De sermone Latino, & modis Latine loquendi. Hadrianus TT.S.Chrysogoni, ... cardinal.Botoien. Eiusdem Venatio ad Ascanium cardinalem. Item, Iter Iulii 2.pont.Rom

141쪽

MADRIANVS CARDINA LisIdem Pro Sexto Roscio Amexino: In domi, nos queri de seruis iniquum est. Idem pro L.Flacco: Fundum Cimeum Romae mercatus est de Pupillo Metulonio. Idem in Bruto:Tum ego audivi equidem ista inquam de maioribus natu. In Partitionibus oratoriis: Qui cum in domi, nos de seruis queri voluissent, tamen de incari stu, & coniuratione quae facta me consule est,

quaerendum putauerunt.

Cicero pro L. Cornelio Balbo: Audivi hoe

de parente meo.

Idem C.Fabio Gallo: Quaesiui de mea Tublia quid egisset. Ide Q.Fratri:EScia,quod *pe viatoribus cuproperant euenit, Vt si serius q voluerint sorte surrexerint, properando etia citius,quam si de nocte vigilassen perueniant quo Velint. Caesar in commentariis: Cum de tertia vigi lia Petreius & Affranius castra mouissent. Idem Oppio,ac Cornelio Balbo:Misit ad me Gn.Magium de pace. Idem in commentariis:De tertia vigilia cum legionibus tribus e castris profectus,ad ea par tem peruenit. Ibidem: Ad Caesarem de pace miserunt. Ibidem: De media nocte missus equitatus.

Horatius in Epistolis: Ut iugulent homines surgut de nocte latrones Ouidius de Ponto. Terraque de fructu quum sit amara docet. Idem Ibidem: Quae proprium mixto de sale pondus habet.

142쪽

DE MODIS LA O . 6, Idem ad Corinnam. Hei mihi de monitis torqueor ipse meis. Titus Liuius ab urbe condita: Quaero de te,

arbitreris ne. Papinianus ad Senatuscon . Trebes.l. Haeres des:Peto de te uxor charissima.

Cicero Attico: Quaesiuit ex eo,placersine ius dices a praetore legis Ibidem: aute ex eo qu eret quid videret. Idem De diuina. C. Marium cu fascibus lau, Ieatis ex te quaerere,quid tristis esses

DICERE TESTIMONIUM, ET testimonia,

OV m pulchro est bone deus)hoc quos

que dicedi genus, quod ex uno eodelthesauro bonoru authoru nuper erui, a paucis ut arbitror consideratum, cum optisma quael sine attentione prstereuntur.Dicere enim testimoni,viri illi clarissimi proferre soslebant eo modo loquendi, quo aut testificati, aut probare etiam dici coeptum est. Cicero De oratore: Num igitur placet eum de eloquentia praecipias, aliquid etiam de testiumoniis dicendis,quasi in arte traderes Idem ad Quintum fratrem: Cum testimos nium secundum fidem & resigionem grauissis me dixissem.

Ide pro Sylla:Cur dixisti testimoniu in ali s1bidem : Qui in illum testimonia grauia di

xerunt.

In eadem oratione Qui testimonium de con iuratione dixi.

143쪽

MADRIANVs e ARDINA Os In Verrem et Qui priore actione ita testimo. nia grauiter vehementεrque dixerunt,ut Arte, monem Centurupinum legatum & publice te,nem,Quintus Hortensius accusatorem, no te. Rem esse dixerit. In eundem: Nunquam post populi Romani nomen ab Siculis auditum & cognitum Agyirimenses contra quenquam infimu ciuem Rot manum dixisse,aut fecisse quippiam, qui nune contra praetorem populi Romani magnis in iuriis , 6c magno dolore publice testimonium

dicere cogerentur. φIn eundet Num expectatis dum Lucius in tellus,is qui multos in istu testes imperio,& potestate decernit,idem absens, de de istius scele,r improbitate, audacia testimonium dicat In eundem: Sed omatiores tuo iudicio, ad te stimonia dicenda venerunt. Idem pro Cluentior Non recito testimonia hominum honestissimorum, quae in Staienum sunt dicta. Ibide zFalsumve testimonium dixerit. Idem pro Cluentio: Nel cognitum commes moraui, aeque testimonium dixi. Idem pro C.Plancio:Multi etiam communes inimici rerum omnium,qui ita semper testimonium de ambitu dicunt. Idem pro L.Flacco: Mortuus est aculeo iam dimisso,ae dicto testimonio. Ibidem:Qui autem dicit testimonium ex nostris hominibus,ut se ipse sustentat Ibidem: Vt qui ante dictum testimonium si bi temperarit.

144쪽

In eundem: Pueti autem Sisennae , credo qui audiuissent, quae in istum testimonia essent diacta,oculos de isto nunquam eucere, ne B ab arρgento digitum discedere. In eundem: Melitesis Diodorus est, qui apud

vos antea testimonium dixit. In eundem: Tamen quoniam hare a maiori. bus constituta accepissent, testimoniu ne quod

dicerent.

Idem De natura deorum: Diogenes quidem Cynicus dicere solebat,Harpalum, qui tempo ribus illis Praedo felix habebatur , contra deos testimoniu dicere,quod in illa lartuna tamdiu

viueret.

Scaevola de testib.Inuiti testimonium dicere

non coguntur.

Upianus de testamentis:Iege,Quod testametor Mulier testimonium dicere in testamento non poterit. Gaius de testamentis, lege, Cum lege: Et eo amplius ut putat quidam, neve ipsi dicatur te stimonium. Archadius de testibus,leghΤestimoniorum: Ex his quibus no interdicitur testimonium,nec ulla lege a dicendo testimonio excusantur. Callistratus eodem titu.lege,Testium: Lege Iulia de vi cauetur,ne hac lege in reum testimonium dicere ei liceret.& subdit:Qui ob testimonium dicendum,vel non dicendum, pecuniam accepisse iudicatur. Cicero in Vatiniu teste:Cum ante Lilius Nutricula seditiosoru omniu testimoniu diceret.

Idem pro Marco Caelio: An grauis, sapiensa

145쪽

n ADRI AN Vs CARDINALrs moderatusque vir religiose testimonium dixis, se videatur. Idem pro Sex.Roscio Amerino: Testimoniuetiam in Sextum Roscium dicturus est. Ibidem:Vt in minimis rebus amplissimi ho, minos testimonium de sua re non dicerent. Ibidem: Testimonium non diceret. Ascoruus Paedianus et Vltimae testimonium

dixerunt.

Idem: Dixerunt in exi infesti testimonia primcipes ciuitatis. Idem: Quod Siculi,qui antea publice testimonium dixerant. Idem: Apud antiquos & de auditione testi, monium dicebatur. Idem: Si testimonium aduersus eum diceret. Titus Liuius ab urbe condita: Quod falsum aduersus se testimonium dixisset. Idem pro Lucio Cornelio Balbo:Et testimo, nium dixisset publice.

DICERE CAUSA M.

DIcexe causam,dicere die,dicere ius,dice. re sententiam, dicere legem: modi sunt dicendi diuersi,diuersa significantes.Est

enim dicere diem , certam diem xeo constituesve, ut accusetur . Dicere causam est, cum reus accusationibus respondere cogitur. Dicere ius

est, cum iudex iustitia reddit vel ministrat.Di cere sentetiam est, cum quis ut inepte dicunt votum suum dat,opinionem suam dicit.Dicore legem est, quod praefigere, praescribere quid opus sit facto . .

Plautus in Menech.Apud aediles praeli, -

146쪽

DE MODIS LAT. LO . 64ctis plurimis pessimisque dixi causam. Terentius in Adelphis: Aduersumne issu caussam dicerem,cui veneram aduocatus Cicero pro Sexto Roscio Amerino et Ea nos hoc tempore utimur,qui causam dicimus. Ibidem:Causam dicit is,qui unus relictus ex illorum nefaria caede restat. . Idem in Verrem: Fuit nundinatio aliqua, &isti non noua,ne causam diceret. Ibidem:Quis non pertimescat causam dice re dominos sIbidem:Causa dicta,damnati sunt. Caesar in comentariis: ingentorigem eπ Vmεculis causam dicere coegerunt. de subdit: Die constituta causis dictionis. Titus Liuius ab urbe condita: Virgo Vestalis de incaesto causam dixit. Ibidem:Semel causam dixit. Idem de bello Macedonico: Scipio iussus discere causam, orationem magnificam de rebus ab se gestis exorsus est.

Cicero in Verrem: Indicta causa in vincula

coniecit scruoS. DICERE DIEM.PIautus in Asinaria: Quem videam Eud esse moestum,ut quasi dies si dicta sit. Idem in Captiuis:His diem dicam, irrogabo

mulctam. Cicero pro Milone: Diem mihi credo dixe. rat,mulctam irrogarat.

Titus Liuius ab urbe condita:Cssoni capitis diem dicit.

147쪽

ει ADRIANVS CARDINAL Is

Ibidem: Accusatorem primum Virginiih&Appium reum deligunt,cum diem Appio Virginius dixisset: Appius stipatus patriths iuue, nibus in forum descendit. Ide Ibid. Rei capitalis die Posthumio dixerat. Ibidem:Rei capitalis diem dicere. Idem de bello. Maced. P . Scipioni Asricano duo Petilij diem dixerunt. Cicero pro Τ.Annio Milone: Diem mihi credo dixerat,mulctam irrogarat, actionem per

duellionis intenderat.

DICERE IV s.

Cicero in Verrem:Audistis ob ius dicendum Q. Varium dicere procuratores suos isti centa& triginta millia nummum dedisse Idem de prouinciis Consularibus:Emisti gradi pecunia ut tibi de pecuniis creditis dicere hiceret ius in liberos populos.& subditUd emptuita vendidisti,ut aut ius non diceres,aut bonos ciues Romanos euerteres.& subdit:Perseueratuit ius publicano non dicere. Ibidem : Non offendebantur homines in eo,

neque moleste ferebat abesse a foro magistra tum,non ius dici,non iudicia fieri. Ibidem:Isti pecunia ob ius dicendu dedisse. Plautus in Menechmis:Iuris ubi dicitur dies, simul patronis dicitur. ratus Liuius ab urbe condita: Aut ius de poeunia credita diceret. Item pro Lucio Flacco: Qui anno ante M inae ius dixerat.

DICERE SENTENTIAM.σ Cicero in Verre:Mos est Syracusis,ut si

148쪽

DE MODIs LAT. Lo . 6s de re ad senatum relaratur, dicat sententia qui velit,nominatim nemo rogatur.

Ibidem:Vt quisl aetate,& honore antecedesbat,ita sententiam dixit ex ordine.& subdit: Cum surgeret nemo,nel sententiam diceret. Idem ad Atticu .Nocet interdum reipubli eae Cato, dicit enim tanqua in Platonis repub. non tanquam in Romuli faece sententiam. Idem in Philippica quarta: Vt sententiae de summa reipub.libere dici possint. Ibidem:Me consule sentetiae salutares dictae sunt,quibus ad hanc diem viximus. Idem in Philip .xiiii. Qui hoc soco sententias dicimuS. Caelius Ciceroni: Consulem designatum pri mum sententiam dicentem.

DICERE LEGEM, Horatius:

Prudens emisti vitiosum,dicta tibi est Iex.

DVςexe sortem,vitam, spiritum.

Cicero in Ver . Sors ducitur. Quamsobrem Nemo erat voluntatius laudator praeturae tuae. Vergilius: Stat ductis sortibus urna. Cicero pro lege Manilia: Cu vestros portus, atque eos portus,quibus vitam & spiritum duci, tis,in Praedonum fuisse potestatem sciatis.

DARE. VITIO, CRIMINI,

VERTERE VITI P.

149쪽

CARDINALIS

Plau.in Epidico: Quis erit,qui id vertat vitios Idem in Militer Ne quis tibi hoc hodie vitio

vertat.

Terentius in Andria: Nunc quam rem vitio dent,quaeso animaduertite. Cicero in Bruto: Quinetiam memini cum in accusatione sua Q. Gallo crimini dedisset, sibi

eum venenum parauisse. DARE PIGNORI.

DAxς pignori, idem est quod oppignoras

re. Sed hic etiam modus dicendi obseritiandus est. c Plautus in Mostellaria: Heri xl etiam dedit hucusque pignori.

DICET ALI VIS, ROGETA L I Q. V I S.

D Icet aliquis,Roget aliquis,modus est dicendi,quo inepte dicu Forte aliquis mihi dicat.vel,Si quis me roget. Cicero in paradoxis: Quid est igitur,quaeret aliquis,bonum

DEI ICERE OCULOS.

DEiicere oculos , celeritatem aliquando significat, aliquando prae pudore sub

mittere.

Cicero in Verrem: si tantulum oculos deiecerimus,praesto esse insidias.

DEPONENTIA PASSIVA.

NEc est praetermittendum,esse apud persfectos illos authores Deponetia nonnubia, quae in participiis plerunque passive ponantur , quorum Vel pauca collegi de mul tis, ut palam sit nullam aliam esse Grammati

150쪽

DE MODIS LAT. Loth. 66cam quam modum loquendi,quem aut obsessuare,& imitari necesse sit eum,qui Latinus dioci cupit: aut si id neglexerit , in sua barbarie

contabescere.

Cicero Attico et Sed ea omnia mihi sunt pa/tienda. Eidem: Te etiam atque etiam oro,ut me tostum tuendum suscipias. Idem pro M.Cauioi Magnum crimen,vel in legatis insidiandis,uel in seruis ad hospitem domi necahdum solicitandis. Idem pro Comelio Balbo:Huius virtus prγsens experta atque perspecta obtrectatorii vosce laedetur.

Ibidem: Quiddam de communi coditione osmnium nostrum deprecands maliuolentiae causa, breuiter commemorandum videtur. Ibidem: Ueruntamen vigili s nocturnis , εο concione hominum institutu illud conceptum atque meditatum est. 1 In Antonium:De laude silebo, quae gratissisma memoria omnium ciuium inclusa,nondum authotitate publica testata est.

Ide De senectuter Agro bene culi nihil postest esse usu uberius, specie ornatius: ad quem

fruendum non modo non retardat veru etiam inuitat,atque allectat senectus.

Idem in Paradoxisi An quisquam se potis undis voluptatibus gloria se , & praedicatione effert Plautus in Bacchidibus: Consolandus mihi hic est. cie. AtticoiIllud inest tame commodi,quod