장음표시 사용
41쪽
dant, quamvis incertum sit an audiantri voluptate ducantur, an formidine&timore ob aeris reverberationem tremorem ut in tonitru fit,ad aedes redeant,ndc ullam video causam cur Plinius aut Niphus hic haesitent. Alij, ne examen aufugiat,regi medias alas obtruncant, alij vituli recens nati stemcore loculorum oscula oblinunt, Praeterea oleae utriusquefoliis decoctis, circa loculos stratis,non rugient:confert item aqua multa, sed praesertim Melii ut herba inunctio, qua tanquam philtro quodam sortissime retinentur apes,ut Macer cecinit.
Eufisui apum Pu foliis contritis vasa flerungit, i. Nonfugient χκιμβ ficio lac quos jungat:
Vnguine uisores retinent examina tali.
Pulvere e vestigio anguium collecto, sparsas apes in alveos reverti Plinius testatur. Alij chrysocomme juxta serere consulunt, ac nullo magis flore
gauderent, locosque eodem luxuriantes nunquam desererent. Imo nat rasylvestres erraticas apocodem allectari, cicurari, authore mem corniei apum rant. Corporis morbi variosum quoque apum, nempe repletio, inanitio, ' ' citas, humiduas, Digus, calorque non naturalis. Repletio sive pleibora, fit cum alvearia Meliturgus debita tempestate castrare neglexerit:tunc enim adeo se saturant atque implent, ut scabie sordibusque diffventes, rarum ae ilcm factae aegrotent; sicquitur ignavia,febris,malacia fastidium cibi, vigiliae quibus miserae attritae apicular, isto us subveniatur, animam ei luant;quare castrare eas oportet quo in opere duo observanda sunt nempe tempus, atque modus conveniens,quae pro regionum qualitate consuet dine varia sunt: Nam in Anglia quottannis semel tantum mel colligunt,pra cipitante nimirum mense Iulio, vel Augusto primum crescente Calidioribus in locis melleae hujus Vindemiae tria tempora notant; orientibus scite consistentibus, noviterque occidentibus Virgilijs. Didimus in eo micis optimum tempus esse Pleiadum scribit Romani Majo primum ment ,dCInde declinante aestate, tertio circa idus Octobris alueos exemerabant.Vnde
mel emum, horarum,&autumnala dictum Aristoteles florescente caprifico, primam mellationem facere lubet Secundum vero sub autumno Iactam commendat. Generatim vero castrare alueos oportet,quum melle turgent; id quod subtili apum murmure dignoscitur. Nam si vacua fuerint,voces Clariores altioresque emittunt, utpote aeris quam cibi pleniores cerilsiIme a
tem inspectione id noveris inquit Columella scilicet per fenestras illas utrimque positas' apertas, de quium antea in alueorum torma secimus menti nem Modus castrationis hujusmodi est: Matutino tempore, dum adhuc semisomnes torpent, castrare apes oportet atque favos auferre non enim convenit medio aestu calantes exasperare Columella duo ferramenta in hunc usum praescribit, sesquipedali longitudine, ves paulo productiora; quorum alterum sit culter oblongus,lata utrinque acie, hebescente capite ad uisco&acuto scalpro quo avi eradantur alterum planum, acutissima: ancipiti acie, quo favi succidantur. His, aperto vase reste totum negotium conficitur. In Anglia, atque alijsvlaitan regionibus utpote Helvetia, Germania,Belgio non ferro, sed igne fumo, & aqua 1em aggredium tur.Quibus adestas aves de alveo in alveum abigunt, & examen pro astriaruintegrum servant. Porro in eximendis favis, pro examnis quantinate, magnitudine, numero, tenere modum oporteta Nam copia mellis ignaviam a n,atque tam heris quam apibus fraudi est eo si quidem affluent non eri-thace pascuntur, sed ipsa mellis medulla saginantur:contra si non satis re linquitur, prae inopia cibi languescentes, animum despondent, anxius vi vunt di pellucentes, famelicae, marcescentes, misere pereunt. Prater
42쪽
minimorum animalium Theatranti
veteres vitiosos favos eximere oportet, non autem quibus posteritati conis sulitur,schadoniteros di integros, nisi niciu mellis reliquum videris, quam parentum sustentationi par fuerit tam scillac proportionem serves, ut in mellis abundantia, duabus demptis pariibus, tertiam relinquas si vero medioci iter exuberet, mediam sinas; si sevirere vacui, nihil auferas. Sed hic modus non est omnibus in locis certus, quia pro florum multitudine, pabuli frequentia, atque praestantia, uegionis natura Dplus minusue tollere permittitur. Quandoquidem in Aethiopia, Syria, Palestina, saepius totos alueos exhauriunt, qui ob pastus isoris bonitatem paucis iterum diebus adimplentur. Si vero inanitio atque ames fuerit oborta, non tam alueos custrabas quam apc ipsas magnamque partem omnes lino, quisquili s, galbano, vel sulphure sumto iusti abis,vel saltem aqua submerges quo pacto item mel dulcius evadet atque purius. Inannio autem duabus potissimum ex causis iiivi cibi nempe inopi atque corruit ela. inopia urgente, mersuPDOner mulsum aspergere,uvas ficus lusas asterruconvenit, & saccharata. Plinius item gallinarum carnes apponi jubet, quamVis apes nullas carnes attingetem morarit Corruptela autem ciborum primum malaciam, deinde diari haeam,blapsigoniam,&tabem affert apibus ; unde ex stercorum4 cadaverum copia fartor, peltis, putredo, aliaque id genus mala nascuntur. In malacia adeo delicatula atque morosa riunt, ut stomachantes omnia, facile aufugian nisi rerum gratissunt odori turritu, Conquisitissimo tinnitu, curiosa item munditie retineantur. Diari hara autem supervenit, tum ob succi ipsius
corruptelam, tum ob tithymalli, hellcbori,cbuli,sambuci, soliorum herbarumque purgantium delibationem. Siquidem cibi per hybeina jejunia avida , t rimo vero cupidiusquam tutius obvias herbas sine delectu gustantes infa-ubri collecto melle cacochymia laborant,atque deinceps in alui QIutionem
subito incidunt. Contra hunc morbum, Sorba cum melle authore Plinio 'pilanenda, vel hominum aut boum urina consperia grana item mali punici vino Tamineo
irris rat conferunt Palladius grana mali punici, uvas passas cum rore Syriaco vel vino austero coctas cleVigatas, ligncis canalibus appositas varie commendat. Mel etiam cum Gallae pulvere,vel siccae rosa , aut rosma
rini in aqua mulsa decoctum infundi per syptionem jubet, vel acetabulis in
mitti . t vinetiam prolii re eas oportet,i C sylvis cibum deportent, ubi
Plcrimque aeruginosi excrescunt flores, quorum acrimonia alui apibus m ventur, nec nil accurata custodis diligentia scientiaque sistuntur. Hii aes illa sive fartus corruptio originem trahit, quippe quod sterilitate et inopia seminis inducta, non generant, vel prae imbecillitate alere fovere-ue partus, continuo incubare, vel aranearum laqueos ante cellas ob-uctos evitare, haud possunt. Accrescente deinceps tabe atque marasmo,siores asse ri iubetes inus, rored mulso madidos, foribusque apponi: violas item iuglossi fiores commendat defruto rigato , postea desecatis alueis, vermibus&cadaveribus amotis, fimo vino vel vaccino suffantur quia tum putredinem arceto pestem, tum demortius pene apibus nisi Columella nos fallit,inimam instillat Scatent item pediculis, narrante Florentio,quos curat ramentis mali arboris capri fici incensis. Hebescentem apibus oculorum aciem, ijdem origanisuritu ianant. Furtures ipsae scabiem, blando corporum ad chelidoniam &muros urina insectos quasi affrictu auserim siccitatem balneis, thermo potantes gutturem emendant. Humidi ris morbi sunt strumae hydrocephaliae hydropes, quos siccis herbis rore mane decus iurant veteres nostrique aquae comunis prohibitione non rubi dimi iunt:cohibeat enim illas per triduum intra alueos, quo pacto non siauru
43쪽
titumhunuditas nimia absumitur, sed naturalis quoque comparatur. ., a,
item lamiliarem apibus morbum scribit Hesichius, non describis nec ab alijs, quisqualisue uerit, addisccre potui. rigoris morbi sunt congelatio, stupor rigor, allaque idym nam vigore adeo nonnunquam stupidas, idebis, ut nec levissime moveri videantur, nedum spirare Caloris autern vehementia, in rabium,sitim,Vigilia sebres, vertigin , delirium agum tur,imo quidem in maniam, O tempore Vel custodes non agnoscunt, amicos aculeo nonnihil venenato feriunt. Sic igitur utraque tempestate aedes locare oportet, ut ne hyeme frigoris vehementia, nec aestate arboribus numium laedantur. Pereunt item ob defectum sobolis inforum ubertate, dum melliticandi stuvio ita omnes incumbunt, ur prolis venerisque curam abiiciant,atque, sic omissa sobolis reparatione, populus labore coniectus totus e tinguitur. Cum vero prae indignationeo stomacho, Vel perinlium foetorem, aut ob M stem in alvearibus grassantem aufugerint sequi eas oportet, illa quam Palladius docuit arte inventas, purgatis lucis, nouis item locis e cipere. Praeterea ad apum conse ationem multum conferre dicit Plinius, ut legitime comparentur dono nimirum aut emptione: nam fibrio ablata minus foeliciter luccedunt, ut, ruta liniva aegrius crescit. Nunc si animalia apibus insesta removerimus, quid amplius annectere opus erit ad ipsarum
salutis , Quia Κικὸν maloium medesam, non video. Primum igitur homines stupro inquinatos, menstruis vel gOnorrhaea iniectos, balnea, fumum, fimum, latrinam, culinamque Olentes otiole vel malitiose pro alueorum sori-hus stantes,moueto inerem saepe busenum serpentumque halitu infectum, melassa, thymo vel famiculo incensis purgato ut nitidaris molles vivant efficit, animalia praedatoria necato; perspectis morborum signis medicinam adhibeto Signa autem mValetudini apum, ut quoque reliquorum animalium, a tribus sumuntur, nempe a laesa actione, externo corporum affectu, ω crementis. Nam hilaritas amissa, tristitia torpens, vertiginosus incessus,frequens ante foresvi otiosa statio,ab opere languo florum mellisq; fastidium, vigiliae somnive profundiores, murmura insueta, male valare apes argumentoriunt uti iam si horridinye, Pincomptae asperae, non molles scabrae, non nitidae Pellucentes non em videantur. Qisnetiam si favi odore minus grato inficiantur,ipiari apium letaliquescant, cereant, ve
tabulae scateant, cadaveraquc indies aedibus exportam, nec alueos curant;
certissimum invaletudinis morbique alicuju epidemici signum exhibet,quo rum aliquam partem elegames, scd confuse exigit Virgilius 4 Georg. his
Si vero quoniam lapsius vibin quoque nostras Vira tulit 'risti languebunt corpora morbo, Dd non dubiis poteris cognoscere signis, e
Continuo est agris alius color,horrida vultum
Defirmat macies: tum corpora luce carentum
Exportant tectis, o tristasenera ducunt. Autilia pedibus connexa ad limina tendent, Aut intus clausis cunctantur in altus omnes,
Igna af fime, di contractostrigore pigra.
Tum sonus aviturirmior ractimssusurrant, Frigidus ut quando fluis immurmurat Abur,
maresta ritu ridet refluentib- Π u, Aefluat aut clausis rapi fornacib- ignis. Atque ita perspectis morbis apicularibus,, curatis, ad summam usque Vivesitaetatem: qua in Ar tota Virgilius Varro,
44쪽
mmimorum animalium Theatrum ai
Columella,Cardanus, omnes denique authores, raro ad novem annos, numquam supra decem produciam. Quamvis aliter Ha orthi in Ducissae S mersetiensis examine magna cum voluptate ipsi Vidimus, quδd ultra tres amnorum decadas adsunt in praecinctu digni, quibus credatur testes,eodem in loco commorantum fuerat, quatuor pene quintannis novas acies emiserat. Qua me sane ratio inducit,ut apes esse credam natura longaevas, & cum solo Alberto solus dubitem, an pia senio moriantur. Scio equidem illas moiborum hostiumqueimpetu e medio tolli sed si omnia pro vita salute necessaria semper adessent, contrariaque abessem, equidem diuturnissimam vitam apibus concederem, si mortales illis vices non negarem. Sola enim melle, immortali illo nectare vescuntur, eoquc caelitus dimissb,4 ex rore divino omnium herbarum, arborum, plantarumque anima collecto ; decu3 matutis,usu, praestantia,subsequenti capite dicemus. CAp. IIII. Devum usu.
Viim caetera quaeque in nostrum usum condidit Altissimus tum m praesertim apes non solum ut nobis politica atque oeconomicae virtutis de qua ante diximus veluti magistrae praebeant exemplasianimumque instruant, sed etiam ut divinam quandam doceant scientiam, ian-
quam vates extraordinaris,successus & eventus rerum praemonstrent. Nam annis, o. 98. Ir3.2o8. ante Christum, cum magna apum examina in foro
Iublico&boario, privatis civium aedibus, sacelloque Martis considerent, ostiles Romae insidiae tendebantur, quibus sere capta respubri atque e tincta. Severo imperante, apes in signis militaribus, & maxime in stativis
Nigri favos finxerunt. Varia deinceps bella inter Severianos di Nigrianos ancipites congressus fuerunt. Sed Severiani tandem rem obtinebant. Antonini item Plistatuas in omni Hetruria positas examina apum repleverunt, cuPostea castris Carusconsederunt quid'irantumque turbarum postea sit ortum,Iulius Capitolinus recenset. Quo item tempore ingens Romanorum numerus inritavias Germanorum in Germania peiur P. Fabio,& Elici Cos .incastris Drusi examen apum in tabernaculo Homii Rutili ita conseia disse scribitur,ut tune praetendentem praefixamque tentorio lanceam amplecteretur, M. Lepidio, inutio Planco coss. Item in consulatu L. Paulio C. Metelli,apum aduolantia examina hostem imminentem, ut non mese con Cerunt augures ,raesigruficarunt. Pompeius item belligerans contra Cassi rem, cum amisis invitatis aciem instruere Dyrrhachium egredientiaris oc- Curreban ipsaque signa prae multitudine nimia obscurabant Phisistin&AElianus reserunt,dum equum caeno inhaerentem Dior sus frustra pungeret, ibidemq, commorante relinqueret:equum tande suo mane liberatu,sequutu vestigia domini,examine apum jubar inhaerente eoque ostento Vrannidem in
Galeotas a Dionysio actinuam In Helvetiorum historijs legitur anno 1381. Quando Leopoldus Austriacus Sempachum cum exercitu proficisci parabat, cum in itinere esset, convolasse ad oppidum apum examen, atque ibi in lilia consed utar unde vulgus peregrini populi adventum recte praedixit sic etiam virulius . Aeneid: adventum Aeneae in Italiam descripturus loqui ur:
Hujus apessummum dense mirinis dictu'.tridore ingenti liquidum Dan athera is , et obsedere Di iligo by Ooste
45쪽
obsedere apicem, seped bu per mutua nexu, Exumen subitio ramostondentepvendit
Continuo Vales 3 externum cermmu sinauit
Id quod etiam Herodotus, Pausanias, Dion Cassius, Plutarchus, Iulius Caesar, Iulius Capitolinus, alij que historici majore observatione quam ratione confirmarunt. Saon Acraephniensis cum Trophoni oraculum invenire quiret,st examine apum eo volantium perductum narrat Pausanias in Beo licis. Quinetiam nutricibus absentibus Iovem Melitaeum Hieronem Syra cusanum,Platonem, Pindarum,Apium comatum, Zenophontem,&novissi
me Ambrosium, melle in labia ab apibus instillato enutritos fuisse Plutar
chus Pausanias, Achanus, Alexander Alexandrinus, Theocritus, atque Textor authores sunt Zenophonitem in oeconomicis mellificinam virtutum officinam vocat, atque ad eam matresfamilias erudiendas mittit. Poeta se libenter cum apibus conserunt, quae naturam tantum magistram sequentes,anem non adhibent. Sic poetasPlato affirmat arte nihil unquam egregium essectulos. Ideo Pindarus se gloriatur Bacchilide Iimonide superiorem a natura non arte doetiim Apes nisi irritentur innocuae sunt,divexantibus vero
aculeos, eosque acerbissimos, infligunt. Idem poetarum ingenium cst unde ista piofluxerunt Archiloci:
Qui me commovit,melius non tangerela clamos
Flebit,or insignis toto eantabitur orbe.
Quocirca Plato in Minoe praecipit, ut qui quietis studiosi sunt, diligenter
caveant, ne cum poetis lapibus bellum gerant. Tot denique earum sunt quas imitemur vim Ies,ut Aegyptii Chaldaei, Graeci,varia abi; hieroslyphibo acceperint;nam populum regi ooedientem significantes,apem frugi pinxerunt: regem erga populum benevolum ostendentes, examen apum expresiterunt. Caetera id genus emblemata, a Pierio peta nec laboris te tui poenia rebit. Rusticii maeromantiam ab ipsis didicerunt. Nam ingruentis sin Viae&ventorum adventum praesentiunt, procellasque & imbres praedicunt; quibus appetentibus, non longe molant ab aedibus, sed suo semet succos stentant. Quae cum ita sint omnia, haud mirum Aristaeum, Philistrium, Aristomachum, Solensem,Menum Samnitem, sexcentos alim apum descriptores, missis civitatum delici;s,per duodesexaginta anno sylvas incoluisse,ut earum vitam & mores recte discerent, & posteritati in exemplum commemcorporibus operantur, nunc operae pretium est recessiere, ut nihil erue api- m. Miatii bus sciamus, quod non nobis aluti& bono cedere queat. Primum igitur corpora ipsarum statim ab alueis accepta, contusa, cum vino diuretico vel cenogala epota,hydrorim potenter curant,calculos comminuunt, Urinae micas sanan oculisque tutibus hebescentibus auxilio sunt. Ormina item Ventris contusae curant,atque apposita,& mel venenatum potum,ipsa deinceps puta expcllunt;duriora in Iabhs ulcera emolliunt, carbunculum alligatae sanan dysenteriae medentur,omet ipsis imbutum cruditates stomachi, lemigines faciei emendat, ut ex Hollacio, Alexandro Bened.&praesertim
Plinio videre est. Apes favis immortuas aridas teres scribit Galenus in emporistis misce cum melle in quo ipsa fuerint demortuae, in se capitis partes pilis denudatis,4 renasci ipsos videbis. Plinius vicissim multas apes comburere docet, iacum oleo mulcere cineresin inungere sed cauendum est, Divitias by Corale
46쪽
partes adjacentes attingantur;imo mel mortuis apibus resectum in omniabus morbis salutareo panchrestum esic assimat: cinerem ipsarum cum oleo tritu ad capillorum tialbationem,Erotis Varie Cap.6i.de morb. mulieb. commendat. Vtiles praeterea sunt apes, quia varijs animalibus in cibumcedunt nempe taxo, urso, lacerti raris, serpenim ,meropi;hirundini,paro, upupar,rubecular,araneis item espis, ut Bellonius animadvertit. Venari item eas cum voluptate homiis solere, docet Palladius, earumque investigandarum rationem narrathisverbis. Mense April locis apricis si apes fre- qucntes, ad pastum vel aquam Veniunt, certum est eas in propinquo mellifici m habere siver' paucae eo accedant, longius abesse signum est. Quum autem frequentes adsunt, hoc ingenio eorum exainina invenies Rubrica liquida dorsa earum tangas, ibidemque maneas dum ea notatae fuerint reversis quod si cito fit prope habitant;sin tardius, loco magis remoto ardes habent. Proximas deinde facile inveneris, ad longinque dissitas hoc modo perduceris Cannae unum inter dium cum suis recidus articulis, in latere aperies;ibi me ex uum vel defrutum immittas, juxta sontem ponas. Cum ad ipsum convenerim Maes,atque odore mellis illebar ingressae tuerint, apposito pollice foramen claudes, Munam tantum apem exire permittes, eam consequere quantum quantum potes certi une: cum ulterius non poteris, aliam liberes, ea deinceps conspectu devolante, aliam emitte, tandem his ducibus locum examinis facile investigabis, quis in spelunca fuerit, fumo ejicietur omnis familia, & cum exierint, arris tinnitu territae in ramulo 1ese uvae modo suspendent, unde admoto vasculo recipientur. Si in arboris ramo nidificent, acutissima serra supra infraque abscindes, mundaque testa rami pars illa cooperta, ad locum quem volueris deseratur, ac inter alvearia collocetur. Atque hac arte examina in sylvis, cavernis, vel rupibus habitantia sunt invenienda: mane autem aucupium incipereoportet, die domo tuo praedam perdas . Nec solum venatione apes homines delectant sed etiam si quis eas per somnia invenetit nisi Fabritius atque Artemidorus nos fallant,si pauper fuerit, ditatur; si rex aut dives, tacilem sibi populum habebit, atque morigerum. Qui vero habuisse se ape somniat,non autem habere,d suentis fortunae signum est, et insomni iam prope imminentis. Tanti usus sim pes retam varie in ipsarumvi utibus lusit, vel potius operata est rerum
omnium ficti x natur; . eo uorsum c inquio aculeus,solitra cujus venenum nulla remedia novit Plinius Equidem fateor& res ipsa docet apum n nunquantaculeos venenatos esse sed rabidarum tantum, vel nimia febre citra,vel fame exaestuantiu Alias vero parum pungunt: ideoq; Dioa scorides ictus apum symptomata, sicco pede praeterijt, indignatum ratus ob unius apicular picia adeo conqueri Posteriores dolorem,ruborem,tumorem, comites observarunc praesertim si aculeus etiamnum haereat infixus, quo profundius vulnerante,mortem aliquando supervenusta scribit in Theamcis Nicander Antiqui item ut apum aculeos in bonum conveni usum probemus ob st ellionatus crimina hoc supplicio author Suidas sontes affecerunt. Reum vestibus dispoliatum, atque toto corpore mella perlitum, Solrexposuerunt, manibus& pedibus ligatis, ut ab apibus& muscis creberrine punctiis,& Solis radij afflictus,dignam vita necem subiret. Verum si ipsi, rum ictus vitare, sanareque institua, primum mente ignavia impietatem, furtum, malitiam exigito his enim viiijsfardatos libenter impetunt. Tum Reci vestium colore sanguineus videaris, vel per venerem immundus sentiari oppido caveas. Qui etiam arborei pici rastrum gestant, etiamsi exa-n mapexturbent, ab apibus non udi dicit Plinius hinnitius melim trita aculeos innoxios reddi, author est. Horentius dendromalaches succo mal
47쪽
vam masculam appellant,vindemiatorem mellis illini jubct,ut securus favos eximat. Sed cuiusvis malvae succus idem praestat; melius, si cum oleo teratur: nam&piaeservat ab ictu, atque ictis remedio est. Verum ino,illarum nobis aculeum morbos inscite: atqui illos apes melle demortua cito curant diligenter applicate, Venenum dolorem omnem ejiciunt. Quid dicam Nullum animaleteque commodum,nullum sumptuosum Deus creavit. Curantur perexiguo aere,vivunt fere in o ibus locis, etiam sylvestribus montanis pauperes aeque ac divites ipsarum cultu magnum vectigal colligunt nec propicro vel ollam vel ramiliam augerem reum habent. crula refert Varronem quinis millibus pondo mellis alvearia quotannis eloquse,& in Hispania clarva villa unicum jugerum non superante, ex melle ibidem collecto dena millia sestertia lucrari solitum. Habemus item ex carum ossicina, ceram,mityn,sandaracham, propolim,ravos,quibus nulla bene caret res. piis ut virtutum exempla non repetam, quae non minus anima salutaria, quam haec corpori vitaeque rectius agenda utilia videntur. Primum autem de Molle, succo illo ummortali, nectarco, dulcissimo, saluberrimo,&omnium operum cricciumq; principe,orationem ins it mus
De mellis nomine,disserentia in se.
Ellis nomen principio unum fuit Hebraice ira ,Debasch dictum;
Verum abhorrenda illa&confusa -- αγλωτ . . . ab Arabiae incolis
Zcem, Gennanis Hon ,Anglis Honny appellabatur Graeci dixerunt; ab insigni labore apum4 cura in eo conticiendo, ut annotavit Eustachius tundemiariis melitellum, a m apud Porphyrium. Verum quid illud tamdem si inter doctos disputatur. Sunt qui salivam syderum, vel stellarum sputum esse somniant, alij aeris purgamentum, vel coeli sudorem vocant, sed rectius meo judicio Mel apum hylum vocaveris, ex materia dulci collecta,
sed in earum ventriculis consummatum, vomituque vel expuitione in cellas ejectum.Aristotela Plinius, A viccnna, Seneca,apes mellis non opifices, sed collectrices tantum statuerunt sic enim scribunt. Apes mella em rore aeris
yderum quorundam ortu potiissimum arcus coelestis concubitu colligunt, siquidem favos taciunt non mel. Galenus item lib. 3. de Alim fac.haec verba ha t. Memini inquit aliouando aestate super arborum folia mel quam plurimum a nobis collectum suile &tum agricolas velut ludentes cecincte, Iuppiter melli pluit. Praecesserat autem nox ut per aestatem valde frigida,cujus vi dulces halitus4 vapores diurno calore Solis sublati concreverant. Apud
nos vero id raro accissit: in monte autem Libano quot tannES. Itaqi cori supra terram extendentes, 4rbores excutientes, defluens mel aerium ollis me, piunt,& in fictilibus reponunt. Differt autem mel, ut caetera quaelibet cor pora, substantiavi accidente. Respecti substantia sive materi ,aliud mel aemum est, aliud terreum. Quippe mense Maio, Iunio Iulio, ambrosia qua da ncaelestis melleum rorem vocant, ego melliginem appello in plantarum stalia delabitur,gustu suanissima liquid pura, ipsum contra saccharum non ingrata. hanc collectam & imbibitam apes maturare concedo, mutare con stanter nego. usi sorte depurationem rori specie alteratio in dii ere velis. GaI. Lib. 3. de alim.facul: Mellis materiam, non ipsum is elisas ruit, sed Oriconge rem quam apes collectam in cellas revomunt, sed speciem succi non mutant, ut etiam Avicenna docuit. Ros autem ille aerius quo mel Digilias by Orale
48쪽
minimorum animalium Theatrum . . as
mel aerium colligitur,duplex est, coagulatus sive manna; liquidus, unde mel optimum conlicitur praesertim si qua primo decidit natura, eandem semper obtineat. Verum tam alte cadens, ipsoque lapsu inter cadendum
ob aeris impuritatem sordescens, terrae halitu foliorumque&florum quibus insidet succo insectus, plurimam caelestis naturae vim amittis,licet nomnullam servet totiesque in apum ventriculis,ccllis, BVis mutatus, peregii- nam aliquam qualitatem habri adjunctam Est autem initio met,veluti aqua dilutum; irimis diebus musteum fervet, vigesimo crassescit, mox obducitur quasitenui membrana, quae seruoris ipsius spuma concrescit Melterreum dicimus,quod rore abeunte, Ex terrae ipsius sudore, & plantarum dini pane exugitur, densioris quidem substantiae, & qualitatis cum subjecto convenientis. - mei gramimum,fabaceum, sparticum, planum ficulneum uvaceum,cedrinum, arundincum,Violaceum ericarum, Iliaceum,leucoides, narcissinum, surpillare, thymbricum, buxeum,taxites,absinthites aelleboratum,venenatum,&c dicitur habita scilicet ad res, e quibus colligitur, ratuone. Optimum autem respectu substantiae me dicitur, consistentia purguis& mediocris, quod sponte ex favis deficit, αὐ- vocant,ves potius -- '
sarcibus non abundat; irevissimo tempore coquitur, minimumque inter ebulliendum spumae evomit, sibi semper sta adhaerens, ut si attollatur digito homogeneum ac continuum, nullo modo intercisun ad terram defiuit:& demque quod prompto igne admoto flammam concipit. Haec nisi omnia vel plurima adfuerint vilis, adulterati, impurique mellis substantism videris, non probi. Accidentia mellis, alia bona sunt, alia vicissim mala, utraque autem sumuntur a tempore, loco inualitate. Si tempus respicias mel quo recentius, eo melius habetur, atque vernum, horarumque autumnali longe praesertur. Primum de floribus tantum iisque tenerulis admodum colligitur unde Anthinum dicitur: secundum vero ab herbis item ipsis & adultis floribus,ωμον ultimum e tribus pessimum, post primos autumni imbres; ar nos illud quidem & sylvestre ex erica duntaxat aut hedera quae tum solae
florent collectum M μιν quae omnia ut dixi ex novitate laudem habent
amplissimam, quoniam vetustate, ceu coctione quadam longa amarescunt: unde proverbium Mulsum quod probe feceris, imiscendum esse novo Hymetto Falerno vetulo. Pro ratione loci tam communis quam proprij, varie item laudatur mel,atquc etiam vituperatur. Si proprium locum, sive vas
ipsum in quo continetur,respicias in fundo optimum iuvenitur, foeces enim ex aere inter cadendum vel ex situ herbaram contractas, ad summum quasi spumam projicit, atque in imo vase glutinosius,ponderosius,suavius & com pactius sequitur. Communem autem locum sive regionem si videas ubi col. z. ista ligitur pro illius item natura aestimationem acquirit. Primas inter bona nisum i-- mellia, Atticum, Atheniense, Hymeticum, praesertim in argentis inis με factum, omnium judicio hactenus obtinuit, tum ob apum ipsarum meliorem indolem tum terrae thymovi optimarum plantarum copia affuentis,tum loci in quo favi texuntur bonitatem Cycladico secundas Dioscorides tribuit quod plurimum urbanum est, jucundums aemulum Attico )Hyblaeo sive, Siculo tertias Mel Atticum Iohannes Baininus medicus doctissimus,& simplicium cognitione nulli secundus, Veronae in pharmacopolio se vidisse testatur et quod repositum invenit in vesica elephanti valde crassa, pondere librarum I lonnitudinis duorum cubitorum, latitudinis vero sesqui cubiti. Ego credo ex Africa allatum fuisse; nam quomodo vesica elephanti ex Atticis Cardani judicio quod ex Cephalenia insula in Ionio mari posita ad-Vebitur,praestantissimum omnium est, cui in Europa is proximum est Hispanicum, atque id nou immerito ros enim concoctior in calidioribus plerunque regionibus: ubi puriotaerest in omni regione 'irgineum mel, id est. 'Diuiligo by Orale
49쪽
rum putum,&ignis omnino expers elaboratur Mes etiam Tarentinum iam datur, ut Strabo referi Circa Tagodin,Meleta Heam, Hascoram, Rha-honam Montem larratum, Echebdevonam, mel Africanum optimum confici Ioannes Leo author est.Ludovicus Cadominus Sinegense, Andreas Cor- salius Mombarense,Moradus Barbos Aethiopicum, Thomas Lopius Cataiense. Francisco Alueare Tigre honense Sebastimus Baro Samogiticum, Enricus Lituanic Erasmus Stella Borcisiacum,Thevetus Americanu, aliis praeponunt. Paulus Iovius Moscoviticum sis laudibus prosequitur,sed temere,quandoquidem in toto MoschoViae Ducatu nec apes nec mel esse, mercatores nostri, Sebastiam Baio rerum ibidem visarum gestarumque
sincerus scriptor,serio affirmant Albertus Campensis in Mysiae tractu,quem Britum vocant, uti etiam in Hercinia sylva,mel examussim optimum inveniri dici adeo ut Cecropeo atque Attico non cedat Actianus in nivos ad glaciali Scythia vernaculum claubabile mel gigni asseverat, atque venum ad Mysos care ubi vendum exportari.Verum si regionis calor puritatem melli
addit,is bonitatem, quomodo in Scythia Samo thia optimum haberi
possis , An quia Boi es tuidem nati&rorem excipientes meliores sunt, eoque ipsum meliorem reddunt iuriorem An propter Boreales ventos eo loci frequentissimos, qui aerem purgant. An quia ut homines, sic apes illic vivunt robustiores, meliusque propterea' diligentius mel in ventriculis repurgant atque elaborant: quod verisimilius eae quum in tam frigida regione non vivetent nisi valentesar, nec ad id aetatis vivunt enim ibi quam diutissime uenquam accederent. Quod vero in humidis regionibus mei exquisitum confici negat Cardanus: Hibernia illi litem intendat, atque Anglia vocet injus;quae fatali insulis humiditati obnoxiae, mel adeo purum putumque reddunt, ut nec venenati illi quidpiam admisceatur, diutissime maneat inco ruptum. Vt taceam summam esus albedinem, duritier descedium,continuitatem, lentorem, gravitatem, aliaque bonitatis ejus maxima indicia. Sed mirum hujus modi imis.μω, nostraeque terrae lenocinia mittamus: Mellis, ob regionem in qua legitur infamiam explicemus. Per insignem amaritudinem pessime audivit Colchicu, Corsicum deinde, nonnulti locis Hungarum, is isti Cum atque Sardum Nam. Sardinia sinthium, in Corsica Nerium, in
.. , νω uri Colchide taxus,in Idumaria omne luxuriant. Melitem venenatum in H mucosii ire. raclea Ponti Ἀgoletnti floribus vere quos marcescentibus tunc enim
horium virus Boi es concipiunt, mel illapsum cito inficiunt. Aliud ibidem genus perniciosissura mellis elaboratur, ab insania quam gignit catum;quod Plinius ex flore Rhododendri contrahi autumat, nullis ibi non sylvis frequentissimo. Dioscorides inelius aconiti ibi luxuriantis copiae
venenum non male inpingunt, quum iisdem remedijs occurritur ejus mal ficio, quibus aconito. In Carina, Perside, Mauritania &Getulia Massa sulis contennina,vel obterrae halitus, vel plantarum virulentos succos, venenat,
quoque lavi gignuntur Sed livores ruerediae deprehenduntur. In Trapezunte Pontica ex buxi floribus mel colligi a Plinio accepimus, quod ut gravi odore sanos male afficit, ita etiam insanos menti restituit. Nascitur in Heptocometarum arboribus mellis contagiosi genus. Cujus virus exhavistum stupidos facit, menturum exturbat. Hoc ab inimicis cum pacis imploranda symbolo dares Pompei, cohortes tata, largi oue ab iis epoto Hestatione mentis atque vitae dejectae inquit Strabo. Oviaius Corsici mellis tanquam niaxime infamis mentionem iacit ex cicutae floribus collecti,cum ait Quam puto de gelida offectam fore ei M.
Merisus infami Corsica misit apis. Atqui naturae parum honorificum videatur, genunta rem adeo ab omnibus expetatam,taq; mmiavi venerium admistuisse Imo quidem non male istud, Permisit
50쪽
minimorvin animalium Theatrwn. et
permisit,ut cautiorem minusque avidum faceret homine is non solum ad delactum faciendum, sed etiam ad antidota quaerenda excitaret. Propterea
quoque rosas spina obsepsit apibus aculeum tribuit, Saluiam busenis saluya Mecii melli,saccharo, & manne venenum aliquando idque perlethale
aspersit. Mellis venenati signa haec sunt, favos livore inficit, non densatur, colore magis rutilo conspicitur, aere sentitur,& odore alieno: in xio longe victis.. ponderosius est, sternutamenta protinus sumptum movet, Ventrisve profi vium largimmo sudore concomitatum. Qui ipsum hauserunt,iupini pro tuq, humi sese provolvunt, refrigerationem quaerentes Heracleum eadem cum aconito movet symptomata, Meandem curationem sortitur. Ex mellis, Denati portione admodum exigua degustata duos medicos in foro Romano obiisse memorat Galenus. Contra maniam ex melle, Dioscorides rutam devoratam, falsamenta, &mulsum cum ruta epotum commendat. Sed resumpta, iterum vomitione sunt rejicienda. Quinctiam eadem huic morbo praescribit, quae contra conitum nerium civ assentitur Plinius Addit
etiam unum singulare antidotum, scilicet Auratam piscem uacibo exhibitam, quae item sinceri mellis fastidium egregie tollit Guillelmus de Placentia cum syrupo violaceo, acetoso simplici, & aqua tepida, continuo vomitum provocare docet, piscibus salitis ante vomitum comessis. Postea exhibet Theriacham cum aceto calido Christophorus de Honestis vomitum suadet,&frigidam naribus subdere cum floribus violanim ne pharisa psyllij.Bezoarvcro ejus sunt.' grana cydoniorum trita data cum aqua calida, ut sanctus
Ardoinus refert Avicenna nihil effatu dignum praescripsit, nisi quod ab alijs acceperat. Nam quod suum Aumeliattinet, prorsus quid sibi velit non in stelliso Verum quid si ego juvenis in lus, post tot paties conscriptos cenissimum hujus veneni antidotum esse apes ipsas intererem devoratas e Lenocinatur conjectura verisimilitudo, & ratio nonnihil abblanditur. His
enim nisi rerum domina natura insisnem contra mel venenatum dynamin dedunt, licuti contra serpentes PsyΙlis,inter homines ciconijs pavoribus, inter alites, equidem ab ipso collecto, devorato, di aliquanaiueetento, imo
Concocto, male amerentur, aOκisi per totum corpus currente confice
rentur. Terrestrium apum mel licet non semper venenatum sit, tamen ob nigredinem ninuumque lentorem non laudatur. Saepe stem serpentum, hu
Dum,rubetarumque livistibus ocinoxium deprehenuutur,is propterea caute fugiendum. Nunc ad qualitates mellis veniamus: quarum aliae prircariae sunt, alia ex ijsdem ortae,alia sormales atque specificae,quas merito emigeticas vocamus. Primae crascos respectu, mel calidum A siccum emetur in secundo gradu: qua de causa uti Hectici si ebrientibus, juventius, ictericis Meldixis ipsum Galenusina frigidis in affectibus plurim si laudavis,& humido ventriuulo praeditis, praescripsit quos modis edetinctum potenter nutrit, ethonu una colore habitumqi conciliat. Si secundas qualitates desideres olfactile gustatiles,visibiles,tactiles debet meroptimu nullius herbae, vel rei alterius eminentem qualitatem habere: propterea mel thymum insigriter redolens, rejici Galenus est tamen ex te ipso suavilumi&fragrantissimi odoxis, spirituosae cujusdam fragrantiae cujusmodi liae e sutilucano medio vere sentitur,non expers. Si vcro male oler, ex custodia mala computruit si inviter, contagium contraxit e cicuta: sit nares odore pungat,laetatis veneni sublatitantis, vel acrimonia nimia argumentum est. Si omnino 1 in Diea sub vappa vapulat: si thymum,tilia rorem marinum, xum, ab-s'hium, .ineorum naturam degeneravit. Similiter quoque de gustu sta-
dum, qui vel ex herbis, aetate locique colore asci illuc medkatus sentitur vel naturalis id est, magna quadam livida dulcedine sit uam feriens replens, deo ut sabacre nonnullis videatur Colorem optimi mellis