장음표시 사용
151쪽
An 'ne sint brutorum animae. 3
cum hoc ab humani animi intelligentia remotum sit quotus enim quisque est, qui per summam confidentiam hoc sibi compertum esse asseveret 8 Si igitur non nisi cognatione quadam
consensuque natura conspirant Spiritus in motum , ut hi quidem phantasiae fibras percellant, illi in cor irruant, alii inmus culos influant, quid opus est brutis animantibus aliam insuper naturam addere, a qua regantur Mihi tamen a communibus notionibus recedere nunquam placuit, nisi vehemens ratio u geat ideo satius existimo animam in brutis superaddere spiritibus, non tam ut sit, quae spiritibus moderetur, quam Ut Neta, aesit, quae pro varia spirituum motione varie percipiat, cognoscat, appetat quas functiones neque brutis negarim, neque satis
intelligo spirituum ipsorum posse proprias este suod si aliquod
imperium eidem animae circa quasdam saltem spirituum, tiones tribuendum sit, non est, cur nos torqueat nimium cognitio ad istud necessaria Nam difficultas brtasse haud absimilis
in spirituum humanorum commotione esse videtur Nos enim lone utentes oportuit habere in nostra potestate cupiditatum aut ira impetus, non quidem ne commoveantur, sed neel frenati nos rapiant in devia. in praeceps propterea spirituum saltem aliquorum, ad ebque&linguae, plurium membrorum motus cohibere possumus, ne corpus animi perturbationibus omnino serviat, quamvis phantasse motum aliqua consequatur appetitus commotio, voluntate non consentiente. Sic intellectus speculativus, ut docet Aristoteles lib. . de AnimateX. 6. Saepe intesilit terri, O ahquid non Iubet autem timere, sed cor mouetur; sciuiem dele fabile, pars aliqua alia.
Maur. Validior argumento niti videntur, qui ex aliquorum animalium aliis praestantium docilitate, solertia, calliditate,&quasi prudentia, perinde atque si ratiocinarentur,in media cum fine conferrent, putant satis probari animas, quae sint natura specie dispares, illis tribuendas praeter dissimilem corporum temperationem' formam. Sed ubi universum humanum genus mente percurro, alios deprehendo truncos, stipites, bardos, stupidos, hebetes, tardos, alios acutos, perspicaces,
ingeniosos, argutos, alios in opificiis, alios in scientiis, hos qui dem in his, hos ver in illis laudem habentes, alios in virtutem alios in vitia propensos, nec tamen inter homines animarum diversitatem secundum speciem comminisci audemus, dissimilitudinem hanc omnem in Spirituum Animalium disparem
naturam, atque variam sive phantasiae, sive corporeae memo-
152쪽
riae sive utriusque conformationem, referentes: entis noti ne magis e Xpressae , e phantasmatum perspicuitate ac celeri explicatione pendent, sicutin Voluntatis propensiones maioressaeph vehementem appetitus commotionem sequuntur. Si igitur in homine interiorum phantasiae, ac memoriae organorum temperationi, atque spirituum tenuitati, facultatem discendi, expeditam in ratiocinando celeritatem, Ingenu acumen, eXPll- candi perspicuitatem adscribimus, attribuimusque quid Incredibile aut absurdum loquatur, qui dempta mente hominis propria, similem sere organorum atque phantasmatum complexionem aliquibus animalibus concedat Nonne valde disparem equorum docilitatem eXperiuntur eorum domitores nec tamen animarum inaequalitat , sed diversae organorum atque pirI- tuum Animalium temperationi tribuendam esse censebunt uipsi, qui animam superaddunt. Quandoquidem si animuir attente ad Vertamus, utique deprehendimus catellos aut equos ad certos motus initi tui atque erudiri vi phantasmatum complexorum alicu)us soni, aut fleXionis habenarum, una cum aliquo jucundo conjuncto cum tali illorum motu, quem nos,olimus, aut cum aliquo molesto coniuncto cum motu, quemno imus e memoria autem iucundi aut molesti, quod X- perti sunt, eXcitatur appetitus, quem deinde consequitur motus quasi ex arte. In aliquibus cum naturae instinctu jungitur eκ-
Perientia, atque ade memoria, alicujus deleetabilis. hinc Oritur appetitus eiusdem, atque apparet calliditas: Sic vulpesaam tum ab ipso vitae exordio caeco impetu, appetens pullos, quos videt, recordata illos avolasses fugisse insequentem, comtra vero ad quiescentem securos appropinquasse, prosternit se, jacet accedentes autem devorat satis hoc est, ut suo experimento semel edocta easdem technas iterum struat, si complexa quietisin pastus phantasmata in memoria commoveantur. Simile quid dicendum de iis animalibus, quae natur ae ductu
imitantur aut voces, aut motus cum enim Xperta uerint
aliquid deleotabile se percepisse cum imitatione coniunctum,eXcitantur ad similes voces edendas, aut motiones. Grad. Equidem semel imbutus sententia Cpmantrum Praeter spiritus, de quibus hactenus disseruimus, suam cuique entient animam tribuendam esse, sere analogam humanae an1mae,in corpori persecto superadditam, in ea diu mansi, existi mans Animae notionem respondere simplici cuidam naturae, non autem Cimplexioni eorum omnium , ex quibus conflatur
153쪽
An igneae sint brutorum animae. 37
principium motuum animantibus congruentium . Urgebar autem Aristotelis auctoritate lib. 1. de Anima teXt. 72. adVerSus ponentes animam Corpus Dddam subtilium partium. Si enim esianima nqLUt, in omni co quod sentit, corpore, nece se est in eodem duo e se corpora, si corpus liquod anima Calidas autem particulas, de quibus nactenus, corpus esse non negabimus: Quanquam non nescirem intelligi posse locutum Aristotelem de duobus corporibus ita a Natura institutis, ut per se ipsum imumquodque subsisteret id quod Spiritibus Animalibus videbam non convenire, quippe qui non Xtrinsecus advocati inseruntur corpori, sed in animante ipso conficiuntur mutare tamen coepi, cum Philolphos non ignobiles audirem non Omnibus aeque animantibus, tum e putrescente materia ortis, tum iis, quae perlaeta dicuntur, animam illam concedentes Nam si vermes,&tam multa iseeta, citra animam illam , yitantummodo spirituum Animalium sentiendi, appetendi, se movendi facultatem possident, non video quid supersit dissicultatis, quin caeteris animantibus sui cuiusque spiritus Animales ad haec eadem munera praestanda pro singulorum natura sufficiant. Non minus igitur tribuendum est efficacitatis spiritibus leonis,&aquilae,quam brmicae,&muscae . CUm autem aegre a concepta semel opinione recederem, meque in illa firmare contenderem, varias hac super re Philolbphorum sententias perpendens, in Euripum dissicultatum incidi tot tantisque cogitationum fluctuationibus agitabar . Statuentibus brutorum animam plane individuam, ac partibus carentem, ita tamen, ut eadem membris omnibus adesset singul1s, non poteram acquiescere, nisi illam pariter ab omni corporea concretione seiunctam intelligerem , ac humanae menti simillimam Nec ferenda videbatur tanta belluarum non solum cum humano corpore, sed etiam cum animo affinitas. Quapropter
animam hujusmodi simplicem in brutis non nisi partibus constantem, dividuae materiae cohaerentem, atque dimenssionum materiae, quam imbuat, convenientium capacem admittere is necesse erat: hanc quidem non extrinsecus advenientem,
quasi ab Authore naturae progime ac singulariter efficiente insitam, sed a parentibus genitam. Inquirent autem, utrum leoni, an leaenae, an utrique simul, catulus acceptam referret
animam, nihil occurrebat, quod cum philosophandi methodo illis familiari itis conveniret; si quidem brmas non nisi in is materia rite praeparata consignari asserunt, animam vero es e
154쪽
sermam corporis organici Neque igitur solus leo, neque ille,
pariter cum leaena, in conceptu gignunt catuli animam, quae vitam tribuat corpori nondum fibrmat, genitoris autem odignitatem minuat, qui di Xerita patre aliquid tantum materiae flatu es ingendo subministrari, a matre demum sermam, hoc est animam procreari, ubi membra fuerint confirmata. Q hiod si aninace particulam a genitore cum semine tradi , quas deinde faeto a genitrice additamento, sive ejusdem, sive diversae naturae, perficiatur, concederent, iam animam non adeo simplicem naturam adstruerent, sed iid quod renuunt heX plurium complexione constitutam. d haec subdubitabam, an solum
ccrto in membro, ecquo universum corpus moderaretur, collocanda esset hujusmodi anima tanquam in regia an vero Omnes diffusa per artus singulis particulatim ades et, ut eos regeret. Siqua peculiaris sedes animae fatuatur, nonne per solos spiritus reliqua membra Viverent, quamvis animae expertia Fortas non locum alium congruentius assignabunt praeter cerebrum,
ex quo ad motus omnes effluunt Spiritus Animales, sine quibus nulla animantis actio perficitur. Verum cum nulla sit cerebri
pars quod enim de Glandula Pineali confidenter ab aliquibus
asseritur, ab Anatomicis improbaturo in qua Omnium nervorum fibrae coeant, sicut post mesem aestate equarum triturantium capistra equisonis manu contineri videmus,®i maXimam saltem cerebri partem, cujusmodi sunt corpus Callosum, corpora striata, medulla oblongata, Cerebellum, anima imbui necesse est. Atqui cum capitis totius corporis mole cereobrum quoque ipsum sensim augetur igitur anima aliarum, atque aliarum particularum additamento crescit sicut&incrementum illa caperet, si cuncta membra vituli in bovem evadentis ins ,rmaret Contra vero ubi corpus macie extabuerit, dicendum esset plurimas animae partes periis e , immd nonnunquam vi aliquid primae animo superes , cum vi pauculae quaedam corporis primigeniae partes permanere concedantur. Cui nam autem causae essedi rici novam illam particularum an ma ae accessionem tribuerem' neque enim mihi satisfaciebam asserendo has a proximis animae veteris particulis estici. Porri tam varie praeparatas video subiectae materia partes, Ossa, carnem , membranas, ut dividu anim particulas egreconcipiam homogeneas, ita ut ejusdem natur ' sit particula
animς, qu nunc primi rara in osse augescente mcitur, cum ea, quς carnem additam imbuit os quippe a carne magis disterre
155쪽
- igi eae sint brattorum animum. 39
videtur, quam Vespa ab Ape, quibus animas tribuunt specie
diversas Propterea fortasse, ut se ab hisce omnibus aliisque dissicultatibus Xpedu ent, satius existimarunt aliqui brutis animantibus tribuere animam individuam quidem partibus carentem, sed universum corpus, singulas quasque ejus partes, tum in primo ortu, tum in incremento, afficientem Quibus adstipulator facile accederem, nisi me deterreret tanta cum numano animo similitudo. Praeterquam quod etiam diviso in
duas partes corpore lumbrici, aut Viper , utramque partem adhuc vivere indicat motus, nec tamen eandem animam utrobique consistere auderem concederes his autem si animam, dividuam esse assirinem , cur cleris negem , non habeo satis solida argumenta. Μaur. Nos nobis ipsos ortasse fucum facere metuendum est in hac brutorum animantium consideratione, cum eorum, quinos intelligendo, volendo, remini cendo CXperimur, Vocabula inste nimiis ac traducimus ad illorum perceptiones atque appetiti ines verum tam arcto nexu animus rationalis cum
corpore jungitur, ut id, quod ille prcs at, seiungere nequeamus ab illis mutationibus, quas animales spiritus animi motuum
Comites moliuntur in corpore: ac propterea , Ut conjectura
aliqua as equanaur, qui ccteris animantibu contingat quandoquidem omnibus spiritus Animales neces arios si inficiari non positimus iattendendum est, an illi sufficiant; neque haerendum in vocibus ut plurimum translatis, qui potius rationem ornant , quam rem ipsam Xplicent . Sic sensus rei timnuntlas ' interpretes dici miri an continuo huic metaphoro
superstruenda est hilosophica opinio: Phantasma vocamus ei obiecit imaginem, fortasse quia in intima oculi parte quasi
pietur apparet rerum obiees arum similitudinem reserens, quemadmodum in Obscuro conclavi per eXiguum iramen X-cepti radii in papyro effingunt inmaginem eorum, que in pro re fessunt posita mora tamen in cerebro pariter simulacrum 1et idolum, quod mens contempletur, cogitare debemus it enim hoc concederetur iis, qu sub aspectum cadunt quenam esset figura vocum, quas audimus: quς forma dulcedinis, quam gustamus: qu caloris, quo urimur, effigies qu lineamenta odoris, quo delectamur: Sed propriis atque aptis Vocibus arenates facile patimur rem per se obscuram mutatis atque translatis nominibus explicari non est tamen illis presse in s endum.
Hinc fateor me aliquando fatis mirari non potuisse audientem
156쪽
acriter disputantes, quia in explicanda nostrae intelligentiae natura non omnia deprehendebant rationi imaginis similia quasi in metaphoricis vocabulis cie significatae ejus, ex
qua vox transfertur, omnes notiones pares esse ita deberent, ut cum prata ridere dicimus, Oporteret in illis reperire diaphragma, ut plena risus notio exhibeatur. Quamobrem non est attendendum, quid vo ipsa sonet simpliciter accepta, sed quae Vis insit in illa, prout ad aliquid significandum usurpatur. Ideo quando animantibus brutis cognitionem atque appetitionem tribuimus, utique corpoream, considerandum et an alia videatur subiedia notio his vocibus cognitionis atque appetitionis , quam ut intelligamus in animantis corpore fieri motus similes iis motibus, qui, secluso mentis Opere contingunt in corpore- hominis cognoscentis atque appetentis , hoc est intelligentis
atque volentis. In homine autem praeter illam, quam innuebamus, spirituum commotionem adhuc duplicem e)usdem rei cognitionem. duplicem appetitionem, corpoream alteram, alteram spiritualem, hoc est incorpoream utramque ab eadem anima rationali elicitam, eodem momento ponere, superVaCaneum videtur si finis Naturae spectetur meque ad hoc astar-naandum ullo experimento adigimur. Sed quid plura hac se controversia torqueant homines contentionis fortasse cupidiore, quam veritatis nostrum non est litem dirimere, quippe qui nihil definientes fatis habemus disserendo Physsicae scientiae
Grad. Nobis ver placeat cum Dandulo non dubitare de brutorum cognitionibus presse, citra metaphoram dictis: alioquin vereor, ne sibilis nos Vulgus X cipiat Canes linata, publice alebantur in Capitolio , ut significarent, si fures venissent; quos utique cognoscerent . Celebratur horum fida custodia, amans Dominorum adulatio, odium in externos, incredibilis ad vestigandum sagacitas narium, qua modo ferarum,mod domini vestigia persequuntur; quae utique absque ulla notitia praestari non possimi. Quid vero de caeteris addam Θquorum tanta est itertia, ut vix a quoquam illis negetur rudis quaedamin inchoata ratiocinandi facultas. Maur Brutis animantibus cognoscendi vim humanae simi- Iem qui concedat, reperiri non puto, nisi quis se ab illis parum distare opinetur. Ego sane me ab huiusmodi coniunctione, ac quasi societate .communicatione notitiarum longius abesse mihi gratulor neque enim similiter meae voluntatis notitiam cani
157쪽
- igneae sint brutorum animae. I I
eani mea Voce aperio, ac ille suo latratu se erae vestigiis insistere mihi significat. Caeterum aliud est cani perceptionem, seu cognitionem denegare, aliud, in quonam illa consistat, explicare hoc secundum conamur, ab illo abstinemus Sola
corporata sensus movent, nec a brutis percipi quicquam potest, quod sensum non moveat quin etiam neque voluptatem appetere potiunt & persequi, quae sensus non assiciat, aut dolorem aspernar repellere, nisi qui sensum cruciet iucundum autem astequi,&a molestor fugere nituntur motu membrorum, quia Spiritibus Animalibus in musculos Influentibus perficitur. Si igitur inter Spiritus Animales ad sensus, ad phantassise ad appetitus organum pertinentes, atque eos, qui ad musculos dereruntur, spectata in singulis propria spirituum natura atque organorum conformatione , talis sit ordo seriesque motuum, qualem esse oportet, ut animal iuxta naturae impulsum afle- quatur demum id , quod appetit, aut repellat seu declinet id, quod aversaturi, nil praeterea videtur requirendum. Nam spirituum animalium commotio in organo erit sentire quae his excitatur in cerebro, erit percipere seu cognoscere quae hanc consequitur in corde erit appetere influxus in musculos erit movere quas actiones Scholae vocant Immanentes. Vitales,
quia in ipso animante fiunt ab ejusdem spiritibus.
Dand Haec omnis oratio contra cognitiones brutorum presse dies as instituta mirificis abundat eXpressionibus functionum animae propriarum , quas cognitiones press dictas maxime requirunt, cum dicantur bruta appetere,in persequi voluptatem, aspernariin repellere dolorem, qui sensium cruciet, non
nisi jucundum assequi, rea molesto refugere, his alia similia. Has ego expressiones totidem metaphoris fuisse adhibitas non . facile crediderim cum metaphoram deceat esse prudentem.
Atqui functiones illae appetendi, aspernandi , cognitiones presse dictas requirunt; certessiunctiones animae sunt a spiritibus diversae. Sperare igitur nobis licet de hujusmodi brutorum
anima inter nos convenire. Non praetereamus etiam scrupulum quendam. Quoniam in hoc, quod homo viget, sentit, si res, non particitiatim secundum singulas species, sed generatim sumatur, non discriminatur a caeteris animantibus idem dicendum eri in utrisque principium actuum ita sensitiivae; neque enim minus emcaces censendi sunt Spiritus Animales in homine, qu min brutis animantibus. Si igitur brutis vitam
tribuant hujusmodi spiritus, atque his ratio aliqua animae co
158쪽
141 Di Uert. IV. An igneae sint brutor animi
pore conveniat, duplicem animam homini, cor ream alto, ram,in sentientem, alteram rationalem incorpoream com cedere necesse erit. Scio tamen duplicem animam nobiles Phialosophos minimesabsurdam putasse in homine modo sua se vetur menti prςstantia , cui in multis illius natura pareat, α
subiecta sit per illam scilicet corpoream animam humani co poris membra prςparantur ad mentem suscipiendam; quanta propterea tunc a Deo flatu inditam communiter existimant, quando in materno utero ad se movendum idoneus est. Cum Iutem dubitari nequeat, quin mores quidam, atque propensi nes, maXime in vitia, pertineant ad corporeum appetitum, qui utique facultas est anim sentientis , frequenti autem Xperimento comprobatum sit ex parentibus in filios traduci peculiares quasdam proclivitates gentilitias quid prohibet, ne harum causa reseratur in Spiritus Animales flatus, quibus temperationem fecerint spiritus a parentibus accepti Quod si hosce Spiritus Animales quis renuat Anim vocabulo donare, non est contendendum modo similes in homine ac in brutis concedantur facultates corpore ad eXercendas functiones, quς ad vitam sensitivam pertinent has enim anima rationali tribuere tanquam causae effectrici, supervacaneum videtur, cum satis sit posse humanam animam e rationis arbitrio moderari aliquos Spirituum Animalium motus Verum haec Xtra ordinem dicta sint Nam quς ad humanam animam spectant, aliis disputanda relinquimus illa nimirum nihil habet cum igne commune, de quo nobis est sermo: Cuius ignis notio cum Spiritus atque Sales volatiles comple natur, non sunt omnino explodendi, qui amrmaverint igneas esse brutorum animam lium animas, qua saltem e parte comprehendunt Spiritus Animales, mod animam agnoscant proprie sentientem cognostentem atque appetentem mihi scilicet, vobis in vestra sentent a libere manentibus, nefas duco a vulgi opinione recedere. Ex his autem fatis perspicue Rationalis anim dignitas innotescit, cuius cognitiones, potissimum RefeXς, atque rerum a materia abstractarum , longissime distant a perceptionibus
brutorum, atque voluntatis humana motus sepissime adve
santes impulsionibus Appetitus sensitivi, longo intervallo post se relinquunt appetitiones, quibus bruta urgentur.
159쪽
De CometIS. And. Cum Aerios Ignes elapsis diebus
disserendo percurreremus, Crmonem abrumpere nos coegit non tam vergens
in vesperam dies, quam imminentis procellae timor, ne serte nobis demum redeuntibus venti impulsus aut orans, versiam ageret cymbam, aut etiam subverteret. Animum autem advertens
ad ea, de quibus tunc disserebamus, reperio intactos a nobis relietos fuisset Cometas , quibus tamen non postremum inter sublimes ignes locum deberi nemo dissileri potest; Cum vix se aspectabiles prςbeant, quin omnium que doctorum atque indoctorum oculos ad se protinus convertant gnarosque reddant, utrum admirari debeant, an timere scilicet, Ut aiebat Cicero lib. a. de Nat pag. 82. , assiduitate cotidianain consuetudine oculorum assuescunt animi, neque admirantur, neque requirunt rationes earum rerum, quas semper vident; proinde quasi novitas nos magis quam magnitudo rerum debeat ad exquirendas causas eXcitare.
Grad, rocul dubio inter prςcipuos ignes connumerandus est Cometes, nisi ea, quam innuisti, causa intervenisset, ad illius considerationem per gradus nostra ascendis. dissertatio. Ascendis hi, inquam, quia cum in suprema regione aeris hospitetur Cometa de inserioribus ignibus , fulgure & fulminet, prius fuerat disputandum. Μaur. Opportune tamen accidit, ut sermo ille noster tunc
160쪽
interruptΗ cogeret nos de Cometis loqui non promiscu cum caeteris ignibus in aere accensis tum quia paulo longiorem sermonem exposcunt, tum ne sorte eorum adstipulatores videremur, qui obstinatione quadam sententis omnia argumentae irepudiant, quibus Cometas aliquos supra Lunam evectos recentiores rerum Coelestium Observatores agnoscunt quanquam ab instituto nostro alienum sit controversiam istam dirimere. Grad. Nihil equidem ausim de Cometis affirmando, aut negando disputare, nisi prius apud nos constitutum fuerit utrum eorum procreatio e naturalibus causis pendeat, an vero praeter omnes Naturae leges ad divini numinis arbitrium exoriantur: qtii quidem non sint ex iis astris , qui a rerum mitio facta sunt, ut loquitur . o. Damasic tib et de Fide orthod. cap. 7. 1ed uisu Divino certis temporibus confantur, ac titus dissolvuntur; &χX mente Tertulliani lib. ad capulam cap. 3. Signa sunt immiscntis ira Dei. Si enim extra Naturae iura sint positi Cometae quid attinet de re maXime incerta, cujus cognoscendae nullam habemus ansam , disputare infinita scilicet Deo est ad quodlibet gignendum idonearum rerum facultas quibus autem utatur, nisi ipse aperiat, nemini innotescit. Solum ergo relinquituretio sine aliqua ratione opinandi locus, si stellas hujulmodi crinitas a Natura fingi,&confbrmari admittamus, ut plerique Philosophorum de his disputantes quasi certum statuerunt non propterea Cometarum ortum eximentes a Divina Providentia, qua mundus administratur Nam sicuti universis atque singulis rebus humanis consulit cςtera Natur opera constituens, ita quoque certam naturalium causarum seriem disponere potuit, ut etiam per Cometas, quemadmodum per sulgura, fulmina foedasque tempestates, terrorem impiis incut ret, ac poenas aliquas inferret id quod satis fuit, ut iussione divina conflati dicerentur Cometς nam Psalm. 8.enumerantur Ignis, grando miX, glacies, spiritus procellarum, us ficiant verbum ejus, quorum tamen naturales causas agnosci-
Maur. Non sunt prosectb Cometς ex iis,que, ut Pythagorcis quibusdam placuit apud Plutarchum b. . de Phicitis cap. 2. , peracto certo circuitu statis temporibus revertantur, sicut hiriandines stivo tempore praesto sunt neque Corum ortum probabili coniectura prospicere positirnus, quemadmodum agricoles natit futuras tempestates aut serenitates prenuntiant: