Nervus opticus sive tractatus theoricus in tres libros opticam, catoptricam, dioptricam distributus : in quibus radiorum â lumine, vel objecto per medium diaphanum processus, natura, proprietates, & effectus, selectis, & rarioribus experientijs, figu

311쪽

LIB. II CAP. XXVIL 223Modus primUS. Benefici Zonuti duplicataei perbola pro tropici cuicunque horo labio inscribendi.

JUoniam horolabia solaria diversas Orbis partes respicientia variam linearum,&horarum descriptionem exigunt uti expolaribus δε meridianis constat ubi lineae horarum ad aequinoctialem perpendiculares s in t In II. Horigon tali vero,&verticalibus in unum horologi centrum tendunt: se f. quitur,& hyperbolas nonnihil variari debere, cin uno solari magis acutes vel obtuta, maltero minus acutae figurae requirentur Nihilominus earum Viit apicibus, vel foc: is determinatis, in omnibus solaribus aequaliter procedendum erit, jam in declinante quam inclinato pro tropicis designatis Lonula duplicata hyperbolae dictae describentu π rii Mos enim termini Lonulae in focis pro determinata hyperb Ia utrinque assigendi erunt, uti inrigura 88. Ostensum est , ad quam recurrent dum erit. Secundo Ionam duplicatam perforamen acus transmissam vertici hyperbola data P prius unctam una manu, altera adri fortiuscule ex. tendere oportebit; ita ut in opere, una pars ZOnulae, O non magis, quam altera , . laxetur retractaque paularim acu ex P. in . optat λ, hyperbola describetur, ita Min oppossit a parte operandum est Quod singurilis aliis pro quocunque tropico, qualicunque horolabio applicari p*tςrit. 'Modus secundus. i, 'I

Lualiter hyperbolapro quocoque tropico, nediante regulinis horolabio solari uno tractu describenda sit.

Superiore cap s. pr . modo 3 dictum est, quomodo hyperbola mediari re regula sit describenda nunc qualiter ea descriptioni tropicorum in hi rolabijs solaribus sit applicanda, videamus. Procujus meliori intelligentia stiperior fig. 89 consideranda est, in qua duo foci H, I, cum apice hyperbo lae D. propositi fuerant 1. Item I, G. regula cum funiculo H, B, G. datis igitur duobus focis H. I. apice hyperbolae cujuscunque horolabij collocetur regula I firmiter astixa foco inferiori hyperbolae describendae, ad alteruri focum H superiorem assigatur chordae terminus, junctaque regula lineae I, H attingat punctualiter chorda duplicatam, B, G. verticem hyperboletem sic chordae terminus unus in G firmatus de manu B. a puncto D stylo paulatim remoto describetur pro tropico dato, hyperbola D, M. Idem fiet in reliqua

parte D F. sola regula I G inversione :. - .

In quo norandum,a egulae terminum I. semper opponi debere vertici hy2perbolete, funiculum Ista ch6rdam ad ejus cavitatem assigi, ut Typerbolae , ' ordinata describi possit atque ita, si hyperbolae infra sequinoctialem linearia describendae forent, regulae terminus I in B. firma*dus esset, .chordae ei

diantibis duobus circinisi perbolaspro tropici, scribendi . . :

Leui displicet priores modos praiticare, licebit subsidio duorum circinorum, veteriam Unius, X datis focis, uti supra cap. s. modo I. insinuatum est, tot puncta signare, ut ex ijsdem hyperbola constitui possit, in ea

312쪽

dem repetere videar, sum ciet supra data instructio, suppositis focis, lapi cibus hyperbolarum in singulis solaribus jam inventis ideo nihil superest addendum nisi applicatio practica.

Notandum tamen ne toties multiplicata puncta extra focos, pro punctis alijs hyperbolarum plurium conficiendarum confusionem pariant poterunt in aliqua tenui regula, vel etiam charta semel notata puncta, pro omnibus

hyperbolis, supra infra aequinoctialem lineam servire, si eadem mobilia cum regula pro diversis hyperbolis adhibita fuerint .

Modus quartus. 'perbolas quaslibet, tabella rauio se cuicunquefolari inpariete

pejectissime inscribendi.

Εr tabellam radiosam intelligo laminam aliquam tenuem ex cupro, auo aurichalco in quantitate figurae adjunctae , in qua descripti radissignorum xi Zodiaci cum singulis gradibus inserviant ad hyperbolas, seu parallelos tro. picorum, aut etiam festorum anni immobilium accurate inscribendos. Firmato enim exacte axe juxta mundi polos in pariete, eique debite applicata tabella dicta, ita ut hujus centrum cum centro nodi determinati correspondeat, summa facilitate exoptati tropicorum, vel festorum paralleli describentur. uti ex annexa figura patet, in cujus quantitate lamina bene complanata A, B. Κ,L. contineat exacte descriptos radios signorum ad singulos gradus cum adjunctis notis, in syntagmate 6. supra ostensis. Tabella dicta superne canalem A, B, affxum habeat, quo ad axim alligari,in circumrotari libere possit. Ut autem conus radiorum Ε. cum centro nodi, in uno puncto coincidere possi e radijs jam tabellae inseriptis, exscindatur segmentum circulare C, D,una cum centro radiorum pro quantitate nodi & ad intentum consequendum tres semicircelli F, Ε. G, Η. vices suppleant, quorum duo LI. integrum circulum conficientes, nodum axis concludentes, canali A, B utrinqueram xi maneant. Tertius G, H, mobilis in duobus punctis Ε, F. haerens , centrono die diademetro correspondeat, cui inferne in puncto medio ad I. zonula I, P. aflixa, ac extensa per radios signorum, hyperbolae tropicorunia in plano parietis compendiose designentur, qua practica experientia ipse didici in designationibus horolabiorum plurimorum, nihil certius, exactius reperiri post Qui non tropicos sed festa certa per annum occurrentia solari inscribere mallet, quae solis umbra per styli verticem, aut axis nodum toto illius diei decursu indicarentur squalia quondam beatissimae Virginis octo festa per annum horolabio in Freistain, Ecclesia beatae Virginis, supra Leobium inscripseram)nullo faciliori medio idemci poterit, quam hujusmodi radiorum signis

in lamina signatis. Si omissis tropicis per computum festorum, in quae gradus signorum incidere solent, procedatur atque per gradus illos, in quos 'illa festa concurrunt, Zona I, P extendatur, per omnes horas in horologio signatas, hyperbolae dierum festivorum describentur, ut cum ejus certi festivitas celebranda sit, ipse sol per apicem styli, aut nodum axis manifesteti Ut autem absque confusione ea praestentur, poterunt in uno horolabi latere inscribi festi sole ascendente ex altero sole descendente' quae videlicet festa inscribi oportebit, dum sol a solstitio hyemali versus solstitium aestivale pro-

315쪽

LIB. IV CAP. XXVI aas

cedio. Et vicissim alia, dum sol ex eodem solstitio aestivali ad infimum si gnum capricorni revertitur. Itaque festasirigula per hyperbolas propria adscripta, vel festorum Icones pictae per anni circulum, ipso solis cursu monia 1trari poterunt. Denique, si placuerit , itanum pro horolabio deputatum concesserit, totius calendari festa per integ m annum immobilibus duntaxat exceptis in horologium transferri, atque solis decursu denotari po

terunt .

EPILOGUS AD LECTOREM.

AEc inpraesenti tractatu primaria opticespartes concernentia. bene volo Lectori breviter, scandi i; si nonnusi defuerint desiderata, facile sero, ignoscet. Cum libro rum, Authorumque plurium inopia ad profundiora resexionuin, atque refractionum arcana impensius discutienda, non levem obicem p eri traditaque in operis decursui proprijs potie iis observationibus , experienti, operose congesta sint. Praeterquam quod ipsa materia in e recondita, Sob reflexionum, refractionumque multiplicatarumsubtilitatem intricati, verbis clarioribus explicandi ad qualibet arcanapenetranda aditum 'bindepraecludat est ellam qui spiam p tet, me opis omni perfectione absolutum dioendere Cum uti ista Prooemio insinuavi inexhausi cientiarmn encyclopaedia per istente plurimasemperposteritati ruminanda relicta censeantur. Ideoque siquid miniis clarum, probatumque notatumfuerit, mesagaciori ingenio franscripsisse existimet pro majori tamen contextu, intelligentia fluadeo, vesigi se inpraesenti tractatu consequenter expressis innixus, ordine proposio. undamentalibus quasionibusprogrediatur, ut observationum, S experientiarum insinuatarum radiis illastratis,maioristis .ctione, Aluminisprocessis admirando, naturae arcanis, ac essectibus pro Lo spersectis, in ipsius mirabilium Creatoris encomta X urrere valeat. Fos mortalis ero ita decursum exopto uisi mulsublatisseculorum nostrorum umbrosis olexionibus S refractionum caligino sis radi , in beatorum confortio, absique tubi fragilis adminiculo, immen sae felicitatis silendore , seu lumine gloriae coruscantes operum Conditorem, ac immense sapientiae Authorem, Conliervatorem , absque lassii Adine, malidio aeternimi defacie adfaciem contemplari, Scelebrare valeamu3.

Ff AUT HOR

316쪽

Au THOR LECTORI.

Etsi omni conatu, adhibitis etiam in revisione pluribus, conatus sim' ut tractatus iste absque omni naevo in publicum prodiret praec, veritamen non potuit, quin communem aliorum sortem subiret: quare alicujus momenti errata, eaque correcta annectere placuitis. Ninora, Ut S,&f. r,int. , Mu transmutata cujuslibet prudenti

judicio committenda judicavi.

Lin errata correcta. IS. . temparetUr tem p ret UP. I 6. O. permixta permixtus I p. s. comisaeatur commisceatur. 2 O. q. reserVar reservant.

3I. s. apparenti rara apparentium. 23. Q ipectat spectat. 39. 23. repraesent Tepraestendent. 4O. I. cap. cap. 7. II. procedente procedere. dele. 43. - . 34. per

compareant.

spicillis.

l. Vin errata. 84 fig. XXV. 9 I. 36. B, C.

correcta. XXIII.

verum.

s. proportionis propositionis. politum. ignitos. parallelo S. qui. accommodata. plasmati. seligenda. dedolatus. XI. 4 LXXII. I98. I. siligenda

221. Io sub dividienda sub dividenda. 224. 29. diademetro diametro.

iacten Folio gemendet lucrden.