장음표시 사용
11쪽
rueri usum Privilegiorum Patriae: ad eorundem quoque providentiam spectat, communis Iuris abusui occurrere salubri bus consiliis, quorum copia vestrum hoc Collegium abundat:
quippe quod pariter continet Ecclesiae & Religionis lumina, Nobilitatis & Militiae decora, Civitatum denique & Juris fulcra. Etenim Statuum Concilium est, quem proprie Se tum periti affrmant; similem illi Romano, cui etiam sub Imperatoribus auctoritas non consulendi tantum, sed decernendi, adeoque Juris condendi fuit: qui inter Principem & subditos firmissimum consensionis vinculum; Privilegiorum &totius Reipublicae sequestur. Hujus est, quidquid in Repub. aegrum, curare; quidquid sanum, fovere: antiqua & recta imstituta tueri; quidquid corruptela invexit, ut ad priscum tenorem resormetur, anniti. Accedit, quod sub tutela quoque Magnificentiae Vestrae est nobilissima haec Academia: unde facillime duci initia possunt restituendae Foro ac Curiae sanctitudinis justitiaeque priscae. Seminarium namque eorum
qui Foro & Tribunalibus destinantur Academia Juris est: quae ubi praeclaris & viris & institutis viget, Respublica quoque paullatim a tabe sua vel languore recreatur. Sed praecipuum in viris momentum : qui egregii Instituta quoque talia i tuentur vel faciunt; cum secta eorum in exemplum veniunt, &tempore invalescunt; aemulatione gloriae aliquorum exstimulante Omnium industriam. Unde quoque providentissima Magnificentia Vestra & incredibilis magnitudo animi, inter arma quoque pacis artes fovens, tanquam infeliciter bellaretur, imo vinceretur, s domi regimen labaret, semper curavit eminentes docta Sapientia viros ad Academiam,
eximio ctiam honore atque extra ordinem, accersere vel retinere, tanquam fulcra vel ornamenta. Ego autem cum Ac
demiae quoque Vestrae insertus sim, & quidem curante ex hoc Collegio Ρcrillustri praesule cupidissime enim Virum nominabo, cuj us judicio de me glorior D. JOANNE DR Usio; eo quoque nomine ad inclytas Amplitudines Vcstras pertinet
hic quem offero liber: quem ut tanquam monumentum, non
quidem Ingenii aut prudentiae , sed optimae voluntatis in publicum bonum animique devoti cultui vestro & obsequio, accipiatis, rogo.
12쪽
Cuia metuas f etitimaeque foci secura patella est.
Sed consuram suam Poeta interponit; supcrdiam namque perstringens:
His satis an deceaι pulmonem rumpere ven-
Nota sunt reliqua. At contra , insanum hunc tumorem auget. -ahquis ae geme hircosa Centiarionum. Dιμι, quod vio. satis est mihι non ego euro se quoa P reqvias arumnosque SMones , Obstipo capite , CV figentes lumne terram.
Igitur sertu nati satis se sibi sapere putant: tenuiores vcrd acri impetu scienatiam sectantur, qua Reipublicae ct aliis prosint, voto dc necellitate mutui sub sidii exstimulante industriam. Pulchrei puleius: zuemcumque in aliqua laude miramur, eum paupertas ab incunabutis natricata est; Paupertas, in
quam , prisca apud sicula omnium O.
vitatum conditrix , omnium artium repertrIx , omnium peccatorum inops, omnis gloriae munifica, cunctis Iaudi bus apud omneis nationes perfuncta.
Eadem enim es paupertas apud Graecos in Aristide Pisa , in Phocione Benigna, in Epaminonda Strenua, in Socrate Sapiens , in Homero Di
Sed &Theles Pythagoraeus, memorata Cratetis δέ Aristotelis circa hanc quaestionem dissensione, diserte causam Paupertatis agit: eamque ut Curarum voluptatumque nexibus expeditiorem . ita alacriorem aptioremque ad studia, arbitratur.
Alii tamen contra disputant. quia
Iurisprudentia & splendorem ' sancti.
ratem suam cousque illibatam servavit, dum penes nobilitatem Romanam fuit. At vcro hodie idcirco faeeundissima corruptelatum est . quia plerique ut vulgare opificium sibi eam ad subs-dium pauperiatis . vel instrumentum divitiarum comparant: unde eandem nobilitas dedignatur, cum magno Reipublicae damno; quippe ad cujus regimen fere natalium praerogativa per- enlz, quam vi, imperita; vel si eam ob causam arcetur . ne id quidem sine
fraude publica. Nam deinde plebeiis
gubernacula renentibus infensa aemu latione renititur: qui ne in reliquos quidem cives satis auctoritatem tuentur. Quo alio voto tanta turba Iurisprudentiam colit, quam divitiarum y Atqui hoc non est colore. sed dehonellare. ut Ulpianus ait. Inopia sane vi liras cultorum. JuriSprudentiam quaestuariam facit: quaestus autem cupiditas proculdubio integritatem ejus co rumpit. Itaque Cicero Senatum Romanum decrevise qu dam scribit, ut de Principum filiis sex singulis Etruriae . populis in divinandi acie instituendi
traderentur: Ne aroe tauta , unquit. propter tenuitatem hominum a reo-gionis auctoritate abduceretur ad mercedem atque quasum.
Prosecto & Scientiarum interest, δε Reipublicae. eas potis limum a nobilitate 3c magnatibus coli: idque& Plutarchus asserit duobus libellis. Plebeiorum . inquit, Stultitia minus noxia. quia facultas impetus ejus destituit, ac tanquam semnium cupiditates eorum irrito Iudibrio incitat . nec sere inadius deducit. At eum potentiae pravitas ero oris stultitiaque accedit. vi quadam furoris minime inesticacis instruitur malitia. 'in sae acrumpit: quomodo Dionysius tum maxime trui se imperio existimabat, eum celeriter emeerer, quae animo collibuissent. Denique re-e e di istum est: Vulgo supervacua eucauiditas: obsequium enim ad ipsum. non regimen pertinet. & proinde ne artes quidem regendi, inter quas excellit Iutisprudentia : sed hominum tenuitate serdidaque quaestus cupidine, de suo fastigio detracta. in causidicinae pistrinum eompingitur. Mea luidem est opinio. quod nemo fructu ius Musas coluerit, quam qui ab iis
Virtutis ornamenta, non fortunae additamenta petit; neque ipsae liberalius se cuiquam indulserint . quam qui maj statem earum agnoscit: quam laedit, quisquis solo lucri voto adorat. Quae B ex
13쪽
1 o De Causis corrupi. Judiciorum
ex adverso objecta sunt. ad studium pectinent Philosophiae: quae in solatium
fortuitorum δέ paupertatiS magis, quam in adminiculum d vitiarum olim Colebatur . neque regendae Reipublicae, sed privatae vitae ordinandae. Atque utinam quain plurimi sincero eam cultu adorenti Haec quoniam ipsa prosessio. ne a quaestus vilitate semota est. ut Papinianus quoque scribit: ideo dignus ea est . quisquis ambit; quoniam sola
pulchritudine ejus incitatur. non dote: nieritoque ipsa vicissim nihil extra animam colentis intuetur. Patricius M. enates non fuit, inquit Seneca: C anthes aquam traxit S rigando hortaro locatat manus: Platonem nou ac.
cepit mobstem Philosofhia , se erit.
Denique & hoc temperamento omnis justae dissensionis causa excludi potest: ut non obstet natalium obscuritas, Rangustiae terum ei. cujus illustre ingenium propitio industriae impetu ad Iurisprudentiam ipsa Natura aestinavit: atque adeb talis in spem tantam tamque justam Reipublicae . imbuendus hisce studiis. publicis subsidiis iquae alioqui promiscue, ut solet. instituere. hominum quidem est bene adversus doctae virtutis perennitatem asse.
etorum. sed saepe non satis prospicien
Enimverb tenuioribus. & de plebe viris hoc studio perfunctoriε ut sere solent) defunctis. quae spes reliqua esse
solet. nisi excitanὸis fovendisque litibus i dum scilicet ad divitias properant, ejurata quasi paternarum artium vilitate, simul & utilitate δCAPUT VII. De Ferversione Finis Iuri rudentiae, quod is divitiarum voto discitur , ad quaestum convertitur:
ΡLinius conqueritur. quod Liberales
maximo vitae bono appellatae a tes , avaritiae mancipentur: sed justissime haec querela Iurisprudentiae competit . quae ars omnium liberalissima est: arbitra quippe δc custos publicae liberta
tis. Existimoque maxime communem.
larissimeque patentem Juris eo rapte. laru ab avaritia manare: nam quia soli quaestui Iurisprudentiam plerique disscentes. utique circa finem δc summam rei corruptis Iudiciis halluciamur. ideo nihil unquam praeclari sincerique hisce studiis esseeerint. Necesse est enim tela omnia aberrare ubi collineatio fallit. Jurisprudentiae finis est non a clientibus stipem colligere, non ex reorum sordibus splendorem quaerere, non vocem S fidem vendere, quaeque alia fas Jc nefas confundens avaritia dictatii sed licitum ab illicito distinguere, aequi' δὲ iniqui limites subtili discrimine de-sgnare. Reipublicae 3c singulis consulere, mores, leges, instituta pubim examinare, interpretari 3c custodire. Quid igitur λ adversus JEquitatis Interpretes . custodeS, vindices. tam iniqui erimus . ut tam seuctuosam industriam suis praemiis fraudandam arbitremury Minime: sed multum interest. in additamento, an principali aliquid censeas. Iurisprudentia indole sua atque institutione in commune dc alienum bonum vergit: tam nachcrcles quam Iustitia; quam quaerere studiis. proferre consiliis. asserere judiciis. illuminare praeceptis, denique legibus sancire . illius munus est. Qui divitiarum voto ad Iurisprudcntiam accedit.
quaestum sibi pro fine proponit; publicumque illius kuctum accessionis loco
numerat, propria vero incrementa tanquam rem principalem sectatur : cui deinde errori consentaneum est, ad malesuadam lucti illecebram. ct veritati tenebras ossundere, & iniquitati colo. rem recti inducere: quaeque alia jam in publico artificiosa fraude. avaritiae instinctu . in dedecus Iurisprudentiae. ac perniciem Iustitiae, damnumque Reipublicae, committuntur. Tales igitur. cum Seneca , Mercatores S venales
invicem facti , quae ν uni non quale sit ranquid, sed quanti , ad mercedempti, ad mercedem tueri. Honesta, quamdiu aliquid
14쪽
De Remediis Lib. I. Cap. VII. II
aliquid illis spei ines ,sequantur; in
contrarιum transituri , si plus secetera promittant. Neque vero avara lucri vota minus impediunt scientiae integritatem . quam sinceritatem usus corrumpunt : ipsaque Astraea tam sordidos dedignacur cultores, a quibu ad quae lium prostituenda sollicitatur. Nunquam plenam liberalemque scientiam altequuntur, qui avaritiae instin diu. tantum quod ad lucrum facit. consectantur: cum pulchrior sanctiorque Prudentiae pars, quam a vulgi commercio. tam a quaestu sit semora. Illi tales stimulante questus cupidine festinant. ut cruda adhuc studia in forum conserant: tantumque ex juris. prudentia rude aliquid & vulgare detrahunt. quo instruisti litibus excitan. dis intricandisque lassiciant. Tantum a limine Astraeam salutant. nec in adyta ejus penetrant: in aditu aliquamdiu herent. nec sontemplationem in recessum mittunt. ubi rationes legum a pcrennibus aequi iniquique sontibus repetitae. solidam & maturam scientiam donant. Litigatoriae tantum leges. non illae gubernatoriae, tam vilibus ab eetisque animis curae sunt. Tantum ad corruptelas S perturbationem
vitae momentum est. Perversi ate voti.
depravato judicio doscivisse a scientiae civilis vero germanoque fine. Quod
igitur remedium' Primo sincera& ma. tura . quaeque majestati tam salutaris scientiae conveniat. Interpretatio Legum : de qua veniet explicandi locus. Deinde frequens admonitio in juventutem ' seria de vero germanoque studiorum sine ac seopo. . Magna piose id hallucinatione rerum optimarum, adeoque communis vitae jactantur. qui doctae virtutis prae natum, vel dignum. vel certum. existimant divitias: cum fortuna propitia magis videatur etiam ingloriis aut pudendis artificiis, quam eruditae sapientiae. Quo enim seculo Poeta dixit:
Ingensum quondam fieriat pretiosius auro r nunc barbaries grandis, habere nihil.
Hodie utique oraculum est: Σων imgenii neminem unquam divitem fecit. Neque id mirum Nam si x e merces sapientis consideras; verissimc dictum eis. Bona mens si venalis e Get , non
haberet emptorean: sive ipsum intuearis, Beata illa mens indagatione contemplationeque veritatis pulcherrima se oblectans . fere dedignatur avocamenta civilium negotiorum . quae corrupto seculo. vix ullum germanae justitiae regimen admittunt. Sed generosus ille spiritus & fiducia nobilissimae
scientiae indomitus . nihil de sua liber. rate diminuere sustinet. spe divitiarum: nes eas tanti putat. ut ad simulandum. adulandumque S inserviendum indignis , multaque contra animi sententiam faetenda & dicenda sese inflediati sine quibus artibus illae hodie non contingunt. Denique purisssimus ille animus. re in clara luce divini humanique juris
collocatus, omne commercium in ustitiae abhorret: res ad divitiaS properantibus insesta. Non gloriose enim magis quam vere Demetrius dicebat: Facium sibi ad divitias viam , quo die bonae mentis se paenituisset. Quae cum ita sint, ille qui jurisprudentiam ad solum quaestum divitia que sibi parandam existimat, maxime ad haec sacra profanus est: & si non voto flustrabitur, certi nunquam vel justa plenaque scientia . vel germano ejus sinceroque usu fruetur.
CAPUT VIII. serperam ii λυπεφνὰ plerosique properare ad Puris sudium , qui
nondum per aetatem in tibertate
iso Abi moderari possunt; nec ρ
ritiam aliquam habent communis
vitae: e qua haec disciplina dis
studiis jurisprudentiae matura: δc certum quidem est, pueritiam quae anno decimoquarto finitur, immaturam esse. Inde igitur plerique exordiendum putant. Nam . inquiunsi septimo S decimo anno ad orandas causas, jus ad B x lescentes
15쪽
, si 'tes admittit: caque aetate responsa Iuris consultoribus publice edebat Nerva. inclytus ille deinde Astraeae
mylla. Etenim quicumque arti alicujus praestantia inclaruerunt. co sere animum ingeniunque appulerunt ab ineunte aetate. Apud Romanos circa pubertatem deponebant praetextam. Na parentibus ac propinquis in forum deducchantur. tanquam jam rebus apta . xi Aristoxenus Pythagoraeus si neu his . larum aetatum studia dc curas sic dis ponenda censet, ut pueri literis aliis .i. que disciplinis excolantur: juvenes te. .ges ' instituta civitatis addiscant: viti actionibus muniisque civilibus occupentur: Senes autem in meditationibus. judiciis. δἰ consiliis versentur. Sic
enim eveniet, inquit, ne pueri infantium ruditate torpescant. neve juvenes puerili levitate ineptiant, utque viri morum operumque experimento juvenum rudimenta antecedant: denique senes maturi animi saneta sertaque gravitate. δc nobilitate occupationum indolem curasque virorum antecellant. Ipse in alia sententia sum: ' inter causas corruptelarum numero. Praecocem
adolescentulorum ad hic studia accessum. Juvenes igitur maturi potius sunt. quam adolescentes: aut certe paulo minus vigesimum annum agentes. Et rationes in Ucrto sunt. Primb. quod recepto ubique more. qui ad juris prudentiam accedunt. suo jam arbitratu vitam agere incipiant.
horas ' studia disponere. nulloque imminente exactore aut arbitro. sed sui juris ' spontis, quique ut plurimum cxtra conspectunt quoque parentum constituti . jam non diutius in famoso illo virtutis voluptatisque bivio haesitent, sed recto concitoque gressu pergant, quo instinetus indolis rapit, vel ad frugalitatem, modestiam atque industriam; vel ad luxum. petulantiam, inertiamque. Merito itaque jam plenam pubertatem longius excessisse oportet. qili feliciter sibi committantur.
qui utilitates jam suas intelligant. iiDque consulant: qui propitio genio, in locum celieti jam paedagogi. alium sibi
vitae ducem assumant. Rationem, ut Plutarchus monet: qui inter Licentiam Lib. δεδc Libcrtatem distinguant' & lituus fruetum censeant. cxpetiti ja m quan tum ad sui moderationem profecerint tutela aliena i qui sciant. solos esse liberos qui rationi serviunt. Hos enim solos agere . quod volunt. Voluntas enim sana Rationi congruit. Ratio Naturae . Natura denique Deo. Reliquorum non est libertas : neque enim voluntatem suam implent: namque errorum nubibus . 3c assectuum procellis volutati, tantum aberrant a voluntate sua, quantum ea a ratione descivit. Neque certius deficientis argumentum libertatis, quam quae maturioribus deinde annis lubit paenitentia.
Tune erasos transi se dies lucemque palustrem, Et sibi Iam sero vitam ingemuere res liam. .
Ex isto igitur immaturae libertatis arbitrio. quot Iuve ut is existant naufragia. quoties spes 3c vota miserorum parentum eludantur, vix aestimari potest.
Secunda ratio est , quod juris udentiae studium facillimum si iis . qui aliquam jam habent peritiam vitae
communis i quae adolescentibus nondum contigit. Non est jurisprudentiae. ut aliarum artium studium, qu e solo acumine & memoria comprehcnduntur: quaS olim etiam pueris saepe insinuatas fuisse. ut docere possint, Sene- ea scribiti diversamque ella conditionem studii Sapientiae. Itaque Aristote. fities, moralis Philosophiae idoneos au s.' ditores adolcscentulos esse, negat ''
Quod justius de studio Iuris S civilis
prudentiae quis affrmaverit. Adeo ni nsimplex quiddam continet. ad quod solo ingenii acumine opus sit, sed per
omnes rerum divinarum humanarumque non species tantum, sed snus vagatur, ut opus sit ingenio, quod usus jam aliquis communis vitae explicuerit.
Tertia sententiae mea ratio est.quod nemo Astraeam digne colet. nisi mul. rarum jam artium praesidiis atque om
16쪽
Et Remediis Lib. I. Cap. VIII.
usus ad Reip bi. opportunitates modu-namentis instructus : ut deinceps trademus. Ea verti res tempus exigit. &sestinationem ad studium Iuris impedit. Neque huic sententiae vehementer refragantur quae opposuimus. si recte L. i. expendantur. Denique & Impp. vacan C. tionem a civilibus muneribus. ex causa
studii jurisprudentiae , in quintum ι
vigesimum aetatis annum extendunt. se is Et sane ante eam aetatem lx maturum est . in foro industriam ostentare: excipio semper eximium aliquem praematurae solertiae vigorem; veluti in JC. Nerva: nam ut inde constitui regula non debet; ita neque rigidam es Iceam volumus, ut includat eos. quibus
Ingenitim cito e svis velocius iannas Sur ιι, CV it fert male damna mora.
' Aristoteles adolescentiam sui auditoris non tam annis, quam animis aestimandam putat.
Non minus noxium esse , quod Poenim fere ad Iuris sudium testinet,
non apta ingenio, non graeculta re.
tibus necessariis: quaeque is, ut,
REctissime Fabius judicavit: Pro
orietates ingeniorum disicere, prorsus necessarium est. In his certum quoque studiorum facere delectum, nemo dissuaserat. Namque erit alius historiae magis idoneus , alius compositus ad carmen , alius utius studio rise ut nonuulti rus fortasse mitteu. H. Igitur ut ingenii impetum . sc dc prosectus modum distinguere& expendere oportet in iis qui sacris Iurisprudentiae initiari ambiunt. Omnis namque sic antiquitas judicavit: quemadmodum lana succis quibusdam praeparanda est. antequam ultimum illum splendentis purperae liquorem combibat : ita ingenia vanis tingenda artibus, ut fideliter ipsa sapientia imbuan- . tur. Sapientiae vero nomen non in . lenter Iurisprudentiae tribuo : quippe quae disciplina architectonica jure censetur; regina artium aliarum, quarum
ratur. ira ad instrudium ornaturi que sibi suum adiungit: rectrix tiacis ci belli. ipsique imperans armis: arbitra Principulia dc subditorum. ipsiusque regiminis regula, dii terminastix publici reprivati . lacti re profani: norma liciti ocilliciti. lydiusque lapis expiorandae aequitatis : Philosophia vcra. honeste vi vendi dux; Politica, salubriter regendi: Dialectica, duudicandi ambi ua oratoria facultas, docendi vererino' vendique recte . sed di delectandi dς- corc Iudicem. Ha ac si vatem voluntatis divinae. interpretem natura. artificem ordinis modique R decoris; de inde tutelam publicae trauquillitatis. Societatis civilis coagulum, deniq te asylum Iustitiae appellavcris . nihil supra majestatem ejus dixeris. Audarici igitur inter causas corruptae jurisdictionis numero, quod illotis manibus plerique ad haec Iacra festinant: non moralis civilisque philosophiae utilitate instructi. non dialectices subtilitate
exerciti, non li: storiarum 'antiquitatis in omnes vitae δc scientiarum partes opportunitate exculti, non naturae cognitionis sublimitate excitati, non denique litterarum δc eloquentiae humanitate lae x igati. Et quid necesse est. seorsim de singulis dicere, quam necessariis lutis consultum praesidiis in-l ruunt ac perficiunt i Feci id nuper libris de principiis Iuris rudentiae. Non cle sunt tamen qui dissentiunt: &Jutisprudentiam sua vi nixam, non inis digere opibus alienis. Nam quibus ti . . talis dos rinae alumentis ornati sucre, Accursus S AZo, Bariolus cum Baldo ' reliqua illa procerum nostrorum manus, per candem sectam, ad Iurisprudentiae fastigium progres Ibrum y Annon& ipse Seneca, Zenonem secutus
Auctorem , qui initio suae Reipublicae inutilem pronuntiavit liberalem doctrinam. Sapientiam illius non modo non indigere, suis opibus pollentem. sed peream impediti. tradit 8 Magna, Ir , inquit satios res est, Sapientia: εου. vacuo illi Ioco Fus es. 8c deinde: Non
17쪽
14 De Causis corrupi. Judiciorum
dabit se in has angultias Virtus: laxum pellemus ansas Jurisprudentiae. Eic-
spatium res magna desiderat. Expellantur omnia: totum pedius illi vacet. His breviter respondendum cst. Quod ad Bartolum. 3c edus commatis Iuw- consultos attinet: nemo hodie est . qui illos con immatos fuisse existimet: adeoque quod in illis desiderant. Omnes impiliant rudiori genio infelicis seculi. quo sos ille liberalis doctrinae exaruerat pene universus. .Sed ab his ad priscos illos civilis prudentiae proceres provoco: quos varia & multiplici eruditione usos. non magis ad ornandam . quam instruendam jurisprudentiam. alibi ostendo. Quid etiam λ Primos Legum conditores eas nou in foro , aut consustorum atrio , sed in P thagorae sacrario concepisse atque commentatos esse, Seneca scribit: So. Iones, inquam. Zaleucos, Lycurgos.
Et quid nisi e Philosophia originem
juris legumque arcesst y Tantum abest quod Sophus ille nobis adversetur. Nam damnat supervacuam & opero-
sana curiositatem, tanquam remoram
Sapientiae: quippe per quam multi per-sunctorio, non principali studio Philosophiam celebrant: non negat Vero, imo asstinat illi praeparandos animos cultura artium liberalium. Nos vero ipsam Philosopli iam instrunaento ju risprudentiae vindicamus: quam nulli magis perfunctorie colunt, quam destituti cultu uberiorum litterarum: quae si recte aestimamus, ct conciliant maxime studium discendi illecebra amaenitatis suae. δc varietate opportunitatis cognitionem juris faciliorem clarioremque di solidiorem reddunt. 3c denique usum ejus moderantur ad virtutem sanctitate monitorum suorum. Quis tam rudis ut haec impedimenta censeat lcum Seneca dicana: Quo plus recipitansmus.hocse magis laxat. Imitandum igi eur Xenocratis institutum. qui neminem admittebat ad scholam suam Philo pluae . nisi quis ansas ejus ligberet: eo enim modo designabat artes mathematicas. Nos vero ipsas Philosophiae dc uberiorum literarum disciplinas ap-nim quo modo ansae vas necessiariae sunt, quamvis humorem non continent: ita illae quas diximus. disciplinae licet non conterani jurisprudentiam. ad ipsam tamen conserunt. Ignotus ille A uctor nobilis scripti de causis corruptae eloquentiae, inter eas vel praecipua in censet . quod sui seculi causidici non
animarent cloquentiam spiritu uberioris doctrinae. ncque educarent cana succo Philosophiae . nec instruerent praesidiis notitiae rerum variarum: id quod ego justius ad juris disciplinam tran-liulcrim. ita quidem similem facultatioratoris. ut antecellat. ArS enim oratoria judiciis ministrat. at jurisprudentia judicia administrat: illa judicem movet. haec regit: illa suadet. haec persuadet, illa probabilitatem sequitur.
haec veritatem: tanto igitur magis per
scienda cultu Philosophiae est. Denique si in scholis jurisprudentia ex dignitate tractaretur, id eli eo cultu ἐκ splendore quem insinuavimus: incitaretur atque alliceretur nobilior & bono publico nata indoles: ultro vero a tam magnifica doctrina refugeret illiberalis juventus. quae modo illam solo avaritiae voto adulatur. quae nullo ingenuarum culdu artium mitigata; nulla sapientiae severitate ad genero lum illud honellum formata: denique gente &mente aeqtie vilis nihil cognatum gubernatoriis artibus habet.
Corruptam fere esse rationem institutionis ad artes Puris p dioisis uectifarias. Idque ὼ triplici vitio: de
quo tol udo accurate dissertaIum. I I le quem paullo ante designavi .cor-l ruptae eloquentiae censor, caulaS ejus repetivit ab ipsis verissime incunabulis; a vitiis. inquam, educationi Sequo exemplo ipse non indecore scholas saltem aliatum artium lustrabo; quid in detrimentum Civilis prudentiae delinquant, insinuaturus. Ante omnia doctrinae finem statua
18쪽
Ft Remediis Lib. I. Cap. X. I i
mus, necesse est: secundum quem, vel ratum cssigiatumque. At secunda Scad adtionem dirigitur, vel cognitione sequior illa gens, doctrinam circum- terminatur. Illi Prudentia Ν Virtus; seri tanquam rude & insorine aurum: huic Scientia dc Veritas potis limum cu- aliis demum utile , qui sumere ab iis .raeeste videntur: quanquam miscentur. dc expolire norunt, quo ipsi conspicui c mutuis operis juvant. Altera pars insignesque sint. Haec vero sive utilis hone: ta utilitate ; altera voluptate in- doctrinae nobilitas, sive ineptae obscu- genua excelluntur ullus enim jucundior ritas. ab institutionis ratione pendet; animo pastus , quam indagatio vori- vel sincera, vel perversa: de qua proin-tatis, contemplatioque rerum naturae. de utiliter disseram. Vitia institutio- Philosophia utriusque particeps est. a. nis potissimum tria sunt, quae dc dis-deoque utramque speciem alternae o. cendi indultriam , dc doctrinae usum perae societate miscet: namque 3c extirpando vitia animos quas ad sementem veritatis praeparat; dc vicissim admiratione rerum naturae suspensos. ab ducit a sordidis. Virtutibus illustrata. nimoS. ut recipere possint lucem rerum divinarum , qua terrenaesaeci adsuctamenS obruitur 3c rerum naturae insinuatione mentes in consortium Dei mittit.ut facilius ab obseq uio corporis recedant. Quoniam vero boni indoles propagatione sui laetissima est . competit
Philosophiae non tantum oeconomica,
sed di ei vilis prudentia: quae regiminis sui solertia dc moderatione. honest . tem, decu S, atque utilitatem diffundat per Respublicas universas. Cui parti
praecipue adminiculantur eloquentia dc historia : haec . quae genium indolemque populorum maniscitet: illa, quae moribus Ec animis sermonem aptans eos vicissita sibi conciliat honestis rebus. Discendi vero haec omnia docendique ratio . est Dialediica di haec quippe magis Scholis, eloquentia populo convenit. Atque ea utiliora studia sunt, illis finibus dited a& pariter
juncta: quibus cum ad omnes vitae Opportunitates . tum ad jurisprudentiam juventus disponatur: si modo non desectatur insciti 1 aut perversitate docentium a scopo quem designavi. Unde duplex existit cruditorum genus. - . N Unum politicum politumque . se-I .. culi sui moribus diu sui aptum: Alterum
vero unibratile, expcrs elegantiae so-
leniaeque civilis. Illud sincere utiliterque sibi cruditionem paravit, dc aptavit usui vitae , tanquam aurum depu- fructumque infestant:Barbarici ruditas. dc huic contrarium vitium nimia Philosophiae curiositas, dc denique Sophistices dissicillimae ineptiae. De singulis
Barbariem amolitur eloquentia litterarum, N antiquitatis noriti quas
omnium scientiarum non coloreS tantum . sed spiritus dixerim. Sine illis quippe non solum dispoliato ornatu indecorae apparent, sed ineptae inhvbilesque ad usum cxistunt mon gratiam. non dignitatem suam tueri idoneae. Si vero ad discendi docendique rationem respicias: barbaries essecit, quod a sontibus δc primis au toribus tot seculorum consensu approbatis, recessit studium ad lacunas . non dicam rivos. Sic loco Aristotelis hodie aculeati com mentarii regnant, ex quorum sensu ille loquitur: cum tamen illum ipsum legi oporteat, sussiciatque ingenue intelligi, semotis tot interpretationum misniis: ut recte Lipsius monet. Sequenda omnino vetus disciplinae ratio atque serma: cui praeter fruetum, par dignitas δc venustas. Neque ea tantum p titiora ingenia reddit. sed amoenitate sua capit tenetquc animos ' industriam doctrinae conciliat. lubentius faciliusque se hautiendae. Hanc rati. nem sequi Lucretius profitetur :
Nam veluti pueris ab 'nihia tetra medentes Cum dare conamών , prius oras pocuIa circum
Contingunt mestis diae, Ilavoque liquore,
Absyni H laticem , dee*ι θ e non ev/εικν et Sed potius rati facto recreata viatis a. Sic ego nunc, quomam hac ratas pleramque
19쪽
i 6 De Causis corrupi. Judiciorum
, cultiori consortio ineptos evadere. Superest tertium . sed ex primo scaturiens vitium . quod pestilentiori etiam sidere, non florem tantum; sed
Tristior ese, quibus non est travita, retroque Vulgus inemet ab hac o volui tiba suaviloquenti Carmine Pierio rationem exponere nostram.
Hodie vero eo tempore Fabii verbis dicam quo praecipue aunda ingenia
atque indulgentia quadam enuerienda sunt, asperiorum tractatu rerum atteruntur, atque a seriis potib studiis avertuntur. Nec ex alia magis causa illa juventutis cirea jurisprudentiam desidia: asperitas enim illa sophistica vel attrivit jam ingenia, vel concepto semel fastidio avertit: dum quae nondum intelligςte 8c discernere possunt, patia iis imaginantur a quibus refugerunt. Unde recte Lipsius censet, & il. Ium ipsum Lucretium . potissimum in sexto de naIura rerum, explicandum esse Cendidatis studii ejus: pariterque naturales quasiones Senecae, illas.
incertum, rerum varietate an eloquii ubertate amaeniores, subtilitate materiae reconditiores. antractatu clariores: adeo cum naturae genio certavit ingenium nobilissimi Scriptoris. Qui genus humanum ingento superavit, er
Pra Dinxit stestas, exortus uti athereus sol.
Sed impolitae δέ incuriosae barbarici contrarium est vitium . illud operosum nimis ' superfluum Philologiae studium : quod in scriptoribus ea quae ad rem & prudentiam pertinent obiter libat . adeo tota intentione incumbit ad captandum ritus antiquitatis, S verba antiquaria. faciendumque locum emen.
dationi textus: quod Seneca describit epistola octava & centesima: atque alibi damnat. Praeparate hoe studium debet, non occupare: praeparare, inquam, ad intelligendum sensa veterum seriptorum. Sed & quidam ritus antiquitatis viles: alii vero nobiles utilesique, veluti qui ad disciplinam militarem & judiciorum. Senatus Magistra, tusque pertinent. Alioqui si modus absit, contingit homines plus cum ruderibus antiquitatis. quam suo seculo locutos, ut lepide Euphormio ait, non tantum Reipub. administrationi, sed fructum pene omnem scientiarum aD sigit i Sophistica illa hydra, an Siren . Quidam enim in cavillationibus istis Ant. consuescunt, tanquam a Sirenibus ea. Αοῦ .pti l ingenia vilia&tenebricosa . nunquam supra scholasticas argutias spirantia ; adeo blanditur prurigo illa sol vendi assidue nodos quos ultro implicaverunt. At vero adolescentes latioris indoli . absterrentur re fugantur scrupis illis & tribulis , quibus male seriati Philosophiae aditum stra, cae. intercepto ad ipsius adyta Sapientiae itinere: aut si iis sese dedunt: illecebra
vanae utilitatis decepti . ctiam rectissima ingenia detorquent Primum enim Sophismata illa eloquentiae contraria sunt, quae, ut ait Fabius. Locuples S copia vult esse: quorum nihil consequetur , si conclusionibus certis S crebris S in unam prope formam eadentibus concisa , S contemptum ex humilitate , S odium ex quadam rservitute , ex copio satietatem , Sex amplitudine stidium tulerit. Fri. 'gidae illae argutiae , R jejunae conclusiunculae omnem orationis non spicia.dorem tantum Obruunt, sed & nervos incidunt : idque Seneca censet, Quaedam , inquiens . in cacia subtilitas facit, nihil es acutius arasta. Paritet
Ariston illa aranearum telis Comparabat di quia imbecilla sunt S inutilia. Sod nec ad docendi perspicuitatem aptius multiloquium istud. Nam S --ctoritati plurimum Eetrahunt censente Fabio minuta illa; nec jam mem
bra , sed frusta. Et hujus gloriae cupidi , quo subtilius S copiosius divi
sisse videantur , S supervacua asib-munt, is quae natura gularia sunt,
secant , nec tam plura faciunt quam minora , deinde cum fecerunt miue particulas , in eandem incidunt obscuritatem.contra quam Mitio est inventa. Idem enim vitium habet eo '.
dem Seneca arbitro nimia Divisis, ' quod
20쪽
Ft Remediis Lib. I. Cap. X. IT
quod nulla scimile confuso s. quod in conveniunt casae, ferant. Haud at, ut imas partes concisum est. Pa. ter quam cantus vocis piari mis-ritet iterum Ariston apta similitudine vat seria uniorum concordia r s . 48. Dialectica et Veratrum crassiusiae tam- arcor mauus, nisi inspectis
sumptum , 'rgat, in 'lunem vero dimensisque singulis quibus quaeque levigatumsufocat. Sea&ipsis animis vox sidibus juvenda sit, dubitet;
infesta Sophisticii Namque debitilarissorius fuerit e e coviemum eo quod sis comminui generosum indolem ius inplex canenA natura tulerit. Ait istas angustas conuectam, Seneca exi- eleganter de Topica Fab. unimat. Deinde omnem Philosophiae His igitur tribus vitiis , tanquam majestatem detrahunt ludicra illa & scopulis cultatis, facilis atque ino sic n- . 4y inania: quae iterum Seneca nec igno- sus industriae cursus erit ad verae Pru.ranti nocent, nec mentem juvant. dentiae Sapientiaeque portuna : eritque Addit enim pulcitram similitudinem, doctrinae ratio & facilior, tanquam vi 1 qua & Archesilaus usus suit: Sic ista complanata; c& plenior, cum a super- se ne noxa decipiunt, quomodo praesi- vacuis soluta cura transscretur ad ne-giatorum acetabula Scalculi, in qui- cessaria; & denique utilior, directabus ipsa DPacia delectat. Sed magna auippe ad suum finem , ct accommo interim molestaque temporis & scien- data Reipublicae. tiae salutarisjactura Iuventus addiscen. Primo enim ea ratione facile erit po- dis istis occupaturi progressu in studiis tiri ea laude , quam Tacitus Iulio A- ' impedito. Hoc enim sensu Aristo. Lo. gricolae tribuit; quin gravi Phi-gicam comparabat luto viarum, quod sis iae studio animum restrinxit; inutile eum sit, transeuntes impedit. tenuitque, quod dii cillimum est, ex aut proiternit. Laudamus Dialecticam,isapientia modum. Et quis ille modusysed tanquam instrumentum artium a. Ne umbris Sotio adsucta ingenia, adliarum: praeparare debet, non occupa. a stum lucemque rerum caligent: imbre. Aliquae ejus partes sunt in oratione, ne remotis a captu Vulgi rebus occu-F b. ι. & usu scientiatum non unive . Alio- pata, homines , negotia quibus inve
'qui enim obsutat melioritas asses, santur ignorent. Oraculum enim cst: ad tenuitatem suam vires ipsa tisi. 2ui stactuos ς non qui multa scit , Plii, iis late consumet. Itaque repertias quos Iapit. Et pulchre Aristippus : quo dant in disputando mire nidos , raran modo non utique qui plurimum. sed 'a . 'ab ilia Mari cavillatione discessierint, qui quantum satis est , comedit. op- non magis su cercist alis graviore timE valet: ita doctissimus . non quiaeta, quam parva quaedam auimaelabi plurima didicit, sed qui utilissima quae in anguinis Gobilia , is campo Linquenda igitur eruditio superva
r, , M. Itaque vim inveniendi, &judicandi tineas, nihil tacitam constaretiam mcxcitare Dialectica debet. non etiam vat; si proferas non doctior vide- praecepta sua cruda atque indigesta ipso beris ,sed molestior. Adeoque caver- h. gs. orationis habitu praeferre t ut quae di. bosos, molestos, istempe vos sibi la- nrur nasciSi ia r evire natura, centes facis, S ideo non discentes ne-- nou manu facta S arie fuscepta magi cessaria, quia didicerunt supervacua
strtim fateri ubique videantur. Dia- quae nota verisiima est. iccum non tam operosis praeceptis Sic hodie multi Philosophiae sibi no quain exercitatione illustri est cxcolen- men inscribunt, a professione sua re-da: adeoque illorum observatio impe- moventes Politicen Ethiccnque: quae
dimento futura nisi S animi a . partes vel solae apientiae nomcn decu dam in vita natura, Sstadio exer- que sbi vindicant. Deserunt illi eos itala velocitas ruta nos ad ea quae Aristotclis libros . propter quos vel C ' piaxime