장음표시 사용
21쪽
dos conducunt. Deinde amurca ad hydropicorum ti moris molem reprimendam peruncta in pelle villosa adhibetur. Iumentorum scabiem; cum decocto lupini, &chamaemeli illita lanat. Eadem areae terendis messibus subiguntur , vi cujus formicae rimaeque absunt. Eandem luto & calci admiscere, & inde tectoria, pavimen ta , laquearia parietesque oblinire conVenit, tum quod eadem incrustati parietes adventitia humiditate nunquam collachrymantur, & situm minime contrahunt, tum quod ab offensionibus & maculationibus blattarum, arane rum, eiusque generis aliorum insectorum, securi rel
XV. Postquam ita modum olei exprimendi, ejusque re crementa, Vidimus, jam ordo quidem postulat, ut ad con
dituram, utpote alterum OliVarum usium , procedamus. Quum tamen salivarum maxime fecerimus incntionem;
id admonitum volumus, & salivarum, & silvestrium e undem esse exprimendi modum. Nec id firmissime credi volumus, oleum nimirum omne ex OliVis tantum e
primi, utpote haud ignari moris apud falsiarios recepti, ex foliis & surculis oleum praeparandi. Quod quum
ob amaritudinem multo vilius sit, nec nostris usibus ullo modo aptum sit, consultum inde putamus, horis parc
re, & ejus rei curiosos ad PLINIVM, aliosque, qui suspensae ejus hederae satis illudunt, remittere. XVI. Olivarum alter usus in conditura consistit, qua illis olivis, quae oleo exprimendo haud pares eXistunt, consulitur. Virtus enim quae in amaritudine latet, post multa C eXpe-
22쪽
1 3 Dissertam inauguralis me a CXperimenta, valuit, ut non solum culinae sed & medioco usui adaptatae fuerint. Inde delicias lauti divitesque hauserunt, & postea ars invenit suavitatem, quam non potuit natura. Quid quaeso horridius oliva sive matura sive immatura: illa ob nimiam pinguescentiam, hac ob nimiam austeritatem l sed quid de gustibus disputandum erit 3 utpote qui in nostris oris illam & delibandam gestiamus. SatiS autem constat non omnes olivas praedis lubjisci aptas esse, quarum causae plurimae esse possunt: praecipue autem quod quaedam exuberanti nec oleositate nec amoenitate sunt, & quod ad iustam maturitatem non perveniunt, sed Vel tempus illis consuetum anticipant, nigrescuntque in arboribus ipsis, vel quod ad terram tempestatis injuria aut alio accidente prosiliunt. Quae obolei desectum & acerbitatem condiuntur, sunt praeprimis Regia, orchis, pausea arida, atque olivellae & aliae quam- plurimae. Quae in arboribus extorrentur, dicuntur olivae nigrae. Quae denique terram citius petunt, Drup, Vocantur. Quaevis harum singulari industria peculiarique
modo condiuntur, in eo tamen OmneS convenitant,quod
saIe vel muria conduntur, & inde colymbades CX CoaU-diurar, quia olivae innatant & quasi urinabundae fluitant:& inde etiam halmades, vocabulo a Graecis accepto, Vo
Condituram ipsam variis modis nobis perficiendam reliquerunt veteres , quos omnes adducere nil nisi opus superfluum esset. Pauca tantum, memoriae lectoris consul auri, monebimus de modis condiendi conservandique vulgatissimis. Olivae vel uini maturae, vel noni hoc casu con venit
23쪽
De oleo olivarum. I bvenit eas sereno caelo manu distringere, Iediasqne aso dibus purificare; deinde in singulos modios olivae salis in
tegri ternas heminas adficere, &in Vimineos qualos confundere superposito copioso sale, ita uti oliVas conte gat, sicque triginta dies pati consudascere atque omnem amurcam exstillare: quae ita praeparatae in alveuml diffusa duntur, & ne sal prirmaneat, munda spongia deterguntun Tum in nova vasa iniiciuntur, & sapa Vel defruto amphora repletur, superposito spissarimento aridi foeniculi, quod ita olivam deprimit. Priori modo factae colymbades de muria tolluntur, Dongiaque terguntur, deinde canna viridi duobus vel tribus locis scinditur, de triduo in aceto habetur, quarto die spongia extergitur, in urceum aut cacabum novum, substrato apio & imodica ruta, mitti tur. Concisis deinde pleno Vase olivis defrutum usque ad os immittitur, laurique turiones, ad hoc ut olivas deprimant, inficiuntur. Quae ita conditae aliquot post dies usui patent. Quum autem sal, quod oli Vis condiendis itispergitur, non ita totum exstillari possit, indeque appetitui gustum minus: placitum creent; inde postea pro eodem attenuando, & dispergendo mixturassibi quaesitas observarunt, quam in rem ita mel & acetum addiderunt, per certos etiam dies evaporandas reliquerunt; plures sapae partes quam aceti pro dulcioribus, &vice versa pro acrioribus essiciendis infuderunt. Modum autem & ejus multiplicem differentiam videbis apud Palladium in Mense Novembri Tu. aT. Nec minus oculis delicias excitandas utilitas eorum, quorum interest, curavit; ideo pristinam, quam vigentes habuerunt, formam adumbrare annisi sunt: quando lixivium cx calce viva libras VI. cum sussicienti aqua de etiam ex C a cin
24쪽
Io Dissertatio me cur is medea cineribus quernis libras XII. & aquae tantum, quantum sussiciat, ad dissolvendum praeparant. Vtraeque solutiones filiratae miscentur, dein in lixivio hocce olivae virudes, electae & mundatae Lib. XXV. per horas VIII. vel ad summum X. macerentur: interim spatula lignea leviter commiscentui, ne laedantur contundanturve. Quo ita facto pleraque amaritudo, & nauseositas extrahitur. Exumuntur deinde & lavantur in aqua , posthac macerantur quinis senisve diebus, mutata affusiaue saepius aqua. Postea extractae conduntur muria, in qua nimirum antea foeniculi caules dissecti ferbuerint ; quae ita praeparata fictiali huic apto asservantur, & non tantum natiVam viridit tem servant, sed etiam esui & affectu & effecitu delech biliores evadunt.
s. XVIII. Atque sic videmur satis tractasse, quae ad primum caput, de olea, fructu ejus, indeque premendo oleo,
pertinent: nunc ad alterum progredimur, quo ipsum oleum nobis erit considerandum.
Oleum itaque nostrum ex olivis expressum picefixam nobis sistit metam, non ultra, quam ejUS leX fert, procedendi. Sunt enim alia quoque, & satis multa, quae Vocantur olea, ex mineralibuS, alia ex animalibuS, alia etiam ex vegetabilibus. Atque haec inter inveniuntur, quae oleam nulla eX parte agnoseunt parentem, cujuS-
modi plurima referuntur; alia itidem, quae ab olea quidem dependent, attamen majori cura vel ex foliis vel ramis, vel olivis immaturis, vel sylvestribus exprimuntur,
25쪽
ut supra meminimus. Sed quum eorum Omnium eviginus hodie usus, in nostris saltem terris, Vigeat, enumeratio autem ampla, magis nobis hic impedimento quam commodo eveniret: illorum, non nisi in quantum vel distinctionis vel usus aliqua ratio poscit, memoreS Crimus ; atque illi potissimum inhaerebimus, quod nomine hoc eminenter gaudet. XX. Oleum itaque olivarum est liquor pinguis, ex Olivis maturis expressus. Illud autem liquorem esse, id est substantiam fluidam, promanantem ubi nihil impedit, facile mihi persuadeo, unicuique liquere, qui oculis si is certitudinem & vulgari experientia probitatem non abnegat; adeoque ejus probationi plus indulgentes Othum operamque perderemuS. Habet autem hoc cum alia is liquidis pinguibus commune, quod frigore multum alteratur. Non Valde enim intenso illo mox grumosum, lentius , turbidum apparet: eodem autem magis aucto omnino desinit fluere, totum opacum redditur,& spissam consistentiam acquirit. Quae tamen omnia , recedente fiigore, ac reversia aeris ambientis temperie, mox ita mutantur, ut pristina liquiditas &limpiditas restituatur.
Olei liquorem pinguem esse variis modis cognosci poterit, si infallibilis ejus effectus sensibus nostris suggerat primo inflammabilitatem, sive quod idem, principiaum sulphureum: utpote flamma ex pinguedine alitur, conservaturque. Nec minus secundo ex eo apparet, quod olei conjunctio cum aqua sine alio intermedio num
26쪽
u a D serram irati ratis medea quam fieri queat; utpote quod de omnibus omnino pinguibus non immerito dicitur Fieri enim per rerum na turam nunquam poterit, ut corpora etiam fluida, sed maximopere particulis cohaerentia, ab se invicem divellaniatur per heterogenea fluida. Amicitia enim, quam hic
posuit natura, tanta quidem est , Ut ab aqua non inter rumpatur. Si tamen tertium interVeniat, cum utroque
tam aqua quam oleo commiscibile, facile utriusque combinatio percipitur. Nec minus tertio aliqualem praebet
ejus probationem olei lubricitas imitatque, quae proprie pinguibus debentur. XXII. Quum itaque oleum sit liquor pinguis; hic autem
ejus naturae sit, ut particulas, quas habet admodum con nexas, difficulter a se invicem separari patiatur: inde sequi tur ultro, quod Oleum Veteribus non incongrue diectum fuerit crassum, calidum & humidum, nec minus salsum. Crassities, ob datum modo principium, nobis idem est: ac tenacitas, qIIae natales suos ex mucilaginositate habet. Quod autem calidum existimaverint, eo forte moti sunt, quia igni, caloris maXimae causae, pabulUm praebct. Sed videntur eo etiam deducti experimentis quibusdam. Nam hiberno tempore itinera facientibus, si oleo prius perungantur, fructum hunc affert, ut minus a frigore dantur. Id duplici ratione puto accidere. Nam &particularum glacialium ingressum per porOS occlusos impedit, & exhalationes impedit, adeoque essicit ut in occi so agitati humores affrictu illo magis incalescant, minusque foras emittant. De Hannibale refertur, quod is
RomanOS Oppugnaturus militum sitorum, per alta & fiigidissima
27쪽
dissima Alpium iuga iter hieme facientium, corpora olei
illitu muniuerit. Eodem traxerunt Pollionis Romilli, de quo PLINIUS M. XXIV cap. 2s. CXemplum. Nam quum illum iam centesimum annum excedentem Augi stus hospes interrogasset, quanam maXime ratione Vigorem illum animi corporisque custodisset: respondisse se tur: intus mulso, foris oleo. Videntur enim benefici uni illud ab oleo acceptum ita interpretati, quod calia dum innatum fouerit atque conseruauerit. Sed quod oleum intus sumtum calefaciat, mihi non Videtur Vlla experientia comprobari posse. Nam in morbis calidissi mis inflammatoriis magna copia intus cum fructu sumi videmus: quod suo iam tempore de Gues phalis annot vii IO. SCHROEDERVS in thes pharmaceis. qui pleuri de laborantibus tam diu porrigunt, donec ipsi sudores oleum redoleant.
Non autem solum poros illa sua mucilaginostate obturat, sicque dissipationem nimiam prohibet, praesae titia si modica adiecta cera fuerit crassiusculum iaci um: quod veteres in suo acopo dicto obseruabant: Verum e iam fibrarum rigiditatem tollendo corpori agilitatem praestat. Quod comprobatum dant athletae , qui in gymnasiis aut palaestris suis nudi non prius luctabantur, aut aliud corporis exercitium subibant, quaini oleo peruncti essent, utpote quoad omnia expeditiores, & obeundis
corporiS motibus celerrimis aptiores reddebantur. Ne vero a corpore calefacto oleum nimis cito deflueret, impediebant porro insperso puluere tenuissimo : de quo multa apud Veteres prostant 1 quae linc transcribere non
28쪽
a . Dissertatio mauguralis med a. vacat. Illud certum est non mirandum esse quod vete res , talibus a pueritia adsueti, infinitam oleorum & v
guentorum varietatem inuenerunt. Nam non Qtum an
te exercitationem ungebantur: sed eadem vi&omni alio labore aut itinere defuncti, ad lassitudinem eximendam, lauabantur, fricabantur, tandemque unguentis delibuti coenam capiebant, miserrimosque se putabant, quando ita curare corpus non poterant. Quin etiam senes ita consuetudinem retinebant, Vt lauari Vngique vellent, etiamsi nullo labore delassati. s. XXIV.
Nec minus veteres oleo salsum aeque ac humidiim principium inesse referunt: dolendum tamen est, quod ei distinctius eruendo non admodum incubuerint. Non enim tantum sub eodem latent particulae salinae aquosaeque ; sed quatuor illis sic dicta elementa inde commode demonstrari possunt, ut aer, aqua, ignis, terra. Aerem ibidem subesse, primo antlia pneumatica Ostendit, vi c jus ille exantiatur, eoque redigitur, ut Omnium fere aeris particularum expers reddi possit. Deinde etiam olei
coctio nos ejus, aeque ac aquarum Oleo contentarUm, ce tiores reddit: quia oleum corpus est, omne autem corpus aerem alit, utpote qui & tunc ope caloris expandiatur, & in superficie bullulas sive vesiculas, nonnisi vap rosias, praebet, quae deinde dilaceratae cum Vaporibus , quosis avolant: vel si in campana aut alia ad hoc adapt ta machina colligantur, in forma guttularum aquearum confluunt. Particulas igneas sive ignescibiles oleo sube se, usus noster quotidianus, dum nobis inserviendo cor
sumitur, satis offert, simulque ingerit inflammationem, utpote omnibus pinguibus commimis per facilem
29쪽
De oleo olivarum. a signis abrasionem & appropriationem satis dentonstratur, oleum enim ob dictum principium inflammabile seu subphureum in particulas subtilissimas resolvi & totum fere ita in auram dispergi potest. Ex quibus ita facile partiaculae igneae si ignescibiles cognosci & pro usibus medicis
ac culinaribus aestimandis judicari poterunt. Quartum denique sic dictium elementum, aquam puta, ibidem l litare unumquemque, qui chemiae studium vel primis tam tum labris tetigit, evidenter docebit experientia. Si enim oleum inflammationibus consumitur, quamVis tunc plurimae particulae terreae molent, in aerem, quae se si e posito corpori apponunt & fuliginis instar adhaerent, in super adhuc ejusdem terrestreitatis rudera relinquit subtilia, fuliginiformia in ipso vase, ex quo conflagraVit. XXV. Demonstratis ita quatuor istis partibus constitutivis, eo facilior ad salinas fit progressius. Solutio enim calciuum metallorum maxime solubilium id ipsum satis confirmat; indote quae nullo alio menstruo, ac salino, fieri poterit. Nam si emplastra,inferius denominanda,paranda sunt, tunc omnino accedit cerussa, litharMetium, inbium, & similia saturnina; quippe quae calces plumbi, ut sunt, ita Vulgo audiunt, & oleo oliVarum commiscentur: quo ita facto, ope caloris & humidi oleo inhaerentis, non tantum solutio, sed & utriusque intima conjunctio permcitur, ut ipsa emplastra v. g. album coctum, diapalmae, Norimbergense &c. satis ostendunt. Illud ipsum autem nunquam fieret, si oleum principio salino destitueretur. Vnde solent, qui solutionem talium nullam cupiunt, sed F. S. a cerussa album, a minio rubrum emplastrum desi-D derant,
30쪽
a 6 Dissertatio inaugaratis medicaderant , talia tunc demum addere, quando , iatn consumta est humiditas plurima, jamque tempus est a coctiaone desistendi Secus si fiat & coctio continuanda sit, color perit, & ex omnibus color idem plus minus fuscus emergit. Inde si emplastra tali modo praeparata deinde
solvantur, eodemque modo, quem in sapone obseru IDUS, tractentur, nunquam fit olei separatio ab calcibus
metallorum, ita ut oleum sui iuris factum &: limpidum recuperari possit.
Ex hisce itaque olei qualitatibus effectus, quorum immensus fere in libris crevit numerus, facile diiudicari
poterunt; quos etiam singulatim subministraremus, nisi ejus usus quandoque omnes istos, vel quosdam praestipponendos desideraret. Eo tamen annitemur, quo &tempori contulamus & cuique fundamentum suppedite mus , ex quo usius multos & Varios diiudicare poterit. Pro facilitanda tamen ejus descripti'ne Utar illo ordine, ut omnem usum in internum vel externum dispescamus. Supra quidem utriusque generalia & magis historicam tractationem ingessimus: at quura nec eadem res pertaciatur , nec ille totus absorbeattir: inde ad priorem ii
tabimus, quod, quum liquorem esse pinguem, qui simul crassus & mucilaginosus est , dixerimus, illud in morbis
seu vitiis ex humoribus nimium acidiS siVe Olusticis, ventriculo intestinis & renibus subortis aut ilIuc illatis, optume adhibeatur. V Fieri enim aliter non potest quin Iuquor pinguis vim quandam involutivam habeat, quae v nenis propinatis corpori adhuc salvo ita obest, ut non tantinu rivi viui-ac causticaui colubeat, sed