Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

31쪽

MEDICARVN LIB. I. Cujus ergo interiora capitis penitius perscrutantibus, obtulit se primum frequens humor replens ventriculos cerebri. Sed mox longissima rima excurrens continua ta serie, per frontem, oculique foramen usque ad sellam equinam prope ossis cunei formis medium. Quo loci animadvertimus quod jure in omnium oculis fuit rarissi mum' ingens ossis cuneisormis fragmen tium ita sejugatum a reliquo osse; ut mani feste elevaretur, supra quascunque partes

circumpositaS. In quarum remotiori recessu, cum delia

testeret plurimum sanguinis coagulati Verisimile est, ex ejus putredine , prodiisse, postremo vitae die , quod exscreavit, pus. Sed morbus attonitus , qui ipsum occidit, traxit originem Iartim ex obstructis pro cessubus spinalis medullae qui sunt verum nervorum principium partim verb, evan gustia retis mirabilis quod constat, ex in

tricato venarum jugularium, arteriarum c rotidum, accerv falium concursu. Quibus

nobilissimis partibus impeditis, privatur lio mo non modo sensu, ac motu, sed ipsa vitae iuxta illud Cornelii Celsi Libu cap XXVI. Servari non potest, cui basis cerebri percimis est.

32쪽

s OasERVATIONUMCΑΡv IV. Fractrura capitis sanata. Rioribus autem aegris, ut nequicquam perforatii fuit capitis os eo quod sanguis delitesceret, non tantum sub membranis; sed infra cerebri basim: ubi inevitabilis mortis caus est. Sic contra profuit aliis sum

Inopere terebra praesertim haerente cruore, ex venis effuso non tam sub membranis, quam in obvia earundem parte.

Iuveni h abitanti prope Tyam fluvium,

frangebatur lapide , tam inaequaliter a uaria Dut fragmentum hinc urgeret membranas illinc vero adhaereret etiamnum integro m. Quae dispar fracturae ratio,in caus. sa fuit quo minus, vel festinanter elevaretur fragmentum , cerebro grave vel prohiberetur convenienter, ne concretus sanguis produceret, aut febres, aut deliria.

Quibus propterea ipsum invadentibus,ivimus protinus ad modiolum dissoluturi quam primum, tenax illud vinculum; quod fragmentum hoc adligabat ossi circumposito Quo ute divulib, conquievere ilico

febres, ac deliria dc restituta cerebro mo vendi libertate, evanuere pericula quae no

bilissimo visceri intentaverat, urgens depresso

33쪽

MEDICARUM LIB. I. CAP v V. Salutaris modioli usu. CIquae itaque necessitas, exegerit modio

tum utendum eo mature: ne amor pro veniant, putredo, tetri vaporeS,IUS graVeo lens , inflammatio , febris, delirium , Ο tractio nervorum, iandem ipsa mors. Centurio marinus, opipare carnatus, 3c

vino largiter obrutus, satagens sub noctem ossiciosius , quam id tempoxis cXigebatur, convivas suos dimittere Pallisit graviter c put silicibus , fissa longissime caluaria, contraxit in ea rimam satis produc tam sed angustiorem, quam ut per illam, vel debites exoneraret cerebruma vel convenienter admoverentur necessaria auxilia.

Quibus aditu intercluso, opus fuit, o diolum fissure imponere: exciso osse, haud cunctanter elicere; quidquid vel cerebro,vel membranis foret oneri. Quem scopum e tiam feliciter tetigimus. Viae enim medicinae locum fecerat terebra quin vidimus protinus, per ossis vacuum , expelli plurimum sanguinis quo parcius subinde prodeunt depressimus aliquoties cerebri membranas specillo vel compressis naribus, sategimus spiritum sursum adigere quo expeditiitSO nus suum, expelleret oppressum cerebrum. A ue Excre-

34쪽

4o BsERVATIONUM Excrementum autem hoc, quod natura hic expulit, per foramen, a modiolo rcli elum: erat plane albicans, ac spumeum. Quam speciem, solentchirurgi ponere, inter Optimas, advelantis sanitatis, notas. Eo enim fluxu cessante, increscit protinus caro puelab ipso osse, vel a cerebri membrana Repi turque paullatim, calvariae vacuum; a crusta rubicunda transitura tandem in callum ac subitura genuinam , ossis ablati matUram. Quod sagax industriae naturae tentamentum, expressurus Poeta cecinit non inconcinne.

Rerumque noxatrix,

Morbus attonitin. Uvenis temulentus , ictus Vehementer, in pector , concidit repente attonitus, terram; ceu fulmine consternatus cuin spiritu gravi, vomitu frequenti Voce suppressa,&spuma tam confertim ex ore emanantC; ut intra paucas horas, amitteret vitae usu

rama

Cujus inopinati eventus caussa fuit, par

tim evidens calvariae rima, a casu eXOrta par timuero frequens sanguis, estusus ubertim, cum supra, tum infra cerebri membranas.

sed pulmo habebat plurimas, lividas macu las;

35쪽

MEDICARUM LIB. I. II

las adscribendas forte, vel repentinae suffo cationi; vel nicotianae crebrius adsumptae: qua planta dicebatur hic juvenis,plus nimio, fuisse delectatUS. Ad suffocationem quidem maculas hasce referre, suadebat, cum spumae, tum livoris natura. Spuma quippe juxtin elegantissimum Actuarium est spiritus, humorum mixtio sitque in morbo attonito vel ex destillante capitis pituita , per aerem rarefacta: vel x spirituos , oppressi pulmonis V pore. riorem spumam plane innoxiam de clarat cottidianus, spumos, epilepsiae, rediatus. Sed alteram lethalem, repentina apo plecticorum mors Orta procul dubio, ex adempto spiritu; sine quo, ne momentum quidem subsistit homo. Cujus spumae periculum propterea pro positurus Cornelius Celsus , subjungit fa tis scite. Neque is ad vitam redit, qui ex suspendio, spumante ore , detractus est. Quippe hanc spumam non producit pulmo, nisi summe laborans sive a resolutione humidi, sibi cordique insiti sive a spiritibus,

O retentos vapores impeditamque respirationem, adeo effervescentibus ut in extremo dissolutionis metust, calidum innatum. Quam ludiam quum designo haec spuma; quid mirum eam utique praesagire metucit bilem mortem Inducitur enim post illam

pastibus

36쪽

12 BsARVAΤIONVM partibus obsessi, loco vividi coloris, obscurus, ac luridus livor Non secus aca solis o casu tenebrae; a flamma suffocatione car bonis nigredo. Livor enim sequitur vel ex tinctionem; vel interceptionem spiritus, ac caloris vitalis Ac proinde non temere Hippocrates, in coacis aph. LXX PL... livida evenientia , in febre, brevem mom item significant. Potuit itaque, haec repentina suffoc tio, has quidem produxisse maculas sed

rarius, cum occurrant in eorum pulmonibus , quos occidit morbus attonitus &contra frequentius, in illis quibus Nicotia nafuit in delitiis; non inconsultum forta . . sis erit, excutere hic naturam illius fumi qui

aeri permixtus, ore attractus , tam benefacit ad multorum palatum ut eum praeferant omnibus epulis; modo non ipssis anitati qua tamen humano generi nihil uti liussExtra omnem itaque controversae aleam est Nicotianam potui datam, tantum ad versari ventriculo , ac intestinis quan

tum prodest humido , ac frigido cerebro. Sed dubitatur , utrum fumus ipsius L fendat pulmones calida quippe es planta; imo acris , ac vellicans: sive natura, sive arte. EX

37쪽

MEDICARUM LIB. I. 3 Ex pulvere videlicet euphorbii, pyrethri, piperis, aliorumve acrium aromatum, lucri caussa a fraudulentis, ac infidis 1 nercatori bus, clanculum, contortis ipsius foliis, in sperso. Quorum omnium vapore, verisimile est, non miniis offendi pulmones, quam a Raphani agrestis, ac piperis tritura, cere

Drum sternutanS. Immodicus namque calor, ut exhaurit

humidum radicales sic obscurat nebulosus ipsius fumus, non parum illustrem, nostrae vita spiritum Limo sustocat tam essicaciter calidum innatum ut instar tabidorum qui ex sententia Galeni, a siccitate consumuntur plane extenuemur, cum tussi perenni,

infatigabili spiritus dissicultate. Quge

duo arguunt inextricabile, oppressi pulmo nis, vitium.

A quo equidem plurimos , qui dies, ac noctes cum hac Helena transegerant, vidi pessundatos Moderata certe uti nullibi, sic neque hic culpantur. Sed modum in hoc fumo si excesseris defatigaberi satum, vitia

abitur pulmo , emarcescet animus , 'an dem consumetur corpus universum Vellente, si fueris integer, ac valens vel cele

riter , si quid vitii alibi sit in visceribus. Si

euti videre fuit in hoc aegro. Quem eo, pro cul dubio, citius strangulavit morbus attonitu qud minus potuerit reluctari; ipi

38쪽

1 OBsERVATIONUM ritum ab initeritu vendicare , exsuccus , ac maculosus pulmo.

Morbus attonitin, asanguine. IElut non quilibet morbus attonitus, vel a pituita , aut atra bile sed interdum Quoque, a fmguine sic neque occidit passim poplexia, fortis, ac stertorosa quantum enim opis olim animadvertit Hippocra tes , ex febre iuxta Galenum' pituito apoplexiae superveniente tantum observat et amnum insequens aetas, in sanguinea, cum steriore coniundia, a sanguine liberali citer misso. Qui sani, inquit, capitis dolore,ccrepente corripiuntur; satim muti fiunt, ac stertunt, in septem diebus moriuntur; insi febris prehenderit aph UI . lib. d. Iuvenem pleni habitus , praecipitavita dundans capitis finguis, in subitam, ac gravem apoplexiam : cum tremore, aphonia, ac steriorea tribus periculosissimis, huius morbi, comitibus quorum Vehementia mature , quo infringeretur .emittebatur ilicos angulis , ex brachio dextro sed eo lentius fluente, quam ut satisfaceret morbi magnutudini exsolutum fuit utique, eodem ferro,

brachium sinistrum quo bipartito fluxu,

aliquan-

39쪽

aliquandiu continuante , remisit evidenter sterior araxit commodius spiritum id cuperavit brevi pristinam sanitatem.

Quid ergo Zinquies, suades ne hoc stricte imitari imo in simili necessitate intrepide ρὸ

verum multa in praecipiti periculo , recte .efiunt, alias tamen omittenda. Quippe V 4ehementi, acceleri malo, non siiccurrit, nisi ἡρremedium , vel aeque Vehemens, Velieri .ede celer At scrupulum injiciet forte Corne- elius Celsus, asserens lib. III capite XXVII. Si eomnia membra resoluta sint, sanguinis de . tractionem, vel liberare vel occidere. Sed ἐὰinculcat non miniis serio idem attinor: s lius esse, anceps remedium experiri, quam

nullum. Quamvis anceps non sit, quod se stinanter imminutum it sanguinem , homunem alias obruiturum.

Cui ancipiti aleae, ne iterum sebiiceretur hic juvenis monitus fuit, quolibet vere, sanguinem sibi detrahere protinus o currere venienti hosti sed monitis hisce flocci factis, dedit post biennium, irrepara biles, suae negligentiae, poenas. Sicutinam que disruptis aggeribus, submerguntur pra

ta sic obruitur quoque facile cerebrum, a sanguine praesertim si vel effringatur, vel CnerVetur , membraneum illud ostiolum quod ad coercendum sanguinis impetum,

internis juguli venis, incomprehensibilia tiscio

40쪽

16 B TRVAΤIONVM tificio, a provida natura inditum. Habent quidem inliae venae, similia repagula sed ut in illis impeditur sanguinis descensus ita hic contra, ejusdem adscensus Obruerentur alias facillime a concitati sanguinis copia,

repleta, athletarum, corpora.

Morbus comitialis Ponte sanatus. D Lurima non minus graviter, quam Vergdixit, uberrimus auctor Hippocrastes:

sed nihil maiestate ipsius dignius, quam

ingenuum illud Naturae morbis medentur. cuius effati dignitatem , ut passim omnes; sic ostendit praecipue morbus comitialis.

quem eradicatu ubi vult natura, utitur Ino do, variantis aetatis, mutatione; modo Crotalceribus, in capite excitatis Vel excogitans aliud aliquod solers inventum, dis luit in dustrie nodum arti medica plane indissolubilem. Consulis Amstetredamensis filiae, exagita

tae Chementer, a morbo comitiali: parum , aut nihil auxilii, ab arte , impetranti, suppetias tandem tulit ossiciosa natura: expellens potenter , acrem, periodicae diastentionis, caussam, a cerebro insibjectos, faucium, musculos. Quibus impeditis, ces si quidem, ex toto morbus comitialis sed interim