장음표시 사용
31쪽
esse legiones, simul auctas omnes esse apud Coelium videtur invenisse i Ceterum reliquos aut idem aut certe additas quattuor scripsisse credibile est. Sola autem decem milia in supplementum scripta apud scriptorem neget quem fuisse, licet, Si verbum premas, ex . i cum ei Asenbornio recte concludas, tamen non facile mihi persuadebitur. Livi potius aut errorem in legendo aut neglegentiam in scribendo subeSSe arbitror. aut scio an de duabus legionibus urbanis, quas initio anni a consulibus scriptas esse XXIII. c. I ,s demum legimus, cogitari istent. Etiam ea, quae caput si sequantur, ex Coeli pleraque fluxisse mihi persuasi. Documento ejus rei est, quod XX lII. c. 6, Coeli silentio annales quosdam refellit Nam quod alios ei adjungit, eadem, opinor, consuetudine facit, qua
unum uetorem quosdam praestantiores similiter dicere
solet Consentit etiam r. 26 cum XXIII. c. II, Porro XXII, c. 62,i- et quae artius cum eo cohaerent e. 58-6I, , cui ascribamus Num Fabio At ex eo nihil fere Livium tranSScripsisse . li docui. An Polybio At sunt non
modo multo uberiora verum etiam partim contraria et Pol.
VI. 8,a-is3. An Claudio 2 At ex eo alia illa fama(C. I, , in fluxit. Acilius se. 3. An Valerio At nulla
ejus inveniuntur vestigia. Immo Appianus c. 28 ex eo habere mihi videtur: nam nomen Gn. Sempronius salso in aliam illam famam intrusum Antiatem redolet.
Capiti bi, - , de exercitibus nulla fides habenda est. Omitto quod legio tertia falso nominatur cf esster Delegionum Romanarum apud Livium numeris. Bero I866 26). Sed, quod scimus ex XXIII. cod urbanas legiones initio anni scriptas egse non modo mo dicitur Sed ne-1 Si quaerimus numerum, qui apud Cannas fuerit, non quem SSO voluerint, annalibus magis quam Polybio fides habenda est, qui nil nisi equitum numerum invenisse videtur, qui idem est apud Appianum c. T. Apud Livium e numero in c. do, supia restituto nihil certius elici potest. Sed seeundum eundem occubuerunt a8,2oo si Madvigii et rata prope recipimuS: nam tanta non est ferendum. c. as,is), apti suntd,bdo, i ,oo in bina castra, Aod Venusiam fugerunt. Summa est d,2oo. Adde nonnullos, qui ex ipsa pugna aut CannuSium aut alio fugerint, explentur 6,oo Appiani Hoc in numero aequiESeendum est.2 Nam neque Quadrigarium justum cognomen esse neque, ubi id omittatur, alium Seriptorem diei contra Nissenium Quellenuniers. p. do satis demonstravit Mommsenius Hermes I. p. 165 . Nuper . et erus(Η. R. r. p. LXXXXVIII hoc quidem verum esse concessit atque adeo novo argumento affirmavit. At ipse hoc sibi excogitavit, quem Livius
Claudium vocet Quadrigarium esse, sed egregari ab hoc XXV. 3s,ia et XXXV. 6, eum Claudium, qui annales Acilianos verterit. Sed quando unquam SecutuS eandem vim habuit, quam his, qui Secutus Si P
32쪽
gatur Hut urbi praesidio esSenti ). Deinde praeter Soeios atque Servos quattuor legiones ex junioribus conscribi afflictae reipublicae vires non sinebant. XXIII. e. IL- auteni Livius quantum copiarum fuerit enumerans duas initio anni scrip tas, quas hic deSideramus, memorat, item cohortes agro Piceno et Gallico collectas, servorum denique dilectum, Sed de his quattuor tacet. Porro ni Si eas sustuleris omnia, quae de exercitibus postea Livius refert, perturbantur
Initio enim anni Silo laeuit duodeviginti legionibus
bellum geri, binas consules sibi umero, binis Galliam Siciliamque et Sardiniam obtineri: duabus Q Fabium praetorem Apuliae, duabus volonum Tib. Ornoelium circa Luceriam praeesse Singulas C Terentio proconsuli ad Picenum et M. Valerio ad lassem circa Brundisium relinqui duas urbi
praesidio esse. Hic ut numerus legionum expleretur, OcnoVae
legiones erant seribendae rum XXIIII, .il,si. Cum tot numero Convenit, quod duobus annis post bis duabus legionibus urbanis una, ut apparet, Terentio additis viginti tres numerantur XXV, e .s, i): id quod documento est senatum denumero legionum illo decreto stetisse. Et si quaerimus quae tune Scribendae fuerint, cogitari potest de duabus Fabi praetoris, duabus urbanis, duabus M. Pomponi, una Terenti, sertasse etiam de duabus Marcelli, si quis forte non modo
ad tempus milites ab eo dimissos esse opinatur XXIII, e d8,bj. Ex his igitur tres jam stipendia faciebant. Ad eas accedunt una Valeri, duae in Sardinia XXIII, c. dii; C. que,a e di, et XXIV c. dis, binae Tib. Gracchi Q. Fabi
QODSulum, qua uterque e Perae Xerstitu sumserat. Siciliae duae relincuntur legiones. Sed praeter Cannenses legiones XXIII, c. I, duas veteres ibi remansisse verisimile est. Nam Cannenses rebus gerendis adhibitas non esse Scimus. XXV, e 6 sqq. Sano Marcellus de suis legionibus, quae post XXIIII e. o, desiderantur, alteram Secum mihi videtur adduxisse XXIIII, o do, i), alteram OStea recepit c. 6, ij. Sed etiam Appius eum navibus Xeroitum habuis3 videtur XXIV, e T b c 3 Pliit Mare C. 33. Neque Syracusae una degion oppugnatam ESSE JOSSUDt.l Ad tempus dimissi esse videntur. Nam recentes eae erant legiones. eiSSEubornius quidem easdem cum urbanis initio anni 538 scriptis e3se credit ad XXIII, c. Ia,. . Sed Romanos in summa inopia militum, cum Servos et noxios in exercitus referrent, eas legiones totum per annum Romae retinuisse incredibile est. Equidem nescio, quo diScrimine eas e viginti quinque milibus armatorum cum Pera ab urbe profectis eximere velis. At Marcellum legiones etsi scripsisse Livius non narrat, at
Seripturum fuisse significat es. e. lis.
33쪽
(e 3 ,ia. Quare Cannenses legiones pro usto exercitu non fuisse Credo, ut praeter Pas duabus veteribus legionibus Siciliam obtineri placuerit. Sed utcunque id est quattuor istis legionibus nullus omni loeus est Itaque XXII e. si evdeterionibus annalibus, fortasse Valerio, irrepsit. Eodem ex scriptore Appianus C. Tmutuatus fortasse est, quod a Livio a tantum re differt, quod Marcellus ipse exercitum Teanum idioinum ducit, et quod ejus profectione res Roma gestae finiuntur. Cui Livie sq,--s s debeantur, discerni nequit, cum idem omnibus in annalibus fuisse verisimilo sit Denique satis probabiliter statuitur e s ,-S , i pariter cum proximis, deinde Q. 8-6I,i, item fortasse . I,io-is ex Coelio Ase derivata.
Restat, ut comprehendam, quo quisque scriptor modo pugnam CannenSem narrRVerit. Extitit primus apud Romanos auctor pugnae is qui ipse cum Xerstitii fuerit. In commentariolos, ut videtur, retulerat consulum adventum, exercitus partitionem, iter ad Cannas, collocationes Castrorum, Consulum altereationem,
eduetionem exeroitus, nete instruetionem. Non dubito quin tacuerit id quod Polybius narrat decem milia in castris relicta esse. Sequebatur fortasse transitio Aemili ad Servilium, fuga Varronis. De ceteris quae rettulerit, qui fuerit, num annalium scriptori res omni unieaverit, ignoratur. Si tamen ad similitudinem pugnae ad Trasumennum saetae eas referimus, Fabi annalibus onjunctas fuisse credibile
Fabium narravisse credo Cannarum essupatio em, Senatus decretum ut sunt apud Polybium), deinde quae ad testem illum oculatum retuli, exitum pugnae, qui est apud Livium. Abruannibalis parte stabat Silenus seiptor et ipse in castris versatus. Tradidit contionem Hannibalis, translationem CRStrorum, Pugnam ipsam, atque id luculentissime, idem
1 Ceterum eandem rem Claudius narrasse videtur. Nam XXIV, c. 18, ubi ejus rei mentio fit, ob notam callidorum jurisjurandi interpretatorum ut Claudianum noScitur.
2 Fabium ipsum exercitui interfuisse refellit Liv. XXII Id.
34쪽
opinor praesidium in castris Romanorum relictum et captum, Nomanorum oecigorum numerum, quem praebet
PolybiUS. IIos scriptores pugnae scribendae adhibuit Polybius:
nam de P. II 2, - nihil nudeo affirmare. Unum ex utrisque eorpus studuit conglutinare. Sus tamen est non semper felicissime Atilium quidem Serviliumque salso statuit consulatu jam defunctos exercitum accepisse, tornotitium apud exercitum remanSiSSe et in pugna Cestidisse. Pugnam paene totam cum sumsisset e leno, eo deductus esse videtur, ut ei de fortuna Romanorum nimiam fidem haberet. Certe oecisorum numerus nimius est. Scripsit res iustuleriter,
nisi quod . id, is et coli, i, similiter si iii, dissidentes ab ipso numeros tradidit Paulli eontionem ipse videtur adjeciSSE.Coelius isdem fontibus usus est sed ita, ut usque ad
initium pugnae solum fere Romanum auetorem in usum voearet. Praeterea non solum omiSit Cannarum oecupationem senatusque de pugna decretum, sed etiam IIannibalem in castris mansisSe consules simul cum exereitu ab urbe profectos esSe narravit, haud Seio an contionum Fabi et Paulli texendarum gratia. Inseruit fugam,annibalis. Iter exercitus non satis distinete scripsisse videtur tenuitatem sugiens. Inde ab initio pugnae ad Poenum auctorem Se Ontulit eum secutus dextrum Cornu Romanorum susum mediam aciem iniquo ertamine implieatam, laevam alam segni proelio occupatam esse retulit. Hic imposuit fraudem Punicam sive ex Annalibus quibusdam sive aliunde aequisitam et ad ipsius narrationem licenter Conformatam. Rursus a Sileno accepit Hasdrubalis in terga Romanorum impetum. Quomodo rem eontinuaVerit, neSeimus. Finem Sane pugnae eundem quem annales Romani socii, siquidem Castra tradita, captivorum redemptionem repudiatam e Coeli Livius servaVit.
Valerius Antias, si recte eum in narratione Appiani et in parte Livianae latere contendo nefanda licentia res gestas adulteravit victoriam primum Romanorum praeclaram licet abruannibale libenter concessam ementiendo, deinde sugam IIannibalis in insidias et Terentianae temeritatis documentum vertendo. Ceterum utrumque eo auctore non procul a Cannis factum esse videtur. Eiem utramque suum ad arbitrium cucibus distribuit Strategemata IIannibalis duo inventa in libris accumulavit fuga simulata et insidiis structis. Idem Paulli mortem sermone supremo exornaSSE Videtur. Exitum pugnae ne Antias quidem violavit.
Livius ducem primarium sibi elegit Coelium. Sed prius-
35쪽
quam fugam Uannibalis referret, ab Antiate narrasinunculam Spessi diversam, re eandem mutuatus est. Dei ad Coelium reversus fugae illius similitudinem non ad Valeri ingenium sed ad annibalis consilium retulit Coelio igitur duce eum ad Numidarum fraudem devenisset, in salebras foedissime ii ruit ancipite Numidarum voce deceptus. Tum sive irretitum se esse sentiens sive Valeri tragoediis motus ad hunc devertit. Ex quo eum reliquam partem pugnae recepisset, ad Coelium rediit ita tamen, ut deteriores quosdam annales, Valerium opinor, subsidium haberet et ne Claudium quidem negligeret. Praetermitto Plutarchum, quem, Peterus ceteri satis demonstraverunt hoc loco a Livio pendere, nisi quod IIannibalis apophthegma e I inseruerit. Appianus, si quid video, ipsum Valerium expressit.
Dio autem, ve assecla ejus onstras, quos auctore habuerit, difficile intellectu est. Id unum patet Livi eum
usum esse. Ex eo enim utramque Uannibalis e astris profectionem sumsit, item Maharbalis adjannibalem cohortationem. Ex eodem licet parum recte, νυκτο - ἀφικετο(Zonar P. I iij derivatum esse credibile est. Etiam Antiatem ad pugnam describendam adhibuit. Inde enim strategemata illa, imprimis Volturni περὶ μεσημβρίαν Zon. P. Idi8 App. o D vehementius flare soliti expectatio
fluxerunt. Ad eundem fortasse reserenda sunt, quae de Senatu post pugnam habito convenienter cum Appiano et Livio refert Zon. P. Idis . Dionis segm Vales. p. 5b8 ex ipso Coelio ortum esse Credo Quid Nepos, Florus ' ceteri passim tradiderint, conferre
Claudi, qui ante diem quartum nonas Sextilis decertatum esse tradiderat D. 3), nullum apud scriptores pugnae extat vestigium.
1 Is o,oo occubuisse auctor est II 6.