장음표시 사용
11쪽
fingendique Arti confideret no vo quasi ludo instituto , qui Principi nosbro probatus, ad aeternam. Sapien-- tissimi Pontificis memoriam CLEMENT Sdietus est y Eminentissimi Legati aere subselliis
elegantissimis ornatus . Porro sem ex uniterio Senatu Patres amplissimi ebeti sunt, quorum tutelae, seni item ex publico mnasio Professores, quorum fidei res tota concrederetur . Ut evero loci malesas muneris amplitudini responderet, magnificas Exce sus Senatus Celsiorum aedes primum emit, deinde ingentem Speculam ad Astronomiae usum excita uis tum maria loca pro rerum marietate disi ibuis , .postremo suas singulis Professoribusseris assigna 'Dιt. In quo quidem tam splendide fecit , ae magnifice, ut nulli totius Europae Academiae concedamus . Ceterum siquis melit Agiliatim omnia cogi cera , quae referre hujus neque temporis es, neque institutι , adeat patue editum Indicem locupletissimum . Tu ero interim humanissime Lector , De Orationem
hane equo animo excipias, quam amplissimo mo
Senatorum Julsu habui quo primum die nomum locrastitutum Musis est inauguratum. Ac secubi offendisse lidebor , satis habe , mihi animum ad namiter audendum in re tanti momenti non dejui- . LVale.
12쪽
INSTITUTI SCIENTIARUM, ET ARTIUM
Pompejus Comes Herculanus. Franciscus Maria Comes Signius.
Franciscus Maria Marchio Albergatus Ca, . ' pacellus Vincentius Comes Bargellinus. Carolus Alphonsus Marescalcus. Antonius Bovius. PROA
13쪽
Laelius Triumphetius Praeser, H
Geminianus Rondellus ratiothecae Praefectus. Eustachius Manfredius Apronomus. Hercules Coraazi Mathematicus. Marcus Antonius Laurenti chimicus. Iacobus Bartholomaeus Beccarius risus. Matthaeus Barianus
14쪽
lauti forte vestrum videor hoc
, ctus, & alacer ad dicendu accedere , utet ipse secum , quam turpe in de magno litterarum bono civibus gratulantem suis, non voce ipsa, gestu, oculis, fronte, vultu denique toto rei propositae naturam, & rationem significare . Utinam vero tantum mihi esset virium, ut pro incredibili Civis optimi liberalita-ite, pro vestra, AmpIissimi Senatores, cura, ac diligentia, pro tua, Eminentissime Legate, beneficentia singulari, denique pro Patris S istissimi, ac vigilantissimi patrocinio digne possem, non solum voluntate dicendi, sed etianucopia, de gravitate demandatam mihi provi clam sit stinere. Sed quoniam neque ego is sum nec ullus fortasse reperiri, aut etiam excogitari Porest Orator, qui sibi tantum tribuat; sinite, quaeso, me qualiacumque in medium affer , ne unus Videar , qui minime debueram P i tanta omnium ordinum laetitia per summania
15쪽
ignaviam autem illud ostendens i talitam esset instigui3dignitatem , utilitatem esIe tantam , ut nec ad naturae momenta exploranda , nec ad artes praestantissimas numeris omnibus absolvendas
pseaedican . Quamquam: quid est per Supero,
immortales, .' d eat praedicem , , quae vos pro in eigi moderatione ac morum modesit iaςeri in alit is, satis superque beati consςien tia naclithtum ihil oneris declinandi caussa, dido, nihil ex veteri laudandi consuetudii et ii, rem posς ςbnfictum Quis enim ignorat illun pMisertim ex vobis quo inon Domines ino do, sed parietes ipsi praeclarissimis,narii ran cisque re ad ina rialitqtem omat i. per oetuo jocuturi videbaueatur,4 una, inquRm,
16쪽
ejus virtutem, ac liberalitatem posteritati co .imendaremus Erit haec igitur multarum rerum , atque magnarum commemoratio quae idam, non laudatio; Se quod ita jubeatis , de quod is dicat, qui ut maxime velit, non tamen postit pro sua tenuitate ingenii dicenda exor onare . Hinc percommode vobiscum agitur, percommode mecum, quod nec vos supra virium mearum infirmitatem quippiam jubeatis, nec ego plura jussis praestare possim. Varia litterarum fata a primis usque tempo-- ribus memoria repetenti videntur mihi Musae Athenis expulsae, multis saepe locis, tamquam in diversorio, constitisse, Bononiae vero se ' dem collocasse velut in domicilio sempiternam. Nulla enim ceterarum civitas est, aut in Italia, aut uspiam gentium, quae semel exceptas per petuo retinuerit; ipsaque illa terrarum princeps
Roma saepe coacta est squalore , situque obsita, pati dominos litteris, ac bonis artibus ins j stissimos . Iure proinde Theodosius alter, Cum i litterarum studia calamitosissimis temporibus toto paene orbe exularent , Urbem hanc nostram studiorum Parentem appellavit: Magnuseque ille Carolus humaniorum artium , ac discit plinarum reparator, ex hoc quasi fonte omnia i ... B libe-
17쪽
liberalium facultatum i genera alio derivavit; Papiaeque , ac Lutetiae Academias instituturus civium nostrorum opera usus est. Haec dum reputo , statim venit in mentem cogitare , quid potissimum in caussa fuerit, cur Pnysicae, Mathematicae, Medicaeque facultates tamdiu hic,
rantoque animi ardore excultae, intra tamen
veteres Aristotelis, Archimedis , Hippocratis, aliorumque sane paucorum fines diu iacuerint; nec umquam coeperint nisi nostra , patrumque nostrorum aetate libere propagari. Id, nisi fallor, non tam est in nimiam majorum nostrorum . seu credulitatem , seu metum coniiciendum, qui se totos antiquis sapientibus, quasi numinibus quibusdam, i eligiose addixerant, Quam
ad eorum instrumentorum inopiam reserendum, quibus naturae arcana non ex cariosis Graecorum monumentis , sed ex natura ipsa erui nunc demum coepta fiant. Enim vero , si ita est, praeclare vobiscum agitur, honestiss1-mi cives, quibus adiumenta omnia hoc in loco
parata sunt ad singulas Philosophiae partes non ingenio solum , & contemplatione, sed manibus quasi ipsis pertractandas , augendas, illustrandas . Quid enim machina illa pulcherrima, de utilissima, quam graece placuit appel. lare Pneumaticam, cujus auxilio 'el ipse aer
18쪽
nullis ceteroquin coercitus vinculis, ipse , inquam, aer tenuis quantumvis, de elabens , cietur, constringitur, emittitur, revocatur, &quod incredibile videri postit, penditur, ac mensuratur 3 Nonne haec bonos illos priscae aetatis Pliilosophos satis excusant, qui de aeris natura, tamquam arioli divinantes, inepta multa excogitarunt , & credulae nimium pol teritati bona fide imposuerunt Quid Thermo metra ad Varios frigoris, calorisque gradus dimetiendos, tum in aere ipso, tum in liquoribus ceteris I Quid Microscopia nec una , nec vulgaria ad partes vel minimas non solidarum modo re rum, sed fluidarum etiam scrutandas, ac pervidendas E Quid Hydrostaticae machinae , quid lances , ac staterae, quid denique instrumenta reliqua insigni artificio condira ad omnes naturae vires excutiendas, pensandas , accertissimis experimentis quasi aliquo lapide Lydio
probandas Annon haec omnia admonent de .lua unumquemque nostrum felicitate ; jubentque non ratione solum , sed ipsis mei oculis elementorum caussas,& effectus, vires,ac proprierares investigare, nequid sibi venditari, nequid. temere obtrudi patiatur uid de Lignariata, quid de Ferraria , quid praeseitim de Chimica officina dicam clibanis, fornaculis, & omnigeri
19쪽
na fabrilium rerum copia instructa 3 Quis non videt hinc demum infinitam prope fieri posse,& Physicae , & Medicae facultati accessionem 3 Etsi enim eorum insania minime probanda est, qui auro plus aequo inhiantes totos se Chimicae arti dediderunt , remque familiarem universam spe duisti misera decoxerunt: tamen si cum sanioribus agatur, ex hoc seu studio, setiartificio, seu labore abditissima naturalium rerum arcana eruuntur , de remedia ad desperatos, ac insanabiles morbos abigendos praeseia' risit ma . Abutantur, ut lubet , stolidissima, quacdam capita pulcherrimo invento k utque nimio plus habeant vilem redigantur ad auem, suamet ipsorum miseria poenas daturi demer
tiae tantae : attamen nihil est cur non magnoin pere commendemus machinas illas, quibus re---uti qui velit, & ingeniis hominum, & saluti plurimum consulat . Sed quod conatus totius antiquitatis universos, S: ipsam paene hominumsidem stiperat, Astronomica Specula est , ingenti sumptu, artificio singulari, incredibili praestantistimorum hominum cura paene construeta, de rebus omnibus apparatim ma , quibus ficile possit caelum ipsum pervadi , Husquc partes omnes diligentissime obiri. Supervacaneum est de nobilissimo semicirculo, de tele- sco-
20쪽
mathematicis instrumentis, eorumque usu ve ba facere apud eos, qui satis norunt, tanta
hic esse hujus generis supelle stilem, ut vix possit longissima oratione comprehendi, tantumque inde commodi, & utilitatis redundare , ut millis prope rei minis definiatur, sed late excurrens Matheseos partes omnes, Physicamque , & Medicam sapultatem attingat.
enim mihi Philosophum, da Medicum , qui
idem non sit Mathematicus, videbere prosecto nugari ea separando, quae arctissimo colligatae, Vinculo mutuis crescunt auxiliis, sibique invicem opem ferunt. Sed utinam , inquis, quemadmodum immensos caeli traeius per haec instrumenta intueri licet, ita terrae, mari u regiones, maximo intervallo disjunctas, uno ex loco lustrare possemus 3 & ea videre, quibus maxima pars constat Philosophiae, nec .videri tamen possunt sine ingenti divitiarum copia, , magnisque , itinerum laboribus, ac periculis. Cum enim non omnis ferax .omnia tellus; sitque portento simile hac itempestate Alexan- Qxos Invenire, quemadmodum invenisse fertur Aristoteles, quorum impensis, & auctoritate . multa undique exportentur in unum locum ad