장음표시 사용
41쪽
magna animi meditatione laquatur,& quos publice Gn
dit versis , non inpraesens pangat, sed domo afferat per
otium elaboratos & commentatos. Quis igitur non in merito reprehendat oratorem qui metrica aut nimis numerosa & elaborata Oratione utatur,& tamen iure sustineat seruos & mulierculas loquentes ac subito diuque loquentes metris Profecto Orator non qu bd paratus accedat reprehenditur: non qu bd meditatus loqui videatur : quin si inter loquendum omninb imparatus venit se deprehendatur, temeritatis facile insimulatur,praesei tim si grauem causam,& apud graues aut dissiciles Auditores agat ; sed dantaxat ne artificium, non dico non adhibeat orationi, sed ne ostentet, praecipitur. Et erit qui impurissimos lenones, sordidas lupas,bonis & operosis inter se versibus altercantes atq; horas integras colloquentes, sine verisimilis ac decori offensione induci a stirmet , cum tamen ne tantillum quidem parati ac meditati videri debeant, sed e re nata ac derepente loqui, uno verbo casu in congressum venire 3 Quapropter si Aristotelis ratio quicquam in Oratorum valet spatijs , nostra sane in poeticis quod volumus efficit atque demonstr*t i
Sed videre mihi videor ac persentire vestrum aliquos ingenium interim exerere ac mentem, ut se ratiocinatione hac nostra quasi sophismatis laqueis expediant. Quid Z aliquem etiam mihi uideor audire qui in me sic diiserat. Tu vero tua ista ratiocinatione si quid ostendisti, illud ad summum ostendisti, Tragoediam & Comoediam, quoniacarmine violetur decorum ac verisimile, carmine peragedam non esse: at soluta oratione peragendam , minime. quin sertasse etiam ne illud quidem latis ostendisti, non peragendam carmine. is enim est Aristoteles qui dum multa construit, aliqua etiam, nec sentiens, destruit. Pacsim enim videmus Aristotelis rationes eas esse quae dum
aliquid confirman Galiud quidpiam, nescio quo pacto, per incogitantiam infirment quod minus vel debuisset uel voluisset. Exempla sunt in promptu. Efficere atque do
42쪽
monstrare conatilr diuinam mentem nili i l nis optimum
ae diuinissimam contemplari, cum ecce tibi per in cognatiam rerum mortalium illi & intelligentiam'pioindeque earundem curam & prouidentiam adimit, quam tamen alibi & saepe & graui illinis verbis admiserat. nobilisfim si quoque fortitudinis campum &, ut cum Peripateticis loquar, praecipuum sortitudinis obiectum, docet esse morte, idque quia cum res horribiles & formidolosae sint fortitudinis obiectum, mors horribilia & formidolosae vincat omnia, immd quemadmodum summum ita ultimum sit sor-λidabile, cum post mortem nihil nos maneat aut bonum aut malum. Sic animi immortalitatem per incogitantiam statuete videtur quam tamen alibi refellit pallim Donique infinitum esset percurrere loca illa omnia in quibus/dum unum stat nit atque confirmat,aliud quod miniis vo luisset refellit & infirmat. Et ideo eam bonus Peripateticus regulam diligenter retinere debet ut in Aristotelis ratiocinationibus illud maxime spectet quod molitur Ari-itoteles, si quid verb incommodi veluti obiter e ratiocinati me illa redundare videatur, non statim nouum inde decretum colligat. Sic igit irin praesenti illud mari me spe iciandum est quod molitur ratiocinatione illa Aristoteles, quod est oratori, ut ueris miletaeatur, non metris sed pedestri oratione dicendum. Quod si ratio ista deflecti commode potest quin commodius c ut tu praetexis) ad carmeTragoedis & Comoedis veluti extorquendum , nori hoc audendum hoc tempore,cum alibi Aristoteles metra Core cediae tribuat atque Tragoediae. Qua resed magis concedenda est hoc i n loco quod in eodem confessus sit metra, a quibus abstinendum est Oratori, ad poetam pertinere. Ita ut hoc ipso in loco satis superq; indicauerit Tragicis N Comicis quippe poetis conuenire metra. Quamobrem non debemus argumentationem illam et, traducere ut armen Tragicis & Comicis extorqueamus, tametsi ansam aliquam huic extorquendo offerre visus sit Aristoteles. Quanquam s quis accuratius aestimet, ne hanc quidem aniam obtulit. Siquidem quemadmodum Ea multa
43쪽
multa conceduntur pstetis quae prohibentur eaeteris , ac multa decore usurpantur a Poeta quae j'decorE at lyra .rentur ab Oratore, ita etiam in verisimili inςndoli i rior esse potest poeta quam Orator . ut enim e machinis sitos illi proferebant Deos, eosdem cum hominibus incomellum vocabant, ab inferis & animas & diras de mon- stia excitabant. diem saepe integrum ternis horis aut quaternis de absumebant & absumunt in praesens ; actoresi super & secum ipsos colloquentes inducunt idque elata vQce,& congredientes, altius loquentes faciunt atque clamantes quasi theatro toto inter se dissitos,ac sexcenta alia usurpant Sc factitant; quae omnia, etsi a verisimili absunt longe, dabantur tamen poetis ac dantur; ita etiam ut praeter morem carminibus vel imperitissimi loquerentur, concedebatur Poetis e quod tamen non concedebatur Oratori. Et ideo Aristoteles ea usus est ratiocinati ne quod sciret valere in Oratorem non in poetam , cui omnes, ut hac in re ab verisimili tantisper discederet , largirentur. Grauiora itaque ac tutiora argumenta arripias necesse est, si cum Aristoxele tueri velis Tragoediam
& Comoediam posse , immo esse, pedestri peragendam
Sic an quam video mihi vestrum aliquos respondere atque adeo ob ij cere . Ego vero quoniam nobis ex Aristotele suppetunt aliae ratioues multae atque illae grauis. simae de ex med ijs Poeticae doctrinae spatijs desumptae,no. lim non vobis hac in re gratificari. tametsi illud saltem fatendum vobis est interim, aduersariam sententiam si nopro stra tam adhuc, certe labefactatam videri posse . nam asserere eum qui probauerit Tragoediam & Comoediam non esse carminibus peragendam , non statim probasse peragendam esse pedestri oratione.; au velle Aristotele uno longius respectasse oculo , dormitasse altero , siue i ut dicam planius ὶ uno eodemq; tempore & acute oscitanter philosophatum esse,id vero non tam aequi rerum aestimatoris esset, quam arguti disputatoris M perpugnacis . Sic etiam nolle nisi leuem quandam ac pene
44쪽
adumbratam haberi verisimili, rationem quo poesis sustinetur uniuersa, ac peccato, etsi non ilia tollera 'do, grauis sinum & intoli erandum elevare, est a ratione longe alienum : ut enim historico vetitas sic poetae verisimile pro virili semper sectandum ac mordicus ut ita dixerim I δe Perpetuo retinendum est . Sed ut iam tandem robustiores machinas aduersariae opinioni oppugnandae atque adeo prosternendae proferamus ex Aristotelis officina, agedum obsecro & quid de re hac in sua Poetica senserat magnus hic intelligendi & 'dicendi artifex,& quae praecepta dederit, aut saltem quid ex illius in iiij satq; decretis colligere nos ac sentire oporteat, exploremus . Ergo Aristoteles non longe a suae Poeticae initio monebat poematum fermὰ genera ac formas tripartito distingui ac variari: nimirum quia imitarenture ἰνιξ te, o τὰ ιτιρα , . τω ἐτιρ- , hoc est vel diuersis istrumentis, vel res diuersas, vel diuersa ratione ac modo. numque subinde aperiret qualia tandem instrumenta diceret , monebat esse illa harmoniam , ut limum ac λόγοι seu sermonem. Vbi sane ut subiectam rythmo &harmoniae vim atque notionem mittam hoc tempore
sermonis nomine id plane intelligebat quod propria sermonis notio representat: nimirum orationem sue solutam sue numeris adstrictam: ut enim nemo est qui nesciat orationem aut sermonem in solutum distingui ac vinctum, ita etiam propria ac trita sermonis notione ac significatione: Terenta , hic sermonis nomine sermonem tum vinctum tum solutum designarit& inter poeticae . imitationis instrumenta emi mei a uerit necesse est. Et qua-uis non me lateat λὰγον seu sermone interdii cu ab alijs aut horibus multis ijsq; optimis, tu inprimis ab Aristote- . te ipso, pro soluta tantum oratione usurpari id quod nobis multo magis faueret qui soluta quoq; orationem ex Aristotele poematis quibusdam adhiberi volumus veru-
tamen quoniam Aristoteles ipse cid quod pauid post costabit satis luculenter docet se pro quocunque orationis genere sermonem usurpasse, nolim ego nisi a quo iure disputare.
45쪽
sputare. Cu uerb illud haci resuperesset Aristoteli, ut sei:
licet. doceret qualis qualis tandem Poesis illa esset quae set imone uteretur, Epopoeia inquit in est quae sermonans nudis vel metris utitur. Vbi & quid sermonis nomine intellexistset antea,& summatim esse omnino aliquod poematis genus quod soluta oratione imitari pollet immd verb imitaretur,usque ad ed aperte docuit, ut nihil clarius . si enim id ipsum plane affirmare voluisset quod nosco rendimus, , videlicet esse aliquod poema quod pedestri oratione Mimitari possit & imitetur, id profecto clariotibus uerbis ac significantioribus scribere potuisset nullis. Et hinc est ut statim ad hoc poematis genus tam Sophronis & X narchi reuocet mimos, qui sine dubio metris erant conis scripti, quam Socratis sermones seu dialogos qui soluta
oratione continebantur. Atque huc etiam pertinet qubdcum deinceps secundam illam poematum distinguendi rationem proferret quae ex materiae varietate ducebatur, monuerit hanc tam imitationibus δc poematis conuenire quae nudis inquam metris , peragerentur, quam iis quae sermone continerentur: ubi quoniam se imonem opponebat metris, solutam orationem , sine ulla
dubitatione intes ligebat. Quapropter qui pugnant ex Aristotelis sententia nullas poematum formas posse soluta Oratione conscribi, ii sane ab Aristotele discedunt quam-
At enim valent ista quidem sic enim videor mihi d ictissimos quosdam viros qui nostrae huic intersunt disputationi me peramice compellantes audire in ac plurimum
valent ad sententiam istam confirmandam: veruntamen, s rem uniuersam aequi bonique consulas, multa sunt quae: nos in contrariam impellant sententiam & faueant aduersarijs. Etenim qui fieri potest ut Aristoteles Socratis sermones, hoc est cultu quidem interpretaris P Platonis dialogos, reuocauerit ad Epopoeiam quam constat ab Aristotele & rebus ab Heroibus sortiter gestis Sc quod ca- ut est) Heroico sive hexametro carmine concludi & coiberi ECerte Aristoteles ubi Epopoeiam conseri cum Tragoedia
46쪽
goedia. has monet conuenire qubd utraque utatur carmitie, dissidere qubd Tragoedia iambis, Epopoeia hexametro, imitetur.& contineatur Atque idcirco ctiam cum de Epopoeia disputaret sigillatim , docebat huic non quodlibet metri genus sed hexametrum conuenire, idque tanquam
a Natura fuisset Epico poemati attributum . Quanquam ine Mimi quidem illi et si uincti metris , uidentur potuissise ad Epopiniam reuocari, cum nec heroico constarent carmine n multis credimus in nec Heroum facta imitarentur, sed homines uilissimos & per ridiculos. Ita ut aegre aut intelligi aut credi possit Mimos istos Epopoeia contineri. Huc accedit quod cum scriberet Artitoteles esse faculta- III. tem quandam quae promiscue tripartita illa instrumentorum varietate uteretur, id illis verbis confirmabat quia scilicet dytirambica & harmoniam & rythmum & metrum,quod est instrumenta illa omnia, simul cou funderet ac permisceret. Certe hoc in locli , sermonis mentione abiesti, metrum in tertii illius instrumenti loco habuit: ita ut sermonem antea pro metro fui sse ab Aristotele usurpatum, non temere suspicemur: dicerem etiam concludamus, nisi caetera illa loca in quibus sermonem opponit metro, id reuera omnino prohibere viderentur. Vt pro terea vel inconstans seu portiis uaser ac uers pellis fuerit Aristoteles atque ad torquenda ingenia suosque sectat res fatigando natus, quique serendas ancipiti oratione discordias censuerit, ut in e plicabilibus sui studiosos contentionibus implicatis, diuturniore tyrannide potiretur; vel saltem loca ista Delio natatore egeant, atque ut Aristoteles ipse tanquam ab inferis excitetur . Quanquam ἔquisquis tandem fuerit Aristotelis hac de re sensus, quale quale consilium , aut quaecunque praecepta dederit, quid tandem efficiunt ista ad tuam illam sententiam cofirmandam qua Tragoediam&Comoediam non inuito A- ristotele carminum vinculis exoluebas a Siquidem ubi tubi concesserim Epopoeiam ex Aristotele pedestri orati ne ac stylo confici posse , non tu tamen effeceris id quoque de Tragoedia de Comoedia statuendum.
47쪽
& rerum aestimatores in praesens offenderiis: quique non asserant hic pro metro sermonem perpetud usurpari pose, quod sine ulla Aristotelis aut horitate quasi de trip de loquentes statuunt aliqui; neque Aristotelem conteridant seipsum emendasse tandem, quasi sermonem pro metro usurpasset minus proprie, quod pugnant alij. Nanihil erat quod si immus dicendi artifex aut ferreis vocii biis sui ita dicam in plumbeisue uteretur , cum argenteas
immo aureas haberet in promptu r aut eam culpam emudaret vel potius deprecaretur qua facillimὰ carere potuisset : aut rursus, postquam eam quod aduersarij dictitat emendas et, asserens Epopoeiam imitari τύ su Vsis kιν is , hoe est, ut illi frigidὰ omnino ac praepost re interpretantur, nudissermonibus idest metris, aut nudis sermonibus vel potius sui rectius dicatur metris , paulo post
in eandem culpam cs laberetur ut diceret poemata τοῦ λογω η λωινρια, seria lotae inquam seu nudis metris, imitari, ac meliorum deteriorumve imitatione variari. Iuro
itaque me auditores illos nactum gaudeo qui non ad istas interpretum quorundam confugiant nenias ut ne id quod est ineantur: sed potitis & commoueantur,& rem eam esse meantur in qua A ristoteles veluti ab inferis excitandus videatur . Quanquam ne id quidem est magnopere necessarium, nam & interpretes aliqui aliquam dabitationum, quae vos h*rentes habent, explicarunt parte,& nos fortasse easdem Deo bene iuuante diluemus Mobteremus uniuersas . . t se rei
Ac primum quidem dum diceret A ristoteles Epopoeia
dc soluta oratione imitari,& carmine , Epopoeiae nomine non Heroicum poema seu carmen intelligebat, quid
enim absurdius dici aut fingi potuisset 3 sed fictionem seu imitationem sermone factam, atque svno verbo id quod
Epopoeiae sonat nomen . Etenim quemadmodum ιxos , teste Homeri interprete, plerunque significat verbum seu dictum atq; sermonem,aliquando carmen in uniuersiim, interdum etiam certum carmen, videlicet hexametrum
48쪽
riem significat,& selmonis cuiuscunq; tam soluti sciliacet quam uinctiὶ & sermonis carminibus adstricti, & hexametri denique, imitationi seu dictioni aptari potest . Atque hac de causa ad huiusmodi Epopoeiam reuocauit Aristoteles tam Sophronis & Xenarchi mimos qui ut dicebam) constabant versibus, quam Socratis sermones seu Platonis dialogos qui soluta oratione scripti sunt.
Cum en mi id commune haberent ut perpetuo imitarentur ac sermone metrico illi quidem & vincto, hi liberiore atque soluto imitarentur, ad Epopoeiam hoc est ad imi
tationem iam ne factam, utrosque censuit reuocandos. Quod enim Sophronis mimi continerentur carminibus, id sane cum Demetrius Phalereus testatur luculente, tum vero Athenaeus : nam Vterque mimorum illorum
carmina refert permulta. Idem de Xenarchi mimis dicendum est, ex quibus carmina item profert Athenaeus sexcentis in locis. Quid multa 3 Aristoteles ipse in libro de Poetis quemadmodum Athenaeus refert in testatus est Sophronis mimos ἐμ .imi fuisse, metris inquam fuisse conscriptos. Vt mirum sit id quod accuratὰ animadue tit Patritius in tam multos ex Aristotelis interpretibus a
Suida deceptos, censuisse Sophronis mimos non carmine sed pedestri sermone fuisse exaratos . At vero per Socratis sermones intelligendos esse Platonis dialogos, qui, ut perspicuum est, soluta oratione conscripti sunt, non est quod dubitemus. Nam ut omittam tum Platonem ipsum
maluisse eos dialogos & Socrati quam sibi acceptos r ferti, & Socraticos potius quam Platonicos appellari, Mideirco etiam in illis primas partes Socrati semper propemodum detulisse; tum Aristotelem dum Platonis dial gos atque decreta carpit,plerunque , Platonis suppresso nomine, Socratem carpere profecto Aristoteles in libro illo de Poetis quemadmodum apud Athenaeum item legere licet Socratis djalosos cum Sophronis mimis, quos
tamen metris scriptos esse dixerat , coniungit; docetque utrosque ad imitanter sermones pertinere . Ex quo loco
49쪽
satis intelligere licet tum socratis sermones & dialogos usurpari promiscue: tum Dialogos illos, etsi soluto scrip
tos sermone, ad Poesim non secus ac Sophionis mimos reuocari,quod utrique imitatione continerentur. Adde
quod vix ac ne uix quidem fingi potest qui alii fuerint
Socratis Sermones. Siquidem eius uitam, quin dictas ctaque omnia a multis diligenter perscripta l egi mus, nec tamen ab eo sermones ullos literis consignatos legimus, immo verb a Socrate ante extremum fere vitae diem literis nihil mandatum fuisse in Phaedone proditum est. Quamobrem qui Socraticos sermones istos carmen quoddam fuisse dicti tant cui Socrates morti proximus nescio
quam Aesopi fabulam illigasset,ij mihi videri solent pe frigidum omnino ruinosumque perfugium sibi parasse:
quandoquidem neque verisimile est ut Aristoteles in libris de Arte dicendi, ubi rursus Socraticorum sermonum mentione iniecta asserebat hos moratos omnino fuisse, M de moribus fuisse locutos ; in carmen hymnumue illum inspiceret: contra vero perquam veris mile est ut Socraticos Dialogos spectaret qui maxime τα continent;& de moribus loquerentur: neque rationi est consenta neum ut ex hymno aut perbreux carminet isto tam amplam & imitationis & moratae orationis vim explicaniadi ansam arriperet: neque rursus ut hymnum siue carmesermonum nomine appellaret Adde quod cum Math matici sermones , quos eodem in loco moratos fuisse ri gar, non potuerint nisi soluta oratione contineri; sermones Socratici quos e contrario moratos fuisse dicit, non debuerunt nisi soluta item oratione contineri r alioquin miniis apte atque adeo insulse ac frigide solutos Mathematicorum sermones cum hymno illo aut carmine contulisset. sed quid moror E si Socratici sermones isti metris conscripti erant, profecto Aristoteles quemadmodum frigidὰ omnino ac temere hymnum aut carmen istud Socraticos sermones nuncuparet, sic inepte uel potius falsd diceret nihil commune & mimis illis & huiusmodi sermonibus reperiri : nam metrum seu carmen fuisset in prometu.
50쪽
promptu . Neque vero obiiciat mihi quisquam sore Halinguem Aristotelem qui Epopoeiae nomen modo pro Heroico carmine modb Iro sermone tam soluto quam etiavincto usurpet . Nam hac ipsa de causa monebat se ad Epopoeiam uarias illas imitationes Sc vinctas scilicet de solutas reuocare, quod aliud commune nomen suppeteret nullum: quasi diceret. Memini me ab initio Epopoeiam pro Heroico carmine usurpare: eodem quoque nomine a me usurpabitur in posterum : nunc tamen quoniam nomen aliud supctit nullum quo Socraticos sermones una cum Sophronis & Xenarchi mimis haec enim omnia sic imitantur ut tertio illo poetarum instrumento,sermone scilicet, seorsim utantur certo aliquo imitationis instrumento adstringam, dabitis mihi hanc uenia ut Epopoeiam pro quacunque imitatione, solo sermone ficta, tantisper usurpans nam id quoque valere potest Epopoeia9 eiusmodi nomine poeticas imitationes illas cocludam omnes Sc patefaciam quae harmonia dc numero praeter millis solo sermone utuntur . Vt enim Politiam aliquando in Regnum Aristocratiam & Politiam distribuere coactus sum,& communi nomine quia scilicet priuatum nomen suppeteret nullum postremam hanc gubernationis speciem appellare ; utque rursus plantarum animam non dissimili de causa ψυχή s nomine comprehe-di, tametsi refrigerari ac respirare animantium sit non platarum saptius enim commune nomen haud occurrebatλita etia in inpraesens consimili egestate nominum adductus Epopoeiam pro quacunque imitatione sermone facta usurpabo ; quamuis sat sciam eam pro Heroico po niate Passim receptam esse. Haec est germana huius loci sententia . Et idcirco apposite omnino ac scite Mad iuxnobilis Aristotelea Poeticae interpres & individuus ei uiadem assecla Bartholomaeus Veronensis,& post hos etiam Alexander Piccolomineus, nos grauissimis verbis nescilicst cum alijs multis offenderemus P de hac re tota monuerunt'. Quare Madius ut 'huius rei specimen vobis