장음표시 사용
11쪽
nitur passim . ut propterea non Naturam Ducem sequatur isti: non decorum ac verisimile tueantur et sed a N tura discedant: decorum perturbent ac verisimile. Contra vero qui solutae orationi commendant fabulam, scopulos istos non evadant modo , sed Poematis decorum aedignitatem magna cum laude custodiant ac tueantur.
Urina Sed iam date mihi obsecro hanc venia, ut festiue aliquid μ ρην - ijs siue seruis siue mulierculis dicam, quae cauea tota vagantur fundentes carmina. Etenim si quando audimus, aut etiam apud aliquem legimus , gymnastica exerceri mulieres, loricam induere & galeam, vibrare hastam aut vexillum extollere, ridemus sane . quod si etiam conspicimus simium muliebri ornatum veste saltare ad tibi aut lanam colu ducere, ingentes edimus risis . Et quis quam erit qui aut non iideat sordidas lenas, vinolentos popinones, aut etiam montanos agricolas, agrestes satyros, quas Thaliam aut Euterpem repente factos, theatrum carminibus personare , ae non vulgi solum sed de doctissimorum virorum aures complerer Quanquam nescio Auditores, an apposite satis id expresserim quod sentio: quare simili rursus utar, ut si quo modo possim ,
Ergo si forte in corniculam coruumve incidat quispia sua uillimum Lusciniae aut Philomelae cantum imitatem& exprimentem, num risum tenere possiti Haud equide existimarim . At dum imperitus seruus ac rusticus, sue etiam meretricula ac muliercula, diem fere totum fundit carmina, eaq; plerumq; elaborata & grauia, quid est hoc obsecro nisi coruum aut corniculam itinuissimum ac modulatum Philomelae aut Lusciniae cantum exprimere de imitari 11. Sed iocosa mittamus & redeamus ad seria. Porid auisi ut ratiocinatione rursus utar) Ars sine dubio imitatur Natura. atq; idcirco Tragicus & Comicus quippe Artis administer, ubi fabula ex veris seu veris milibus actionib'co. ceperit animo, in actoribus inducendis Natura debet pro
1 virili parte imitari: hoc est enim verum sequi aut verim
12쪽
mile. at qui, eum dixerit Naturam imitari, qui carminibus perpetuo colloquentes agentesque illos facit quos Natura e contrario oratione soluta perpetuo ad loque nisdum & instruxit & inducit 3 profecto si Natura loquit, osset, vel certe s Poetae illi non illius vocibus obsurduisent omnino didicissent. se id Natura repugnante facere& reclamante. Quanquam senserunt hoc illi quidem, ac proinde in varias lete torserunt partes: sed exitum, quoniam auribus seruire maxime , ac proinde carminibus agere, statuissent, inuenerunt nullum . Verum hac de re
pauid post. Nune simili si placet) sententiam nostram eonfirmemus. Etenim certum est Pictorem quoque imitari, atque ita imitari,ut maxima illi cum poeta quasi coniunctio atque affinitas intercedat. Quod tum Aristoteles saepe indicauit qui poetae imitationem pictoris imitatione declarauit & illustrauit, tum Plutarchus magnus san E author ac nobilis confirmauit cum diceret nil aliud esse pictura quam tacete poesim: poesim contra loqlaetem picturam. Qi unota fuit, videamus oblecto qua se gerat ratione pictor. Pictor equi dein, si Ducem vestrum optimum M arinum Gri manum aut Senatorem aliquem rerum gestarum gloria florentem coloribus exprimat & imitetur, illud uel maxime secum ipse statuit; Naturam sequi, atque a naturali Ducis forma ne latum quidem unguem discedere. quin etiam ubi lineis, umbris,coloribus illius &vultum,&colorem , dc habitum expresserit, illud indoleat qubd quem Duci optimo & sensum,& motum,&serm nem Natura seu Naturae Artifex Deus tribuit quam etiaintelligentiam prudentiamque largitus est, haec verb exprimere atque imagini pulcherrimae astingere nequeat. vere enim beatum se reputaret si spirantem illum, si celso illo ac pleno dignitatis incessu grandientem, si loquentem ac de Reip. commodis consultantem, exprimere posset. Et tamen erit qui affirmet Tragicum Poetam aut Comicum Naturam & sequi & imitari, qui actores carminibus dies totos inter se loquentes inducat, qui imperito
13쪽
tos seruos, qui sordidas meretriculas, qui propὸ elinguermulierculas,iubeat Alcaeos aut Sapphos, deniq; poetas aut decimam Musam, si Deo placet, repente factos, elaborata carmina ac sale urbanitateque plenissima pangere ac theatro toto personare Nam si forte itersi loqui Tragici isti aut Comici suos se actores, nescio quo pacto, Baccatium more inducant, qui videlicet non arte aut ingenio fundant carmina, sed afflati ac furore quodam correpti ac perciti,& summatim non Naturam sequantur Duce, sed a daemone instigentur ; ego sane cum istis; quoniam fatentur tandem se Naturam nequaquam imitari ac sequi, nec proinde veris mile decorumue tueri, diutius haud disputo. Quanquam quoniam eos mihi audire uideor conlianter prosteri se non ad furorem afflatusque istos consu-gere hoc tempore, sed & Naturam & rectae Tragoediar atque Comoediae leges sequi, pergendum est porro, atque
uter nostrum aberret, disceptandum examinandumque
Milo. Et rane dum ipse optarem aliquando eorum sententiam amplecti ac sequi qui Tragicam Comicamque fabulam carminibus illigari iubent, nouum sese mihi offer
bat incommodum quo rursus non mediocriter afficerer ac perturbarer. At quale tandem incommodum narras Illud Auditores,quo nescio an grauius alterum ac perniciosius in hac re possit accidere Qui enim finis ac fructus in Comoedia atque Tragoedia propositus est, hoc suos illi Aud itores frustantur statim atque defraudant. Finis n.
Tragoediae Comoediaeque propositus ille est, ut Audit
res inde evadant cautiores, ac vitae officia.perdassicentes, componant mores,ac tibi, amicis, Patria dςpique uniuersae prodesse valeant quam sane utilitatem carminum metricaeque imitationis obscuritate ac difficultate impediti consequi minime valent Nam est quidem & Natura co . paratum & in more postum ut dies fere totos interdum loquamur, sed pede liri sermone tamen i ut alios quoque dies hora sue integras loquentes audiamus, sed soluta oratione
14쪽
tione: nt plerique etiam cum absentibus per literas dies
noctesque agamus, sed quas tamen liberiore stylo exaremus non carminibus adstricto. Ita fit ut si Comicum spectaculii detur aut Tragicu, ac soluta oratione detur, Cities ac populares pollini dictione atq; sententiaintelligere: inde fabulae moles, hoc est actoria virtutes δc vitia, magna ex parte animaduertere: peripetiam etia seu fortunae commutationem utcunque persentire: denique ad componendos mores, ad uitam caute prudenterque traducendam, ad familiam ipsam aut Remp.commode utiliterque administrandam, institui & erudiri. Quod si carmine inter se actores illi agant, hoc est dicendi genere auditoribus planὰ insueto insolentique utantur ; Optandum magis est quam sperandum ut Auditores inde propositam utilitatem fructumq; percipiant. cum enim carmen tum
per se tum propter insolentiam si ad intelligendum perdifficile, fit sane ut populus non modb uniuersam fabulae structuram & constitutionem aut etiam effictos m
res peripetiam ue non percipiat animo, sed ne sententiam quidem atque dictionem: praesertim in transcursu illo carminum & quali fluxu, in quo vix eruditissimi & se nicis auditionibus exercitatissimi, quin ne eruditissimi
quidem interdum, valent rem intelligere uniuersam. Ita fit ut non modb vitae praecepta non hauriant Ciues ac POpulares, aut mores componant, sed ne ullam quidem virtutis umbram agnoscant ac sentiant. Quanquam diim rem mecum attentius adhuc reputo τὰ His
Ruditores, aliud etiam accidit incommoduri', quo Natu Ita rar institutum ac finis magis adhuc magisq; peruertitur. Etenim honesta utilitas s quod nos suo loco docebimus copiose non voluptas est germanus finis ac proprius Comicae aut Tragicae imitationis . Voluptas enim in Tragoedia de Comoedia eo consito quaesita & comparata est, ut quoniam nuda vitae praecepta philosophicae seueritati admista dissicile excipiuntur a popularibus aut sustinentur, Voluptate quadam ac iucunditate tanquam sale condiantur ac temperentur. Nam quemadmodum prae-
15쪽
esare di metit Plutarchus , philosophica praecepta quo
minus philosophice dicta videntur, eo alacrius audium
& Tragicus periti instar Medici qui Pharmaci amaritudinem dulci temperat, ac fastidiosum aegroti palatum fallit, vitae officia atq; praecepta voluptate condit ac temperat, ut vulgi palatum quasi nauseantem fallens, utilitatem illi cum suauitate propinet.
Quod si ita est, sine dubio Naturae institutum,ac fine Tragico & Comico propositum, peruertunt ij qui voluptatem in finis loco statuunt non utilitatem . Et tamen hoc ipsum est quod si non verbis, re tamen ipsa, molluntur ac factitant qui carmine Tragoedias Comoedia'; conscribunt . Dum enim toti sunt in carminibus elabora dis, ac non uno carminis genere aut eadem pedum Vari tate contenti, trimetris Iambos, Iambis, qui ne illi quidem unius sunt generis sed longe varij, trochaicos interdum, trochaicis dimetros aut Coriabos periniscent,quin coturnos etiam & soccos, saepe etiam tibias tum breuestum oblongas, dextras quoque atq; sinistras, proserunt, saltatores etiam quin & Citharoedos adhibent metro, ac summatim omnes rythmi hamoniaeq; varietatem suis Carminibus adiungunt, quid est hoc aliud, Auditores, qua cuncta fere aurium iucunditate metiri atq; ad voluptate reserre omnia e Sed quoniam optarim, Auditores, ut rem hanc uniuersam facilius sentiant aduersarij, vel si sentiunt, sine tergit --ue eratione id quod est fateantur, lubet pauca quaedam
νῆι α ore ς 'percunctari quibus veritatem ab eis velint nolint υ ρο- extorqueam . Ac primum sane, quoniam iambum maxiprobant in Tragoedia & Comoedia, atq; hoc metri ge ἡ- nus prae caeteris idoneum esse dictitant, quod Tragic, M. in .is., Comicae imitationi adhibeatur, illud ab eis & requiro, de . ut explicent flagito . cur videlicet factum sit vi Iambus L ad maledicentiam dicatur tu in ab authore ille suo i uentus nam inde etiam nomen inuenit, cum e conuiciari ac maledicero tum a priscis rursus usurpatus
16쪽
atq; -nsii x tamen no ad maledicentim solum veri, rn etiam ad laudem, ad risus, ad amores, ad lacrymas, ad misericordiam, uno verbo , ad mores affectionesque omnes exprimendas a Tragicis dc Comicis referatur Nam Comoediam dc Tragoediam omnibus hominum aD sectionibus ac moribus variandam esse s ut scilicet deterioribus perpugetur homo, potioribus exornetur nemo, ut opinor, inficiabitur. certe si iambus ad maledicentia est comparatus, atq; ita etiam comparatus, ut ad hanc , quod contendunt ac docent aliqui , uim quandam insitam habeat de veluti in generatam, atque idcirco in hostem stringi iubem ac vibrati tanquam iacula; mirum est
tam licenter ac facile a Tragicis dc Comicis, sed in primis a Comicis, omnibus affectionibus ac moribus, praesertim verb ijs qui cum maledicentia pugnant, exprimendis usurpari. Hoc igitur optarim ut primo loco explicent ad uersarii . Alterum est, qui non isti pulcherrimum illud dc celeberrimum praeceptum violent quod de Comoedia Se Tragoedia proditum ac peruulgatum , a M. Tullio manasse dicitur: si enim turpe est Tragicum in . Comoedia, turpe Comicum in Tragoedia, cur obsecro v- num idemq; carminis genus in Tragoedia arripiunt &Comoedia 3 An forte illud cautum putant a M. Tullio ne soccos Tragoediae, Cothurnos Comoediae, adhibeamus aut ne Tragicas vestes Tragicamve Scenam aut Apparatum in Comoedia, aut Comica in Tragoedia usurpemus
minime verb : hoc enim notius erat omnibus quam ut
grauissimo Ciceronis praecepto indigeret. de stylo igitur
pronunciatum est. vi propterea, quoniam stylus dicti ne atq; sententia continetur maxime , videndum sit quo pacto non peccent isti dum utriusq; Poematis dictione atq; sententiam uno eodemque carminis genere consta L, hoc est. Iambo. quae res ed magis vitiosa videt i posset,qubd cum dictio ac stylus pro argumenti ratione ac varietate variandus sit, Tragoedia de Comoedia quae longe dispares atq; adeo contrarias imitantur actiones , longe varium arq, acio contrarium stylum desiderant. Nam B . Vno
17쪽
vno eodemq; carminis genere retento, hoc est iambo, strium adhuc pro dignitate variari posse, ac res penitus dissidentes apte ijsdem plane metris illigari, dici facile potuit, effici atq; praestari, minim E. Certe quemadmoduEpicum poema, quoniam imitatur ac refert Heroica facta, ii ec nisi heroicum sibi asciscit carmen, hoc est grauissimum & nobilissimum, nec nisi abiecte ac turpiter iambo uteretur ; ita etiam Tragoedia ad Comicum carmen parum steliciter diuertat necesse est . Tertium vero illud G I- est, quid causae sit cur Iambus tam apud Graecos quam apud Latinos Proteus quidam semper fuerit: neq; enim unam eandemq; formam retulit unquam, sed continenter vultum mutauit ac speciem. Quapropter non modo Pindarus cum alijs de Iambo non consentit nam hac de causa illuA de Pindaro cecinit Horatius, Verba deuoluit numerisq; fertur . l.
Sed Anacreon a Pindaro, ab Anacreonte Alcmaeon , ab
Alcmaeone Simonides, a Simonide Bacchilides, ab ijs subinde Saphus, Alcaeus, Stesichorus alijq; multi inter quos dc Aristophanem & retiam , Euripidem , Sophoclem, asschylum, numeres licet) dissideant ac discrepent. Id quod in Latinis quoq; sive Tragicis siue Comicis obseruare licet, dum sua quemq, Iambi delectat formae hac enim de causa pleriq; omnes vitiasse dicuntur Iambos. Terentius etiam a quibusdam in arcanis sua ibi e habere dicit ut metra.Nam de nostratibus dum vernacula scribunt lingua, nihil attinet dicere: cum enim ij partim eosdem Tragoediae Comoediaeq; versus adhibeant quibus Heroica poemata quacunq; tandem illos misceat ac vinciant ratione in pangere solent ; partim decurtatos quosdam ac mancos, qui ne dimidiam quidem,immo tertiam aegre, interdum etiam vix quartam, Iambi aequant partem, quos proferre Iambos possint, aut quam Iambiimaginem, ne dicam umbram, consectentur, equidem no intelligo . Postremum, quid est quod M. Tullius inter caetera quae in Oratore desiderat,Tragoedorum vocem desiderat. an sorte Reges, aulici, rugiaeq; sin minae, qdo
18쪽
omnes imitantur Tragoedi voces attollere altius solent quam eae teri e ininime vero hoc enim agrestium,qst
hominum, agit colarum, pastorum, bubulcorum. Qua propter sentio quidem cur idem M. Tullius in suo Oratote Iurisconsultorum memoriam , atq; alia huiusmodi
quaedam requirat, Verum cur Tragoedorum optet voce,
nisi fateamur hac in re, quin in superioribus etiam, Tragicos & Comicos non tam verisimili ac decoro seruire quam vulgi auribus ac voluptati, non satis video. Haec inquam, quoniam videor mihi aequissima postulare , ut explicent de peto M rogo . Sed quid tu in eiusmodi postulationibus ac theorema Propodatis nos diutius haerentes habes ac torquesὶ cur non ea nobis ipsemet fideliter explicasE Ergo quoniam sc iubetis, explicabo. Sic igitur habetote, Priscos illos Tragoediaeta bissa
& Comoediae siue authores sue propagatores, paucissimis risiurgemadmodum exceptis, non tam honestae utilitatis rationem habuisse, quam aurium voluptatis , popularis plausus , quaestus: nec tam verisimile spectasse, decorum, dignitatem, quam ut intemperantissimo populo satisfacerent. Comoediam proinde ad maledicentiam componebat, ad luxum, ad risum, ad lasciuiam : Tragoediam ver b ad fietum,ad saeuitiam, ad horrorem & admirationem: utran que ad popularem plausum,ut dicebam,&quaestum. Nec mirum . nam praeterquamquod vix ac ne vix quidem aliter impuras vulgi aures impleuissent, seruili pleriq; ingenio erant & illiberales. nam Liuius Andronicus, qui primus Romae fabulam dedisse acT ragoedias Comoedias. que scripsisse fertur,& Livii Salinatoris, a quo etiam nomen accepit libertus, mancipium fuit,& gesticulator ac mimus . Vt non mirum si Ciceronem illud de egregio hoc poeta scriptum reliquisse, huius poemata indigna esse quae bis legantur. De Ennio verbqui Andronicum proxime est consecutus, nihil attinet dicere: cum satis constet Catonem virum optimum & inteferrimum, Ut prObrum obiecisse MNobiliori, qudd discedens in prouinciam Ennium duxisset. Deniq; quoniam longum esset
19쪽
insistere in omnibus, Caecilius fuit Ennii eontubernaIist
Pacuvius Enni j ex sorore nepos : Accius libertinis orto. parentibus e Nevius ad scurriles iocos & maledicentiam, unde etiam in carcerem detrusus, ibi magnam vitae partem exegit, fictus ac natus : Plautus serdidissimis ac libus victitans, sed inprimis ad quaestum compositus totus, ita ut de illo cecinerit Horatius.
Uice Plautus cuJm non ad icto percurrat pulpita socco: Getat enim numum in loculo dimittere, pon hae
Seeurus cadat an recto Ret fabula talo. ut propterea unus Terentius, qui ne ipse quidem temperantis limus fuit, ex aliorum intemperantia, aliquam moderationis ac temperantiae laudem sit consecutus. Aristophanem vero ac Graecos serme omnes usq; ad eb per iacuum est aurium voluptati intemperantius serui me, ut superuacaneum si hoc commemorare . qud enim spectabat obsecro saltatores ac gesticulatores, Tragoedijs C mcedijsue adhibete quo soccos, cothurnos, tibias,citharas, choros , agonistasq; proferre 3 quo vultum linire sece, aut larua tegere, deniq; iambos quotidie , rythmos, harmonias, histriones, Velles, nouare, in uertere, Variarer Vt minime mirum videri debeat Platonem qui adolesces more maiorum Tragoedias conscripsisset, virum factum, igne illas emendasse. Nam quod iambos non tam ad lasciuiam interdum voluptatemque nouarint,quam ut eΣ-
perirentur utrum aliquod tadem iambi metri ue genus fingi posset unde & facilius intelligerentur, dc verisimia Ie decorumque tuerentur; id vero quoniam a grauissimis aut horibus scriptum video, non sane pernegarim. Hac enim spectat Terentiani veteris authoris illud,
culpatur autem versus in Tragoediis : . , i
Et rarus intrat ex iambis omnibuai: ..u
sed qui pede es fabulo socco premunt, a. IVt qua loqhuntur, sumpta de vita putra, . . Vitiant Iambum tractibua spondaicis , A .
Et in seiunctos cateris aeqvi locis :
20쪽
ridemq; fictis dum procurant fatulis,
In metra peccant arte non insutia . huc etiam spectat Asitonius, dum Coua inquit loca illa quae d bebantur iambo, tactilis occupant pedibus , dum quotidianum sermonem imitari volunt, a dierificationis obseruatione spectatorem ad actum rei convertere, ut non sciis sed veris assectionibus ineo videantur. Huc denique alia multa quibus totam illam iamborum metrorumque sue varietatusue confusionem vel explicant vel excusant prisci interpretes; praesertim dum in Terentio iambos tande ac metra uniuersa veterum faciem fere penitus abiecisse sentiunt.verum cum id poetis illis non succederet e sententia, ac longa illa metrorum commutatione & varietate nihil proficerent, cur obsecro non ad solutam orationem confugiebant quam unam auditorum intelligentiae, labulaeque verisimili, decoro, dignitati custodiendae, aptissimam esse satis superque animaduertebant ὶ ne scilicet suas illi tibias, citharas , saltationes ac sexcenta voluptatis instrumenta & machinas quibus & plausus & quaestum captabant interim, ab ij cere cogerentur. Quae cum ita sint, iam non dissicile erit proposita theoremata explicare, simulq; in controuersia hac nostra aduersariam sententiam euertere funditus . Ac primum quidem ut inde exordiar quid mirum si M.Tullius Trascudorum vocem requireret in suo Oratoreὶ Tragici . n. illi quippe qui non tam decorum ac dignitatem quam plausus & quaestum spectabant, ut ingenii cauea theatroue toto audirentur cantus & metra , non Tragoedos illos deligebant qui decenter & decore agerent, sed qui altius clamarent & canerent . Ita demum dum ij actores adhiberentur sce me qui maxime vocales ement, Tragoedorum vocem in suo ille Oratore desiderabat M. Tullius . Quod enim non sine decori perturbatione factitabant illi ut contentissimis eos vocibus imitarentur qui moderatis plerisque, interdum etiam mollibus, loquerentur; decoro rerento & conseruato facere Orator poterat. Hic enim, quoniam non alios imitatur , potest & vero