Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

31쪽

S IO86. METHODUM MEDENDI. 278 Sed ubi indicatio inpar smul urget, tune semper erit satisfaciendum maximae. Homo est phreniticusis furibundus, estque a per quatuor dies, ut vita opus habeat viribus ad coctionem. Verum phrenitidis vehementia spem coctionis mihi nullam facitis vires aegri videntur adhuc v. s. fere posse rhic postponitur indicatio vitalis, ut satissat animali. Si in cholera vires vitae non detritae, postponis tu vitalis indicatio indicationi naturali. 9 iuvantia ta iocentia principue indicans. Eger febri acuta laboransis summe debilitatus, accipit a suo edico jura carnium , emulsiones, ut viribus crescat, sed incassum e dolet edicus, quod ad vires conlapsas nulla nutrimenta juvent; unde familiam periculi monet. Sequenti visitatione videt

naturam erectiorem , immo materiae molientem coctionem Gaudet summopere sed interim fatetur aeger, se, quum vino carens semper sit debilis, parum vini adsumsisse, naturamque inde penitu recreatam eta. Morosus edicus mortem minatur, si ita pergat, immo se non rediturum, nisi promittat religiose sessore obedientiorem. Homo territus torvi edici minis abstinet a vino, relabitur in antiquam debilitatem vel perit, vel metas a se mala patitur, aliosve morbos. - rudens edicu notat, a vino adsumto naturam coctioni paratiorem petit modo, velit aeger abstinere a puro vino, sed cum decocto hordei, vel panis , subinde tantillum sumere. Sic pergit natura roborario homo recuperat sanitatem. Ex obposito in casu SYDEN HAM1 mutatio consit- tutionis epidemicae efficiebat, ut qui in priore con stitutione vomitus juverat, jam mortem inferret apocentibus hic indicatio sumenda.

32쪽

r PATHOLOGIA. Regulam hanc dictator 1PPoc RATE Optime semper commendaVir. in nescius saepe , an sudoreS,alUOM, Vomitu , Conpesceret tempore Cruditatis , vidit

modo , Ua ratione id ferret natura r si bene ferebat, sibi dimittebat; sin minus, auferebat. In libro de prisca medicina docet, ex hac unica regula natam

artem medicam totam. 1, Contraria soliuntur contrariis nimiae

vigiliae sopientibus, sopor nimius irritantibus plenitudo nimia evacuantibus, κενεαγγεια replentibus acida diluentibus, absorbentibus , inmutantibus , aikalina, oleos empyreumatica acidis aponaceis calida refrigerantibus, frigida calefacientibus. IIo Natura gaudet consuetis, aegre fert in solita quaeque ita, ut stricta diaeta saepe noceat iis, qui voraces olim fuerunt , si in morbis primae viae multum adsectae non sint. Homines in nosocomiis a vulneribus alliquando non bene curantur, diaeta stricta reduces ad famil1am Curantur cito, diaeta solita. Homo semper farinosis delectabatur si in morbis magno feratur in ea desiderio, concedatur aliquid, inprimis, ubi incipit aut Iulum convalescere. 12 In maximis malis cito , Usemel, temtanda summa remedia Sit ileus , hernia incarcerata ischuria c. sunt mala, quae dilationem non ferant, ita enim mors sequitur ergo Omnia, quae ars Mbet, simulis semel adhibenda. 13 In mitiori mala sensim, ' repetendo

danda remedia leniora. In colica consueta flatu lenta non illico mercurius potandu datur, me fumus a-

33쪽

S. IO87. INDIcΑT VITAL. 29 hac inmittitur intestino recto sunt mitiora hic propria enemata, lenia purgantia epithemata c. levis nausea forte ab inhibita perspiratione, aut crapula, nata , non est illico vomitoriis obpugnanda quiete, abstinentia, diluentibus, restituta perspiratione, saepe curatur si malum crescat ad fortiori deveniendum Juniores edici saepe peccant adversus haec ultima duo axiomata vel enim segnius maxima mala, vel nimis strenue mitiora adgrediuntUr Bonorum principiorum usus hunc errorem corrigit. A Xiomata nun enumerata I 3. quamvis simplicia, magnam in se doctrinam continent, sunt res per se verissiaeae, qua unuSquisque, quamvis non sit Μedicus, ita se habere, Percipit.

INDICATIO VITALIS.

uum jam toties dictum fuerit, indicationem hanc praevalere Caetoris, ideo totum caput de Canis 131 Ac 1 dicatur illi; sed hanc In siturionum pagina Auc Ton pauca praefatur de viribus vitae. IO88. Vita noscitur e suis viribus r si vires omnino integrae, vita radem maxima: quot gr dibus

dein

34쪽

3 PATHOLOGIA. declinant vires ab illa persecta integritate, tot gradibus vita a maxima recedit versus minimam. Vires illae aliter nobis non innotescunt, nisIper effecta sua: in sano magna, perfecta in aegro minora quo autem minora, eo morbus periculosior; acutuSne morbu fuerit, an Chronicus. S. IO9O. Porro Anqiones itales quid proprie sunt sunt propulsiones humorum per vasa omnia, Um, qua decurrunt per varia cava partes corporis; tum, quae Persi Scera tum, quae per ipsorum vasorum seruntur ParieteS. S. Io91. Ut fiant hae nunc dictae propulsiones, renti iruntur humores astra in humoribus vasiis illis requiruntur Conditiones aptae singulorum. Humores oportet esse non spissores, quam ut queant suere Per vasorum extremitates; nam ibi stagnarent; non suidiores, aut undique transprimerentur et oportet, eosdem non esse pauciores, quam ut rite possint

propelli non oportet esse Copia plures, quam ut conprehendi a corde δε vasis possint. In solidis opus est, ut habeant vim talem qualis requiritur, ut massam fluidorum continuata actione propellantra liquid enim ipsa id non faciunt. quietur in aeternum, nisi moveantur a solidis. . O92. Haec autem, nunc dicta, soIidorum actio pendet a contractione fibrarum omitto ab ΗΑΕN1 hic adlatam actionem solidorum, fibris conpositorum, harumque Contractionem, in uida ex

35쪽

CARDIACA ET OLETA

ri 'ita gradus habet suos ; in sanitate perfecta, maxima est in morbo minori minor in

morbo maximo, ad mortem nun tendente, ParUa,

dein minima, tandem nulla a frigore quidem aliquid adhuc post mortem fibrae agunt, sed id ad vitam aliquam Constituendam non suffcit. Cor ergo, arteriae, ac cerebellum hi concurrunt ad an vitam constituendam. Indisatio itaque italis maxime indicat Conservationem virium Cordis, arteriarUm, cerebelli. Quomodo id sat praesenti capite nunc Xa- minandum S. IO95 quum ero cor i c. e pulsu enim vires maxime metiuntur edici unde de statu Co dis primo judicant, eamdemque ob causam vocant remedia , vitam languentem restaUrantia , cardiaca, barbare cordialia qua voce nemo bonus Latinus linquam utituri Proprie tamen cardiacum remedium significat id, quod vires cordis excitat, eoque sensu hoc capite sumitur. Notandum vero quod usu sic receptum It,

ut vitalia proprie remedia in restrictiori sensu, sint dicta

36쪽

dicta cardiaca quia cor praecipuum instrumentum, quo vita continuatur. I. IO96. Varia quidem No. nam debet Tindicatione patescere, quodnam genus cardiacorum in dato quovis casu adhibendum. Omisi hic denuo S. 1O97-1116 expositionem nullis dissicultatibus septam ne inmensum X- crescat sermo.)

gethodus medendi, divisione antea facta, primo L a adnitebatur vitam conservare, qua me reliqua medela nihil ex morbos Praevertere, eoSqne veluti in semine sub care; ν morbos jam natos tollere 4 symptomata nimia morborum peculiari cura litigare, morbis incurabilibus saltem aliquod adferre medicamen id est palliare. Primann partem methodi medendi absolvi alteram nune explicandam adgredior. S. III 6, orborum Causas nune delere, ante. quam per aetatem in morbos adolescant, jam est ani

37쪽

g. III 6. PROPHYL. THERAPEVT. 33 Inus. Sunt, ut scitis , variae, de quibus in tota a- thologia AEtiologia PathoIogiae actum. Sed eo siderantur hic potissimum causae morbi, qui sine causa procatarctica accedente morbos faciunt. Mala conformatio corporis hic primo consideranda venit nata haec vel a gravidae atris imaginatione cie qua vero multa sane dicenda forent ut in universum adsumi plane nequeat, vel inprudentia Obstetricis, vel neglectu utricis, aut Custodis, de quibus omnibus , quomodo emendanda, dictum partim in tiologia, partim in morbis parturientium ac Pueo: Ierarum. ' Suntis tales a rachitide , a casu , a pra-Va consuetudine ; quibus sit, ut corpus difforme fiat instructura sua unde intus locata ViScera, asa, nerUi, glandulae, turbantur in situ actione. Si maneant haec, asthmata, pilepsias, fatuitates, alios morbos, temporis lapsu prodUCunt. 2 Considerantur hic causae cavitatis vitiatae,' quidem primo cavitatis auctae , ut est anastomosis, diape- desis diatresis diabrosis deinde cavitatis inminutae, per

amphraxin, lenochoriam, thlipsim symphysin, synizesim.

Haec porro Classis altera causarum morborum est exposita cap. de morbis organicis. Quoad curam, si CXterne pateant, chirurgicam manum, si internari, medicam opem postulant. Porro quomodo interna illa vitia emendanda, tota SYΜPaeo HATOLO;IA, SEMEIOT1c docuit. Obstructiones , inflammationes, haemorrhagias varias, quomodo curemus, ibidem VidimuS.

' Quos in peculiari ' Tractatu edam. De As-

38쪽

34 PATHOLOGIA.3 Classis talium causarum per se morbum a cientium sunt Omnia, quae premant, distrahant, laxent, dis luant ligamenta, aut coercente membranas eunde luxationes, contorsiones, herniae, prolapsius: de his quoque actum cap. de a morbis organicis. 4 Classis conprehendit omnia , Uae Urant, secent ictum inferant, Ungant, rodant , distendant, contundant de his autem longe lateque egi cap. de νulneribus S contusonibus. g. IIIp. Tales igitur causae haerentes in parti bus firmis Moribus, sensu patentibus, aut saltem detegendis, requirunt sui ablationem per artem chirurgicam quo Cirrhi, cancri mammarum, c. referendi sunt quidem morbi per se sed hominibus

caetera sani fiunt tandem causae morbi universi corporis, mortis

Auctores chirurgici, qui hic nominantur post tempora, quo BOERHAAVE hunc librum scripsit, habuere egregio discipulos, qui tradita a suis magistris

fideliter coluerunt, inventis au Xere novis, apud Omnes fere nationes, a maXime, quod fatendum est,

Gallos Collectiones publice editae hoc testatum Dciunt. Falcide patet, inpossibile plane esse, ut hie

vel minima pars virorum celeberrimorum, qui circa Chirurgiam, sensu latissimo consideratam, artem ob stetriciam, ac doctrinam Ophthalmiatricam bene meruerunt, hasque artes saluberrimae partes inventis auxerunt novis , hi nominetenu solum adducatur e suadeo itaque omnibus, qui horum Cognitionem quaerunt , ampliorem , plus quam Vulgo creditur, utilem ac necessariam, legant relegantque Bibliothecas chirurracas, magno

labore congestas, eL MALLERI, in quae nuper

39쪽

6. III 8 PROPHYL. THERAPEVT. 35V in bona ex vimina Vratineriana prodiit, L DEVIGIL Iis S. II 18 Si ver in interioribus inferunt eadem, aliis remediis, licet in operatione ultima imilibus, sunt

Obpugnanda, in operatione ultima ominia similia sunt, intera, eXterna; nempe IV per artem chirurgicam externa , sive per artem medicam interna, petunt sui ablationem et ergo remedia interna externaqtie , auferendo causas, sunt similia.

Hic nune solventia concretum, solutum auserentia, remedia, conveniunt, si malum sit curabile. Scirrhos, scrophulas, aliosque glandularum tumores, arSper interna remedia aliquando frequentius

feliciter curat Anastomos es, rex in diapedesta sanat Per lenia adstringentia , roborantia. Obstructa vasa per emphraxin, tenochoriam, thlipsim Curat per Evacuationem humorum, per remedia deobstruentia. Humores solida laedentes, mad morbos disponents3, Pro Vario genere aerimoniae, spissitudinis, tenuitatis, ars medica per interna Curare novit specificis obposit-tis ut toties in PETIOLOGIA Visum ut O Patebit in indicatione curatoria corrigente suida ad finem hujus TractatUS. Inter quos quum erieria snt primaria, primo de his agendum erit. Venenorum histori , necessario in edicitia tradenda, huc refertur Est venenum causa infinitorum in lethalium morborum; quae causa

40쪽

36 PATHOLOGIA. si illico queat auferri , corpus a morbo morte praeservatur sim minus, violenter aegrotatis passim moritur ergo de his agendum.

Caput hoc vocatur de Antidotis sive de remediis

agentibu contra enenum illudque enerνanti-

Venenum vocatur omne id , quod vel ingestum, vel adplicatum corpori, praesertim humano, rationem non video , Cur ad corpus humanum restringi deberet; illud adeo mutat, ut vita idem superando inpar , morti subcumbat, aut vita maximum incurrat soriculum. Venena elocia ingesa et adplicata ingesta v. g. dum apellus, dum arsenicum C. ore adsumtum fuit adplicata, dum saliva canis rabidi, Venenum viperae , cuti Xternae, Vulneratae adplicatum est, vel dum halitu tantum inspirantur, V. g. Vapores caustici, ut in rotta de Cane eapoli, ut in vapore, aut fumo cespitum toris aut carbonum, inclusus homo subfocatur ut per spiraculum doli odorvini actu fermentantis hominem occidit Etsi HABNIus haec