Annales academici

221쪽

-bescant, cor sibi christianum, intelligentiam vero ethnicam esse, hac in re Ac Io, Philosopho Germano, haud inaequales querenti, se quasi perpetuo fluctibus diversia jactari, quωuin aliis sursum serretur, aliis vero odium. Quid mirum, quum quamplurimi non tantum de iis haereant incerti, quae ad religionem Carinisaeam, sed de iis quoque, quae ad omnem veri nominia religi em hucusque referri solerent. Re is enim si motari nequit, ubi Dei existentiam permnalem i. e. sibi consciam atque liberam, sublatam videmus, ipsa Religio imminuatur necesse est, ubi Pantheiam regnum incepit. A antheiam autem quam parum adhuc remoti sint illi, qui vires naturae insitas non amplius a Dei voluntate dis, tinguunt, alus diiudicandum relinquo inhi quidem si creditis, talis profecto pantheiatica Creatoris et Creaturae susto haud minus est deploranda, quam libertatis moralia atque immortalitatis animi denegatio, sive dissimulata sive directa, quae iterum alii Theologia placet. Estne Deus, personalis, sibi conscius, libere agens estne animus humanus, a materia vere distinetua libertate praeditus, nunquam moriturus Hia aliisque

quaestionibus haud pauci, atque inter eos honoratissimi disciplinae nostrae eultores ita remandent, ut facilius quid sibi non videatur, quam quid i isentiant, inde essicere possis Crisi, eidemque subtilissimae, subiiciunt omnia, quae alii ponant vel n-nt; quid autem ipsi velint, nobis satis

incertum relinquunt. Immemores prorsus praeolari dicti Luthin ι Spiritum anotum nequaquam scepti cum essed omnem sere persuasionem dogmaticam, quam apud alios vident, contemnunt, tanquam mere subiectivam atque prioristicam illam STRAdsaIo quondam vitae post mortem suturae spes ultimus visus est hostis, quem Theologia impugnare debetat ). Eius cognatis atque sociis vero omne illud, ut verbo dicam, quod Supra naturam esse apparet ' ultimus iam inimicus est, quem non tantum licet, imo vero oportet oppugnare, nullis non adhibitis telis. Ho- secto, si iam antea haud pauco conquerentes audiverimus, Hannibalem apparuisse ante portas Ecclesiae Christi, - sane non magnopere mirer,

a iam plures de ipsis portis atque moeniis tamquassatis, multo validius elamare incipiant l

222쪽

212 I. I. v, ο OSTERAE EII. obis vero, qui expositam rerum conditionem hic neque ridere, neque lugere, at potius intemsere volumus, sponte sese iam alia quaestio offert. Undenam descripta atque tam late sparsa cogitandi ratio originem repetit, quibusque causis iam eo pervenimus, ut haud paucis, de omni veritate . . obieelis plane desperantibus, Socratica consessio, ae nil quidquam cire, non tantum summa videatur sapientia, sed etiam unica scientia Ad quam quae,tionem quid respondeamus , non adeo alte petendum. on mediocriter errare mihi videntur, qui statuunt, Scepticismum ex ipsius Protestantismi principiis oriri debuisae, quippe quae unius- euiusque Individui rationi libertatem tam illimitatam concedant, ut mox omnem Auctoritatem reiiciat, neminique amplius credat, quam sibimet ipsi. Ex hac igitur sententia, a multis Theologis Romano-Catholicis r posita, ille optimus Protestantismi assecla ore atque sibi maxime constans, qui dubitandi studio nunquam non magis indulgens, tandem ad purum Nihilismum perveniret. Ruso AuERua adeo, ut de recentioribus taceam, probabilis foret Protestantismi vindex habendus, quia totam Euangelii historiam tanquam merum commentum irridet multo melior tamen LUDOVICUS FRUERBAOBIus erit, qui omnem religionem hominis alucinatio nem existimat, nescio quanam satalitate tanquam obiectivum quid considerantis, quod nil est nisi eabieetivum phantasma. Sed quis tam ignarua, qui nesciat, genuinum Protestantismum omnino libertatem religiosam tueri. filiis autem suis semper obedientiam fidei inculcasse Divino Verbo praestandam, cuius absolutam auctoritatem lubenter agnovit Ecclesiae auctoritate reiecta 3 p inime ergo e rotestantismi indole, sed contra e mintestantismi depravatione theologorum Scepticismus mihi ortus cultusque videtur, ad eiusque originem explicandam non minus in censum iniunt μν olo eae causae, quam strictiore sensu istoricae. Ad priores quod attinet, nemo est quin perspiciat, dei, quae in re religiosa a nobis exigitur, huiusmodi indolem esse, ut omnino ad persuasionem mctralem q. d. de rebus Divinis pervenire possimus, numquam vero ad maiaematicam eridentiam talem, qualem haud iniuria assequi studemus in re, sub sena cadente. Nonne fidei obiectum spirituale atque invisibile est, homo autem

223쪽

O O. 213 sensibus adstrictus mundoque materiali ligatus monne patefactio extraordinaria de salute, homini peccatori per Christum recuperanda, eo facilius dubia excitatura est, quo magis huic patefactioni insunt haud pauca, quae intelligentiam superant cordique superbo repugnant Nonne quaevis patefactio de rebus, per se absconditis, quaestiones elicere debet, quas sponte suggerit ratio ingenii nostri; si vero hisce respondetur id, quod nobis sive iure seu iniuria, non satisfaciat, quid mirum, si dubitatio nascatur, dubitandique habitus ad Scepticismum conducat Accedit, quod ex rei

natura multo facilius est, dubitare quam credere levius, aliorum persuasioni obstacula opponere, subinde gravissima, quam propriam ita exponere, ut legitimae oppositioni vix ullus remaneat locus. Ab imperfectis hominibus p.rsecta systemata theologica iure exspectari non possunt, neque unquam fortasse unum systema conditum est, quod non veritatem ab una potissimum parte exponens, vel invito autore et vindice eiusdem veritatis partem oppositam magis minusve in umbra relinqueret Qui autem imperfectum tale systema condere mavult, quam nullum admittere, is longe

molestius pensum sibi videbit impositum, quam qui opponendo, quaerendo, dubitando sibi aliisque placuerit. Hoc ut agas, fortasse non adeo opus est, ut ipse philosophus sis iam sussicere potest, Sophistarum sectae nomen dedisse. Si autem e talibus causis internis Scepticismi ortus atque progressus satis facile explicari posse videtur, iam videatis, quot causae Hasorieae nostro aevo confluxerint ad Scepticismi viam sternendam, eleologicae nimirum, soliticae, tu optime illae Tlleoloqiea dico, nam partem saltem, eamque haud exiguam, culpae imputandam censeo theologis dogmaticis ipsis Scholasticismus enim, qui in Germania praesertim brevi post Resormationis saeculum in Theologia exstitit, deque rebus gravissimis haud raro a priori tantum quid verum esset decrevit, non potuit non oppositam excitare cogitandi loquendique rationem actio autem reactionem pariat necesse est, Scholasticismi regno facile praeparatur oppositi Scepticismi triumphus Utinam Theologi minus obliti fuissent praeclari illius

scALIGERI praecepti. eruditam inanes inscitiam mommendantis qua ipsi nescire Volumus, quae optimus,agister hucusque docere nos noluit Ac-eedit, quod praecedenti imprimis aevo haud pauci, ad intima religionis Christianae adyta non penetrantes, eiusque indolem mere historicam negli-

224쪽

2M . d. v 1 MOSTERLΕΕgentes, Evangelium ipsum cum nescio qua doctris Christiana confund rent, a Christi praeconibus saepius satis aride atque ieiune exposita, aliisque doctrinis religiosis aperte opposita. ec omittendum, fidei causam Eubinde modo armisque defensam fuisse, quae facile tritum illud elicere possent: uno tali auxilio, nec defensoribus istis.' Quid, quod haud mluerunt, qui cum AcoNA VERULANIO statuere saltem videbantur: a Quanto

νmysterium aliquod divinum magis uerit absonum et incredibile, tanto replus in credendo exhibetur honoris Deo et fit victoria fidei nobilior. Hoc modo ipsi Theologi Scepticismum excitasse dicendi sunt, nam ipsa historia teste, infirmum nostrum genus nunc ab hac, nunc ab illa parte modum excedere solet, neque diu in medio manere posse videtur, quod tenere dicuntur beati Cum his autem Scepticismi sontibus, ut ita dicam, theologicis, iam coniunctas videmus politiecto. Spiritum illum innuimus effrenatum, libidinosum, omni auctoritati divinae humanaeque oppositum, qui revolutiones peperit non numerandas, altaria thronos subvertit, rationis voluntatisque humanae autonomiam proclamavit, nullis limitibus amplius circumscribendam. Humanismus Christianismo opponebatur nomine fraternae aequalitatis omnia vincula dilacerabantur libertatem non adeo per Christum, quam quidem extra Christum quam plurimi quaerebant verbo, saces undique accendebantur, Sol ipse obscurabatur. Quae causae theologicae et politicae eo magis Scepticismo favere debebant, quia intime coniunctae erant cum nova nadam stilomsfiandi ratione. Nequaquam opinemini velim, me adstipulari illis Theologis, qui haud raro crassa Μinerva altoque supercilio philosophiam ipsam contemnunt a Quid non solum litterae, sed quid ipsa vita sine philosophia est )pV Diligo equidem et in sinu gestare haud desinam germanam philosophiam illam, qua ad

cognitionem eorum conducimur, quae fide iam oramus amplexi qui laedus sanctissimum hanc inter philosophiam et theologiam rumpit, utramque ad mortem condemnat. Sed optimi corruptio pessima, et si philosophia nobis placet, Reginae Theologiae non ancilla adeo, quam pulcerrima soror, eheu, et aliam novimus, quae indole sua fidei Christianae sundamenta imminuere, Seepticismum alere debuit Quis enim negare potest, Empi-

225쪽

mmum rachianum, artesianae disciplinae oppositum, animum humanum considerasae tanquam tabulam rasam, sensatione at reflectione ad verioognitionem perductam, et aliquatenus quidem religioni Christianae savisse , indole autem sui viam stravisse δε- ad BA MIT Ιdealismum, tam ad . Maurialismae eorum, qui Narum Sstisma conditarunt, tum vero etiam ad uuvii Sm ticismum, nequaquam cum duro ipso exstinctum p λλ. quam sollicet recentioris philosophiae historia satis superquora russet, quo tandem perveniamus, si prioriaticae speculationi nos tradimus, nubem pro Iunone amplexi, haud paue data opera ostensum iverunt, tales spe- eulationes, experientiae luce destitutas, parum nihilue valere, nullamquo salutem ab iis exspectandam esse, qui absque 'M-ειρια, ope Logices et Dialecticos tantum, ad veram rerum cognitionem adscendere vestent. Quod sapientissimo mihi monuisse videntur philosophi illi, a quibus autem sanae Ampirice praeclaris patronia, omnino distinguenda, horum principiis abutens, magna riuarin cater. Mi Milicet parum attendentes ad certissimam regulam, amundum quam Experientia nos omnino edo repotest ea, quae sub sensus cadentia vel antum fuerunt vel ovas, nequaquam autem est, quae sub mutatis conditionibus accidere po-αι, hi, inquam, fidei Christianae, quatenua patetistioni supranaturasti innititur, bellum iam declararunt acerbum. Eo magis eorum auctoritas apud -- multos invalui in hoo saeculo, Auctoritati ceteroquin haud nimis favente, quia opinionem ex eban illi popularibus atque ulcerrimis Ormis, ad eorum etiam captum accomodatis, qui ceteroquin noti magnopere initiati erant philosophiae m. d. mysteriis magnis. Quod autem his Empiristia axiomatis ad instar invaluit placitum, omnia quae non naturalia sunt hane ipsam ob causam absurda esse, hoc alia iterum via stabilitum videmus a

philosophis Nepelianis haud paucis Ex horum saltem schola Critici- in Germania exstitit, qui sacram historiam diiudicavit e principiis, philosophicis nimirum, in anteeessum conceptas, at nullo modo probatis, fidei autem Christianae plane adversis. Exstitit ideati M, qui ideas religisma et res in facto positas sibi invicem opponendas duxit, atque Christo hi torico idealem substituit. Exstitit popularis philosophandi ratio, quae iterum, quod de Socrate 'uLLius, philosophiam a coelo avocare Voluit, eamque in urbibus collocare et in domos etiam introducere. Quod autem

226쪽

216 I. I. vas OOSTERAE Ehoc philosophiae nomine venditabatur, saepius nil erat quam restauratus Naturalismua forma non sonis ab antiquiore diversus, cui omnia supranaturalia iam erant supradivina, adeoque nullo modo admittenda. Ex his parentibus tandem mutata mundi contemplatio sive recentior Gomologia nata est, Biblicae expositioni de Deo supra-mundano implacabile bellum

declarans, ipsumque Deum COPAENIO nomine vetans, ne quid miraculum ederet. Quod EPPLEstus non vidit, nec NEWTONIus credit, apud huius Cosmologiae fautores iam constat, coelum ac Biblicum et Christianum Astronomiae ope sublatum esse cum DANTII ALIGHARII systemate mundi ipsum scripturarium corruisse contendunt. Quid caeterum de Deo eiusque

relatione ad mundum iudicent multi, hoc uno inter sese plane consentiunt, hanc relationem ita proponi debere, ut immediato atque miraculos Dei interventui nullus omnino denique relinquendus sit locust III. Scepticismi recentioris characterem atque originem satis adumbrasse nobis videmur. Si vero de illius iure iam quaeritur, lubenter huic quaestioni ita respondeo, ut quae aliquo modo possum concedam. Concedo quam lubentissime, permulta in veritate patefacta nobis theologis obscura, imo dubia permanere, tot nebulis quippe offusa, ut hic, si unquam alibi, iudicii εποχη usu veniat, quam nobis commendant philosophi. Concedo, saepius in magnum ipsius veritatis detrimentum tanquam vera proponi, quae vix verosimilia tanquam verosimilia quae vix possibilia sunt, adeo ut nonnulli, studio omnia, quae tradita erant, defendendi abrepti, iniustam pertinaciae suspicionem inciderent. Concedo, brevi ut dicam, Theologos Dogmaticos subinde nimium pronos fuisse ad exemplum illorum sequendum, de quibus 1TTENBAcΗIus queritur: νquod in aedificio abricando initium faciant a tecto et apice, de landamentis et parietibus haud cogitantes.' λ Nec profecto Criticam duco parvi faciendam, quam summo

iure RusNKENIus uantiquitatis omnis interpretem et iudicem, veri obrussam, fraudum indagatricem, corruptelarum expulsatricem' vocavit Doκ- DESII sententiae subscribo: une omnia explorare pertimescant theologi, ne oriticam magni sacere desinant V Sed cum eodem addendum putamus:

227쪽

tamen aurea verba a pluribus, autumo, negliguntur, qui sub Critices nomine nescio cuidam Criticismo indulgent, tristissimo Scepticismo vicino. Nobis saltem nonnulla temporis recentioris dubia contra patefactionem Biblicam tam parum philosopha sunt, ut contra tristes ingemiscamus a silaouisses, philosophus mansisses.' Alii ad quaestionem respondeant, quatenus Scepticismus, in universo spectatua, slia Ostiae titulo iure ornetur. Nos lubenter eius patronis hanc veniam damus, ut Scholasticismum impugnent atque Dogmaticos cogant, systemata sua iterum iterumque secum recolere, melius probare, interiori facultatum humanarum cognitioni supe struere Iidem tamen hanc vicissim petimus nobis, ut in omnibus, quae a Theologorum ingenio, ratiocinio, iudicio pendeant, prudentem dubitationem omnino admittentes, imo necessariam iudicantes, ipsum Scepticismi principium reiiciamus in Ecclesia atque Theologia nostra Si sincere quod sentio proferam, Scepticismus theologorum mihi videtur et hypothesi superstructus, quae nequaquam potest probari, et logica quadam necessitate ad conclusiones coactus, a maximae temeritatis culpa vix vindicandas. Si quid video, Scepticismus thesi innititur aliquid, quod supra naturam creatam ab eaque vere destinctum est, vel non exstare, vel saltem a nobis nequaquam posse cognosci. Quomodo autem hanc negationem του Supra turalis ita defendes, ut mihi persuadeas fidei, huic sublimiori rerum ordini hucusque habitae, omnino esse valedicendum p Hoc certe incinequit, nisi antea aenigmata solveris, quae, omni Supranaturali reiecto, necessario manent, imo ab omni parte perpetuo crescunt. Undenam enim mihi explicabis ipsam huius Supranaturalis notionem, a mundi origine apud omnes terrae populos magis minusve excultam p Quomodo negabis, Omnem religionem, sive veram sive salsam, quae hucusque exstitit, ipsi huic fidei, tanquam immutabili landamento superstructam fuisse Omnes,

sonasse ais, omnes prorsus religiones ad patefactiones provocant, earum conditori concessas, luculento nobis indicio, tales opiniones meris nugis esse annumerandas. Sed nonne maiore iure opponere possumus, ipsam

hanes fidem, tam generalem, indigentiam indicare totius generis nostri,

228쪽

218 I. I. v N OSTER ZΕΕ quae aut fortuita est est autem universalis, aut absoluta, adeoque a Deo, si saltem eua personalis existat a mundo vere distinctus auo tempore modoque implenda Falsae patefactiones verae notionem nequaquam adimunt, at vero confirmant, imo ad hanc veram viam commonstrant. Talem autem veram, summam, aeteream patefactionem a Deo nobis in Christo concessam esse, hucusque semper credidit neque unquam credere

desinet Ecclesia Christi, nullaque alia quaestio restat, nisi una, utrum huius atefactionis veritas obiectiva atque absoluta argumentis satis validis homini veri sanctique studioso probari possit. Ad quam quaestionem --

mando respondere, nos nullo modo veremur. Scio quidem, haec argumenta, interna aeque ac externa, saepius tot tantisque vocibus oppugnata esse, ut firmissima arx tandem valde videatur percussa Idem tamen etiam scio, quam plurimas obiectiones nequaquam recentes, oppositionem praeterea et victoriam nequaquam synonyma vocabula esse, atque huc

que ipsa experientia teste, post innumerabiles aggressus, religionem Christianam semper caput extulisse, gloriosioribus laureis cinctum. Ponamua, hucusque nunquam satis lucide expositam esse Revelationis q. d. possibilitatem metapis eam logicam, moralem num exinde iam sequitur, ipsam Patefactitatem amplius admittendam non esse Ponamus, sormulam -- cientem nondum nunciatam esse, qua Dei ad mundum relatio accurate describitur iusque in mundo agendi modus exponitur: nun exinde eo cludes, absolutam orsonalitatem iure contradictionem in adieci voeari, miracula autem in sempiternum admitti non posse Magnopere vereor, ne quis hac via procedens, quod Germanis proverbio est, puerum inundat

cum balneo, et laudabili studio ductus, ut alios a mysterio liberet, ipse ad ab M alem perveniat. Inter mysterium autem atque absurditatem optionem nunquam diu dissicilem duxi, neque hunc honorem Deo den gandum putarem, quod scilicet Ille omnipotens, sibi conseius, libero agens, aliquid cogitare, loqui, inicere possit, quod captum et meum et

omnium hominum superat, quamvis nunquam obiectivae, i. e. aeternae

Rationi oppositum. Huius inconcussae fidei fundamento innixus, calculum iis adiicero nequeo, quibus miracula Biblica a priori iam λίθοι προσκόμε- ματος exstant A scepticis saltem hucusque domonstrationem exspectavimus frustra, demona rationem veri nominis dico, qua luce clarius

229쪽

4eat, divina has maiestatis patefactione cum anilibus labelli aequiparanda esse ab Empiristis autem meliorem iuris vindicationem, quo ex experientia contendere pergunt miracula non fieri μεω ν uno non in-plius fieri solent.' Num tibi omnes naturae leges iam cognitae sunt; nonne quae terra iracula nuncupat, eadem fortasse in coelo Natura dieantur ) a Sensuum testimonium nos facile decipere potest.' Quo iure igitur ad experientiam perpetuo provocare haud desinis a Testes nulla sub conditisne credendi, qui talia inaudita proclamant.' Ubinam tandem hoc modo omnis ertitudo de rebus antea gestis, omnis fides historica manet pM age, iam parvo temporis momento ponamus, omnes has ontra miracula obiectiones hucusque nunquam satis solutas esse, neque plane solvi potuisse, hoc saltem a Sceptico nostro exspectemus par est, ut nobis Ec- Maiae atque Religionis Christianae originem, omni omnino miraculo reiecto, sussicienti modo exponat. Quod hucusque saltem nondum peractum esse, non est quod vel negemus, vel supra modum miremur. ihi certe persuasissimum est Ecclesiam Religionemque Christi aeternum esse mansuram aenigma, nisi concedatur, utramque superstructam uias fundamento supranaturali et plane miraculoso. Etiamsi nulla aliam T. scripta admittam, nisi paucissima illa, quae nobis crisis Tubingensis reliquit, hoc ex iis satis superque apparet, in primaeva Ecclesia signa et prodigia exhibita fuisse, quae a naturali rerum cursu haud parum decederent moaeque certum, postolorum fidem in esum redivivum, cui superstructa est Ecclesia Christi, nulla satis probabili ratione hucusque explicatam esse, nisi miraculo resurrectionis admisso '. Hoc vero certissimum, e naturali rerum cursu Christum ἀναριαρπαπον plane inexplicatum, imo inexplicabilem esse ita ut, si tibi plane constare velis, aut hanc specificam Christi dignitatem reiicere debeas, Eumque fortasse Masistrum, non tamen Do-misum Biblica vi vocis vocare, aut si hoc non audes, ad arderes supra- naturalistarum redire optime scio, haud deesse honoratissimos viros, qui

hoc admittere nolint, Dei scilicet personalitatem Christique specificam dig-

230쪽

220 I. I. Λάη OOSTERAE Enitatem tueri conantes, etiamsi a miraculo omni abhorreant. Quonam vero iure ita statuant, ex me certe non quaeratis velim: Davus, non Oedipus sum. Si revera antheismum sugere velis, atque te Theastam purum praestare, miracula saltem fieri sorae admittas necesse est. Si contra hoc denegas, vide, quomodo mundi creationem generisque humani originem tibi aliquatenus informare possis. Si vero de aetern creatione balbutire iam incipis, vide iterum, quam parum adhuc ab abysso remotus sis, in qua miser non tantum Deum Iesumque tuum , sed et te ipsum animique immortalitatem amittas. Ita evanescente supranaturali religionis nostrae sundamento, ne ipsa religio mox evanescat, timendum est. Quod enim nonnulli perhibent, Supranaturali omni remoto, tamen ipsam Religionem in aeternum manere, imo maiore etiam splendore sulgere ), dies vix potest, A. A., quam parum credibile sit. Quid, quod satis mirari non possum, quum talia ab Evertentiae patronis exspectari iam audio, quae experientia ipsa non paucorum annorum, sed plurium saeculorum continua refelluntur. Etenim experientia docuit, omnem Religionem hucusque eum fide, 0 Supranaturali habita, et exstitisse et corruisse historia testatur, omnes sectas, qui hoc undamentum reiicerent - τη--- laniaropinorum tantummodo liceat excitare familiam 'gestate spiritualicito citius succubuisse; religionis Annales commonstrant, miracula huc que vulgo reiecta suisse, nequaquam a religiosissimi viris, sed contra a parum religionem curantibus. Quonam iure, quaeso, si Experientia nobis' Iia. e. g. SNAN, ac ira aembrex, etc., pag. 2s, postquam scripserat: te sumatures est devenu comme ne tache originelle, don o a honte les personnes, 4me les plus religieuses, 'en evient plus qu'un minimum, o cherchera seire a pari a si petite quepossibie, o te cache dans lea re infra pasia ciu'on 'en re ouisse o non te sumatures disparan de e monde ii 'obuent plus de is inrieus que dans es classes, qui ne sontpas a murant de leur si te,' iam pergit: sint ii que a religion 'εemule du-εmecoup Non, non La Religio ea a si ternesse, aera et lyamour.' Idem vero antea, pag. 28, scripserat a &losiona 'un momentis a suriscera in oceanis rues, no noua senton apes alime nare De ne mystέrieus assinitέ,' atque negavit, se ad illos pertinere, qui diminuere velint is omme de religion, qui reais en re en e monde.'Dissicile foret negare, hane religionis diminutionem, quam .ci haud iniuria agnoscit, rete cohaerem cum propagatione idearum philosophiearum, quibus omne Supranaturale amovetur, a Deo personali aliquatenus Abyssus substituitur.