장음표시 사용
521쪽
CΑΡΟΥ Ι. go Ibelli status. Nam si tueri me non possim, nisi quae mittuntur intercipiam, necessitas jus dabit; sed sub onere restitutionis, nisi causa alia accedat. Quod si juris mei executionem rerum subvectio impedierit, idque scire potuerit qui advexit, ut si oppidum obsessum tenebam, si portus clausos, Scjam deditio aut pax eX spectabatur, tenebitur ille mihi de damno culpa dato , dc ad damni dati modum res quoque ejus capi & dominium earum debiti consequendi causa quaeri poterit. Imo pro hoste talis videtur habendus,& ut hostis excipiendus, saltem quod hunc actum concernit, si ve mercator hoc faciat privato nomine, si ve publico. Si damnum nondum dederit sed
dare voluerit, jus erit rerum retentione Cum cogere , ut de futuro caveat obsidibus, pignoribus, aut alio modo.
V l. Luid juris si non ad hostem , sita
amicum vicinum mittat merces prohibitas , anne tunc ab una belligerantium parte , metu ne ab illo loco ad hosem res transferantur,
n. 29. aliter. Duitiaco by Corale
522쪽
sor LIBER III. commercium impediri potest
N. N On, quia sic nimium constringeretur commerciorum libertas , nisi constet de animo utriusque, εc ejus, qui mittit, dc ejuS, ad quem mittit Ur, quemque Ita merces intercipiendo impedire non possumus, quo minus ad hostem nostrum mittat , eumque juvet. Hinc in pactionibus , quae plerumque intercedunt inter bellum gerentes , dc eos, qui sunt neutrarum patatium , hae res semper excipi solent.
VI l. Luis es modus gerendi bellum p
s . Vis ac terror maxime quidem propria sunt bellorum, interim tamen
cum justum suscipitur bellum , vi
aperta pugnet quis aut ex insidiis, nihil ad justitiam refert, Sc maxime laudantur duces, qui fraude scilicet bona , dolo bono seu strat agematibus victoriam quaerunt e qui dolus dicitur consistere in actu negativo, dc ad eum refertur, quando quis per dissimulationem tuetur sua vel aliena. Nam cum nec quae scias, nec quae velis aperire
523쪽
CAPUT I. DIrire aliis tenearis , dissimulare quaedam apud quosdam , id est, tegere ac occultare fas est. Imo neces aria omnino atque inevitabilis, his praesertim , quibus res p. commissa est.
V Ill. Luomodo dolus, qui in aditu positivo consi t , vocari solet PVocatur in rebus simulatio , in si
IX. Interceditne hic inter verba ores aliqua disserentia 'I't. Verba, nutus, & notae illae, quae si- μοι.ἰgnificant res ipsas, ut hieroglyphicae vel quae eX mero arbitratu significant, ut apud Sinenses , quibus integri conceptus & sententiae eX primuntur, reperta sunt ad significandum cum mutua obligatione, ita ut iis aliter uti non liceat, quam eo quo convenit modo inter homines , res aliae non item. H inc fit ut rebus aliis uti liceat, etiamsi praevideamus futurum ut alter inde falsam concipiat opinionem, C. g fi-O--d h.
fuga ex instituto nihil significat . ρ f. quanquam hostis eam accipiat, ut signum pavoris, quod alter cavere non si tenetur,
524쪽
tenetur, utens sua libertate huc vel illuc eundi & magis minusve celeriter,& hoc vel illo gestu habituve. Huc
referuntur eorum actus , qui hostium armis, signis, vestibuS, Velis utuntur. Et hae res sunt ejus generis, ut a quovis pro arbitrio contra consuetudinem usurpari polli ni: excipe res quae ex conventione vel certos apud homines, Vel plerosque aut universos valere Uidentur. Huc pertinent ignes nocturni dirigendo navium cursui accensi; item alia signa , quibus diurnus na-Vium cursus regitur, breviaque & scopuli indicantur ι signa irinerum terrestrium, hermae, protensae manus,& similia. Apud quosdam populos in usu
sunt ignes per montium cacumina incensi , quibus certae res per rotum regnum brevissimo spatio nunciantur. In bello huc referuntur tubarum sonitus, tJmpanorum pulsus, veX illi propositio, &c. quibus omnibus prolubitu uti non licet.
V. imo ex mero hominum arbitrio atque
525쪽
atque instituto, alias nulla posset ra--. d. tio reddi, quare eandem rem in diver-ς με. sis linguis diversa notarent Vocabula. e. i6. g. a.
Id quod etiam de apicibus & figuris Z egi. b. literarum verum est. Sicuti & de plerisque linguis constat illas ab initio valde fuisse pauperes atque simpli- '
cupletatas , & in concinniorem 1O mam redactas. Quamvis & hoc ve 'rum sit, hominis prae caeteris animam Rrb getibus hanc esse naturam , ut conce- plus animi verbis significare aliis P 1- r. q. Hobsit, ita ut non consistat in alieni soni. sic
repetitione, ut psittacorum garris US. c. .
X l. Lua ratione ista impostio ab hominibus es facita'
R. Aut per tacitam quandam con- - . d. ventionem aut per eX prestam , cujus p . vi necessum est, ad hanc & non aliam t. 4. I rem notandam verba Ar alia, s gna,= ut modo diximus, adhibere. Nam sine tali obligatione inane fisisset tale repertum , etiamsi statuamuS, prima
Vas linguas hominibus fuisse infusas: cum enim quilibet homo suam lo-1i 3 quen-
526쪽
c. I. g. 6. Grol. l. tic. I. g. 1 II.
quendi facultatem seorsim obtineat, eademque libere uti pollit, quaelibet Verba quibuslibet rebus pro lubitu applicando , opus fuit tali conventione , ut quisque eodem modo verbis Illeretur , easdemque res iisdem vocabulis exprimeret , ita ut quis serio voluisse praesumatur , quod signis istis expressiit , licet forte intrinseca voluntatis destinatio a signis discrepet, & hinc est, cur ab altero qui SPO-1tulare pollit , quod signis istis ex
pressit & promisit. XIl. momodo subdividitur
In generalem & specialem. Illa
intervenisse intelligitur inter homines eadem lingua utentes , ut certaS res inprimis in frequenti commercio atque usu versantes certis vocabulis exprimant, quae communis usus QuDdem temporis adprobat. Nam penes hunc arbitrium est . & jus & norma. loquendi & co volente, multa renascuntur , quae jam cecidere, cadentque quae nunc sunt in honore vocabula.
527쪽
C AD UT I. - bula. Haec est, qua vocabula quaedam vel peculiarem a communi usu significationem induunt, vel qua communis usus quaedam Voca ita ignorat; quo pertinent vocabula artificum seu termini arti S, pcculiaria vocabula aut notae , quae finguntur a quibUs-dana, tit a se Invicem, non autem aliis intelligantur, quo reseruntur tes- H idam serae militares. δει.
XII l. In quo ergo ceni sit veritas
Veritas consiliit in eo , Ut ligna ac 4. inprimis verba commode animi nostri 'sensa repraesentent alteri , cui eadem
intelligendi jus est , quaeque ut ipsi
aperiamus, nobis obligatio perfecta aut imperfecta incumbit, ut vel commodum aliquod inde consequatur, vel ne damno praeter metatum assiciatur. Unde veritas proprie est, quando signa animi nostri sensa alii, cui eadem intelligendi jus est, recte repraesentant.
XIV. In quo consit it natura mendacii 'ast. Ubi scientes& volentes facimus, PQA. LUt
528쪽
ut signa aut verba aliam prae se ferant sententiam animi nostri , quam quaereVera erat , .um tamen hanc ipsam is, ad quem signa illa diriguntur, intelligendi& judicandi jus habeat nobis Obligatio incumbat faciendi , ut ille nostram sententiam intelligat. EX quo mendacium definitur, quod sit, quando signa dolo non conveniunt cum sententia animi nostri contra jus alterius, ad quem diriguntur. XV. Cur additur dolo pGrol. I. 3. IV, Quia ubi dolus non intervenit, c. -f- Q mendacium non est, sed falsiloquium.
Hinc aliud est mentiri, aliud mendacium dicere ; qui rem falsam dicit,
quam veram eXistimat, non mentitur,& qui rem veram quidem dicit, quam
XVI. Luid sι verbum habeat plures significationes Θ
Gγοε.L3. R. Ut quis eXcusetur a mendacio,10 susi cit , si animi conceptus uni istas rum significationi congruat, id quod ι. lis. o. fieri solet interdum cum iis, qui curae γμ' h nostrae ad erudiendum sunt traditi, ut
529쪽
exploremus vires ingenii & eruditionem , velut interdum iniquam evitemus interrogationem, vel ut nostrum aliquod commodum quaeramus sine damno alteriuS.
XVII. An non interdum non licet utii Umodi sermone ambiguo ΘN. Interdum non modo ii laudabile ορ, d. est, sed Sc improbum, ita ut nihil intersit, si ve simplex quis mendacium dicat, sive ambiguo sermone decipiat, puta cum Dei honos, aut amor proximo debitus aut reverentia adiayersus superiorem, aut rei de qua agitur natura eXigunt , ut quod animo c0gitatur, omnino patefiat; sicut inc0ntractibus id aperiendum , quod natura contractus intelligitur exi
vationibus mentalibus Pav. His reservationibu S corrumpi- ωορ. d. tur omnis sermonis usus,& nemo cer- et tus esse potest, in quam partem alte-sius verba debeat accipere. Et nihilo M.
Vbstat, quo minus qui quid affirmat , 'U '
530쪽
ad ipsum negare, qui negat offirmare dicatur,e. g. cum clicunt nescio, intelligi posse , nescio ut dicam ; non habeo , intelligi posse ut tibi dem , & id genus alia , quae sensus communis repudiat. Ita & eorum commentum non probatur , qui quasi Grat. d. Vocem non rem eXhorrescant , joca Vocant ea, quae vultu ac pronunciatione maxime seria proferuntur , ut plerumque isti se excusant , qui nova confingunt.
XIX. Cur additur in definitione mendacii, contra binalterius ξnt. Quia nisi alius jus quaesitum habeat , vel ex peculiari pacto vel ex
Grat.hc. communi prae cepto legis naturalis,
ex praeuentis negotii natura , cui ccin trahendo sermo vel similia signa adhibentur , ut animi mei sensum ipsi
aperiam , mendacium proprie non est, si verba mea non conveniant menti meae: ita ut hoc in casu non tantum
dissimulare liceat, verum etiamsi jus alterius non laedatur, mea autem Velab