C. Julii Cæsaris Commentarii de bello gallico et civili, eiusque fragmenta, & alia quæcunque extant. Accedit ad commentarios de bello gallico A. Hirtii continuatio, itemque ejusdem Bellum Alexandrinum, Africanum, & Hispaniense. Omnia ex veteri Semina

4쪽

BELLO GALLICO ET CIV

Eiusque fragmenta, ω alio

quaecunque extant.

ACCEDIT AD COMMENTA DE BELLO GALLI co

A. HIRTII CONTINUATIO, Itemque ejusdem isse BELLUM ALEx ANDRI Ni ζ

Omnia ex veteri Seminarii Pataυinara , editione, eui nuno primum Uadiecta sunt

. . . .

ADNOTATIONES.

Ex Typographia Seminarii. Apud Ioannem Mansrh. veriorum permissu , θ' PrisAegio.

5쪽

C. Iulii Caesaris , de bello a se in Gallia geso, libri septem Belli a Caesare in Gallia gesti con

tinuatio seu, Commentariorum

de Bello Gallico liber octavus, scriptore Hirtio . C. Iulii Caesaris de bello a se contra Pompejum , ct ipsius lega-

Alexandrino, Africano,

ct Hspaniensi, libri singulares,

quos Hirtio quidam, alii Oppio tribuunt ; borte duos Hirtius, unum Oppius Icriberit, aut con-

rra. δ

wibrorum Casaris , non ex Latinitatis.

6쪽

DE GALLIAE DIVISIONEA L D I M A N U T I I

P. F. A. N.

COMMENTARIUS,

AD FRANCISCUM

Morandum Sirenam .i e legendo incurrimus in haee GaIliae cognomina, Togatae , Comatae, Brachatae nec tamen omnes, quaesit earum differentia, novere. quia

ostendere, brevi definitione proeosita , Veterum testimonio conabimur . Definitur Gallia vel a regione , vel ab hominum cultu . A regione sic ; Gallia vel Transalpina est, quae Ulterior etiam dicitur, vel Cisalpina, quae Citerior . Utraque dividitur in duas, Transalpina in Narbonensem , & Comatam ; Cisalpina in Transpadanam, S Cispadanam . Rursus a cultu definitur hoc modo : Gallia vel Comata est , vel Brachata , vel Togata . Comata est omnis Transalpina , praeter Narbonensem ; Brachata, quae postea Narbonensis dicta ; Togata , Cisalpina omnis . De Comata probat Plinius lib. Iv. cap. XVII. Gallia, inquit , omnis Comata uno nomine appellata, in tria populorum genera dividitur; amnibus mi ime distincta , a Scalde ad Sequanam Belgica, ab eo ad Garumnam Celtica , eademque Lugdunensis , inde ad Pyrenaei montis excursum , Aquitania, Aremorica ante dicta. Apparet Narbonensem omitti , de qua separarim lib. III. cap. IV. iam locutus erat. Opinor autem, antiquitus Galliam omnem Transalpinam Comatam fuisse; postea vero Na bonensem, in qua fuere Allobroges , provinciam a Romanis factam, Romanorum hominum Con- A a sue-

7쪽

suetudine aIeκ comas desiisse . Intonsas enim gentes vocat Plinius , Alpinas quoque gentes, quarum nonnullas Narbonensis opinor Galliae partem fuisse. lib. XI. cap. XXXura, Nomina, . Inquit, ex eo capillatis Alpium incolis , Galaliae Comatae . Et , quanquam reliqua quoque Gallia a C. Caesare in provinciae formam est redacta: quia tamen Narbonensis prius provincia facta fuerat, ideo Provinciae nomine, quod hodie quoque retinet , semper appellata. veliqua

vero Gallia vetus Comatae cognomen retinuit.

propterea nec Agrippa , cum Galliam longe la teque metiretur, Narbonensis rationem habuit, quasi provinciae separatae . scripsit enim haec Plianius eodem loco : Agrippa universarum Gallia rum inter Rhenum, & Pyrenaeum, atque Oceaianum, ac montes Gebennam , & Iuram, quibus Narbonensem Galliam excludit , longitudinem

ccccxxxω . passuum latitudinem ccc Trr. computavit, & Catullus Comatam appellavit GauIiam a Caesare perdomitam.

Quis hoe potest videre, quis potest pati '

Mamurram habere, quod comata GaIlia Habebat omnis, ultima s Britanniat

Quis porro dubitet, quin Transalpina Gallia, non Cisalpina , significetur in iis Antonii verabis , quae recitat Cicero: Philippica Ox, Galliam Togatam remitto : Comatam postulo i Fuit enim hoe Antonii consilium , ut CifaIpinam Galliam D. Bruto jam eam obtinenti relinqueret; Transalpinam autem , a L. Planco tunc administratam, quae longe erat firmior, sibi assumeret; quo posset de indo , superatis alpibus , in Bruti Provinciam, quae Togata Gallia a Romano vestitu vocabatur, impetum facere ς Brutoque eiecto urbem ipsam , exemplo Caesaris, o Cupare, quod Ciceronem non fugit. subjecit Gnim in eo loco: otiosus videlicet esse mavult . Et Philippiea v. Est, inquit, opinio, decreturum aliquem Antonio illam ultimam Galliam, quam Plancus obtinet . Comata igItur omnis

transalpina, praeter Narboncnsem gata vero

8쪽

cisalpina, quam ab Italia amnes duo , Rubico

a supero mari , Arnus ab infero dirimebant. Quod autem ait Plinius, ab Ancone Gallica - .ra incipit , Togatae Galilae cognomine i in eo terminos iurisdictionis non spectavit ', nam ita Anconem Italiae adiudicasset: sed Gallorum veterum incolarum rationem habuit. quis autem Anconem cis Rubiconem esse nesciit Mela quoque Togatam nomiciat Galliam ς & ait : Ca ni , ct Veneti colunt Togatam Galliam. Placet autem Dionis verba recitare ex libro Nivr. quae Galliarum distinctionem ostendat , adiun- nominis caussa S Togatae , & Comatae z

Braehata restat . haec transalpinae pars fuit , quae postea Narbonensis nominata . Plinius libis XII. cap. 4. Narbonensis provincia appellatur pars Galliarum, quae interno mari alluitur', Brachata ante dicta , amne Varo ab Italia discreta, alpiumque saluberrimis Romano imperio iugis : a reliqua vero Gallia latere septemtrionali, montibus Gebenna, & Iura . Et Mela lib. II. cap. Io. Pars GaIliae nostro mari apposita, fuit aliquando Brachata, nunc Narbonenus. Cicero etiam in oratione ad Pisonem , Brachatae illum cognationis dedecus appellat , quod avus

eius maternus trans alpes natus erat . Et in oratione pro Fonteio, Sagatos, Brachatosque vocat Gallos , qui Fonteium accusabant : cum Narbonensi Galliae , quod ipsa declarat oratio, Fonteius praefuisset. Quo patet, licet ea Galliae pars nomen mutaverit, Narbonensis dicta, quae Brachata fuerat , ipsas tamen brachas non esse depositas . Brachae autem quasi tunica fuit

9쪽

mnis Galliae transalpinae, tui sagum imponebatur; Comata tamen potius , quam a brachis, dicta, quae capillatior fuit. Quod si quis roget, cur brachas tunicam fuisse Gallicam putem, recitabo illud Suetonii, quod in C. Caesaris vita seriptum est. Iidem in curia Galli brachas deposuerunt, latum clavum sumpserunt. Latus eis nim elavus tunica senatorum Romae fuit, quem

Galli, brachis depositis, sumpserunt.

10쪽

C. IULII CAESARIS

COMMENTARIORUM

DE BELLO' GALLICO

Galliae disi fio, Gallorum mores, s termini. , L LI A est omnis divisa in partes et.

tres, quarum unam incolunt Belgae,

aliam Aquitani, tertiam, qui ipsi rum lingua Celtae, nostra Galli appellantur . Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. b Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis e Matrona, &Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae: propterea quod a cultu, atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant . atque ea, quae ad ef- foeminandos animos pertinent, important. Pr ximi sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt,

CΟΜΜΕNTARIORUΜ J Summo viro Ger. Io. Vomo de Philologia pag. 'x. videtur Caesar abusus commentari rum nomine , qui proprie sint similes picturae inchoatae. &materiam tantummodo historiae deliment. Caesar autem. ut Hirtius prooemio lib. vxx. censet . non praebuit facultatem scriptoribus. sed praeripuit . Aaeo limati ερ elegantes sunt illius Commentarii. Adde Ciceri de Clar. Orat. c. 7s. a Gallia divisa in partes tres a Gallia tum barbara . distincta a provincia Romana, quae Augusti nova & quadripartita dia visione pars prima est, Narbonensis appellata. h Gallas M Amitanis a Gallos notia universos . sed proprie dictos. sive Celeas. Quos Augustus Lugdunensi parte conclusit. Vide mox sect. s. ti 6. huius capitis. e matrona oe sequana a fiumina Galliae . Sidonius Panegyris Maioriani vers. 2 8. Rhenus. Arar , Rhodamus. Mosa. Μatrona, Sequana. Les