De pugna cannensi ..

21쪽

castris robur virium afferret, paucitas minoribus demeret Non afferunt veritatis lucem, sed quemadmodum locus depravatus sit demonstrant, quae de ei Romanorum tradita sunt. De ea Livius c. sis, line exhibet hinstruetas Eopias flumen traduxit. - TransgresSi flumen ea quoque, quas in castris minoribus habuerant, suis adjungunt' adem Polybius sic e Ilo, καὶ του /ῶν ἐκ του μείζονο χάρακοσδια σάξων τον ποταμον ενθεω παρενεβαλεν του δ' ἐκ θα-

stat igitur ex majoribus Castris deXtram, laeVam partem ex minoribus esse profectam. Atqui Livius si i , laevom Cormi extremi equites sociorum, intra pedites ad medium juncti legionibus Romanis tenuerunt. Ergo, quamquam imaginem prorsus disti notam acie Livius non praebet, apparet tamen socios pedites omnes non continuo, ni magna ex Parte equites Certe omne i minoribus in eastris fuisse atqui ea sola minimum tria milia tuerunt. Quamobrem ut tertia fere pars optarum effetatur, viginti ante duobus adjiciendum St. Illud etiam spero omnes concessuros ESSE, si Rntus quamvis obrutus e parte librariorum culpa apparet eum

capitibus illis Coelianis hujus loci onsensus, si respicit ibidem adhune loeum, satis do Eumento id esse capitis do para- graphos Meta item a Coelio esse depromptaS.

Longo diversa natura est eorum, quae media ab illis partibus Clauduntur. Insunt duae narratiunculae profectionem utraque,annibalis e castris continens, Ceteri quoque

rebus simillimae. In summa inopia frumenti sunt Carthaginien Ses C do,g, h, item e d8 ff. i Hispani transitionem parant C do,b, item C. dd, j. Profistiscitur Hannibal crebris in castris ignibus relictis e di, , item c. d3, . Marius Statilius speculatum mittitur e d2,. item e d3, . Suspiciosae modius fidius similitates. Neque eae Livium fugerunt. Inde e d3,g Similiter ibidem par priori , mox si eundem , β. 8 eadem s. Sed quidnam sibi velit idem consilium bis repetitum ab Hannibale, intei roges. Ipse Livius docet, primum id eum Sestutum esse, ut Romanos eveetos in diripienda castra publicae privataeque fortunae plena, divi-

1 exceptis dortasse extraordinariis, ne mimi exigua Paulli ita fieret.2 Eadem jam c. 32, et c. 3s,is sqq. legimus.

22쪽

fias omnes velut objecerat liosti necopinato oppimeret, deinde ea spe destitutum in castra rediisse, sed eum propter angustias rei frumentariae manere sibi ton posset, jam id egiSSe, ut, quam longisSime posset, ab iostoboeederet Eum ad finem similem dolum eum meditatum SSe, , ut par priori metus montineret Romanos. Omitto mihilo minus inopiam annibalis et Hispanorum infidelitatem bis narratam, retiam Statilium lim exploratum missum offendere et nonne prorsus ridicula atque adeo absurda talis in rebus fingendis i)ratio est Mihi quidem nemo inquam persuadebit Scriptorem eum, qui in rebus libere ementiendis ingenio indulgent, fabulas duas partim simillimas partim eontrarias deineeps effutire Quid enim magis contrarium est, quam Uannibalem primum, Velut ineseata temeritate seroetoris Consulis gaudere, mox

collegae cautioris metu confidere Paesto Optimo consilio factum OSSe Moneedo ut falsa imagine castrorum hostes ridem ad praedandum eliceret, ridem ab insequendo deterreret Sed qui potuit credere , nequiquam detecta draude eandem haudem suspicaturos esse Romanos P Atqui dicis Livius: hut par priori metus Montineret Romanos Ego mum

talem Venderem, marrarem Hannibalem primum hostes per- Specta Castrorum Solitudine erupturos esse speravisse, deinde

ficticiis ignibus ceteris in speciem apparatis latere VoluiSSE.Esset ii non divinitus excogitatum, it fortasSe ferendum.

Quem munes habemus aerum consiliorumque nexum, EjuSaperte Si Scriptoris, qui eum rem eandem varias in fabulas VerSam inVenisset, meque fietam utramque ESSE PerSPEX erit, neque alteramutram ut Veram elegerit, Ied ambas in unum

corpus conflaverit atque id ipsum non satis perite. Sed ne qua dubitatio relinquatur, evolvamus Appianum, qui VII. c. I sqq. solam priorem secutus St. Legitur apud eum tumultuarium illud proelium ea quidem re diversum, quod Hannibal secundum Appianum 'Eκρίνετο ητια - σθαι, secundum Livium non invito ei res seeus eSSit ex quo quam tacite illud exortum sit, neminem fugit. Ne is quidem, quem secutu8 At uterque, pros et tam ambigue rem poSui3set, si rem a Romanis sortissime gestam ut amitteret a se impetrasset Secuntur castra abruannibale relicia,

1 Nam siquis ejusmodi dolum fieri posse ei edit, factum non esse evincit Polybius, qui Uannibalem, priusquam consules adessent, Cannas profectum esse narrat. Simillima praeterea fabula XXVII. a inspersa occurit. Sed cum scriberet Livius sicut Fabium priore anno frustratus esset se di,q), nil nisi dolum XXII 16 traditum recordatus esse videtur. Vix enim credibile est priori quoque anno enarrando simile lucem ascriptore nescio quo allatum fuisse.

23쪽

exercitus Varronis jussu motus, Paullus male auspicat intercedens jannibal in castra redux. dam, ut utramque Conferamus, prior illa praeclara Romanorum victoria illustrata, ad Varronis temeritatem demonstrandam composita, ad Oognoscendam non injucunda est i)Altera nihil nisi dolum ab Hannibale ad fugam tegendam

inventum continet. Quare elueet priorem illam ex hac esse amplificatam. Id si ab Antiate factum esse statuo, a veritate non aberrare mihi videor es p. ij. Restat ut doceam, caput d unde desumtum esse videatur. Et Coelianum id esse suadet vicinitas capitis da Praeterea quid tandem exeogitari potest, cur Livius cum Coelium in capite do secutus esset, deinde tabulae illius vel suavitate ad cognoscendum vel severitate in Varronem pellectus ad Antiatem devertisset, jam aliunde tabulam simillimam requisiverit, ad proximam quam tenuem, quam EXAU-guem quin etiam ad intexendum non aeque aptana. Nam Valeriana paene impune interponitur, quoniam postiannibalis reditum nihil fere eteris mutatur Alteram si Coelius omisisset, Livius inseruisset, quantopere rerum Seriem Vertere necesse fuit Sed non evertitur Coeli narratio, immo sexposcit fabulam illam. Nescit enim Coelius annibalem

jam ante adventum conSuhium Cannas Cepisse. Documento

est praeter ipsum silentium Livi e do,s: ut nova minora propius essent Hannibalem Quis enim est, qui castra

duobus milibus passuum posita, cum quo ergant Stendere velit, propiora dicat ei hosti, qui plus quinquaginta milia inde absit Nesciebat igitur Hannibalem jam procul

abesse. Igitur ut eum amoveret, peropportuna subiit animum fraus neque bellum gerentibus neque scriptoribus inusitata satis nitida videbatur arripuit hereditate accepit Li

i Imprimis delectant capitis a paragraphi d-T. Sed, ut soIet in

ementitis, eaedem vehementer offendunt. Cur enim ad castra potius mittunt Statilium, quam quo c. d3, , si hostium insidias suspicantur, nisi quia scriptor aliter narrationem tueri omnino non poterat

2 Ηae res Polybii capiti Ioi, quod totum fere annales Romanos sapit, quam maxime contraria quomodo in Coeli narrationem errepserit, nescio nisi forte quod aput Cannas factum esse egerat, huc falso retulit. 3 Boticherus I. I. p. 32 recte vidit initio c. 3 ad alium fontem transire Livium sed cum . 1- ex Sileno sequentia ex eodem, quo caput 2 fonte fluxisse contendit, rem turbavit. Id unum non detestor . 3-b non . 6 apud scriptorem aliquem annibalis fuisse.

Quominus apud Silenum tale quid fuisse credam, impedit Pol. 111,g. 2

24쪽

D Livi captita 8 Coelianum. Polybius per caput iis, Livius per caput di Coolio

auctore, ut supra dein onstravi dum Silenum Soeuntur, consentientes jam alter ab altero digrediuntur Polybius enim primum . I-3 Paullum ad mediam aetem perfugientem militosque exhortantem faeit, Seriptorem Romanum ECuiuS, deinde, postquam idem abruannibale factum esse addidit j. d, transit . b ad Numidarum in dextro cornu pugnam Hasdrubalisque 'ραylιατικον καὶ φρονιptον εργον. LiVius(vel Coelius , sicut supra consuevit, a Romanorum rebus etiamnunc abstinet statimque Numidarum pugnam paucis refertio. Sequitur . 2- fraus Punica, quae minime IIannibalis scriptorem sapit. IIa exposita venit ad Hasdrubalem. Sed quam laede res lueuientissima obscurata, quanto fumo obruta est 2 Hasdrubal, i qui ea parte praeerat, at ipse Livius laevae eum prae Cit alae, SubduCtos ex media acie Numidas ad persequendos passim sugientes mittit quid Numidis cum media acie Tamen quid exponere voluerit magis quam exposuerit, non dubium est, sellieetidem quod Polybius ex Sileno. Nam si reSeenmUS, URBinepte admiscuit, habemus: Hasdrubal Numidas ad ei sequendos fugientes mittit, ispanos et Gallos equites Afris adjungit sententiam prorsus eandem, modo ne illud mittit; de justo jussu ecipiamus. Sed unde nebula ista rei clarissimae offusa est Vereor ut impune fraus fraudulenter

IIannibali sit imposita Extat S. 2, 3 quingenti fere Numidae, in mediam aetem coepti. Ecce subductos ex media acie Numidas. Quamquam Pror profecto neque πραγματ/κον neque cφρυνιμον fietieios istos Numidas praesertim equis destitutos ad persequendium mittere. Cumulavit

errorem Livius altera culpa admissa. Non intellexit illud, mittit sive simile quoddam verbum legit. Addidit igiturri qui ea parte praeeratrum quamvis ab ipso dissentiens. Quaeritur, ipse Livius si Numidas quingentos aliunde

aestitos in scenam induxisset, num persona in per ergo

distribuisset Si apud Coelium nil nisi Sileni illacidam

narrationem inVenisset, qualem antea apud eundem, hae in parte apud Polybium expressam SS Videmus, Potuitne cre-i Sequorierinium, qui valde prudenter ceteras conjecturas removit una Gronovi recepta isequites pro pedites- quae nemini non probata est excepto titio Salgw. Progr. 1832 is enim eandem atque in Po-Iybio rem latere immerito negavit.

25쪽

dere, tuos Coelius Numidas ad persequendum prosectos esse Seri P Sisset, eosdem esse cum iis, quos ipSe ab alio quodam Scriptore pedites post terga Romanorum CODStiti SSe comperis Set Minimo vero, sed ab ipso Coeli fraudem illam emit Quid quod demonstrari poteAt ne potuiSSe quidem Numidas simulatores induet, nisi ab e scriptore, qui a Silen pugnae descriptionem mutuaretur, videlicit a Coelior Age enim Conferamus quomodo Appianus Ann. c. s)et Zonaras P. I Ib rem enarraVerint. Transitionem simulant non equites Numidae, sed pedites Celtiberi, oppositi, ut videtur, peditibus Romanis (αντικαθεστηκοτω Zon i)Ita procul dubio res inventa est initio, non ut est apud Livium Hannibal enim cur oliuites potissimum elegit Num ut equo quingentos Romanis donaret An quia equitatui Romanorum oppositi erant, Sollicet Speran quamvis equis ademptis pedites tamen in equites impetum faeturos esse PAn vero divinavit abductum eos iri ad mediam aciem, ut liaberent, quorum poplites tergaque ferirent Coelius

vidit Numidis pro Celtiberis id negotium dandum Asecoloris omnibus Sileno teste pugna atrocisSima Occupatis. Coelius vidit in mediam aciem neeipiendo eSSe tranSfugas. Coelius denique fraudem istam non primus invenit, sed ad pugnam ab ipso narratam licentius quani VeriSimillia accommodavit. Quid Livius Nihil vidit, sed confudit transfugas Numidas eum iis, qui contra equite Romano re

E. Livi e d et Appiani tota narratio Valerio tribuuntur. Quod relicum pugnae est, Livius e d refert. Id non solum a Polybio, sed etiam ab iis partibus, quae abruannibalis socio originem trahunt, velut ipso fine capitis ad toto

coelo diversum Romanos redolet annales. Oritur unoStio, utrum Livius Coeliana narrationi id adjecerit, an a Coelio ad Silenum adjectum simul eum eteris sibi vindieaverit. In stipit sie: Parte altera pugnae Paullus .rum eiSsen bor-nius contendit significari, etsi non dilucide, mediam aciem:

quod quis est qui concedat Addit eam ita dictam esse

videri, quoniam dextrum cornu, tertia Naevo parS, CX-

tinctum unciuerit. Sed quo pacto alteram a laevo partem

26쪽

dicere potuit is, qui non de eo sed de media acie proximum narravisses Nam asdrubal quom ispanos et Gallos Afris adjunxit, quanam in parte fuit nisi in media acie IIoc ne Livium quidem sugere potuit nulli enim usquam reperiuntur Afri nisi pedites, quibus media acies firmata erat 36,,J. Quare quoniam non ita, quomodo intellegi potest Non de loco, sed de tempore intelligendum est.

Scilicet opponitur pars altera pugnae non soli Numidarum in dextro Carthaginiensium cornu proelio, sed omnibus quae ubique adhuc facta esse comperimUS. Sed non leves offensiones in narratione insunt. Nam cum finem equestris duce Paullo certaminis jam c. di, fecerit, de quibus equitibus Romanis cogitaverit, quo loco omnia facta esse crediderit, merito miraberis. Fac de loco alteram partem dictam Sse, quod tamen fieri non potest, sed si maxime, tamen perverse. Nam neque Paullum neque equites ad mediam aciem pervenisse apud Livium legimus. Sed tantas offensiones, quae tamen paucis verbis expediri possent, si apud Coelium invenisset, nonne sensisset SenSasamovisset is, qui Q 8, iam temere adjecisset qui ea parte praeeratrum Pronior enim hominum natura vitia ultro incurrere quam commissa ab aliis praeterire. Sed cur probabilitatem sequimur, dum in discrimen veritatis rem agere licet Inspiciamus enim Appianum Similia apud eum tum rerum Serie tum Verba Sunt: Liv. N. dctis OnaiSSi IoSi App. m. t καταθοροντεσ

victoriam irati. λείφανόν υ νίκη εκπονὶ σαι. Consentiunt Romanos in bina castra confugisse, quorum numerus paullo differt apud utrumque duo milia, quae Canna perveniSSent, capta esse. Quinquaginta milia celsa secundum Appianum iis quos Livius habet numeris paene

explentur. Multo Senatores, tribunos et centurione omneScecidisse dicit Appianus, quorum numeros habemus apud Livium. Non obliviscamur agi de Appiano, qui quanta cum levitate fontibus usus sit, paene in proverbium abiit. Omissum est ab eo colloquium Paulli cum Lentulo. Etiam Livius nonnulla omiSit, pleraque non inconsulto De Servilio nullam aliam ob causam tacuisse videtur, nisi quod tanta indi5Sensionae scriptorum te ducum in acie positione nom

27쪽

salutis consilium ducere medias in res insilire properante animo in Paulli exitum. Ne id quidem temere omisit, quod habet Appianus in fine cap d, καὶ ο λοιποὶ κατα μεροσἐσκεδάσθησαν γα τα υλσσ. Non offendit id ab Appiano

ante mortuorum numerum positum. Is enim non de toto

exercitu, sed de decem milibus, quae cum Paullo et Servilio diutius restitissent, proxima narravit. Livius qui nihil do illis, quid faceret, quos reliquos diceret Protinus c. 25 Appianus, qua hora inita qua finita sit pugna, addit. Idem fortasse Livius apud communem auctorem inVenit, Sed praetermiSit, quoniam non idem pugnae initium, sed prima luce acies instri ictas fecerat e d6, ij. Addidit Terenti fugam a

se nondum memor tam .

Consentit autem Livi e d non solum cum Appiani c. d, b, sed etiam cum proximis ejusdem multo magis quam cum ipso Livio velut illud ipsum altera parte rum Nam discrimen temporis, quod in eo inesse Supra demon- Stravi, non aptissimo fit ad ipsius Livi narrationem. Aliter res se habuit apud eum scriptorem, quem uterque in Sum vocavit. Neque enim Appianus dua partes pugnae, cum non dixerit verbis, re fuisse non statuit. Quin postquam cornua fugaia sunt, quasi integrum quoddam instipit certamen decem milium cum Aemilio in medio positorum, finitur altera fuga, d/εφευγον - ἔνθα'ε ο προ ιet ' πεφευγεσαν. Sitnu patefacit, quo loco aquibus equitibu pugnatum sit Nam Paullus ab initio in media acie constitit, habuitu initio, sicut Servilius et Varro, mille equites electos i)Duo ex his argumenta exultant. Primum enim apparet totam pugnae descriptionem, quae Sit apud Appianum, ejuS-dem esse tantis praesertim cum C. 2b horam eandem initiumproeliandi faciat atque orio, adjecta qua hora finis factus sit. Deinde si Livius cum tota Appiani narratione in hoc cap. 8 magis quam cum ipso concinit, qui est qui dubitet, qui ex eodem Seriptore pendeat Annalistaris est recentior Nam tota pugna plena rerum incredibilium est atque adeo absurdarum At in fine emergit vel veritas vel simplicitas annalium veterum. Nam Livid. dct, iis, ii unnium momenti asserat ad reipublicae veteris naturam aperiendam, patefecit h. omnigenius Ber. d.

bunos militum quot cecidisse Livius Scripserit, quamvis non conStete viginti in eo numero inesse ostendit codex Putea-i ruos equites Livius dicit non cohortem praetoriam, di quod existimavit Marguardius Alterth. III. 2, p. do8.

28쪽

neus viginti unudoce). Conjecerunt plerique viginti unus vel unus et viginti Gronovius probanteruertnio viginti novem Sed vel hic numerus nimis parvus videtur, eum seni legionum tribuni fuerint. Ignavia credo excellebant prae militibus. Non patitur id Livi c. I i. Itaque quid relinquitur, nisi ut utroque loco non omnes tribunos respici existimemus Porro Si non omnes, quo SD Amalios nisi eos, qui cum a populo rearentur in numero magistratuum fuerint 2 i Creati autem sunt anno Id a. u.(Liv. XXVII c. 36, ii viginti unituor quattuor primis legionibus. Non minor sterio numerus o anno Ene enim erant reipublicae tempestates, ut populus vix Sua jura tueretur, nedum nova affectaret. Accedit quod ii, qui . Vnominantur de tribus primis omnes sunt. Num, quod in una legione non mirum est, de quinque nullum tribunum Supermisse eredi potest Ubi Cn. Lentulus c. b, 3, ubi P Sempronius Tuditanus c. st ii fuerunt De solis igitur viginti

quattuor quattuor primi et c. bd, et Q ds, iij Igitur. Quamobrem Oronovii ,viginti novem abiciendum est, viginti unus nou statim Superest enim unus, Sed supereAt non librariorum culpa sed Livi vel potius ejus, quem Auctorem liabuit. Scilicet Cn. Servilium sal 5 inter eos numerRnt. Qui eum imperium in annum prorogatum teneret Liv. e. 3d, i , quo pacto tribunus creari potuit Tamen aptius, ni fallor, ad Putean ei vigintiunia leceb scribitur undeviginti . Nam quod homines docti fugerunt, ne nimis exiguus numerus fiat, id jam neminem movebit. Quamobrem quoniam videmus digna SSe veteribus annalibus,mucte Livius e b, iij, ii tradiderit, etianis. 13. Is ex iis

SerVnta ESSe opinor, Velut o CeiSorum numerum. Certe neque

Fabius neque alius quiSquam Romanu eum, quem Olybius, scripsit numerum. Quid enim cum Cannensibus illis legionibus fecissent Quare Polydius eum e Sileno habere videtur item ortasse quae de decem milibus in Castris relictis narrat. Nam Coelius, cui Livi e sue, i si et c. 86l, debentur, unde sua hausit nisi ex annalibus Romanis 2 Porro in initio pugnae nihil ejusmodi ab auctore illo coaevo traditum fuisse constat per Livi vel Coeli silentium, Polybi vero in numero Romanorum liat errorEm. Veritatis vestigium etiam in Livi et Appiani de iis, qui Cannas fugerunt, narrationibus ineSSe puto, quando, qui talia fingantur, ne cogitari quidem potest. Convenit praeterea res, mi fallor cum Polybi e Ili,is Capiuntur e-

1 cf. legem repetundarum corp. inser Lat. p. 8.

29쪽

rant, ad duo milia equitum sociorum. Aliter enim eo P εισφυγὴν τραπέντων φιαεω intellegi nequit, quoniam, qui cum Paullo uerant, oecisi sun πλὴν παντελω ολθων neque Verbum του πλείστου C lod, in premere puS St. Quos

autem Livius annis captos esse dicat, equites pleroSque etSi non omnes fuisse redibile est. Nam nisi tali casu, quisieri potuit, ut fria tantum milia peditum, equites mille et quingenti caperentur Non offendunt Cannae ab hostibus Vacuae Reliquit eas, ut videtur, Hannibal neque sibi et p. 8 neque hostibus usui futuras esse ratus, cum Castris

eorum insideret. Quare si Polybi et Livi Appianique)narrationem Conjungi posse arbitror, ut Cannas duo miliam Xime o Ciorum equitum coniugisse statuamus. Quod cui non placebit, alteramutram abicere oportebit narrationem. Ceterum unde Polybius suam hauserit, affirmare non audeo .

Silenum auctorem dissuadet Polybi proximis in paragraphis de ea re silentium.

o d isdem annalibus debentur. Jam vix quom UR TE- Pugnaturum esse confido, si ea simul eum Livi e do,,-d3, et Appiani e Ii ab Antiate profecta esse statuamus. Primum enim e Nissenii praeclaris de quarta et quinta doca te Livi quaestionibus compertum habemus Livium perpaucos in sum VocaVisse seriptores Appianum vero idem demonstravit uni potissimum auctori se addixisse ut raro ad alium quendam deverteret ii Accedit quod et audacia et consilium in mentiendo eadem insunt. Quid enim victoria illa Romanorum magis digna quam Strategemata quattuor congesta Severitate autem in Varronem utrum temeritatis illa illustratio gravior est an hae ignaviae ceuSatio et Denique quanta in illa eupiditate et impetu militum suavitas et splendor, tanta in Paulli ad Lentullam mandatis maestitia et magnificentia. a cui res imponamus praeter Valerium vix habemus. Nam quos C.

Peter Progr. forta I863 p. I sqq. quasi reeeptacula Sentinae cujuslibet facit, Sosylum, haeream quique similes fuerint, ex iis Marium Statilium praesectum Liv. c. 2,i), auspicium Paulli App. e. IS; Liv. c. d2,su Bom in Orum

occisorum non Solum militum. Verum etiam Senatorum mentionem App. e. 2b Liv. c. dy fluxisse quis aequo animo audiat

i Idem contendunt,annalitus Appianus und eine Quellen, Wien 186s, et L. eller D duba Appiani Cassique Dionis auctor 18id.

30쪽

F. De Livi cap. so, i SI, nihil habeo dicere nisi probabiliter doctos statuisse ex Coelio en esse deprompta Nam c. I, adeo concinit cum Coeliano illo, quod Gellius XU , asseri II Peter fr. s), ut vel iis verbis, quae ipse Coelius ad Catonis de eadem re locum Geli ibid. d, j, II Peter

fr. 86 adjecisse videatur: et si vis ipse cum cetero Xercitu me sequis Livi sequere respondeat In CAP. bo, ii autem translati in dextrum scutis ex Coeli se 2 dextumos in dextris scuta jubet habere orta esse valde probabilis est conjectura. Affirmat praeterea

hanc de cap. bo et si opinionem maxime, si quid video,

series temporum a Livio neglecta. Tuditani enim eruptio ad noctem pugnam sequentem, Maharbalis dictum cum gratulatione ducum Carthaginiensium conjunctum ad diem pugnae pertinet. Eodem ordine Coelius rem narravit. Alterum enim fragmentum libri secundi alterum libri tertii est. Haec capita Livi ut pugnam Cannensem continentia accuratius tractanda existimavi, simul quia aut certa aut probabili conjectura, quos ad Seriptores pertinerent, statui posse crederem id quod in ceteris plerumque lubriCum est. Sed tamen paucis significabo, quid de praecedentibus, quid de sequentibus sentiam. O. 36 queritur Livius scriptores et numero et genere Copiarum, quibus aucti sint exercitus, valde variare. Et unam quidem proponit sententiam hane quattuor additas

eSse legiones, ut octo rem gererent. In sequentibus para-

graphis una Uerigit emendatio duas expediit difficultates,

quas codicum lecti praebet hessent raro uestrum, . di unam quod copula, quae vocatur, desideratur alteram, quod quasi novum testimonium scriptoris ejus affertur, qui nil nisi calculum subduxerit ejus, quam antea Livius propo Suit, rationis et subduxerit puerorum magis quam scriptorum more. NunEvero haec sententia subest quosdam auctas legiones auctores

esse ita, ut quina milia peditum, treceni equites SSent, socii duplicem numerum equitum darent, pediti aequarent. Ipse inde Livius calculo subducto, quot apud Canna PugnRViSSent, conclusit. Ipsa res similiter apud Polybium(e loi, in is , Sed non eundem prorsus in modum. Nam etριπλάσιον Polybio correctum propter VI Q 26, cenSeο, non nobi corrigendum esse. Sed Liviu quattuor additas