장음표시 사용
21쪽
nere . a Consuesse enim deos immortales , quo gravius homines ex commutatione rerum doleant, uos pro scelere eorum ulcisci velint, his secuniaiores interdum res, ct diuturniorem impunitatem concedere . Cum ea ita sint, tamen si obsides ab iis sibi dentur, uti ea, quae polliceantur, facturos intelligat , & si Κduis de iniuriis, quas ipsis , sociisque eorum intulerint , item si Allobrogibus satisfaciant , sese cum iis pacem esse facturum. Divico respondit : ita Helvetiosa maioribus suis institutos esse, uti obsides accipere , non dare consueverint : eius rei pop. Rom. esse testem. Hoc responso dato, discessit.
Utrinque castra m entur : praelium eum Ηe etiis
is. Dostero die castra ex eo loco movent i idem A Caesar facit; equitatumque omnem ad numerum 1 v. millium, quem ex omni provincia, &ssiduis , atque eorum sociis coactum habebat, Pra:mittit, qui videant, quas in partes hostes iter faciant: qui cupidius novissimum agmen insecuti, b alieno loco eum equitatu Helvetiorum lyraelium committunt; S pauci de nostris eadunt:
quo praelio sublati Helvetii , quod D equitibus
tantam multitudinem equitum propulerant, audacius subsistere, nonnumquam ex novissimo ag - .mine praelio nostros lacessere coeperunt . Caesar suos a praelio continebat , ac satis habebat in praesentia hostem e rapinis , populationibusque prohibere. Ita dies circiter xv. iter fecerunt, u- i inter novissimum hostium agmen, ct nostrum primum non amplius quinis, aut senis millibus i passuum interesset. CA
a consuessie deos immortales 3 Idem est Mod valerius Μ . 1. c. a. dixit, lento gradia as sindictam Di divinam iram praeerire.
h alieno loco a iniquo. non opportuno. c rapinis pomlationi ueti De J Sic veteres libri. Maliger & se- ιquaces patalati ibus tute seiunt.
22쪽
LIBERI. II CAPUT XI. Caesar Frumentum sibi promissum ab AEduis poscit,
hi dare disserunt . Caesar Eduorum principes incusat: Liscus C.esari aperit, quod diu tacuerat : Caesar dimissio consilio Liscum retinet;
ΙNterim quotidie Caesar ssiduos frumentum, quod 1ε. essent publice polliciti, flagitare : nam propter frigora , quod Gallia sub septemtrionibus ,
ut ante dictum est , posita est , non modo frumenta in agris matura non erant , sed ne pabuli quidem satis magna copia suppetebat : eo autem frumento , quod flumine Arare navibus subvexerat , propterea minus uti poterat, quod iter ab Arare Helvetii averterant, a quibus discedere nolebat. Diem ex die ducere jEdui, co
ferri , comportari, adesse dicere . a Ubi se diutius duci intellexit Caesar, & diem instare, quin
die frumentum militibus metiri oporteret; Convocatis eorum principibus , quorum magnam copiam in castris habebat, in his Divitiaco,& Li- leo , qui b summo magistratu praeerant i quem Vergobretum appellant ita ui , qui creatur a nuus , & vitae , necisque in suos habet potestatem in graviter eos accusat, quod, cum neque emi, neque ex agris sumi posset, tam necessario tempore, tam propinquis hostibus , ab iis no a sublevetur, praesertim cum magna e X parte, eo rum precibus adductus, hellum susceperit: multo etiam gravius, quod sit destitutus, queritur. Tum demum Liscus oratione Caesaris adductus, quod antea tacuerat, proponit : esse nonnullos , quorum auctoritas apud plebem plurimum Valeat, qui privatim hius possint , quam ipsi magistratus : hos seditiosa , atque improba oratio
a Ubi se diutius duri 3 procrastinari, vanis promissis trahi &differri. v fMmmo magis tu praeerant a Dandi eam . sine accessione V calis tertiae . quod solemne Caesari fuisse . ex Analogicis Maliis eius libris Gellius xv. 16. demonstravit.
23쪽
e multitudinem deterrere, ne frumentum ton ferant: quod praestare dicant, si iam principatum Galliae obtinere non possent , Gallorum , quam Romanorum , imperia perferre : neque dubitare debeant, quin, si Helvetios superaverint Romani , una cum reliqua Gallia T luis libertatem snt erepturi. ab iisdem nostra consilia, quaeque in castris gerantur, hostibus enuntiari: hos a se coerceri non posse : quin etiam , quod necessariam rem coactus Caesari enuntiarit, intelligere sese, quanto id cum periculo fecerit, & ob eam causam, quamdiu potuerit, tacuisse. 13. Caesar hac oratione Lisci Dumnorigem, Divitiaci fratrem , designari sentiebat : sed , quod pluribus praesentibus eas res iactari nolebat, celeriter concilium dimittit: Liscum retinet ', quaerit ex solo ea , quae in conventu dixerat et dicit liberius , atque audacius : eadem secreto ab aliis quaerit : reperit esse vera : ipsum esse Dumnorigem, summa audacia, magna apud plebem propter liberalitatem gratia, cupidum novarum rerum , complures annos portoria , reliquaque omnia Κduorum vectigalia parvo pretio redempta habere: propterea quod , illo licente, contra liceri audeat nemo . His rebus S suam rem familiarem auxi sis di facultates ad largiendum magnas comparasse, magnum numerum equitatus suo sumptu semper alere, & circum se habere: neque solii in domi, sed etiam aξud finitimas civitates largiter posse: atque huius potentiae causa matrem in Biturigibus, homini illic nobilissimo , ac potentissimo , collocasse ; ipsum ex Helvetiis uxorem habere : sororem ex matre, & propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse: favere, & cupere Helvetiis propter eam assinitatem : odisse etiam suo nomine Caesarem,& Romanos, quod eorum adventu potentia ejus deminuta , ct Divitiacus frater in antiquum locum gratiae, atque honoris sit restitutus. a si quid accidat Romanis, summam in spem
a δε quid aecidat Romanis 3 si vineantur Romani. φυκι α elegans dc Srata.
24쪽
spem regni per Helvetios obtinendi venire; imperio populi Romani non modo de regno , sed etiam de ea , quam habeat , gratia desperare. Reperiebat etiam Caesar inquirendo , quod initium fugae praelii equestris adversi a Dumnorige, atque ejus equitibus factum esset: a nam equitatu, quem auxilio Caesari Edur miserant, Dumnorix praeerat ) eorumque fuga reliquum esse equitatum perterritum.
Caesar animadversionem in Dumnorigem eurat . ad'sse eius fratrem Divitiacum vocat, cuius precibus iniurias ab ipsus fratre Reip. illatas con-dmat: eustoditur Dumnorix. ibus rebus cognitis, cum ad has suspicio nes certissimae res accederent, quod per Tnes Seqnanorum Helvetios transduxisset : quod obsides inter eos dandos curasset: quod ea omnia
non modo iniussu suo , & eivitatis , sed etiam inscientibus ipsis fecisset: quod a magistratu R
duorum accusaretur, fatis esse causae arbitrabatur , quare in eum aut ipse animadverteret, aut civitatem animadvertere juberet . His omnibus rebus unum repugnabat , quod Divitiaci fratris summum in populum Romanum studium , summam in se voluntatem, egregiam fidem , iustitiam , temperantiam cognoverat . nam ne eius supplicio. Divitiaci animum offenderet , vereb tur. Itaque prius quam quidquam conaretur, Divitiacum ad se vocari jubet & quotidianis interpretibus remotis, per C. Valerium Procillum, principem Galliae provineiae , familiarem suum , cui summam rerum omnium fidem habebat, cum eo colloquitur : simul commonefacit , quae ipso praesente in concilio Gallorum de Dumnorige sunt dicta , di ostendit , quae separatim quisque de eo apud se dixerit : petit , atque hortatur L
uta nam equitatu 3 tertio casu. ut solitus taesar . Vide pauli ante ad cap. 16. sest. s. dista.
25쪽
ut sine eius offensione animi , vel ipse de eo, Causa cognita , statuat , vel civitatem statuere iubeat. Divitiacus multis cum lacrimis Caesarem complexus obsecrare coepit, ne suid gravius in fratrem statueret : scire se , illa esse vera r nec quemquam ex eo plus, quam se doloris capere, propterea quod, o cum ipse gratia plurimum d
mi , atque in reliqua Gallia , b ille minimum rater adolescentiam eosset, e per se crevisset.
us opibus, ac nervis non solum ad minuendam gratiam , sed poene ad perniciem suam uinteretur : sese tamen & amore fraterno , ct existimatione vulgi commoveri . quod si quid ei a Caesare gravius accidisset, cum ipse eum locum amicitiae apud eum teneret, neminem existimaturum non sua voluntate factum ; qua ex re futurum , uti totius Galliae animi a se averterentur . Haec cum pluribus verbis flens a Caesare ζ teret, Caesar elas dexteram prehendit: conso-tus, rogat finem orandi faciat : tanti eius apud se gratiam esse ostendit , ut & reipub. inauriam, & suum dolorem ejus voluntati, ac precibus condonet. Dumnorigem ad se vocat; fratrem adhibet; quae in eo reprehendat, ostendit; quae ipse intelligat, quae civitas queratur , proponit ; monet, ut in reliquum tempus omnes
suspiciones vitet ; praeterita se Divitiaco fratri condonare dicit. Dumnorigi custodes ponit, ut, quae agat, quibuscum loquatur, scire possit.
26쪽
T. Labienus legatus montem, sub quem hostes eo sederant , iussus ascendere ; quo inde Caesar conis tendit . Fodem die ab exploratoribus certior factus, 21. hostes sub montem consedisse , millia passuum ab ipsius castris um; qualis esset natura montis, & qualis in circuitu adscensus, qui cognoscerent, misit. Renuntiatum est, facilem esse . De tertia vigilia T. Labienum a legatum Pro praetore cum duabus legionibus , ct iisdem ducibus, qui iter cognoverant, summum iugum montis adscendere iubet: quid sui consili sit, ostendit . Ipse de quarta vigilia eodem itinere, quo hostes ierant, ad eos contendit, equitatumque omnem ante mittit . P. Considius, qui rei militaris peritissimus habebatur , ct in exercitu L. Syllae , ct postea in M. Crassi fuerat , cum exploratoribus praemittitur.
Considius perterritus Caesari nuntiat, montem ab hoclibus teneri. Caesar aciem instruit: Labienus Caesarem expectat; Interim hostes castra moυenr.
P Rima luce, cum summus mons a T. Labie- 22.no teneretur , ipse ab hostium castiis non
longius M , ct D passibus a besset ; neque , ut
a tegatum pro praerere a Sunt qui substituant, lexatum 'ropere eatque ita etiam recenti editione eum Dionysii Vomi Notis legitur. Lud. autem Carrio Antiq. Lect. m. s. auctor est. n vetustissimis & manu scriptis propraet legi . quae non in Iolens dignitas fuit . alia tamen.in libera republica, aliλnib Caesaribus . Adfert nummos Metelli Pii quos etiam Fulv. Ursinus habet in Famil. R. p. Isa. in quorum aver D est P. CRASSUS. IUNI. PRO. PR. Addit alios Vir illust. Edech. Spanhemius de Usu numism. p. sω. ubi di-1Hitruonem, uirum diximus, dignitatis hujus pro diversis rei- Publicae temporibus expositit. Hic primus legatorum legi 'num est. in quem proconsul Caesar praecipuam curarum Pintem transtulit.
27쪽
Postea ex captivis comperit, aut ipsius adventus, aut Labieni cognitus esset: Considius, equo admisso, ad eum accurrit; dicit, montem, quem a Labieno occupari voluerit , ab hostibus teneri: id se a Gallicis armis, atque indinibus eo gnovisse . Caesar suas copias in proximum coIIem subducit; aciem instruit . Labienus, ut erat ei praeceptum a Caesare , ne praelium committeret, nisi ipsius copiae prope hostium castra visae essent , ut utatque uno tempore in hostes impetus fieret , monte occupato , nostros eXpectabat, praelioque abstinebat. Multo denique cite per exploratores cognovit, & montem a sitis teneri, S. Helvetios castra movisse, & Considium timore perterritum , quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse.
Caesar hostes sequitur e postridie eatio rei fumentariae Bibracte contendit; quo cognito hostes C. farem insequuntur, qui acie insertιcta praelium cana mittit. Hostes perfracta pbalange se in υiennum montem recipiunt, qui indo Boiorum, sTtilingortim auxilio praelium redintegrant: iterum pedem referunt; tandem Caesar castris po
Eo die , quo consuerat , intervallo hostes se
quitur, di millia passuum tria ab eorum castris castra ponit. Postridie ejus diei , quod omnino biduum supererat, eum exercitui frumentum metiri oporteret : & quod a Bibracte , oppido ita duorum longe maximo, ac copiosissimo, non amplius millibus passuum xvira aberat ; rei frumentariae prospiciendum existimavit , ct iter ab Helvetiis avertit, ac Bibracte ire contendit. Ea res per fugitivos L. Κmilii , a decurionis equitum Gallorum, hostibus nuntiatur. Hel-
R decurionis eristim a In turma . quae terdenos equites habe
bat, primi singularum decuriarum deςuriones ejcti . Varro LL, lib. q. seq. 16.
28쪽
Helvetii, seu quod timore perterritos Roma nos discedere a se existimarent, eo magis , quod pridie, superioribus locis occupatis , praelium non commisissent sive eo quod re frumentaria intereludi posse confiderent: commutato consilio , a que itinere converso, nostros a novissimo agmine insequi, ac lacessere coeperunt. Postquam id 24- animadvertit , copias suas Caesar in proximum collem subducit , equitatumque , qui sustineret hostium impetum, misit. I ple interim in colle medio triplicem aciem instruxit legionum quatuor veteranorum, ita uti supra se in summo iugo duas Iegiones, quas in Gallia citeriore proxime conscripserat, & omnia auxilia collo caret, ac totum montem hominibus compleret . Interea sarcinas in unum locum conferri, & eum ab iis , qui in superiore acie confii terant , muniri jussit. Helvetii, cum omnibus suis carris secuti, impedimenta in unum locum contulerunt; ipsi confertissima acie, reiecto nostro equitatu, sphalange facta, sub primam nostram aciem sue- cesserent. Caesar primum suo, deinde omnium be conspectu e remotis equis , ut, sequato omnium periculo , spem fugae tolleret , cohortatus suos praelium commisit. Milites, e loco superiore pilis missis , facile hostium phalangem perfregerunt: ea disiecta, gladiis districtis in eos impetum fecerunt. Gallis magno ad pugnam erat impedimenta , quod, d pluribus eorum scutis uno ictu pilorum transfixis, & colligatis , cum ferrum se inflexisset, neque evellere, neque, sinistra impedito, satis commode pugnare poterant, multi ut, diu iactato brachio , praeoptarent scu-B tum
a phala e fa Lx I Orosius vr. '. harum gentium phalangem - Ita deicripsit: Ptigna maxime gratas ex Malave German rum fuit, quam coaeto in tintim agmiue, suisque supra capi
h e eonspectu a Dubitant de his viri docti . & uneinis . taminquam suspeeta, includunt . Anonymus tamen ex Iulii Celsi
Vita Caesaris verba eadem expressit. c remotis eqtiss a De hac consuetudine Caesaris Suetonius cap.
d pruristis eorum fetitis 3 in phalange seu testudine connexis ira. ut alio aliud eX Parte tegeretur ..
29쪽
tum manu emittere, & nudo corpore Eugnare .
Tandem vulnerinus defessi & pedem referre, &, quod mons suberat circiter mille passitum, eo se
recipere coeperunt. Capto monte, & succedenti
hus nostris , Boii , & Tulingi , qui hominum
millibus circiter xv. agmen hostium claudebant, ct novissimis praesidio erant , ex itinere nostrua Iatere aperto aggressi, circumvenire, & id con- spieati Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare , ct praelium redintegrare coeperunt . Romani conversa signa a bipartito intulerunt : prima, ac secunda acies, ut victis, ac submotis resisteret; tertia, ut venientes sustineret: ita, ancipiti praelio, diu atque acriter pugnatum est .a6. Diutius cum nostrorum impetum sustinere non possent; alteri se, ut coeperant, in montem re ceperunt; alteri ad impedimenta, & carros suos se contulerunt : nam hoc toto praelio , cum ab hora septima ad vesperam pu*natum sit , aversum hostem videre nemo potuit . ad multam noctem etiam ad impedimenta pugnatum est: propterea quod pro vallo carros obiecerant ς ἐχ eloco superiore in nostros venientes tela conjiciebant, oc nonnulli inter carros , rotasque b mataras , ac tragulas subiiciebant , nostrosque vulnerabant . Diu cum esset pugnatum , impedimentis, castrisque nostri potiti sunt . Ibi Orgetorigis filia , atque unus e filiis captus est. Ex eo praelio circiter millia hominum cxxx. superfuerunt: eaque tota nocte continenter ierunt: nul-
Iam partem noctis itinere intermisso , in sinea Lingonum die et v. pervenerunt: cum S propter vulnera militum , α propter sepulturam occis
. rum, a bipaniso a Quidam lagunt ni rura . Sed etiam interpres
ωr , quod infixa Milo uallat, quasi fuerit bamata.
30쪽
LIBERI. Errum, nostri triduum morati, eos sequi non potuissent
Caesaris litterae ad Lingones, ne miserios iuventrHetaetiorum legati ad Caesarem acturi de dediatione et multorum fuga ex castris, eorumque re-du tior Helυetia, s alii revirtutitur , unde vant profecti : Boii in paνtem iuris AEduorum adsciscuntur : Tabulae in eastris reperta indieam ses numerum hostium , qui domo exierant. Tar ad Lingones litteras, nuntiosque misit, ne eos frumento, neve alia re iuvarent: quis iuvissent , se eodem loco illos, quo Helvetios, habiturum. ipse, triduo intermisso, eum omni- 27. hus copiis eos sequi coepit . Helvetii, omnium rerum inopia adducti , legatos de deditione ad eum miserunt e qui cum eum in itinere convenissent, seque ad pedes proiecissent, supplicite que locuti flentes pacem petissent , atque eos in loco, quo tum essent, suum adventum expectare iussisset , paruerunt - postquam Caesar pervenit, obsides, arma, servos , qui ad eos pe fugissent , poposcit - Dum ea conquiruntur , &conseruntur nocte intermissa , circiter hominimmillia VI. eius a pagi , qui Urbigenus appellatur, sive timore perterriti, ne, armis traditis,
supplicio assicerentur , sive spe salutis inducti, quod in tanta multitudine dedititiorum , suam
fugam aut occultari, aut omnino ignorari posse existimarent , vigilia prima noctis , ex castris Helvetiorum egressi, ad Rhenum, finesque Ge manorum contenderunt . Quod ubi Caesar resci- 28. vit; quorum per fines ierant, his uti conquirerent , ct reducerent, si sibi purgati esse vellent, B a imis, pagi qui Urbigentis 3 Libri recti mu . etiam Μe aplirastes
Βερβι δεε m. in oci vero Antonii Itinerarium in mincidentali Helvetia Uisam oppidum designat. quod hodieque orbe voeatur; etiam in Caesare Urbigeum pagus legendum ἀ- Cluverio censemus.