Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

151쪽

MEDICAR vM LIB. ΙΙ I 27 pars sanetur; interna ver,nequaquam; sup ς purationis periculum esse. cc At dicat quis p annon vulneris Orie, amplexae pulmonis extremum impedivere evi

denter liberum ipsius motum p excitarunt que propterea gravem spiritus dissicultatempsed respondeo, pulmonem paucis corpori bus esse omnino liberunused plerumque agglutinari, vel huic, vel illicost e. Neque t me propterea, evidenter laedi respiratio inem: nisi accreverit ubique locorum. Quod incommodum non semel videre theatra an

tomica.

At huic homini velut ostendit sectio, post sexennium ipsi adhibita accreverat

duntaxat pulmo in ipsa plaga inuocirca etiam nihil percepit inde incommodi; prae ter levem tussiculam. Sed non ita molestam:

quin potuerit, cum illa, non tantum quo cunque locorum navigare verum etiam continenter popinis, ac commessationibus

interesse, homo dissolutissimae vitati

Vulnus Cordis. CCite sedulus quorumcunque eventuum observator Galenus, lib. v. de loc ars cap. I. Cordis vulnus in aliquem ventricu. ς lorum, jugulat celeriter hominem. Prati se tim

152쪽

118 BsERvAT 1oNvMtim si datur sinister. At vir eximius, ac nobis nolimmus, Nicolaus ulterius, vidit cum plaga ventriculi dextri, vitam cuidam prorogari, sine internecione : ultra diem quintum decimum.

pius videretur nisi viri integerrimi audiori

tatem confirmaret testimonium publicum: inscrtum , operibus chirurgicis, Danielis Sennerti lib. V. pari. 1 v. cap. 1 1 I. Sed nobis suffecerit, in medium, intenaerata fide, pro

duxisse, exemplum, cujusdam occisi, qui biduum vixit, post evidens vulnus, influctum, cordi, diaphragmati, ventriculo, ac Iocinori Extra portam Antonianam, ivere nobiLcum, plurimi medici spe statum cadaver cujusdam hominis, interempti a duobus vulneribus : penetrante altero , per hepar ac ventriculum in septum tansversum. Altero vero per membranas mediastinas, Minvolucrum cordis , in profundissimum dextri ventriculi recessum. Cum tam estusa sanguinis copia ut illi undiquaque innataret nobili 1mum hoc viscus quod tamen fuit assed validum ut extenderit huic homini

vitam, usque in finem diei secundi.

153쪽

CΑΡv XIX. Cordis palpitatio , a bene. Cordis palpitatio, non unam ut agnoscit causam sic fit quoque vel a vulvae, vela lienis vitio. Quarum partium VaporCS, tu bant nonnunquam tam potenter cor Ut

exsuscitata vi sua pulsifica, nihil non molia tur, quo expellat fuligines sibi summe ini

micas. Quam reciprocam acceleratorum

ictuum, frequentiam, palpitationem vocant Medici Cujus licet variae sint caussae fit tamen illa, quam producit lien,potiissimum, ex praeassata atra bile cujus vapor, inducit vehementissimum hunc morbum isti clare docet, vir jure magnus, Victor Trincavellius, lib. I. partic. aff. cap. o. Adriano oestio, praefecto marino, ex citabat induratus lien, tam aligidum, malae sinistrae, torporem: ut nullis remediis potuerit calor, iterum in cutem evocari. Unde paullatim obsideri cor & a tetro, maligna bilis halitu tam frequentes produci palputationes: ut aeger tandem inciderit, in Letha lem gangramam. Sed vix accessere unquam palpitationes; quin triduo ante potuit illas praesagire ex crudo ac tenui, quod id temporis, reddeba tur, lotio. Non secus, atque Hippocrates, I expetis

154쪽

13 OBsERVATIONUM expellucida, ac alba urina urgens phreniti dis periculum: ob bilem, uti interpretatur Galenus, sursiim raptam. lib. IV aph. LXXII, CAP v XX. Ira puerperis noxia. I Ra, quae nonnullis furor brevis est illa priecipitat alios, in perniciosam paralysim. Praecipue vero, puerperaS, ac seneS: quorum imbecilli cerebro, destillat facile humor ab ebulliente bile, proxima iracundiae caussa, non tam dissolutus, quam propulsus in principium spinalis medullaLEX cujus impedimento, vel resolvuntur omnes; vel saltatem alterutrius lateris nervi. Intempestiva Iracundia, conjecit uxorem Solimani, protinus a partu, in paralyssim lateris mistri. Qua utcunque devicta, obsidebatur ilico latus oppositum. Sed eo uti que convalescente, non recuperavit tamen ipsa pristinam sanitatem; sed luctata fuit de inceps, toto vitae suae tempore, cum adversa valetudine. Sed maxime, cum foret imprίegnata. Quo tempore adffligebatur, non modo a molesta ventriculi norexi, verum a tam pertinaci ciborum fastidio ut nihil omnino, id tempori S , comederet. Quae inusitata inedia,

adeo non consumpsit, sed auxit plurimum Ventia

155쪽

MEDICARUM LIB. ΙΙ. 131ventriculi pituitam: exsuscitando eX illa, Inia signem picam, priori abstinentiae plane con

trariam.

Cujus aculeo indigus ventriculus, inde sinenter stimulatus, appetiit avidistinae, ni hil praeter acetaria cruda ac rhombos Rigenses, sale ac fumo induratos. Quod rude, ac indigestum cibariorum genus, appetiit utique non miniis insatiabiliter, quam concoxit salubriter: non aliquot diebus, sed integris sex mensibus.

At hujus alimenti, paulo post, itidem pertaesa, abstinuit deinde obstinate ab omni cibo. Sed quem respuit domi suae fastidiose, illum ipsum admisit, lubentiss1me apud ami

cos quibuscum,propterea vixit fatis pancra tice. Sed Domum ubi reverteretur. Revolvebatur ilico, in eandem, qualiumcunque ciborum, abstinentiam.

Qua aliquandiu continuante acquisivit sanguis ipsius, praesolim circa vult am sta bulans, tam acrem salsedinem ut inciderit inde in immodicum menstruorum profluvium. Cum febre, delirio, aphiis, singui tu, aliisque adusti, ac incensi corporis aia

sectubus a quibus tandem insurrexere ter

ribiles, morbi comitialis, insultus, tacer te graves ut brevi amiserit , hae suae,

usuram.

156쪽

sus .is consumitur, cui protinus in recenti morbo bilis atra, vel infra, vel su- ς pra, sese ostendit. Cujus effati veritatem demonstrat, non quaclibet succi melancho lici, excretio utpote quae interdum ex usu est. Sed potissmii in illa bilis atra quam produxere, vel lienis atonia, Ventriculi in temperies , vel intestinaci sive inflammata, sive syderata. Quae autem a dissoluto lienis tono , illa praesagit lentam : uti quae abi flammato intestino, citam mortem. Aurifabrum brabantinum, diu divexatum, a praecordiorum angustia, pancreatis obstructione liene indurato, novissime, ab effera , atrae bilis ebullitioneri invasit tan

dem tam impetuosa, ejusdem bilis supra, infraque Xcretio ut dejectis inde viribus,

cogeretur ante mensem secundum , vitam

cum morte, commutare.

Effluebat autem haec bilis , per utramque

viam, tam effuse ut omnes miraremur, hinc ejus copiam illinc vero vires, tanto

pro fluvio pares. Erant quippe dejectiones hae sine ulla ferme intermissione: citani grae ut atro sanguini, ac lutoso paludis

157쪽

MEDICARVM LIB. I. 33 caeno, forent simillimae. Quibus tamen in desinenter, ut fluctus fluctum, sese trudentibus: excessit tandem aeger, haud invitus,

evita.

Vomitus octodecim Inensium.

IIrgo nubilis, evomuit, ob simile splenis

vitium, ultra decem menses; non tan tum atra Verum etiam qualiacunque ciba

ria Attamen me evidenti virium actura. Cujus rei causa, proculdubio fuit, quod cottidie aliquid chyli remanserit in ventri culo : quo deinceps in sanguinem, ac alimentalem succum converso fovebantur Usque e corporis vires ut tamdiu sustinuia erint perennem hunc Vomitum. Quam conjecturam confirmarunt per spicue , cum formata alvi excreta, Verge,

retenti chyli, reliquis tum chylosus ille vomitus, qui ante mensem decimum octa Vum, integre consumpsit, quicquid a prio re nutricatu corpori supererat. Sicuti enim eXstirpantur olera, ab radice, excisa sic perit homo genio suo defraudatus. Qia 'd profecto clarissime apparuit in hac virgine cujus corpus nutricatu suo destit tum vidimus protinus incidisse, in febrem continuam , morbum comitialem, apti niam,

158쪽

niam, profusa menstrua, aliaque tot, ac tam vehementia , sanitatis , turbamenta ut ne

robustissimus quidem athleta, illis omnibus fuisset par. CAP v XXIII.

Vomitus'tuitae concretae.

I Uvenis octodecim annorum, conquestus aliquandiu , de insigni ventriculi dolore

evomuit tandem ingens concretae pituita frustum longum quatuor, at latum digitos duos, intus albicans instar casei recentis at foris obducturn tenui involucro. Qua mole cxcreta, rediit ilico ad se, expers non modo doloris, sed pronus iterum in cibum; quem hactenus summopere fastidiverat. Similes autem masias jam tertium vidi ex cretas: quamvis crediderim conglomer tionem hanc vel a caseo, vel uberiore lactis usu originem ducere : amrmarunt tamen omnes se ab utroque alimento perinde ab horruitie. Ac proinde necesse erit, caussam ipsius statuere , lentam , ac viscidam pituitam , cnsim in ventriculo , concretam. Quam siquidem lubet auferre, tendUm,

vel oxymelite scyllitico vel aqua destillata,

e centauri minore jam ad putredinem redacto. Quo liquore, non inciditur tan-

turn sed eaepellitur potenter, quicquid vel triculo negotium parit. C A P.

159쪽

Praegnans edens, illa quadringentos halices. 4 Ulter Daventriensis, impraegnata dele ctabatur tam impense halecibus salitis:

Ut ante partum, comederit, mille, ac Uadringentos. Attamen sine ventriculi offensa ullove sanitatis dispendio. Fuit tamen ipsa bis noxia in se, ac in infantem. In se, quod nequiverit reframare immodicum hoc salsamentorum desiderium. In infantem Vexd quod ipsius appetitum mancipaverit, adeo stricte huic servituti ut cum nec dum posset verbis; expetierit tamen ejulatu, hale ces: quibus se tam effuse dederat mater plus

aequo, sibi indulgens. Estur autem hic pisciculus, vel crudus, vel ignem expertus. Si mo id crudum sit, quod sal rite coxit Quippe lege, apud nos,

cautum est ne quis falsamenta haec venum exponat, ante decimum a salitura diem. Ea tenus enim creduntur esui inepta sed elapso hoc circuitu, judicantur salubria utpote adepta jam a sale, illam, cum coloris mutationem, tum saporis maturitatem quam requirit publica censura. Atqui certe, si lubet, halecum naturam propius intueri, videbis eos, inducere qui

Gemsturii sed nunquam cruditatem, nisi ul-

160쪽

136 BsERVATION vistra satietatem adsumptos. Debit namque saliti,4 opportune dati, adeo non nocent,ut etiam summe prosint supino stomacho juvando coctionem , detergendo pituitam, movendo alvum, restituendo homini, amissum cibi desideriuam. Ac proinde non vane nostrates, ut a sole nebulas sic ab halecibus dissipari morbos. Imo nunquam magis sterilem esse medico

rum messem, quam sub horum adventum. Unde forte obtinuit, inveteratus ille mos, excipiendi hunc annuum 1ospitatorem, non tam obviis ulnis, quam coronis viridibus,

per compita hi quibus vel estur, vel venum exponitur, passim suspens1s.CΑΡva XXV. Calculis Arterialis. Alculum , ubivis locorum, in homine

reperiri, certum est. Vidit eum ex vulva erutrapere Hippocrates ex pulmone Gale nus a capit Hollemus; ab intestinisTrin cavellius; ex liene ac fellis vesicula, ut alii; sic nos ex lingua, ac colli glandulis. Sed calculum in arteriis qui invenerit, equidem hacte nus invcni neminem Dac proinde perae pre lium facturus videos, siquidem ejus CXem plum, ut inauditum, attamen verissimum, huic operi inseruero. Ioannes