Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

51쪽

MEDICARUM LIB. I. 27 incrementum, pilepsia haec habuerit, se nos circuitus statis horis, cottidie, acce dentes,in recedentes. Quarum periodorum frequentia, Xagitavit usque eo, des ligatum hocce corpusculum ut tandem inciderit, inaccessionem longissimam contiunuantem cottidie,sine ulla intermisisone, ul- Iove, vel cibi, vel potus usu, ad horam circuter vigesimam.

Cui oneri impar, credebat ipsa, jam ad ultima Ventum. Sed re plane desperata apparuit nec opinanti, quasi ex machina, Deus.

Et sedata, post diem quintum, intolerabili

hac tempestate, sustulit, extoto productum illum paroxismum, relictis duntaxat in locum ipsius, duobus insultibus quorum at ter durabat ab octava matutina, in horam undecimam : alter ver, a secunda pomeridiana, in quintam vespertinam. Donec decrescente paullatim fomite, uLqueo decreverit utriusq; longitudo: ut tandem vix mediam excesserint horam. Qua uti que declinante, vidimus, post annum secun dum conflagrato jam omni igne, terribile hocce incendium, integre fuisse extinctum. Debellata, ex toto, perniciosissima illa epi lepsia, quam trigesimo octavo aetatis anno, quem, id temporis agebat aegra ceu invin cibilem, cum omni antiquitate, crediderat, tota nostra civitas.

52쪽

18 OBsTRVATIONUM Sed summe admirabamur, nunquam ipsi intervenisse, novum insultum quin eviden ter ipsum praesagierint, vel concitatae temporum arteriae Vel floridus, manUum, ac ma

Iarum rubor. Quibus praesciis signis, tantam fidem habuit aegra ut iis apparentibus, certo semper praedixerit, aliquid monstri ali, ne

que sane praeter rationem accenso enim san guine, mirum haud fuit,motas fuisse temporum arterias tinctam manus, ac faciei cu tem,& ex acri,fervidi humoris, Vapore con citatam fuisse, novam,contradi orum nerVO rum, periodum. Quot quot autem accederent Medici, accedebant vero plurimi; omnes contulere,

primo saltem accessu, morbi hujus causam, in vulvam sed intellecti o legitimo men struorum ordine; audita gutturis liberta te, direxere contra, consilia sua, in lienem ac atram bilem, in pancreate stabulantem. Haec enim loca, delignabant perspicue, cum do lor lateris sinistri tum calor in lumbis evi dentior, quam alibi. Quibus accessere, X- creta subinde quidem flava ac porracea sed

plerumque atra ac Vere nigra e quibUs, luce clarius apparuit, cum lienis, tum pan- creatis vitium. Quarum partium calor, adstrinxit ipsi, tam pertinaciter alvum ut totius morbi de

cursu, vix quicquam reddiderit 1 ponte. Ac proinde

53쪽

MEDICARUM LIB. I. asproinde necesse fuit, eam continenter duc re, per cathartica praesertim per catapotia clysteres quippe aversabatur concinna ta ex granis undecim extracti catholici, dc quatuor pilularum nitri Tralliani Auitan tundem, vel veratri nigri vel pulveris hierar Galeni prout variaret morbi, inclinatio.

Non omissis interim illis, quae longo usii,

judicantur, morbo comitiali, apta quorurn

tamen taedium: perpulit ipsam assiduo, ad easdem pitulas quibus etiam, usq; eo, bene dixit misericors Deus ut illis propemodum iis, cesserit pertinacissimus hic morbus. Devit is proculdubio, eo tardius; qud munus dormi erit noctu, 3 parcius aleretur ii terdiu Semel tantiim capiebat cibum, in die; eumque semper circa octavam Vesper linam: qualibet nocte exagitabatur ab in

defatigabili vigilia uti interdiu, a periodicis

nervorum distentionibus plerumque ita eL feris; ut continenter opus fuerit, Xcarnifi catos nervos, illinere leni aliquo cerato sed praecipue in planta pedis, a qua uti incoepit,

ita quoque desiit, gravissimus hic morbus. CAP v XII.

Tremor periodicus.

T mentio, reciprocantis hujus periodi, suggerit mihi, simillimum, periodici tre moris, exemplum conspectum in Assine nostra,

54쪽

nostra, Margareta Brentia, virgine pallida, &habitus plane pituitosi quam periodicus

hic tremor exagitavit, integrum triennium: facto initio, ab omnibus membris; sed mox desinens, in sola brachia, ac crura: commovens illa non assiduo, sed interpolatis dun taxat vicibus durante qualibet periodo, ad horas ferme duas cum gutture rauco, io ce suppressia. Sub cane vero e ardente Sirio, contre

miscebant ipsi membra, qualibet sesquihora:

cum reliqua tempora, cottidie unam solum modo cernerent periodum.Sed mensis mar tius conveniebat quotannis, cum ordine dierum canicularium. Nonus dies erat sem per integer, expers omnis molestiae prae terquam quod in eo , mutaretur aviduo,

hora insequentis periodi. Sive ab occulta aliqua, illius numeri, proprietate ; sive a sanguine illo die frequentius, quam aliis,

emisso. Ipsorum autem circuituum ordo, conVe niebat manifeste, modo cum maris, modo cum lunae, modo cum solis motu prout e nim horum variaret ratio; pro eo etiam, Vel celerius, vel tardius, accedere, recedere, reciprocantis tremoris, cucultus. Sicutinamque maris motus, pendet a sole, ac luna:

sic quoque videre fuit, periodicum hunc motum, plurimum immutari, ab eorundem siderums

55쪽

MEDICARUM LIB. I. rs derum, vel accessu, vel recessu Quippe hieme erant tremores hi tardi aestate contra celeres:& sub Sirio,tot propemodum circui tus; quot horae a quo tamen molestissimo tremore, Vidimus tandem, hanc virginem integre restitutam.

Reciprocinia tis dolor. Retaeus Cappadox, propositurus, lib. I. de caus diuturn affecti. II discrimen,

inter κεφοιλαλγί- ωκεφαλαί- asserit adposi te, illam recentem; hanc vero inveteratam,

periodicam. Eiusque circuitus, protrahi, modo ab occasi solis in meridiems modo invicem a meridie, in experum. Isacium Halmalum infestabat, sub aestatis initium, acerbissimus capitis dolor inva dens,ac discedens cottidie, statis horis, revolutione tam molesta ut multoties mihi asse veraverit, se vix fore ferendo cruciatum is lum, nisi brevi deficeret. Raro enim eXcur rebat, ultra horam secundam. At reliquum diei erat sine febre, sine lolii intemperie, ut love, pulsantis arteriae, vitio. Durabat autem periodicus hic dolor, ad diem quartum decimum quamvis interim,

nequaquam omitterentur, requisita rem

dia uti neque cucurbitulae scarificatae vel

vesica

56쪽

31 BsERVATIONUM vessicatoria occipiti admota:a quibus postre mi auxiliis, vidimus non tantum hunc se grum, sed etiam alios, plurimum motu menti percepisse sed praecipue mercatorem quendam Brabantinum,quolibet Vere,aepe riodico hoc dolore, tam acriter Xcruci tum ut vix palpebras attolleret; nedum ver bum ullum proferret, vir alioquin satisve

frequenter, a vulva, intervenit tandem, admirabilis quaedam nervorum contractio:

invadens ipsam, non nisi sedentem. Stanti quippe, ambulanti nihil peperit unquam

negotii quo ci alibuit, illam vocare con vulsionem sedentariam non sectis ac Plau tus sedentarios appellavit, calceolarios, sutores, ac sartores; Titus Livius sellularios,

qui in sellulis opera sua peragillat. Caussa , inusitati hujus morbi, insedit,

procul dubio, cum lumbis, tum ligamentis, vulvam it ei ossibus, utrimque adnectentibus Motis enim lumbis, femore, versus sedile inclinato,movebatur evidenter, noXia materia, illic loci stabulans ex cuius acri vapore, verisimile es , lacessitos fuisse ne

57쪽

MsDICARUM LIB. I. 33 vos, a spinali medulla, lumbis concersos:

ex eorum, cum cerebro consortio, eXpre

sam sedentariam hanc convulsi nem. Quam conjecturam confirmavit deinceps curatio. Sustulit namque hanc nervorum distentionem, vehemens exercitium indu cens pernici suo incessu,tantum caloris CXagitatis lumbis ut discussalenta pituita, illic haerente, licuerit Virgini domum reveris, non modo sedere secure; vertim etiam mol liter decumbere sine ulla noxa ullaVene vorum contractione, a qua in posterum,

integre quoque ipsam asseruit, defatigans haec lassitudo. CADv X V.

Praesagium convulsonis periodis a. IIIvenis melancholicus, adsumpto,ex consilio cujusdam chirurgi euphorbio, cor ripiebatur primum horrore inordinato, sed mox gravi nervorum contractione. Cujus periodicas revolutiones , licet admodum tardas, praesagiit ipsus aded infallibiliter ut vix ulla ipsum occupaverit, qUam non prae dixerat adventuram, ante Oetiduum. Quana praesagae mentis certitudinem, iidit,&no biscum admiratus fuit, non semel, vir Crectioris ingenii, Ioannes Vander Linden. Imputabat autena aeger, praesagium hoc,

58쪽

BsERVATIONUM destillationi, a capite in pectus, Minde, inventriculum deciduae ex cujus adventu, dicabat adventuros, convulsionum circuiatus. Sed conchabatur hic destillationum cursus, ex motu atrie bilis, qua redundabat)&ex ejus vaporibus, a frigido cerebro, in aquam conversis, verisimile est acia fuisse, inusitati hujus praesagii, fundamenta innixa forte iisdem fulcris, quibus innitebatur cen turio ille marinus, quem dixi,libro secundo, praedixisse cordis palpitationem, e tenui

urina, aliquot diebus ante, eXcreta. Convulsionumverd harum, ea fuit vehementia ut concuterent non tantum corpuS, sed perturbarent quoque, usque eo men tem ut suppressa Voce cogeretur calamo

sententiam suam exprimere : ubi paullum remitteret morbi vis. Quam quo impensius infringeret ars,sategit quidem, noXiam causam educere, per medicamenta cathartica; sed morbo inde semper exasperato, confugiendum fuit ad antidota imprimis, ad tincturam corallorum, ofectionem hyacintorum, tandem ad aquam Uestem Matthioli. Argumento certe evidenti, convulsionem hanc, originem traxisse a vapore, ex liene, ad cor & a corde, in cerebrum, ela to cujus vim ubi infregissent antidota; eva nuere utique convulsiones inde ortae. Sed

manente

59쪽

MEDICARUM LIB. I. Imanente interim caussa, atra videlicet bile, ob fastidita cathartica, licuit quidem mor bum, hac ratione, aliquatenus lenire, sed nequaquam finire. Iuxta nobile Hippocra

tis estatum, Aph. XII. l. II. relicta in imo Acbis, post indicium solent recidivas facere. CAP v XVI. Viti salim. TAxantulae ictus, ut inquietudine,& canis

rabidi venenu, aquarinetum:sic inducit, Vel perpetuas choreas , vel indefatigabilem cursum, illa insaniae 1pecies, quam Felix Pla terus vitis altum nuncupat. Cujus miserriami morbi specimen, licuit nobis aliquando videre, prope Corti acum, modicum Flandriae oppidulum, in homine vere misero. Qui dies ac noctes cursitabat, subsultutam pernici, agitatione tam perenni, ut prae defatigatione deflueret undiquaque sudoribus : neque tamen propterea Vel tantulum quiesceret, homo volaticus, irrequietae huic revolutioni, tam stricte addi Claus, ut nunquam se dederit ulli quieti, nisi quam invito extorqueret, inevitabilis dormiendi necessitas.

60쪽

Malleatio.

AQua insaniae, haud multum certe ablust,

illa, laesae imaginationis, species: quam a mallei similitudine, lubuit malleationem vocare. Nam velut fabri ferrarii, iteratis ictibus, incudem suam tundunt sic vidi mus mulierem Campensem,insania hac per citam, percussisse indesinenter genu suum; modo dextro, mod5 vero brachio sinistro: sed ictu tam chementi, ut cruilibet ipsam maximopere lauisset nisi verberantis manus impetum fregissent domestici, interposito molliori pulvinari. Brachium quidem elevabat, ac deprime bat satis distinete sed motum eius inchoatum, Vel incitare, vel retardare, non vide batur, in manu ipsius esse, multo minus integre cessare , ab hoc feriendi studio quod sane lubens intermisisset iam enim, quinque menses , incudem hanc tutuderat), nisi ipsam potenter eb pertraxisset, falsa magi natio : vitiata, procul dubio, a fuliginibus, atra bilis , per lienis consortium , uberius

in cerebrum translatis. Cuius caussae naturam, equidem dum satagerem penitius excutere , cum Egberto

Bodaeo,in Gerardoarchio, viris, in artis

arcanis,