Solo jure carnium sustinuit eis amanuenses suos famosissimus cujusdam Reipublicae primus Minister bis fani manebant, aliis nutrimentis aegroti futuri; verum diaeta ad sanitatem in peculiari hontine, non est semper diaeta ad longaevitatem. Plerisque maxime senibus examinatis , durioribus delectatos uisese deprehenduntUr. Sed est nodus in rebus. Infanti UcTOR NATURAE ac concessit, quia utiora non fert, invia Iac matris ipsi convenientissimum. Postea panis convenit, ubi jam dentes aliquot habet tarde caro. Sic adscendendum in perfecta aetate duriora danda adpropinquante senio sensim ad minus dura descendendum , quia dentes deficiunt: it perspiratio in pueris Optime peragitur, si parum, sed saepius, UtriantUr, ita senes sensim minus, sed crebrius , debent adsumere,

ne desiit in illis perspiratio.

ejus usu am antea actum. Tres quartae orbis terrarum partes ea pro potu utuntur. Si legamus tineratores, rasiliani erant olim homines maXime pro-Ceri, ViVentes ad centum , centum decem annos

victu duro in aqua mutriti verum, ubi Lusitani,

dein

13쪽

dein Batavi, postea Ilispani, denique iterum Lusitani

vastissimum hoc regnum occuparunt spiritum ardemtium fortiumque vinorum abusum ibidem introduxere, Brasiliani haud ultra tam provecti sunt senii, quam

olim aqua solum utenteS. Cerea/is vinum moderat V . Ut enim

verum fateamur, post No Ac HUM, qui Vires in primus expertus est inscius , involuntaria ebrietate, videmus vini usum apud omnes nationes adhibitum. Atinia alia nocent ut dictum saepius: Certe obrigescunt homines ante tempus si non citius sibi provocent alios morbos. In pueritia lac sapienti AMATORI instituto; deinde aqua in robore aetatis, ut Exemplo totius fere orbis patet sed ubi infans jam ablactatus, non illico ad aqUam puram , ea enim re nimis Biagna mutatio, sed ad aquam cum lacte est adducendus, si1Cque per aetatem ad aquam : omnis cita consuetudini mutatio semper nocet, etsi e prava in optimam fiat. In senectute inum molle , edentulum edentulus dicitur, Cui excidere dentes; sed PLAUTUS in Poenulo, AEA. 3. Scen. 3. dixit: vinum aetate edentU Ium vinum hoc est modissimum, me credine. Sic habetur roborans, non eXsiccans. Vina harum regionum non satis novi, sed tale edentulum vinum est vinum gallicum, vina plura hispanica, canariensia, de Palma , huc referuntur. ')

' Sed tale molle vinum parca copi s saepe re petita, ingerendum Imbres, iebat SOCRATES Pincernae, nimium vini sibi propinant , imbres reCentem herbam submergunt, reficiunt rores blan

14쪽

Ita narravi Vobis olim vixisse illum delphensem virum, Centenario majorem, Ut ad BoERII AAVIUM Veniebat, non ut peteret consilium, sed ut

ostenderet, prout aiebat, quousque quis sine ullo edico pervenire posset. Potus per totam vitam fuerat eo ordine ab illo adhibitus, ut nunc est dictum nisi quod post centesimum annum spiritum vini biberet, qui forte nimis XsiccanS. s. O59. Interim ab tinentia summa ut sunt longa jejunia, quibus carnem nam castigabant remi colae rdiato adcurati simin quas iidem quoque observabatὶt cum ORNARo observabant omnes, qui in juventute corpora exhauserant. Diinte easCCanteS, emaciantes, rari me interposita, mirifici inus Observata a . . retro saeculis docent, longaevos fuisse,

qui curam si datoriam per decocta lignorum, Vel quod tuos essent, vel maxime quod suspicarentui, a e teri labe quid superesse, subierint. S. ' O59. Dcrescente senio intronyio nutria νῖenti per adposita externa, I Halitus . ΙPPOCRATE lib. de alimento sub finem & ARET

TIM CAPPADoc ΒΜ, lib. 2. de Curat. Cui C. 3. DIOGENE LAERTI Us in Vita DEMOCRITI narrat, DEMOCRITUM, animam agentem, rogatum a sorore,

ne morte sua CERER 1 sacra interpellaret, iussasso calente Continuo panes ex furno sibi adserri, quorum continuo odore olfactu animam per quatriduum suo retinuis et domicilio. - ΤΗENAEUS Vero,

Paullo aliter id tradens, ait, eum id dolore fragrantis mellis offecisse. Hinc spiritus, quacunque arte parati grati, ne VOS excitantes, perperam adhibentur ab illis quor

15쪽

IO59 DIAT AD AEONGAEVITATEM. III um nervi eo incitamento non egeant effciunt per omne suo OdoreS, quibu caput, Crines, ubiculum,

strophia, lectos c. inbuunt, ut nervi olfactus citius obcallescant, in provecta aetate ab auxiliis hisce

senectutis ultra non adficiantur. ab otu; illL 3. Regum c. I. sic habetur: ARe DAVID senuerat, habebatque aetatis plurimos dies quumque operiretur Vestibus, non Calefiebat. Dixerunt ergo ei servi sui quaeramus Domino nostro

Regi adolescentulam virginem, Coram Rege, foveat eum, dormiatque in sinu suo, calefaciat

Dominum nostrum Regem. Quaesierunt agittur adoles- Centulam speciosam, in omnibus finibus Israel, mn-Uenerunt ABIs AG sunamitidem is adduxerunt eam ad Regem. Erat autem puella pulchra nimiis , dormiebatque cum Rege, ministrabat ei; Re vero non Cognovit eam. BAco VERULAΜIUS V. 554. M. 25. , si neque negligenda sunt, inquit, fomenta e Corporibus vivis. 1c1Nυ ait, neque id per ocum DAVIDE contubernio puellae, alias salubriter, sed nimis sero, usum fuisse. Debuerat Utem addere,

quod puellam illam, more virginum Persiae oportuis et inungi myrrha milibus ; non ad delicias, sed augendam virtutem fomenti e corpore Vivo. - ΑRBAROS SA aetate Xtrema, e consilio edici Judaei,

PUerulos continuo stomacho ileis adplicabat ad

fomenta.

ΓFuit hic BARBAROss Π succedens fratri suo BARBARossis I. ambo christiani graeci ex insula Lesbo, nunc etilina. Ut e paupertate emergerent, fidem christianam ejurantes ahometant. facti sunt, dein iratae r tandem iratarum regnUMδlgerinum omnium christianorum horrorem , funda, Verunt

16쪽

verunt. orno bellicosus, crudelis, a juventute semper terra mariqua bello occupatus, non videtur ad aetatem Xtremam pervenisse, ut innuit VERULAMI Us, ut Ai Lus Jovius' THUANU scribunt. Anglus Auctor ORGAN, in. Hi loria Barbario , dat ipsi tantum 63. annos. In diarrhaeam incidens consilio Iudaei Medici ventri continuo puerulos nudos adplicabat unde per aliquod tempus Vitam prolongavit; sed febri dein accedente mortuus est Constantino

Reliquorum paragraphorum quum aliunde Patere ideantur, expositionem hic omisi.

memoriam omnia huc usque dicta de morbis ejusque symptomatibns is docet adplicationem bonam veram-qugmedicamentorum' auxiliorum artis ad dictos Casus. Res adtentionem meretur, Haec enim quinta Par INSTITUTIONUM EDIcARUM illa est, quam Candidati plures, licet aptos in aeteris se praebeant, minus apte solent intelligere. Hoc ita esse, BoER-HAAvius olim in Lugdunensi Academia conquerebatur.

17쪽

S IO69-7O THERAPEVTI KE. 3Ut ergo quatuor illa, edico incumbentia, ossicia

expleantur; nempe, Ut vita conservetur, ut causa morbi tollatur, ut morbus auferatur ipse, ut morbi abigantur ellectus , corpus aegri arte mutandum est; si enim non mutetur, manebit idem ergo' illa quatuor manebunt adversa. Ut autem edicus praefixum in nem corpus uistet, oportet nosse, quibus id efficiat, instrumenta. Haec vocantur auxilia, remedia juνantia, medica

menta.

S. IOD. Hac autem Uc. Nam non curamus hominem universalem, sed singularem, ab alio homine aegrotante inmensum differentem. Hinc debeo nosse 1Οquid in illo peculiari homine aegrotante mutare debeam;

quibus instrumentis id eniciam 3 quinam sequantur effectus, ubi talia instrumenta ad casum peculiarem, mihi ut mutem datum, adplicata sunt. Ergo adprime mihi & morbus homo aegrotus est cognoscendus ut primo cernam bene ea, quae sensus actenti detegere in illo possunt, quaequae adcurato ratiocinio rescire circa ejus statum possim. Sic video demum, quid in eo, ut OnValeScat, mutandum sit , videoque , quaenam, id ut obtineam , instrumenta adhibenda sint. Si ignorem haec, Casu meu aeger conU Iescet, si tamen convalescat in mortis periculum a me conjicitur. Si enim male adplicata remedia semel gulam transiverint, non sunt ultra in mea potestate,

sed agunt, quod a natura sua usta sunt.

L 1O7o. Ipsum illud qui unque demum si, quod

sic deprehensum in egro mentem Medio ita in Mute CS IO69. vocatur indicans. Oc. Sumam exemplum, ut intelligatis Voco ad Pleuriticum hominem. Indi .

18쪽

eans est dolor, inspirationeo tussi auctus, intolerabilis, in subpurationem, aut gangraenam , abiturus. Iudi catio est ablatio illius doloris, si velim hominem servare. Indicatum est emollientia lateri dolenti adplicanda, diluentia, solventia , nitros , sapOnaCea , timtulo medicamenti alimenti ingerenda per sis anum, ut phlogistica dispositio inmutetur. Quomodo inveniuntur haec tria in angina Τ Iaangina inflammatoria est indicans doloris angustatio inflammatarum faucium, aut Iaryngis, tanta, ut homo vel aegre respiret, vel aegre deglutiat, vel utroque simul vitio laboret. Indicatio est periculum maximum vitae in eo aegro, quum nutriri nequeat, aut laboret nobilissima functio respirationis, vel adsit utrumque adeoque ablatio ejus doloris. Indicatum est . s. in pede , enema remedium aXans, emolliens, Cataplasma

gutturi circumdandum, linctus emollientes saponacei,

similia gargarismata, Potus diluens , quatenus possibilis est deglutitio. S. O7 I. Indicans proinde poterit 6se omne id,

quod cognoscitur in agro , et circa eum in QVO, quatenus morbus in eo progressu plures, minoreSUe, fecit circa agrum, Varia sunt adtendenda. Habet . c.

in morbo suo Continuo coram se difficilia objecta , quibus visis irascaturis ad urgia incitetur. Indicans hoc est, aeque ac morbus. Indicati est , quod, etsi morbus adhuc per se videatur curabilis , prava difficilis uxor, aut inmorigerae proles, hominem, in iram facilem, pejorem reddent, quam ipse morbus immo effectum turbabunt remediorum. Indicatum hic est actu aut auferre tales homines e conspectu aegri, si fieri quaeat aut monere, ut velint saPienteris placide cum aegro agere.

Aliud

19쪽

S. ΙO7Ι -72. THERAPE UT 1ΚΕ. 15 Aliud exempIum. Pleuriticus idem aegrotat tempore calidissimo, aestuantissimo ille aestus est aeque, ac ipsa pleuritis, indicans. Indicatio est iam periculum morbi majus, quia calor parum differens ab eo, qui est hominis, corpus ambit, pulmonem intrat; ita, ut interno Xternoque calore exuratur etiam jacet in cubiculo, parvo, a solis radiis fere tota die inradiato. Indicatum est, hominem ex illo cubiculo deferre in aliud, tum majus, tum frigidius quod , si factu inpossibi, te, per omnem artem illi cubiculo aer renovatus est conciliandus , corpus leviter tegendum, plantae staticae in cubiculo ponendae, ut aer humescatis refrigeretur, Inaxime si aqua, inqua plantae, saepius renovetur. Haec sufficiant, ut indicans, indicatio, ipsum indicatum, cognoscantur ex aegro ipso, ex iis quae circa eum sunt s. O72. Tamet omne id revocari potes 1 ad νitam in egro su per litem ejus causas , naturam fe-quelas, gradus. Vita semper in aegro superstes est; sed ea differre potest inmensum ut queam de vita illa superstite judicare debeo nosse

io ite causas causae vitae sunt, cor agens sanguinem in arterias, arteriae pellente eum per venas iterum in Oret causae vitae sunt, robur cordisis boni

nervi ab eorum origine &c. naturam ut se ipsam destruat, nisi Iatura no nutrimento adeoque debent superesse saltem aliquae functiones naturales, ut alimenta possint ita mutari, quo

alere corpii queant.

c sequelas si vita illa ali sustineri possit, mor bus forte erit curabilis; si vero non possit bonis uir, inentis , incassum erit, quodcunque ars in morbum agat.

20쪽

16 PATHOLOGIA.Μorbus vinci non potest, nisi viribus vitae his subcumbentibus, ars medica inanis bacua.d gradus , a vita maXima ad vitam minimam debeo nois hanc vitam, ut possim judicare, utrum a morte Uel prope, vel procul, aeger absit. Hos gradus athologia inito docuit. 2 Ad morbum, in eo praefentem duo enim maegro mihi considerandario ita ejus, morbus. Si

morbus non esset, homo e foret sanus vel mortuus. Iam Vero, quum Vivat, es mihi morbus ejus cogno scendus et sed, ut in ita cognoscenda varia simul erant notandari ita, in cognoscendo morbo. I Ergo ad causas morbi adtendendum , an ille ortus sit ex proegumenis caussis, lethoris an excidio- fyncrassia, Cacochymiat An causa procataretica fuerit vel aer , Vel cibus potu SU , Ut medicamen, aut motus quiesve, aut somnus et vigiliae, an passio animi, aut

adplicata externa Ex his enim causis indicans petit, si fieri queat, ejus ablationem. q. , et Indolem a causa proe lumena Iethorae cum causa procatarctica irae, potest phrenitis oriri, aut apoplexia, aut ardens febris Homo excidiosyncrassia ita est dispositus, ut ab adplicato emplastro tumeat toto corpore erysipelate. Indoles morbi ex quibusdam causis est acuta, ex his chronica. Est in nonnullis cum signis Vitae pro tempore auctae, inclare cum signis vitae pro tempore inminutae Indoles in uno calida, in alio frigida est. 3 Sequelas, novi, poplexiam in lethorico illo fortem sol ut inpossibilem esse, debilem non facile,

ut in Aph. 2-42. monuit HIPPOcRATBs; praeterem, si inde vitam adhuc servet, in paralysin facile incidere, incurabilem saepe per omnem vitam;

vel in fatuitatem infantilem Novi, hominem ex ira