Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

181쪽

MEDICARIM LIB. TI. 37 Displicuit id olim Erasistrato neque etiam

jnum placet omnibus. Utpote raro utile, δίsaepius noXium. Damnum autem ipsius ut irreparabile: sic auxilium erit infidum. Quip penon tam curat, quam curationi viam si cit Exhauriendo magis aquam,quam ipsum

fontem.

Quocirca facilius invenies manum secanitiS; quam verum , vel Ordinem, vel secandi tempus nedum exactam, educendi humo ris copiam. Quae tamen iit si convenerit, ad amuss1m, cum viribus ab infido morbo a befactatis; necesse est perire, quisquis vitam suam commiserit tam ancipiti aleae in qua tam fortuitum est vincereri quam necesse perdere. Sed dicat quis 3 neminem, e artis lege, secari, nisi constet prius de virium robore: ac viscerum integritate. Sed cuiviscera valida: vires illaese, eum raro adfligit aqua intercutem iis adfligat, consumitur ple rumque tantum temporis in medicamentis aquam, per alvum ducentibus ut vix cogi

tetur de scalpello nisi ubi viscera jam sint,

prae morbi longitudine, Vitiata. Quod remedium propterea serius adhubitum, maturat magis, quam differt mortem Effluens namque humor quantum im

minuit, debilem, hydropici corporis, calo xem; tantum dissipat quoque spiritus, plus

182쪽

138 BsERVATIONUM nimio evanidos Imo quo celerius profluat aqua assec tione: eo citius abrumpitur utique filum vitae, alias diutius fortassis duraturae. Paupercula ascite laborans; judicata plurium Medicorum calculis, satis ferendose ctioni ventris; admisit chirurgum abunde

circumspectum in quo licet vitaretur rite tendinum concursus neque emitteretur plus aquae, quam par erat nequiit tamen ipsa sospes evadere. Sed accensa graviore febre, sive ex motu sive ob aquam eductam inci

di postridie ejus dici, in sudorem primum quidem calidum, sed mox frigidum, ex eo, haud diu post, in ipsam mortem. Quem sinistrum eventum etiam in aliis videre fuit sed praecipue in virgine quadam

forentis aetatis quam aqua aliquotiens I dinate educta, tam impense exhilaravit ut videretur certo certius, inde convalitura ni

si nocte tertia vacillante illa manu, cujuscustodiae vulnus, id temporis,erat commissum; tam late sese reserasset plaga ventri incisa ut non fuerit in manu Medici, vel resarcire vi resiliis equo dissipatas vel cohibere pro fluvium; multo minus effugientem vitam.

Sed quid dicendum, de plagis, quas hydro

picorum cruribus, circa talum, cum Cor

nelio Celso , incidunt nonnullio prosunt quidem aliquibus , sed nocent pluribus. Pra sertim si jam corrupta sint viscera. X-

stillat

183쪽

MEDICARUM LIB. ΙΙ. Isis

stillat quidem per illas aqua; videtur quiadem in speciem absorbexi hydrops: Sed re ipsa, latitans in ipsis visceribus, inducit cruri inciso, vel ulcus insanabile; vel lethalem

gangraenam. Quocirca neque hoc remedio inconsiderate utendum. Nisi enim valida fuerint crura; probe constent corpori via res non sustinebunt innoxie, acrem, totius ventris,colluviem,in unam derivari partem.

Perforatio roti. Icolaus Hasselarius, strenuus militum

praefectus, nullum non movit lapidem, quo liberaretur ab aquari tam copiose, ex Hydropico ventre, in scrotum transmissa: Ut pars illa, accederet propemodum ad virilis capitis, magnitudinem. Tandem vero operi isti, operam navavit chirurgus Hebraeus qui vitatis curiose venarum surculis , tam dextri, argentea ac , perforavit utramque scroti partem ut cottidie, inde ferme exstillarint octo, vel decem, liquoris, unciae. Quibus eductis, obturabantur for mina, pulvere florum sanabuci, chama meli, excepto oleo rosato , a vitello ovi. Quo remedio tollebatur non minus dolor; quam calor, ab inflammatione cuti impres.

sus.

184쪽

1so OBSERVATIONUM Quo certe substitio , quantumvis pluri mum aquae subduceretur scroto, nihilota men felicior fuit aeger Manente enim Ioci noris vitio mansit euater aeque distentus: spiritus non minus dissicilis: angustia uti que diaphragmatis tam intolerabilis utre medium hoc, quamvis dexterrime admini stratum ; parium tamen, aut nihil ipsi pro

fuerit. Et si interim non negem, per ratione hac , ob imbecillitatem , intermissari non dico scrotum , sed ventrem totum , usque ed protinus intumuisse ut non modo non

potuerit in cubili decumbere sed ne qui dem in sedili desidere, donec tandem erga

stulo suo cederet, lassa, ac erumnarum suarum per laesa anima.

C XL. Mors ex depres ventre. Ydrops dividitur trifariam veteribus, in Tympanitidem anas arcam, riscite . Quibus quartam speciem satagit addere, vir ingeniosus, Hercules Saxonia. Quam asserit

oriri, ex sanguine recens, in ventrem effuso. Cujus exemplum testatur , a se, ac Hieronimo Mercuriali, visum, in quodam her-nioso qui ex repentino hoc tumore, emor

tuus, nullam ostendit ejus caussam praeter

185쪽

MEDICARUM LIB. II. I si decem, vel quatuordecim sanguinis Libras, in ventre conclusasci in omni omnino a qua Praci . medic lib. ΙΙΙ. cap. XXX ΙΙ. Quam eandem utique caussam , nos proculdubio vidissemus, in duobus aegris, a simili tumore interemptis nisi ipsorum ca davera denegassent propinqui horum alte

rum compresserant duae naves, inter sevio lenter collisae alterius Vero ventrem eleVa verat tam impense, pronus in terram casus: ut videretur ascite correptUS. a quo tamen ipsum separarunt, cum tumor subitus tum mors ita repentina ut uterque animam essaverit ante diem tertium.

Verisimile itaque fuit, hos repentinos ventris tumores fuisse , Vel a sanguine, ex disruptis venis effuso vel ex spiritu disru piorum intestinorurn. Quale tumoris genus videtur , in duobus aegris, animadvertisse

Antonius Beniventus, Observ. cap. LXXVI.

Sed tumores illos , de quibus hic loquimur, ad aquam referre, haud videtur certe rationi

consonum.

Volvulus ex ira. sorbus tenuioris intestini, quem ειλω oa nominant , occ1dit, nisi resolutus sit, ις inquit cisus, ante septimum. Sed ortus, ab GL ini Jam

186쪽

16 OB sp RVATIONUM inflammatis intestinis, consumit hominem multo celeritis. Accensa quippe intestina, ut facile moriuntur sic amittunt icta, facillime sensum doloris in praecipitant segrum , non tam in sudorem frigidum,

cluam ipsam mortem. Uxor Mercatoris , dolens acerbe , circa

umbilicum, ob bilem, prae iracundia, liberalius in tenuia intestinaestusam, incidit ili c in insignem praecordiorum angustiam,

sitim immensam, alvum tardam, praeter crebrum ac exilem arteriae pulsum, in tan tum gutturis ardorem c tam indefatigabilem vigiliam : ut die tertio refrixerit ipsi cor pus universum cum viscido madore , Omi

tu bilis aeruginose tandem lethali,

mnium nervorum, contractione.

Sed intestinis hactenus acute dolentibus, perierat prilis omnis doloris sensus. Nemoc enim ut Senecae verbis id efferam potest se valde dolere . diu. Sed indolentia haec; arguebat, hujus fistulae mortem. Ac proin de quae in aliis Ile speciebus obstinate supprimitur, illa ipsa dejectio sequebatur hic sponte. Sed mali augurii est, dolorem hac ratione deliniri; alvum, ex indolentia sie

ri citam. Nisi enim Victrix natura, in ordinem iterum redegerit, inversum intestinorum motum qui iliacis familiaris est; nihilominus plurima vergant deorsum: cer

187쪽

MEDICARVM LIB. ΙΙ. 63tum est illic aliquid monstri ali neque duplici hac via, tam auferri, quam augeri vitae periculum. At enim qud constet clarius. Qui sela beat Natura intestinorum. Sciendum illa, in viventibus, contii3enter in gyrum redigi Et instar alicujus lumbrici, per indefatigabiles

circum volutiones, ac sinuosa volumina,lente ab illis, deorsum propelli, quicquid in se

concludunt Quem motum vocat Galenus peristallicum, sive comprem Um. Qui manet animalibus,non tantum quam diu moVentur, vel cor, Vel auriculae ipsi utrimque adpositae. Sed etiam longe post. Videlicet, donec se movet spiritus arteriis in clusus. Cujus motum observavimus, in morientibus, longe diutius permanere quam illum, quem habent auriculae cordis. Quibus hactenus, sed perperam, ultimus fuit attria

Insitum autem hunc motum, quo intestiana naturaliter , quasi conglobato agmine deorsum tendunt, laedit evidenter obstru

ctio. Sive illa sit a lenta pituita sive ab immis sione, unius intestini, in aliud sive etiam ab

inflammatione : de qua agit hocce Xemplum. Remoraturque non modo natura lem, expulsionis, motum verum inducit contrarium. Qui incipiens, a convulsione,

musculi circularis, an circumpositi, trahit L a omnia

188쪽

26 BsERVATIONUM omnia sursum; rejiciendo per os, quae ex naturae lege tenderent deorsum. Velut clare videre est, apud Galenum

Quocirca non temere Hippocrates. Ab seo vomitus, vel singultus, Vel convulsio, vel delirium, malum. lib. V o. aph. X. Quibus certe siquidem lubet addere alvum, sub finem morbi, lubricam, intestina indolentia: xsudorem frigidum habebis omnes, de speratae inflammationis, notas. Emortua namque intestina, destinant hominem caedi.

Et qud minus doloris, ed plus dejectionis,

maturius interemptus homo.

plurimi sed semper mutilum, tantum capite tenus. Quod tamen equidem adnitar illi imponere. Verum ea fide, qua ejus Iconem tradidit, qui id ipse, in Zelandia excre vit: postmodum coram retulit, quae hic fideliter inserta. Henricus a Ringen, Iuvenis Middelbu gensis, Massinis Augerii Clutii, redactus alia

quando ad eam potus penuriam: ut cogere tur, praeter morem suum, gelidam bibere:

infregit usque eo, non modo ventriculi sui; sed uniuersi corporis robur ut excitato cibi

190쪽

16s As ARVAΤΙΟNVM fastidio, inciderit in tam frequentes rugitus: tot tormina: adeo vehementia animi deliquia ac tantas ventriculi, ac intestinorumerosiones ut firmiter crediderit vivum a se gestari animal. Quod etiam eventus ostendit fuisse verisismum. Exacto enim, cum tali miseria,biennio.Ιn coepit tandem per hieram logadii, excernere varia frusta lumbrici lati. Et inter alia, alterum sex, alterum verbirium ulnarum. Cui

posteriori parti asseverabat ipsus satis sua iste, inhiesisse illud ipsum caput, quod exprimit figura huic operi a nobis, inserta.

Erat autem hoc caput, ut breve sicuti que planum, ac latum & ejusdem, cum reliquo corpore, coloris. Sed incisuris, quae insedium hoc accurate interstinguunt, exilibus: multo arctilis, quam alibi, inter se, unitis. Ipsi vero capiti protuberabant,

instar limacum, duo cornua. Quorum altC Tum dilaceraverat, usque eo excernendidis ficultas ut inde exstillarint, tres quatuorve sanguinis guttulae.

Altero interim illaeso, sed circa apicem summe villoso. Attamen sine ullo oris hiatu. Qii dum caret, quid verisimilius, quam ipsum ali, solo suctui collum vero, capiti huic suppositum, ut aequavit longitudine, duos transversos pollices sic fuit in medio sui, tam evidenter disparatum ut manifeste