장음표시 사용
21쪽
debet vocem pro opportunitate quemadmodum insectere ει uariare tot enim sunt uocis mutationes quot animorum) sic attollere ac ueluti in omnem partem explicare . Subsellia nanque grandiorem ut idem monebat Cicero & pleniorem uocem desiderant. Iam uero cuComici ab initio ad conuicia & maledicentiam referrent Comoediam,atque hac etiam de causa fece suum illi uultum linirent & occultarent qui de plaustro probra funderent & maledicta, non inepte tametsi inique omninoὶ iambos delegerunt. praesertim uero quia non tam alios loquentes imitabantur chuic enim rei carmen minus idoneum fuisset) quam in obuios quotque falso pi
runque ac per summam iniuriam, probra, satyi ico more modoque, iaciebant. Verum cum pauid post Coinc dia, ut odiosior euaserat, ad risum amoresque & iocos conuertissent, iambum de inore retinuerunt: sed inepte tamen & insceliciter: nam praeterquam quod non idem carmen in amores & iocos apte cadere poterat quod conui-cij proprium erat de maledicti, Conioediam interim imitatione concludebant a qua iambus liber antea fuerat. Ita fictum eli ut Iambus ad imitanda popularium colloquia, quoniam haec pedestri oratione haberentur, minus id Deum euaserit; cum tamen probris in obvios iaciendis id enim imitationem haud requirebat) esset aptillimus. Noque uerli multd aliter contigit Tragicis: ij enim tametsi illustres actiones complecterentur, atque hymnographos Epicosque consectari uiderentur, ueterum ψιλ-re cferme nudisve contenti carminibus, ueruntamen paulo post iambum, de cum iambo saltationem, cantum, sonia, caeteras denique delicias illas asciuerunt quas pauid antecnumerabam. ita factum est ut turpiter nec une ingenti
decori perturbatione Cornicum si Comicum est id a pellandum quod a Comico etiam indecore usurpatur in Tragoedia deprehendatur passim . Et quamuis suum illi
iambum se interdum intenderent, ut atrociter canere ,
magnificenti stimis uel bis atque adeo turgidis loqui , Secura di triambicismi sectati fuerant antea, ampullas M nis , sesquia
22쪽
sesquipedalia ue iba fundere , denique τή να, potiusquam ' ουθὼ C primere, uno utabo, furere quodamis modo diceremur nain inde etiam manavit prouerbium. α-τραγωδών Faνros η' μιλανχeλην, ut Tragoedio agere oporici aut furere 9 veruntamen non idcirco aut non perturbarunt decorum,
aut non saepissi in edeprehendiintur Comicum usurpasse. Sunt enim innumera quibus Comice plane loquuntur, ruin interdum laxiores iambos furta unt: usque adeo difcile est continuatam illam verborum sententiarum uegranditatu siue conseruare siue cum auditorum intelligetia vel minimiam coniugere . Quid plura qud magis cothurnum attollunt Tragici & a Comico iecedunt charactere,ed magis verisimile decorumque perturbant: nam si regias foeminas, aulicos , Tragicos denique actores, ne quaternos quidem ternosue continenter iambos, quantumuis temperatos aut laxos, in quotidianis colloquijs efferre verisimile est, quanto minus verisimile est virilibus iambis, magnificis, turgidis, sesquipedalibus, operosis, dies hora sue integras canere Quam culpam mihi credi te & Tragici & Comici non sane iambum, quasi Proteum, immutantes semper , effugient unquam : sed tum demum effugient ac sceliciter declinabunt, cum honesta sibi auditorum voluptatem utilitatemque in primis pro-Ponentes, solutam orationem amplectentur. Sic enim &stylum, quoniam tripartitum nobis dicendi genus, summum videlicet, infimum,& mediocre, in soluta oratione occurrit, atque ita occurrit ut ab oratoria dictione etiam verbis, sentent ijs, numeris, deflectere liceat, sua quisquei initationi ac fabulae accomodatum seligere poterit: acti nes velisimiliter, decore,& cum dignitate exprimere, Mab omnibus squod rem maxime continet) intelligenterdi magna cum utilitate, cum plausu etiam, ubi suis fac iijs ac salibus,& uno verbo poeticis condimentis respergatur fibula, excipi de audiri. SED quoniam sententiam nostram pro temporis angustius comprobaui satis & confirmaui, iam ill nd supereti,
23쪽
vt aduersarijs rationibus respondeam. Id quod ed etialibentius facta quia dum eiusmodi rationes refutabimus, sententia nostra magis adhuc magisque illustrabitur. His Quanquam ut vere fatear Aduersari, si tamen aduet x me artu limi appellandi sunt ij quos ego pro necessitudine nostra me ' dilexi semper & colui) non tam in rationibus videntur
.. ί- niti quam authoritate. Etenim Franciscus Patricius qui
atq; ea iis sine dubio hac in re caeterorum coryphaeus aberi potest inniti ac princeps, sic disputar,ut una veterum authoritate ce - - tet. Quapropter Platonem primum & Aristotelem, tum Dyonisium Alicarnassaeum, Hermogenem, Eustathium proseri qui metrica comprehensione poemata omnino concludi velint. Mox ver b docet hii tamen docet sexcentis circiter annis apud Graecos poemata tractata fuit se ac magna cum laude tractata: & tamen sitisse nemine qui nisi carminibus ea conscripserit ac metris . quibus omnibus M. Tullium addunt alij, quas eandem sententiam pro latinis omnibus confirmauerit luculentὰ . Ita
fit ut ex his Omnibus eam rationem quae tamen in authoritate tandem delitescit ac nitituravniuersa , tanquam machinam conflent aliqui. nimirum inter Graecos po tas, atque adeo inter summos doctrinarum omnium magistros, neminem tam longo seculorum decursu inuentu
esse qui solutam orationem poematis adhibuerit, sed ne hanc quidem carminum vinculis tentaverit soluere: id igitur sine crimine fieri non posse . Sic isti. quibus ego antequam Disputationem hanc concludam , satisfacere
non grauabor. Et si enim optarim rem non tam authoritate quam rationum momentis expendi, veruntamen
ne unum istud perfugium ac propugnaculum aduersarijs relinquam, hoc quoque ad extremum aggrediar,& ni Rationes si me spes fallit) expugnabo. ' ρ μή Interim authoritate tantisper missa rationes quasdam
τώ-,γ pro metrica imitatione astcrre lubet, dum enim rem hanc
ferratos uniuersam mecum ipse expenderem ac meditarer, varia secti '' sese inihi obtulerunt argumenta, quibus non incommo
s do sortasse vii possent aduersarij ad labefactandam atque
24쪽
nget, ei et tendam sentemiam nostram , suam vero conia
Ac primum quidem Tragica Comicauesdictio atque rλι sententia inquient illi I sine dubio suavitate quadam .
condienda est ac voluptate . at voluptas carmine conciliatur & paritur. cur itaque oratione soluta potius utemur quam certis numeris carminibusque adstrict ce te qui non sentit solutae orationis suauitatem exiguam esse s cum metrica conseratur, atque ad eb multis partibus superari, is a Musis alienissimus censendus est. Ego Diluitur. vero e contrario sic respondeo. Tragicam& Comicam dictionem xoluptate esse condiendam, non modo fateor, sed prosteor : quin hoc ipsum paulo ante copiose docui confirmaul. veruntamen fabula fabulaeque suauitas illa est qua Comicam Tragicamque imitationem condiri iubet Natura, ac praeceptorum amaritudinem acrimoniamque temperari, non carminibus ac metri se tantum abest ut velit carminibus tibias, tibijs fides, fidibus saltationem, atque omnem denique rythmi concentusque &harmoniae varietatem adiungi qua solae aures capiantur . Quod dum nouo quodam dicendi genere ostendo. vos quaeso Auditores diligenter attendite.
Dissidebat aliquando si Liuio vestro creditis Romana plebs a Senatu, atque ita dissidebat, ut secessione facta, iam rueret ad arma, iam sacrum montem Consceniaderet ut Ducem crearet, . armisque repeteret libertatem .
Cum ecce tibi Menenius Agrippa vir facundus, sed urbanus inprimis de perfacetus, submissiis a Senatu ad plebem, atque a plebe intromissus in castra, fabellam excogitat & commentatur qua iratam plebem compescar. sed qua tandem ratione excogitatam .expiomit fabulam/quibus exornat aut illustrat luminibus num sorte carmianum aut melodiae suauitate ὶ minime gentium: immo verb concentu posthabito & carmine, prisco illo 3c horrido dicendi modo , hoc est Auditoribus illis perquamaccommodato, sic ferine illos alloquitur . QVO tempore in homine corporis membra, non ut nunc,omnia in unit, C consen-
25쪽
eonlinurent, sed suum euique eonsilium, suus sermo esser, indignatae sunt partes reliquae, sua cura, suo labore,
ac ministerio ventri omnia quaerit ad ventrem omnia transfundi: ventrem in medio quietu, nihil aliud quὶ ni datis epulis ac voluptatibus frui: conspirarunt proinde inter se membra omnia in ventris pernicie, statueruntque ut nec manux ad os cibum serrent, nec os acciperet d tum, nec dentes conficerent, nec palatus gutturue deferret. quo voracissimum helluonem c sic enim appellabant ventrem in inedia excruciarent atque perimerent: sed ecce tibi dum ventrem siti ac fame perdomare nituntur, misnus quoque ipsae, guttur, vultus, membra denique ob nia una cum ventre miserὰ afflictantur, ac sensim ad e tremam tabem veniunt. Tum demum membris istis apparuit, Ventris quoque haud segneministetium ess nee magis ali quam alere: eum cibum corpori uniuerso concoquat, ut is tandem quo vivimus vigemusque sanguis, in omnes colporis partes reddarur ac derivetur Sed quot sum Agrippa quorsum : ut nimirum intelligatis Sen tum ventrem esse, vos membra reliqua: Senatum vestra, operas quasi acceptum a vobis cibum vobis coquere ac dispensare : denique pro salute vestra dies noctesque laborare . Quod si vos a Senatu dissidentes, quam soletis operam illi navare destiteritis, atque adeo cum illo altercari coeperitis ac depugnare , quid aliud obsecro superest nisi ut vos una cum Senatu, quasi cum ventre,tandem aliquando fame, siti, inedia, macie, tabescatisὶ Haec & huiusmod alia Menenius Agi pa . Ita factum est ut eleganti fabula iratam plebem atque furentem ad moderationε , ad pacem & concordiam reuocarit . Certe si fabulam carminibus illigasset, ac delicijs illis Tragicorum & Comicorum tempera ster, quibus non tam animi quam a res mulcentur & capiuntur, c mihi eredite9 nihil penn iis profecisset, sed re insecta discedens, mox cruentam ignam, facile etiam extremam Patriae cladem , im)xisset. V erum quid Latinorum fabulam mmmemoro, Gr -
26쪽
eorum , quorum authoritate niti videntur isti, praetereo, capitali odio dissidebant Athenis aliquando Ciues uni-hersi, iamque in Senatum ac sorum quasi certaturi conuenerant : iam sucore & quasi oestro perciti ruebant a petniciem Cum ecce tibi suggestum conscendit ex ciuibus unus , prudens ille quidem & in dicendo suauis. sed usque adeo obesus di pinguis ut monstri similis videretur . Ouid multaξ vix conspectus est a Patribus ac Dohulo ut inter iras risum excitauerit magnum. Tum ille:
quid est ip quit quod ridetis a An serie qubd me supra
mortales prope omnes obesum ac pinguem inspi citis rAnnuentibus ijs, continuo ille fabella excogitata , Ego verb linquit 9 Athenienses, etsi obesus &pinguis ad miriculum videri possum , uxorem tamen habeo quae me pingitedine ac corporis hebetudine longe superat. Ingeminant illi risum; ita ut mortita ipsa risum edere viderentur . Tum ille ubi risum tantisper sedatum videt, Me inquit uxoremque meam obeses quamuis dc pingues, da
doneordes vivimus, una domus creti, unum cubiculum, unus lectulus in quo concordissim d requiescimus. Quod si duando dissidemus atque contendimus, nec lectus capit ambos, nec cubiculum, nee domus, quin ne una quidem Vrbs aut Regio: usque adeo exitialis est it arm faetorisq; nostri rabies . Quod si hoc inter virum unum dc mulierculam accidit, quid suturum putatis Athenienses, si Senatus ac populus uniuertus dissideat, ac dissi dij incitatus furore ac rabie, ad arma conuolet 3 non Curia mihi credi te non serum, non templa, non Vrbis moenia , non Atheniensis Regio uniuersa vos cohibebit aut prohibebit quominus ad interitum perniciemque ruatis . His
atque huiusmodi alijs, quasi fabula data, sic dissidentia .
iras compescuit ac mitigauit, ut odijs dissensionibusque depositis in gratiam redierint statim. Hac ratione condiutas fabulas celsi Tragica & Comica ex angusto quasi capo in ampliorem est reuocanda in de poscit Natura, quibus non miniis lintelligenter quam suauiter agas, nec mirius dilucide M aperte, salse etiam atque facere,in Audi. 2 C a torum
27쪽
torum animos illab tur oratio,quam dulcis vexborum so
nus aut cantus Permulceat aure* ; aurium enim voluptas non cibi habenda est loco sed condimenti: . contra vero honesta utilitas non condimentum esse debet sed cibus . Vt propterea sit quidem suauitate quadam condie da Comica de Tragica actio, sed non carmine, non fidiabus, non tibijs , non saltatione , non elaboratis rγthmis harmonijs, sed fabula ac fabulae ipsius urbanitate, salibus, perspicuitate , iucunditate : quantum enim valerit illa ad muscendas aures, tantum haec animis mitigandis atque ad omnem virtutem impellendis virium ac ponderis habent. Sed i in intueti mihi ivideor aduersarios, tametsi superioribus argumentis debilitatos ac pene fractos, in nouisse propugnaculum recipere, immo pugnam instaurare, atque ju nos acatissima quas tela vibrare ac fundere . Etenim si, quoniam homines soluta oratione loquuntur non carmine, Tragoedia & Comoedia non carmine sed soluta oratione scribenda aut recitanda est, Heroicum quoque poema soluta oratione scribendum erit non carmine . Quis enim nesciat illud quoque genus hominum quos hexametris versibus loquentes facit Epicus, reuu in onoersu sed soluta oratione loqui consueuisse ὶ ita demum verisimile atque de rum non minus in Heroico poemate quam in Contico aut Tragico, perturbaretur . Quo sane fit, ut ne poetae quidem facile sit permittendidum, ut dum ipse loquitur, carmine potius quam soluta oratione loquatur : alioquio, dum ipsemet aliorum saepe dicta carminibus diligenter prosequitur, verisimile ac decorum euerteret . Et tamen frigidum omnino commentum esset a Q dictu perridiculum, Heroicum poema P destri oratione & stylo scribendum est e. Qui di nonne Lyrica poemata eodem pene iure ruerent omnia Z cum enim Lytici Poetae ipsi quoque videri velint Naturam sequi, ac tanquam e renata loqui, & uno verbo) omnem cupiant artificii . suspicionem declinare ; videri quoque cupiunt subjto ex t*mpore loqui: atque hac de causa M b se
28쪽
- Isse interdum ab Appolline & Musis de repente afflatos
ac veluti furore percitos fingunt. Hi igitur non minlisquam Comici aut Tragici, si verisimile ac decorum tu ri velint, carmen abjjciant necesse est . Sic sane Satiracotruet, Elegia, Ode, cuius infinita propemodum est varietas; & Epigramma: quin ne distichon quidem consistet authemilii chion . Sed de tua vel potitis Aristotelis Poetica concideret statim δρ evanesceret. Qui enim fieri potest ut exploso carmine, poetica facultas rei catuli aut quid est quod ars retineatur, usii ex ploso opereque interempto ὶ Ita demum tibi etiam ac nobis tecum con-ςlamanda erunt colligendaq; vasa , nisi aliud nobis doctrinae genus susceperis explicandum . Denique illud unum supererit amictis rebus nostris; ut scilicet ingetem
pyram ac rogum excitemus, unde igne tum poematis Omnibus, tum poeticae metricaeque facultati uniuersae funebrem pompam ac funestissimas ex equias persoluamus. Sed fausta verba quaeso Auditores : facessant querelae longius: modus sit quaerimoni js: meliora ac laetiora ominemur . Etenim bene iuuante Deo S Heroicum carmet, hoc est, si Platonem sequimur, Poema omnium praestanti stimum, & Lyrica poemata, quorum ingens & splen dor est & varietas, conseruabimus e & cum ijs omnibus cum pulcherrimum hoc A ristotelis monumentum, tum nobilem vigiliarum mearum industriaeque vestrae camputuebimur. Sςd quid dico tuebimur λ immo vero illius fines longius adhuc ac latius dilatabimus. Ita demu non Pyra Opus erit, qua metris, poematis ac poeticae senestam
pompam iustaque persoluamus, sed potius ut nouis poe-ricae quasi colonis iura legesque praescribamus. Sed iam si placet; ad rem accedamus propius .
Ergo Lyrica poemata ea de causa una cum carminz retinenda erunt quia non necessarib dramatica sunt, non scenae seruiunt atque theatro. hinc enim fit ut cum non
tumultuarij congressus exprimendi sint, aut subita colloquia, sine ulla decori aut verisimilis pertilibatione pol si Lyricos Poeta accurata meditatione uti,elaborat fund
29쪽
ce earmina, ae proinde aula, madita, grauia,venustac denique dignitatisque plenissima; id quod Tragico non
licet aut Comico: qui, ut Tragoedi aut Comoedi ex tempore in congressiis venire debent & colloquia, prosecto ut verisimili terviant, non carmine, quod meditationem industriamque requirit, sed soluta oratione colloqui
Et quamuis non negarim Lyrico quoque pehuidet, dum esse ne artificium ostentet, aut nimiam affectatamque praeseserat industriam, sed enitendum ut Naturam sequatur Ducem, veruntamen aliud est nimium artificiuartificij qtie spicione declinare, ac Natura sequi, alia dex tempore loqui ac subitd . Quare quemadmodum non facile sustinemus ut orator artem ostentet ; nec tamet prohibemus quominus paratus ad dicendum accedat et ita etiam nimiam lyrici poetae industriam, ostentationeq; replehendimus; ut meditatus tamen scribat non modo noreprehendimus sed laudamus.
Quae cum ita sint, iam non aegrὰ quin commodὰ Iti: roicum quoque poema retinebitur. liquidem fiec drama ticum est Heroicum poema aut theatro seruit ac Scenae nec subito sua carmina fundit Epicus , aut popularibus Gnit de vulgo: quin per ocium lectitatur de expenditur,& a uitis industriis & nauis expenditur. Epicus roicum poema, etsi operosum, graue, doctum,magnificu, admirabile, denique maxima elaboratum industria , cum uerisimile decorumue retinere possit, tum verb ab eruditis viris intelligi. Quod de Tragico & Comico poemate, si carminibus perstringatur, vix ac ne vix quidem sperandum est,dum a Ciuibus ac populo vix in transcursu audibri solet.
At enim sit istud in Hemico poemate dum Poeta ipse loquitur : sit inquam ut ipsemet cogitat. loqui possit de
paratus, ac nobiles proinde versus fundere, nec propi rea decorum perturbetur; at quid demum dum alios i
30쪽
quentes facit: ae militer,eon silarior, Duees, seruos inducit a profectb cum hos de repente inter se loquentes fa-m , & operosissimis carminibus loquentes: verus te ac decorum, ae proinde poematis dignitas, lon- ' i' T s dia aut Comoedia violabitur. pciesertim vero si s quod Aristoteles scriptum reliquit tunc masuperfectum est Epicum poema ac suis absolutum numem, cum Poeta raro,caeteri frequenter loquuntur. Sic .n. fiet, ut verium ite ac decorum in Epico poemate raro construetur,violetur frequenter. Acute. Sed quam ver amiam videbimus . Porrb autem nolim ego hoc tempore Aristotelicum decretum istud disceptare , an scilicet ebillustrius ac nobilius euadat Heroicum poema, quo rarius Ioquatur poeta, frequentius caeteri.tametsi illud non retiacebo Platoni contra probari magis ut poeta frequentilis ac longius loquatur,perraro caeteri. quin etiam in Iliade quae & ipsa ab Aristotele summis laudibus effertur, & inperfectae Ideae loco habetur, longe frequentius poeta I quitur. Sed & Virgilius, hoc est grauissimus poeta, qui-vae . om rum si me audias in decoro tuendo non aequauit solum sed multis partibus superauit, frequentius ipse Ioquitur quam alios loquentes faciat. Vt proinde veren- cum ut ne Aristoteles decretum illud tanquam sabam cuceretan Platonis caput: idque tum ut ne in huiusmodi decreto Magi strum sequi videretur, tum maxime ut contra eiusdem sententiam, Heroico poematiTragoediam calIide anteponeret. Cum enim Tragoediade Heroicum poema actiones illustres imitentur ac nobiles, ac proinde si materiam spectes, de principatu videantur utcunque certate possie, Aristoteles quippequi libenter magistrum oppugnabat,hanc callidὰ rationem iniit ut Tragoediam Heroico praeferret poemati. Cum enim Tragoedia perpetubactores inducat, ac nusquam non imitetur, Epicus contra tunc solum imitari uideatur,cum alios loquentes facit,fit
sanE,si prσpositum decretum excipias, ut Tragoedia H xoico poemati anteponenda sit. Sed de hac re tota proprio loco disputabimus. Interim igitur decreto isto pra