Petri Hofmanni Peerlkampi Oratio de perpetua, quae Academiae Leidensi cum gente Arausiaca intercessit, necessitudine, spectata praecipue in studiis principium ..

2쪽

PERPETUΛ, ' ΑΕ ΑC4DEMIM EIDEAS CUM GENTE 4n4USIACA INTERCESSIT, ECESSITUDINE, SPECTAT PRΛΕCIPUE IN STUDIIS PRINCIPUM:

HABITA LEIDAE A. D. VIII FEBRUARII MENSIS . MDCCCXXXIXQUO DIE MAGISTRATUM ACADEMICUM DEPOSUIT.

4쪽

0uotieseumque elavo die mensis Februarii stantem in o suggestu

oratorem ex subseIlio suspiciebam, multis ei nominibus pulchrum ae prope invidandum munus obtigisse arbitrabar. Nune, quum meum mihi tempus idem munus attulit, si incolumi fama possem, iubens me hine in veterem lorum eriperem. Neque hic est metus quidam vester, neque isti in me unum conversi vultus me adeo Perturbant. Nam inunctimque oculos circumtuli, omnia video benevola et amica r neque vos, Academiae Midensis Cur tores virique amplissimi, sere magis ob merita et honores admiror, quam obnntiquam et vero ollandam animorum ingenuitatem diligo. Vos autem Clarissimi Prosessores caeterique auditores venerandi et eruditi, quum contueor insignis quidem doctrinae, sed in eadem doctrina elucentis simul humanitatis contueor pociminari atque haec mihi iani sane secunda . vestra, optimi adolescentes , caritate vitae illa meae rerumque omnium ornamento,

miro firmantur.

vobis igitur, auditores ex linii, periculum accidere non potest, neri agnotiere commovear. Sed me ipsum respicienti haud aeque fiducia consistit, et orationis initium invenire interduin despero. Si argumentum edisciplina nostra petitum explicare potuissem nihil cunetatus Dropositum exordirer. Sed hic ipse dies et causa cur in hanc aedem convenerimus, praeoccupatas omnes cogitationes meas revocat et des git in unam Academiam. Haeret illa huic pectori insculpta imago, et ante oculos versatur ne quasi Dea quaedam magnorum Virorum prole felix,

qualis Berecyrithia ustatem, Laeta Deum partu , tentum complexa nepote , Omnes coclicolas, omnes inpera alta tenentes.

5쪽

Haud equidem optare possum, ut, quod nunc in sentio, sentiatis idem Omnes, neque committam, ut in praedicanda Academiae laude ac dignitate

inolestam vobis orationem obtrudam et tamen aut meus me amor iste fallit.

aut relictus mihi est ad dicendum locus, cum ipsa illa laude et dignitate coniunctus. Quid enim Guillelmus Iorausiae Princeps Academiam eiis densem condidit Academiae cum stirpe Guillelmi honorifica semper et pia

necessitudo intercessit, spectata praecipue in studiis Principum Mausiacorum. De hac igitur necessitudine exponentem faciles quaeso et clementes auditote. Eloquentiam enim vobis neque polliceor, neque oratoriam capit argumentum: versabimur quippe in vita puerorum et adolescentium , sed eorum tamen, quos deinde gloria ad coetui extulit plerosque , et cuncta adspectavit Europa adeo ut, si interdum res parvas et mediocres narrare videar, prudentiores sub illis aliquam et reminiscendi utilitatem et cogitandi causam sint reperturi. Atque omnium primum sapientia Guillelmi I est commemoranda, cuius ego viri gloriae haud magis addam laudando, quam nuper calumniatores quidam detraxerunt vituperando. Sapientiae immortaIe testimonium est Academia, condita iis auspiciis, ea in urbe, eo tempore , ea celeritate, ut tamquam libertatis praesidium divinitus e coelo delapsa esse videatur Lovantiet uaci omnis disciplina alio undamento nitebatur Adolescentes nempe Pontifici Romano et regi ispaniae parere assuescebant, quum Praesertim dux ΑIbanus typographiam ferreis vinculis coercuisset quae hic a Guillelmo

fracta Napoleon nostra memoria recudit Leitae nova formabatur aetas, sincera et integra a more Hispano, quae socos amare Paternos animosque gerere Ηοllandos disceret.

GuilleImus Leidam missis quam primum filiis, illustri exemplo monstravit, quanti ad laudem suorum et bonum publicum interesse putaret, ut mature iis erudirentur disciplinis, quae tyrannidem a civitatibus defendunt, dum interea saepe dolebat sortem Philippi sui, quem, ovanti indignis assavio opinionibus imbutum insectumque Hispani deinde in Academia Complutensiet honorata illa custodia Madritana ita corruperunt, ut Hollandiae iam adoles-eens perierit. mo pater cavit in Iustino et Mauritio. Iustinus assavius erat Guillelmi filius, nothus quidem, sed consuetudo, si non conscientiam, at amam Principum in huiusmodi rebus solabatur: exempla erant pro iure, neque silii propterea contemti margarita Parmensis

6쪽

ot Ioannos ustriaeus ipsi proles orant Caroli V spuria. Academia nostra a parvis admodum initiis crevit. Numerias adolescentium primo anno a Rectore Magnifico, Petreio iura, Frisio, in album relatus erant duo, unus Delptiis. altor Harlom, anno sequenti, quatuordecim. In his nomina illustria Ianus

Grotius, pater deinde magni Hugonis Iaeobus Philippi Martii xii Aldegundii

filius et hic Iustinus assavius Ioannes Stadius, Mathematicus, andavi ex observatione sidorum Praedixerat, hoc eum sat esse natum ut ingenii dotes habiturus esset nbstrusas, nec, nisi cogeretur, animum ad literas applicaturus. Verusne merit Stadius, et quid noluibus didicerit Iustinus, non inveni. POsto quidem res terra marique nossit haud sano contemnendas. Do fratre Maurilio plura accepi. Hic qualem se vultu atque oculis serotini, quido olligio sibi proponunt multum in eo fuisse iudicii, sagacitatis et constantiaosacile credant. Si erat. Iam iter ei det bergae studiorum causa moratus, a. 1582 Leidam venit, annos haben quindecim, eximia Guillelmi patris ypistola nec lori aeterisque Prosessoribus com Inendatus. florebat praeclaraqingenii saeullatos, et alia alioris assiduitatein sine qua unquam quisquam ε xcelluit Suam quoquo, ut mos erat, habebat sontentiam, nimi et consilii Mignificationem, ex quibus sententiis sacro omnis vita talium hominum cognoAcitur. 1beb I autem tandem si aureulus arbor. Multi, credo, in Limili sortuna spe et aetate, se alia arbores esse putassent. Deus, qui Hollandiam aequis adsiliciebat oculis, Mauritium nasci voluit in athematicum. Maurit ius, iti tolligens imperatorias artes raecipuum soro vitae ornamentum reique II Ollanda praesidium, omnem studiorum rationem ad eas ernoscendas statim accommodavit. Itaque in mathematicis audivit Rudolphum Stiel lium, eoque praeceptor tantum rosecit, ut discendo neque tum neque postea unquam satiari potuerit, et iam Summos in civitato honores adeptus. Atudia illa dein cops eum Simone levino continuaverit, cuius adeo industriao illustria exstant litoris consignata monumenta Atque huius levini gloriae non plus diici posse consebat rotius, quam quod Mauritio esset a studiis, Mauritium vero eximio laudat cum ob insignem in hoc genere doctrinam, tum opinionem, mathematica literis ollandis optime posso explicari in qua re tamen Maurit ius sententiam texi ni secutus est sactumque ostea oiusdem Principis auctoritate, ut arithmetica et geona tria hic docerentur sermone vernaculo, quo melin etiam architectis militaribus consuleretur.

7쪽

Caetorum Maurit ius Latino non nesci liiit, neque mos saeculi patiebutiir.

Quos aute in praeter nollium magistros e sterit, non in erit, nisi ipsium. cui in suavissima epistoIa gratias egit. In Lil'si multa spectabantur milao Mauritium in familiaritatem traherent iucunda morum gravitas, o seu raquaedam a prope militari brevitato eloquentia idem explicabat . acitum, ei, quin rei caput erat. le castris metandis, do poliorcetica deque omni romilitari Romana tam docte et perspicue exponebat ut adoleAcens non Lei densem rosessorem, sed Imperatorem Romanae legionis, militiae veterem sibi audire videretur Lipsius Militiam Romanam deinde edidit Maurilius libro et in castris delectabatur, et milites saepe ad eam formam exercebat. Hagae quoque, cessante bello Romanum in morem pugnare docuit. Talis proelii ludicrii in simulacrum ab amico aliquo cognoscetis ipsius, rescripsit, se isto Mauriti sensu in militia gaudere, honumquo periculum, Paullo tamen aliter misso instituendum dux ille togatus arbitrabatur. Ita Leidensis Academia statim Guillelmo auctori hanc retulit gratiam . ut filius earum artium alta iaceret fundamenta, quibus, veluti Iphicratis et Archimedis renovans exempla patriae multum Prodesse posset. Iamque biennium sere hic degerat, itum legati Ordinum ollandiae, aternae mortis nuntium asserentes eum Delphos deduxerunt, retinueruntque, ut sua ipsis opera

adesset Mauri itu , quin Praesens sacere non poterat, absens in epistola, amorem et beneficia Professorum grato animo collaudavit, pollicitus reruni istarum memoriam sancte se esse servaturum. Atque huic orationi acta

convenerunt, pietatemque auxit iublicae liberali lati reeordatio Mauritio scilicet, in illa sua et Guillelmi paupertate, ecuniam, qua in Academia aleretur, petenti, Ordines et decrevere idoneam, et aes alienum, quod reliquerat, solverunt. Narravi sic, ut accidit Don veritus ne minus urbane fecisse arguar. Paupertas enim paterna nunqualia filio sui ignominiosa, ubi praesertim pater suas opes saluti publicae impendit. Admiror magis rudem illam et in rogando libertate in et in dando bonitatem: dumque me a conspectu novae elegantiae artem quoque in heneficio ostendentis, ad risca te niliora convorto, facere interdum non ossum , quin tacite dicam:

a mihi inplicita illa Paterii reuli

Sm Ai i tam auri iii aliperlatona Lonoris causa memoravi, Ininus, naIu

8쪽

Idicendum ost laudo, quod, postquam fieri coeperat Pecuniosus, et rationem Ephemeridis rodigendae Italicam a Ste vino didicerat, eam rationem diligentius exercuit, quam Principi erat decor uin Ordines quidem suae munificentiae non poenituit. Nam quum in lanerem uiliolini I tota quasi patria esserri id

retur, luctus solatium et spes futuri habebatur, quod adolescentem prae viri illis indole in gradu paternae dignitatis collocare olerant. Initio eiusde in anni, quo sero medio rex Philippus in scuriale abditus manu sicarii triste acinus DeIphis patravit, Delphis natus erat Henricus Fr dericus. Mater Colignia, reserens laudatas exein pli Romani matronas, quaeliberos suas si hi munditias et ornatus ducebant, si liuin ipsa educabat, adiuta ab Uten bogardo. Quod puer ex materno genere traxit, elegantiam dico illam et levitatem in Franco, quia nativae sunt, minus indecoras, Ollando, qui assectat, deridiculas, hoc in Henrico, iam sanguine paterno te inperatum, mature ad dignam MAAavi gravitatem componebatur. Mater infelix, coniuge iteruin orbata, in Franci uin redire voluisset, sed sine filio vivere non poterat. Itaque rex Henricus IV Mauriti lepidas, ut solebat, scripsit literas venirent Colignia et enricus in Franciam, habitarent Arausione, se acturum ut Maurit ius fratrem egregio educatum ante nnum aetatis duodecimum reciperet Maurit ius, qui consiliis et auctoritato rutri pro patre orat, eumqueliaboliat, ut si esset filius, aliter ea de re sensit et Henricus periculum evasit, ne alienis moribus delenitus, minus aliquando a popularibus, quam dignus Aset amaretur. I alia inniorcs Osiri Princi Des oderant, quos ollandi Oininis atque animi pudoret, et uiliolanus II insaniatus est, quod aliquando assiduus erat inter adulatores nIoaloresque Francos

Henricus igitur educatus est in ollandia, Coligni neque et letabogardo

accessit tertius, ingens , uto, ad mentorii ueri recte formandam momentum. Scilicet Leidae vivebat adolescens viginti trium annorum, sed doctrinae virilis, probitate et modestia deo elucens, ut nescias utrum sui eum nequales suspicerent magis an marent, natus insuper patre tam erudito et rerum prudente . qua in sorti et generoso. Hic Ianus Ousa minor, ita

spectatus, studiis assavii praeficitur. Praefuit biennium degens Hagae Comitu in in domo Oligniae carus omnibus, ante omnes matri et filio. Quid amabilis puer ab adolescente tam amabili didicerit relatum non legi:

9쪽

equidem lubens, si fieri posset, aliis redimorem, quae nemoriae prodita videmus. Franci mirentur Henricum verbi causa, quum aliquando Parisiis erat, artem equitandi exercuivis in Academia lux inelli nos huiusmodi Aeadeinias Hippodromos appellamus et exercuisse tanta quidem cum gratia, ut oriani lim mortalium animos caperet. Tales uinutia nota Ostendunt, quid

natura Puerorum Praemolient.

musa accurato tenebat ringuam Latinam, historias et matti ematica, et qui sic teneret, amabat. enricum, opinor, Latine docuit Nam et ille Osermone P te multum delectabatur, cruditos diligebat, totas quotidie negotiis ad studia decerti mat, et Commentarios Caesaris in sinu gestabat. Mathematica, frater Mauriti ot ossicia ducis praecipiens, negligero toti Otuit. Historiae cognoscendae cupitlitate ducimur omnes pueri quid puer Arausiaca stirile Guillelmo Patre ningistro Dousa, cuius et ipsius Pater rerum Pars suerat'. Bene profecto paratus Henricus Fredericus eidam venit a. 1594, aetatis sere undecim O. elatum in Academiam discit, ulu in Ousa pulchro carmine salutavit eodem iii anno iter id Germantur socii. Tum Do ursa maior Henricum erudientium curavit, o corporis exercitia neglexit Euati doctique ab Hispano nebulonem uiti . in tali ludo separatum a coiiunilitonibus nacti, conficere sperabarit. Deus avertit scelus, prehensique, antequam Loidam venisse iit, dignirii con Ailiis vita exitu in habitor uni. Interea et Olignia domicili uti Leida constituit. Habitarunt, ni salior, in domo, quae tuti Aula Primipum appellabatur. Sentcntiam sibi legerat patriaesu patrique rΡaternam, credo, mortem, do fundenda patriae libertate, ulcisci volebat. Ardens tantae iam lis cupiditate iniri uor, ab ineunte aetate constanter ad ea in grassabatur. Neque est, quod ingerii maturitate in in his assaviis miretitur. Ipsa enim tempora antinorum facultates inovebant. Fati educatique in hellis et ad per in agnorum in republica honor uin stimulati exemplo et dolore domestico et odio ab Hispanis implacabili, omnia properabant neque virtus Progressum aetatis exspectare oterat. Vigor quidam Martius omni uin fere ollando ruit animos occupaverat ipsi adeo histori ei do initiis Maurili et Henrici aruni ad rei nocessitatem dixere, festinantes nimirum ad di A eo portanos et Silva lucenses nec, quae adhuc exposui, sine cura

undiquo quaesita ordinavi. ApDaret tamen quain inicitiain habuerimus

10쪽

cum duobus riticipibus, iis, qui Ollutidula nometi magnum ac terribile

s cerunt.

Utinam ne ordines, Henricum in silio remunerantes, modum excessissenti Henricus genuit siliu in a. 162 ingenti Neerlandorum laetitia natum. Si Patrem Potestate augere potuissent, qua postea auctus est Guillelmus IV. quis novit quam multa aliter lucidissent, atque nunc inciderunt Nammenricus amore civium partaque ex eo auctoritato Iurtinum valebat, et si cuiquam , illi datum erat ut discordias, nonduin tam altis radicibus, ab stirpe evelleret. Sed iidem ordines 11santem Guillelmum II aureis donis cumulabant, uerumque, vix E cunis egressu in omni equitatui rauliciebant destinabantque, si Patri superesset, munerii in hac redem. Talia beneficia, tam essus et roperatu, paucis sane adolescentibus non spiritus et animos

addidissent, quid illi, qui pulchram corporis Oranam magnis ingenii dotibus,

et stirpem rausiacam natrimonio regiae virginis decorabat Atque ordines, quasi ii temperatiliam muni licentiae sentirent, et mercedem postularent, plus apud arentes de educando fili loquebantur, quam ipsi tu simili causa aequo animo tulissent, non unus Ortasse patricia illa gravitate responsurus,

secui lare istum lutiorem.

Guillelmus II in Acadet ni versatus non est, sed ex ea Praeceptorem CCepit, Theologum Diogna fama et Octrina, Andream Rivetum, quem , si ex oratione, qua munus olim adierat, de bo/ι Paei et oneordia in Meleaia, iudicares, inoderatum diceres. Sed Theologi isti, variarum partium , pacem plerumque volebant in leges, quas ipsi praescriberent. Rivetus erat Pictaviensis, et multorum hominum urbes et mores, principum quoque, viderat, inque amicitiam Ameliae Solinensis pervenerat. Praetcrea ipsa, quam Profitebatur, doctrina eum cominendabat. Nam religio et libertas adeo inter se erant consociata et mixtae, ut separari non ossent, eiusque tam vetus quain mutata forma partium haberetur praesidium. Ienricus Rivetum Hagam vocavit. Guiliolinum II instituere coepit a. 632, mansitque, si vere coniicio, Ilagae usque ad annum 1646, quo enricus ei curam Scholae illustris Bre danae commisit, eamque ille Scholam oratione inauguratus est. Guilletinus praeter ivetum praeceptorem habuit Hildersichium, quo linguas, Latinam inprimis aliasque doctrinas didicit; oininem eruditum, quod vel ex noti-