장음표시 사용
121쪽
dum pertinentes, ex cerebro autem nervos, qui ad motum Voluntarium congruentem spirituum animalium copiam suppeditant. Maur Ad vitam animalis , quatenus a stirpibus secernitur per motum , cognitionem, lappetitionem , devenimus . Sed quia habuimus sermonem bene longum de Igniculis, quos tua arteriae tum nervi devehunt ad vit Vegetativae functiones perficiendas, satius videtur disputationem abrumpere, in , aliud tempus reiiceres, si quid de brutorum animantium vita dicere probabiliter poterimus .moneo interim non audiendos eos: qui animam tunc primum advenire brutis aut plantis quicquid de anima humana dici oporteato existimant, cum membra corporis fibrmata sunt; quia ex Aristotele lib. . de Anima text. 7. Anima est primus aritus corporis naturalis instrumentalis: Neque enim omnis vitalis operatio est organica is, cujusmodi est Nutritio&augmentatio per se praecis sumpta:
siquidem os, etiam in animali perseet non nutritur, quia tibia, aut cubitus, sed quia os est in membra ipsa, quae partibvsssimilaribus constant, non alia ratione nutriri aut augeri dicuntur, quam quia partes ipsae similares congruum sibi alimentum assiimunt. Ab anima igitur etiam ante essbrmata organa perficitur nutritio, dispositio,in augmentum partium, quae Organum constituunt. Esto anima utatur consi tutis organis, quae
sibi ipsa condidit; neque enim video , cui tribuenda sit essenio
Capitis, alarum, pedum, caeterorumque membrorum pulli, qui ex ovo excluditur calore furni, nisi intus existens anima commoveat particulas atque disponar, ut membra ipsa rite consor
Dand. Quoniam Aristotelis mentio incidit, praeterire non possum me aliquando subdubitasses, an ista calidarum particii-larum complexio , in qua Animam vegetantem si Physice, atque reipsa, non vero iuXta Logicam notionem consideretui constituimus, amnis sit, aut potius eadem cum illa, quam Aristoteles lib. 1. de Anim, text. 6. seqq. improbat, videlicet animam esse Harmoniam . Sed ille ipse mihi scrupulum exemit; nam tum in antecedentibus, tum in consequentibus manifestum est ipsum de anima non corporea loqui ait enimo
teXt. 56. Congruit autem magis de sanitate tacere Harmoniam Oomnino de corporeis virtut bus quam de animia. Nos vero utique inter corporeas virtutes connumeramus animam, qua stirpes inni-inantes vigent, de qua ha fienus locuti sumus an autem simile quid
122쪽
quid dicendium sit de animante, qua animal est, anti alia vi.
tam 1vit, alias, si per Otrum licuerit, disputandum erit. Neuue plures animas in uno corpore Propterea admittimus, oubd in diversis partibus diyersa compleXio, seu harmonia, reperiatur quemadmodum enim non plures dicimus arbores ex eo quod alia sit corticis, alia papyri, alia ligni, alia medullae, alia romilium, alia lorum , alia fructuum compositio, quia materiam mutidem plantae, ut planta sit, non corpus homogeneum sicuti lapis, si1 multipliciter assici oportuit ita pariter neque plures anima dicendae essent, quamvis diversa in diversis
membris complexio reperiretur omnes enim animae partes , etiamsi variam singulae obtinerent complexionem, unam constituunt animam, sicut diversae partes corporis unum constituunt corpus scilicet aeqvh una debet esse materia, atque unam a corpo
123쪽
A, Igneae sint brutorum anima.
Aur legebam haud ita pridem apud Th. Bartholinum de luce Animalium lib.
cap. 7. probi. 6. Idrirco lappones matrisnomi sedera igne ac silice auspicantur quia ignem auctorem vitae rentur , ilicem vero Ius
aeternum thesaurtim , o nunquam marcescat. Id quod sane non multam barbariem sapit. Iam vero si Authorem, libri de Spiritu inter Aristotelis opera
cap. 4 audiamus, in nervo oe arteria, vena, vis caloris ingens est. Geterum qui in nervo habetur calor mentiosimus , naturae e us, qui in venis est, plurimum habet. Si quidem ex spiritu vitali per arterias decurrente temperatur spiritus Animalis in cerebro 'brmatusci quem propterea vehementissimum appellari, hoc est efficacissimum, non inepte crediderim, quod omnis motus, quo animantis membra cientur, sive Vitalis aut Naturalis dicatur, sive Voluntarius, pendet ex spiritibus per nervos delatis. Grad. Huiusmodi spiritus, brutorum animam constituere non dubitant aliqui quandoquidem illis absumptis, aut torpescentibus , cessat motus mortuum autem animal pronuntiamus, quotiescunque nullum in eo motum deprehendimus. Hinc narrationi Aristotelis lib. de admir. audit num. 28. ubi ait,
Circa Siciliam aquaesagnum inesse asserunt m quos quis aves, caete- νάι fuscata animalia intinxerit, rursus revi scere autumant, firmamentum aliquod addere censeretur , qui diceret, torpescentes in nervis sutacati non ita pridem animalis spiritus excitari a stagni illius igniculis, sive spiritibus quemadmodum in apotheca , ubi a pharmacopaeo tepida aqua lavantur, vipe
124쪽
rarum corpora, quamvis abscista capito, extradi is intestinis, ac detracto corio, mirum in modum aliquandiu contorqueri vid mus excitati nimirum ab exteriori calore spiritus in nervis reliqui, sed quia interiore principio urgente ac dirigente destituti, adhuc otiantes, influunt in musculos fibrisque contraelis, vicissim remissis , corpus agitatur motu suo. Neque mirum extrinsecus excitari in motum spiritus Animales, cum censuerit Aristoteles ipsam aliquorum animalium procreationem oriri posse etiam a Solis calore ait enim lib. s. Hist. Anim .cap. 19.
Commune omnimm vermium es . eorum , qui ex Termibus proveniunt, animalium, ut primordium generationis aut a Sole, aut a Spiritu
praesetur. Id quod confirmari potest ex iis, quae sub tinem ejusdem cap. 9 scribit 'panis fluvius apud Cimmerium Bo Morum subfositio defert veluti folliculos acinis majores, quibtis quaiar eis
volucres erumpunt quoia genus animalis in pomeridianum usque diei tempus vivit, oe volat: mox descendente Sole macrescit. languet; deinde occidente emoritur, visa non ultra unum diem pora Gai, tinis
Ephemerum, destiarium appellatum es. De hoc mentio habetur apud Plinium lib. II. cap. 36., eique apte congruere Videtur Lactantii Firm. lib. 2. Instit. cap. 1o dictum sicut lux Orientis es, in luce autem vitae ratio versatur sc Occidentis tenebrae , in tenebris autem mors o interitus continetur Siquidem cum Oriente Sole Oritur, cum Occidente occidit. Porro ab eodem alibi dicitur Ignis Elementum Vitae.
Dand Absurdas quidem Veterum aliquot Philosophorum
sententias fuisse , cum de hominis animo loquerentur , palam est quippe qui ab omni concretione mortali segregatus, neque est cordi sustiisus sanguis, ut Empedocles censuit, Cicerone teste lib. I. Tuscul quaest neque cor ipsum CX UO VecordeS, CXcordeS, Concordesque dicuntur , neque cerebri quaedam pars principatium tenens, ut aliis placuit, neque est ignis, ut Lenoni stoico videbatur. Neque minus inepti fuere Seleuciani vel Hermiani ab authoribus Seleucoin Hermia, qui, ut scribit S. August. lib. de Haeres haeresi sq. nec animam Deo tribuunt crcatori sed remtores est eanimarum Angelos volunt de igneo spiritu. Nam sper an mum ut cum eodem Cicerone loquar, nibilese in eo nis id,
ut per eum viveremus tam natura putarem hominis vitam sustentari, quam visis , quam arboris h. et enim etiam dicimus vivere . Item sn hi haberet animus hominis nise ut appeteret aut fugeret quoquὰ esset ei commune cum bestis verum seposita humani animi qui iam non potes exprimi, quam viaeri, ut loquitur Laes . Firna lib. de
125쪽
Opis Dei cap. 7. consideratione, utpote a nostrarum dissert tionum instituto aliena, non ita irtasse a veritatis scopo abe raret, qui ad animantium rationis expertium animam, eousque funditiones Xplicandas aliqua Veterum placita modeste traduceret; neque enim semper, aut omnino, desipiebant ac proinde spir; tuum tum Vitalium, tum Animalium rationem habendam esse non minimam existimarem. Maur. Non contemnendum fuerit compendium, si probabili aliqua conjectara devenerimus in cognitionem earum rerum, quibus actio vitae animalibus consentaneae continetur iliacenim etiam pars humanae vitae, quae sensum, quae motum, quς appetitum habet, innotescit. Quamvis enim animal hoc providum iceatin mihi Tullii vocibus uti sagaX, multiple X,
acutum, memor, plenum rationis .consilii, quem vocamus hominem, solum sit ex tot animantium generibus atque naturis, particeps rationis cogitationis, cum Caetera sint omniaeXpertia , cum illis tamen convenit earum adtionum communione, quae corporeae impremioni nituntur . Quapropter non tenue fuerit opera nostrae pretium, si, quς ad animalium vitam
pertinent, vestigiis aliquibus consequamur. Dand Primum quidem, ne Aristotelem adversarium habere videamur, illud animadvertere oportet, quod e ejus placitis lib. 2. de Gen. Anim cap. g. igni, nullum amma generat: post
Patica asserit, calorem in animalibus contentum nec ignem esse nequeiab igne originem ducere Libro autem 1 de gener. corrus' seXt. 3.
Marai sum, inquit quod ii quidem m, anima si patiniones inerunt ei; quicumque i m i cunnum ouod ign/s. At ipse idem lib. s. Hili. Anim. cap. q. sub finem scribit , In sepro Uuia aerariis fornacibus, ubicbalcite lapis ingestus compluribus diebub crematur, uersione in medio igne nascuntur pennatis , paulo muscis grandibo ma ores , ut per ignem fallant atque ambulent Emoritur hoc genus, cum ab igne dimotum est. Quapropter, ut sibi constet Philosophus hestiolas in ornacibus enatas commemorans, si naulque nullum animal ab igne gigni enuncians neque enim fas est theoremata cum historia , hoc est , mentis cogitata cum ipsa re pugnareo censendus est Aristoteles nec omiamo, nec absolute, ignem animalium procreationis eXpertem intelleXisie, sed tantummodo quatenus communiter contingit Vulgari nostro igni
quie uid sit de singularibus illis bestiolis Je aridae materiae
combustione excitato, qui utique nec malam alibus continetur,
nec vitalis caloris est origo, nec animam constituit . . assare
126쪽
ridendi uere Psalliani, qui '. λίνα ab orando appellati sunt, de quibus S. Augusti lib. de Haeresibus haeresi s 7. ipsit,
Nonnulli res dicunt de purgatione animis m, ficio quam phantasti. cam, , d uiam fabulam narrare, porcam sculae cum porcellis suis videri ex re de ore hominis, quando tirgatur, o in ram visebili sim, liter specie ignem, qui non comburat, intrare. Grad. Si animam ignem non esse, cum ignis proprietates ab illa absint, Aristoteles existimavit, nos quoque in superiori Dissertatione flammulam in corde accensam reiecimus Spiritus tamen Animales ad igneam quodammodo pertinere naturam i in dubium revocari posse videtur. Nam hic noster ignis, ait Cicero lib. 2. de Nat quem usus vitae requirit , conferisor es, consumptor omnium idemque quocunque invasit , cuncta Murba , ac di spat. Contra ille corporeus, vitalis, o salutaris omnia consedivat alit, auget, suseine , senis que a cit Propterea frigus ne
vis communiter noxium esse comperimus . Communiter, inquam, quia, ut habet Atlas Sinicus pag. 37. in Provincia Iumnan Xan mons es versus urbis Iunnano Boream, in quo es fons aquae frigia,sin' quae tamen para ticis mare prodes congregatis sortasse, vi frigoris exteriores carnis partes constipantis, in , unum spiritibus , qui proximas partes calefaciendo discutiant vapores , quibus obstrudi nervi nequeunt suppeditare spiritus animales musculorum fibris motum efficientibus. Nam frigidae manus hyeme calefiunt, si nive perlvantur. Similiter Cydnus in Cilicia amnis est, ut scribit Curtius lib. r. frigidissimus in hunc servidissimo diei tempore descendit Alexander, vixque ingressi subito horrore artus rigere coeperunt pallor deindes fusus est, totum propemodum corpus vitalis calor liquit Plinius
autem lib. I. cap. . ait Gdnus Cilicii a r po agricis medetur. - Acut apparet in episeoti, visi Parmen is ad M. Antonium , frigidis spiritibus molestos igniculos coercentibus . Caeterum spiritus animantis membra percurrentes calorem corpori impertirimani est tim est. Hinc est igneas dici posse brutorum animas, si illas quidem nihil praeter spiritus tum Vitales, tum Animales esse arbitremur. Maur Triplex Spirituum genus in animantis corpore depre-Dendimus. Primus est spiritus, quem naturalem appellar licet, quippe qui ad ipsam corporis naturam, constitutionem, pentinet, ac lapidibus, metallis, caeterisque vita carentibus, adeoque permanet in carne, ossibus, aliisque animantis
partibus, postquam illas vita destituit. Alter est Vitalis , qui
127쪽
ὼ is ignea sint brutorum animae.
in plantis periis uias libras desertur, in animantibus verbper Arteriasin Venas, aut analogos ductus, cuius ope tum nutriendo atque augendo corpori, tum fructui, per quem species propagatur, materia subministratur Tertius est Spiritus, quem Animalem dicinatis, qui per nervos delatus inservit tum motui, tum sensui, tum appetitioni haec enim animantis propria esse agnoscimus. Porrbanimales hujusmodi spiritus absumi manifesto indicio est etiamsi caetera argumenta deessent lassitudo, quae aut diuturnum c concitatum motum, aut Vehementem appetitionem, sive cupiditas sit, sive moeror, consequitur' ideo instaurandis viribus necessaria est nova spirituur procreatio ii autem gignuntur ex assumpto sive alimento sive medicamento Ex quo fit spiritum illum, qui in cibo, aut Potu , aut medicamento obtinebat rationem spiritus naturalis corpus illud constituentis, demum in naturam Spiritus Vitalis, tinniti etiam Animalis transire. Grad. Hinc mihi videor intelligere Spiritum Animalem non esse naturam quandam omnino simplicem, cujusmodi concipimus , quando principia corporum mixtorum calida distribuimus in spiritum, sulphur, salem. Non solum, quia corporibus, quae in alimentum, aut medicamentum cedunt, pro varia eorum temperatione alios atque alios Spiritus Natura indidit, quemadmodum alias atque alias Sulphuris aut Salis species,
quin etiam non raro in uno eodemque corpore non una Cademque inest spirituum natura verum maxime, quia ad Spirituum Animalium conirmationem plurimum conferunt particulae, quae cum aere aut in pulmones attractae sanguini permiscentur, huiusque spiritibus copulantur, aut per nares ad cerebrum ascendunt eXperimur enim, quantopere odores in lipothymiis juventi thymi odor uvare dicitur eos, quos corripit morbus comitialis. Dand Ingenii aciem, aut hebetudinem, ex Animalibus spi ritibus maXime pendere, vix quisquam dubitat. Hinc Pis dere, ut est apud Ciceronem lib. 2. de Nat Deor acutisrais cma, ad intelhigendum aptiora eorum , qui torras incolunt eas , in quibus aer sit imis ac tenuis, quam illorum, qui utantur cra Jo Caelo, atque concreto Vsu etiam cibo suo utar , interesse aliquid ad pistis ociem putant. Sic Abderitarum, quorum damnatus aer, ingenia hebetiora fuisse ita pro comperto habuere Veteres, ut quendam sugillans Martialis dixerit, A risiani pectora plebis habes. Quod verbiud cibos attinet, legi aliquando apud Medicum non
128쪽
ignobilem , acri ingenio praestantes nasci pueros, quortim a tres, dum uterum ierunt, alo Cydonio quod Cato primus omnium Cotoneum appellavit hirequenter vescantur. Et ne in re dubia, ubi de hominis ingenio sermo es , haereamus -- alopibus, ut est apud AElianum Plinium, vesperimus visus
restituitur est jecoris caprini, ut non minus noes e, quam dicta, cernant. Item quis neget eXpedito animantis motus ex Animalibus Spiritibus per nervos in musculorum fibras influentibus oriri Equum autem alacrius progredi omnes norunt, cui avenam, aut thordeum, aut etiam panem vino imbutum exhibuerimus, quam si tantummodo paleas comedere ad sedandam famem coactus fuerit Phirimum igitur interest, quos, qua copia, spiritus e alimento decerpat natura, qui congrudelaborentur in Spiritus Animales, aliis Spiritibus, aut etiam alibus
volatilibus commisti. Μaur. Iam in ipso praecedentis dissertationis exitu, si sat memini , innuebam sanguinem in cordis contrastione propulsum per Ortae ramum ascendentem in caput, per tenuissimos
arteriarum ramusculos diffusum extiliare purissimum subtilis simumque laticem spiritibus ac tale volatili refertum in substantiam cerebri atque cerebelli, quia sale volatili adhuc magis
extenuatus temperatur in spiritum Animalem. Cum itaque sanguis ex chylo, hic autem ex alimento conficiatur, satis coms at Animalium Spirituum temperationem plurimum e alimento pendere , quatenus ex ejus particulis aliquatenus distblutis tenuissima assumuntur, pro singulorum animantium
natura Pro singulorum, inquam, natura neque enim censendum est animantibus eodem cibo utentibus ejusdem generis spiritus Animales contingere panem comedunt homines, equi, canes, scies, mures, gallinae quippe quos musculorum fibris,
quibus eorum motus eXercetur, pro debita Ratione respondere
oportet ut nihil dicam de sensuum atque appetitionuri
Dand Illud etiam adderena ad inaequales vitae periodos non nihil pertinere variam spirituum Animalium consermationem, quandoquidem vitae egetativa stinctiones pendent ex congruenti spirituum tum membris insitorum, tum per nervos influentium complexione atque commercio : Si enim liquor, seu succus nervetis nimis parce subministretur , aut debitar
crasim non obtineat, sive quia sulphur plus aequo abundet, sive quia sale fluorem adepto in acidam naturam declinet, sive quia
129쪽
quia saeculentis aut narcoticis particulis imbutus sit, nutritio non perficitur, qua sublata nullum fit animantis incrementum gignendi acultas e ta est. Hinc pro varia cerebrorum
naturali temperatione , facile aut dissicile externis ambientis aeris iniuriis obnoXla, atque non uno modo interiorem sanguinis per arterias delati discrassiam cssive fulphureo - salmam aiVELalmo sulphureamo ferente Spirituum Animalium harmonia 1ervatur, aut perturbatur EX quoin hoc consequitur quod vita sit aut productione longior, aut contradi ione brevior Grad. Quae de animantium longaevitate, aut vitae brevitate annuis , ut memoriam mihi revocant comparatas invicem canis, equi. hominis aetates apud Bedam lom I. pag. s 17. in libet io, cui titulus est, Computi Ratio spes limitaneis, inquit eam intelligo, de qua Varro de re rustica lib. I. cap. 1 ., quae scilicet fit palis statutis crebris, ac virgultis implicitis durare potes amnis tribus Canis tres sepe superare poteri, ides annis novem; Equus trium canum aetatem vincit annis 27. Homo bene sanus tribus equis supervis it annis a Quae quidem fatis commode dicta sed quae praemiuerat, fabulis accensenda maniseste videntur ait enim, Ter binos decies e novem superexit in annos usa 1enescentum quos implet vitia virorum. idest 6. Hos novies superat visendo garrula Cornix I. 864. Et quater e reditur cornicis saecula Cervus. o. 456. Eripedem Cervum ervincit Corvus, ct illum I. IOI68. Mautiplicat novies Phoenix reparabilis ales I. III αΜaur. Has ego fabulas Bedae viro seque cordato ac Sancto
non tribuerim; sed id quod saepe doctissimis viris accidit Iaramina illa ex aliquo sui aevi authore deprompta, utpote novum aliquid atque mirabile redolentia , fortasse in suis adversariis iunior descripsit ac posteri ne quid periret, inter e)usdem Lucubrationes, nullo habito delectu, congesserunt. Neque enim adeo hebes alle erat, ut non intelligeret, huiusmodi aetates nullo
exprimento confirmari, neque aliunde innotescere potuisse Cautius ex Alberto scripsit ΜiZaldus memorab. centur. I. nu4
Lepus annis decem fertur vivere , Catus totidem Cispra osio' Asenus triginta; vis decem , sed Vir gremis saepe quindecim Caenis
quatuordecim, 'quandoque viginti morus quinicis, Bos quia a fratus viginti Suso Pavo vigintiquisque Equus viginti nonnunquam triginta; inventi sunt, qui ad annum quinquagesimum pero nerint Columbi octo , uti etiam Turtures Perdix viginti inque, ut o Palumbus, qui nonnunquam ad quadrage am pervenit Vertim
130쪽
ne a proposito declinemus, Spiritus Animales ad ipsius animantis vitam plurimum conferre non est dubitandum, quippe qui ad
sanguinem rite temperandum necessarii videnturi oc quemadmodum quem Xanguem feceris, pariter exanimem fecisti, ita quoque exiguum vitae curriculum ei a Natura circumscriptum novimus, cui non satis praeparatus anguis a corde per arterias in Corpus universum diffiinditur. Atqui tam brevis est in cordis sinubus sanguinis mora, ut vi receptus extrudatur sivEex dextro sinu in pulmones , stud ex sinis ocilaortam. Qua propter non semel mecum ipse perpendebam, quid illud esset, quo in corde elaboratur sanguis, ut debitam crassim recepisset , intelligatur. Hac autem ratiocinatione progrediebar. Ad animal nutriendum esculentis ioculentis iter natura patefecit in Ore, ex quo per oesophagum trajiciuntur in ventriculum cujus subversiones, nauseas, ac vomitus sedat sal ustus in sacculo
impositus, si calens admoveaturo ubi vi caloris sensim excoquuntur, atque acido humore in guttas eXtillante ex arteriis aut venis ventriculum complectentibus, ut ex avium rapacium.&carnivorarum disiectione innotuit id quod multo congruentius est, quam si e liene deductus dicatur sermentescunt, disi solvuntur, CXtenuantur, permiscentur , atque utilis succus ex illa congerie secernitur, cui nomen hymo, aut etiam Chylo fecerunt. Is per suos ductus delatus paulatim assumpto rubore sertassis ex anguine, cui miscetur abit in sanguinem, donec
demum pervenae cavae ramum in dextrum cordis sinum infunditur, inde in pulmones eiicitur,in ex his in sinistrum cordissimum descendit, ubi ulti irati perfici sanguinem omnes fatemur: Hanc verti postremam sanguinis praeparationem in eo sitam esse arbitrabar, quod heterogenearum particularum compages ita solvatur, ut in succum temperentur,in liquor ille tenuis redditus per subtilissima arteriolas fluens membris , quibus singularum particularum natura congruit, facile cohaerescere valeat. Quia tamen non omnes particula prorsus rite dis lutae sunt, sed adhue aliquae cum aliis implicitae atque colligatas remanent, ideo quae nutritioni non inserviunt, e arteriis in . Venas transeunt, ut iterum per cordis sinus traject a demum
perficiantur. Hic mihi inuid di istear λ multa versanti, mecumque disputanti haerebat aqua si enim aliquandii moram in corde traheret illapsus sanguis quemadmodum in ventriculo
cibus, quamvis dentibus praemansus,&mollitus, atque ad concoquendum facillimus, proclive erat intelligere crassiusculas