장음표시 사용
101쪽
bi gratia, ut aegritudo in frigidetur, & eius causa calefiat: quaero si per temperata hoc fieri posset, quodnam subtile studium e sint adhibendum 3 nam faciliter soluerentur huiusmodi morbi. Altior ergo sensus in hoc Avicennae M. fuit etiam quam Gentilis exposuerit, de quo inferius dicam. Aeginetam etiam in eandem sententiam subscripsisse video ac Hababbate, 3.3quo nullus clarior in hac sententia fuit.Vnde
de hemitriteo loquens, cum tertianae accesso imminet, lactucas attriplices, cucurbitas,& aquam granatvrusiltera Vero di C, qua am- .
etirabago : itaque alternatum victum exhibet quartum curationis modum complexus. CΑvs Ara huius erroris recentiores dedere Montagnana, Marsilius Ficinus, Platearius, ac alij qui non solum Galenum , quem floccifaciunt, non intelligunt, sed nec eum
quem maxime obseruant Avicennam.Turpe enim cum sit optimum virum derelinquere,
ut expositori innitatis, illud vero turpissimuest,nec eum,quem vis sequi,intelligere. Cum igitur motbi contrari j quadrifariam distinguantur, aut enim distant loco ut calidissimuhepar cum venti iculo frigidiore: aut loco distant, & tempore modico, veluti clim diaria a bile lienteriae iungitur:aut sunt loco quidem
non proportionata, sed tamen seiuncta cor-II. C A RD. F
102쪽
pore, Vt in hemitriteo, plurimum enim eius locum habet seiunctum : sunt enim in venis quaedam, dc quaedam extra : aut omnino iuncta sunt, ut in febre tertiana notha. Hi sunt modi cotrarietatis in quibus oportet semper, ut obserues quod dicitur quarta primi capite vltimo, an una dispositio sit alterius causa, an una sine alia sanari nequear,an una sit alia periculosor: & haec est sententia Galeni. vi igitur in his rem experimento conformem a ra tione non alienam dictis Galeni consentientem mediteris,haec obserua.Primum cum dis, pares cauis fuerint, siue quod una sit alterius
causa, siue quod sine ea reliqua sanari no pos sit, siue quod validior sit affectus, siue qubdpericulosior,aut omnino symptomati saeuiori complicatus, illius, quod magis urget , cura per contraria in gradu molieris. Esto autem quod pares sint causae, quod vix credi potest a Galeno: sit igitur calidissimum iecur, & frigi dissimus ventriculus,obseruandum est diligenter ne unius medicina alteri sit impedimeto. Hoc autem vel ratione applicationis, vel ratione morae, vel ratione impedimenti, vel ratione proprietatis. Primum est, ut inungas hepar ex oleo sandalino, dc rosaceo, & ventriculum ex oleo masticino & de absinthior ratione autem morae dabis calida sine potu &
quiescere facies, & dabis cum crassa substantia, veluti diatrion pipereon faciens quiesce-
103쪽
N E D E N D r. re,& electuarium de seminibus,& santhalos, &caphuram cum aqua endi uiae mista cum vino albo & facies ambulare. Dabis etia hoc a ieiunio illud quadoque a cibo assumpto, ratione impedimenti: dabis pipcr contritum grosso modo ut calefaciat stomachum, neceius substantia transire pote si ad hepar, & semina friai da exacte contrita. Hec est causa cur diaspoliticon non contriuit nisi modo crasso; sexto de tu eda sanitate Galen .Ratione autem,pprietatis,quia endi uia est frigida, & couenit hepati, & res etiam dulcis cito ab hepate trahitur,& absiathium, & piper manent in sto macho, de ea non appetit hepar, igitur si vel diuerso tempore vel eodem commista dederis, simul strenuh calefacies ventriculum &hepar infrigidabis. In cibis vero non tantum qualitas, sed & succi bonitas attendenda est. dabis carnes pulli, & cum pipere confracto Plut A. Rconditas: post cibum autem per horas duas Vinum album dilutum .ita iuuant cibaria quae . δῖ' piperata,&ius consumptum dicuntur. Cum vero morbus loco & tempore differt, curabis Opportunis temporibus cotraria administrare, &hoc fit ut ante bilis accessiones vinum
demus granatorum, lienteriam vero non Iiam exterioribus fomentis ex meta iuvemus,
sed ante cibia aliquid ex citonio cum pipere condito administremus, paulatim in frigidan- res hepar, quia membrorum principalium in-
104쪽
frigidatio moderari debet:post utemur compositis contrariae factionis, qualia ex pipere, absinthio, intibo, sani halis, melonum seminibus haec multum, illa minimum contundentes: qualia etiam inueniuntur ab Avicenna in suo antidotario quam plurima laudabiliter de. scripta. Cura vero materia suerit veluti quoquomodo disiuncta, ut in hemitriteo quanquam& febrium talium, nec numerus sit,nec ordo maior intelio est in cococtione &euacuatione, in quibus sanitas potius consistere videtur.Nam clim ad intentionem peccantis qualitatis intendimus, cibis calidioribus frigidiora permiscemus: plus enim unaquaeq; res suo contrario destruitur, quam a consimili foueatur. Omphacium igitur, & pruna,& acetum, & piper, carnibus volatilium miscebimus, ita
tamen ut meminerimus cibos nos praeparare,
non medicinas. Nam eiusmodi nullam cibi rationem, sed condimenti obtinet: ita etiam ptisanam, pipere modico, passeres, seminibus albis condiemus: atque ita in medicinis cali a frigidis permiscebimus, no absolute quidem
hic enim est: error medicorum nostri temporis led eo in gradu, ut vicissim morbis o ponantur. Haec fuit illa antiquorum nunquasatis laudata solertia, a nostris autem non intellecta atque neglecta, componentium philonia, caeterasque optatas medicinas, in qui-
105쪽
EDENDI. 8sbus utriusque contrarietatis extre ina copulauerant, optum, hyosciamum, mandragoram, atque ex opposito, piper, castoreum, eu r-bium, quaedam etiam aromatica, non solum ad vires membrorum roboradas, ac abhominationem tollendam, sed ut extremum extremo tanquam per medium conuenientius iungeretur ad tollendas extremorum morborum,ac etiam contrariorum dispositiones.
Sic enim simul & cholicam tollunt, & pituitam calefaciunt, & febrem auferunt. His medicinis sane nullam , si recte operatus fueris, utilitate comparaueris. Si igitur quisquam notha tertiana detinetur,non habebis hic teporum vicissitudinem nec membrorum, sed quantum in ipsa est, tentabis, quae de hemitriteo dicta sunt, permiscere, nullam disiunctionis occasionem expectans,ut in reliquis. Verana cave, ne cum superfluo experiaris, sed in omnibus oppositarum virium commode protatione temporis, morbi, naturae, & reliqua. rum indicationum medicinas temperabis. Reliquum igitur est, ut obiecta dissoluamus , &primo quae a iunioribus indicta sunt. Nam quod medium quoquo modo contrarium sit extremis tanquam oppositum.Vt accepit Ari- stoteles , satis concedi potest. At quod eo modo contrariu, Vt aequaliter a medio dister, quantum morbus ab oppositu , id nec inco-aaberis probare. T le autem est quod quaer,
106쪽
tur, ut dictum a Galeno saepius. AD secundum dictum est,primδ qu bd differetia est quadruplex in exhibitione '. quoquomodo calidum membro frigido non calido copuletur, Ut piper ventriculo & non hepati. Praeter hoc etiam plus calest figidum membrum a calido, quam in frigidatur a frigido, si ambo applicentur. Cuius experimentum est in tabula ignita & ad ignem posita, cui perpetuo aqua frigida superfundatur: non enim
ignita ,sed temperata euadet tandem: cum t men maior si caliditas ignis,frigiditate aquae: maior enim est virtus destruendi, quam conseruandi, ut etiam in rebus quas agimus,e p Iimur.Oppugnatores enim validos imbelles defensores est e vides:ita ei iam natura Vnumquodque ad destruendum paratum est. Non est igitur in tot causis vlla necessitas teperati. An tertium, illud quidem fiet in inanim tis. Caeterum animata non eodem modo se habent sed si fiat,ita tarde conueniet, Vt morbo mora potius sit deprecanda , quam auferenda. Nam in igne experimur non extingui, nisi contrario etiam valido , nusquam autem
temperato, nisi non propria causa sublato fomite
A D quartu, dubitat quomodo id fiat Aue xois. Sed cum ita sit,no negabimus quod quo-xidie experimur, & si parum remitratur i am, tamen ratio subest, ut aliud sit compositio,
107쪽
ΜΕDENDI. graliud permutatio . Commistio enim semper quoddam medium possidet. Verum cum aliqua qualitas etiam aduersantibus, tum media cin tum cibis supra modum seipsam tollat, minime securum duco eam intermediis auxiliis fouere, quam delere cupiamuS. A D quintum, assimilatur quod non est extraneu, aut quod modice urget. Hoc est, quod dixit Princeps imo si ne sufficit multa regiminis bonitas. Quod autem rarum est & paruar utilitatis, non debet pro norma medendi in omnibus recipi. Nam dum hoc expectatur,ae
ger motitur: ultra id quod non prodest qui
A B sextum , aliud est consulere ratione alterius conditionis, aliud emendandae temperaturae causa. Nam cum lac vel oua hectico propinamus, facimus hoc, ne laboret in con coquendo cibum, & ut si boni alimeti, & ut paucarum stipe: fluitatum,& ut velox ad transtum . Nam cum non nutritur, ipse hecticus in deterius agitur subito. Nam Virtus nutritiva non potest quiescere per instans, ut ostem.
di in libro de morte. Adde quod ovum &qac sunt fiigida, & etiam quia frigiditatem operamur aliis ingeniis, balneo & trocistis, ca-phura, & cum aqua hordei & ptisana, & reliquis, pari ratione non est inconueniens uti glyciriga ratione extinguendae sitis: quaquam
non sit ita frigida,sicut est morbus calidus, dia
108쪽
38 DE METHODO ita radice feniculi in aperiendo, quanquamno sit calida pro facultate morbi frigidi: quia non desideramus apertionem fortiorem in principio morbi , ne materia magis cogatur quam distatuatur. Itaq; non est inconueniens uti medicina temperata ratione alterius iuua-inenti, sed eam cligere ad emendandam inaequalem intemperiem, non solum imperiti,sed rudis ingeni j est. A D septimum,ipsa est utilis: Primo ratione alterius annexae virtutis, ut capillus veneris ad aperiendum, cassia fistula ad leniedum. Secundo ad temperandum excedentem in dicinam, ut terminos non excedat praestitutae qualitatis. Tertio ut corrigantur leves intemperaturae, de quibus ab Avicenna superius dictum est . Quarib ratione complicis facultatis nutritiuae. Nam pleraque cibaria boni se ci,aut temperata sunt, aut non valde remota ab humana temperie,secundum quam a Gai no temperatum dicitur. Α T, dicet quispiam, quomodo remittetur quali ras aucta si impermiste virtutes ad metribra deseruntur3 Satis quidem est differentiae, dicere: quod iam remisium cst in mistione, obtae non potest, & virtus permista ad alienum membrum defertur. Nam,ut ostensum cst secundo virtutum naturalium, trahente membro quod sibi coueniens est, castoreum
ab opio satis discernit,nec substatiam opij tra
109쪽
N EDENDI. 89het. Quod vero remissum est in mistione caloris, quoniam non est, amplius trahi non potest: non igitur supercalefieri potest ultra id, quod ex mistionis beneficio relictum est. ERAT nobis consilium reliqua errata diligenti trutina perpendere, sicut & in hoc fecimus : sed praetermisimus breuitatis amore, rum quod non, ut quorundam moris est, ex libro in librum transcribere voluntas fuerat, clim soleamus ex integro res intactas aggre di, qualis haec est,quam nulli propter dissicultatem attigerunt, alij quoniam , inter hoc Millud nihil interesse putant. Ouam ob causam diuersae intemperiei & oppositae membrorum , neminem meo tempore curatum plenὶ
vidi, sed prophilacticae potius esse consultum.
Puod aurum imponunt coquinae. cap. L VII I. 4 x N a V AGESIMUS OCTAVVS abusus est, cum aurum consumptis iuri--bus imponunt tanquam aliquid facturi: ita omne consilium medicorum est potius videri probos, quam esse. Nam quod aliquis male agat, turpe est: sed chm & illud, quod male agit, inutiliter ac peruerse facit, id
turpissimum est. Primum cnim, cum mali viri sit,aut omnino rudis, alterum est non sollim imprudelis, sed omnino excordis. Quid enim aurum in aqua decoctum imprimere
potest , quod nec validissimo igne soluitur,
110쪽
so DE NE THononec odorem,nec saporem viribus adiicit, nec ipsum minuiturὶ Sed concedatur,nonne cum
lebeti imponitur, ad fundum descendit' Vbi' etiam feruente aqua, quae in imo cacabi residet, frigida est, ut quilibet experiri potest. rogo,quam volunt in frigida aqua impressi nem fieti3 Ald pullo concludunt, ut quod internum est, nondum calidum satis sit, etiam aurum crassum imponunt. Quod si tandem consilium est experiri, an auro aliqua sit vis eoru admirationi conformis, cur auri folia in sommo lebetis,ubi feruentissima ebullitionis vis perspicitur, non suspendunt i Etenim fotate ita fieri posset, ut aliquid virium, quanqua exiguum,transmitteretur,nisi illud Plinij cre de re malunt, esse in carnibus pulli vim auri
comminuendi, quodque transinutetur, qu
quam hoc fabulosum sit. At si verum, de a ro liquefacto illud docet,no de solido. Igitur praestantissimum potius arbitror , auri frusta
agnita, iure extinguere: nam hoc non modicam habere vim potest, quandoquidem cau-wrra m rerium ex auro innoxium magis sit, quam ex 'ferro, testante Principe. Quanquam & illud ad ignis lubitantiam leuiorem pertinere pol - . . set, & licer, quod oculis conferat, argumentum egregiet ac propriae cuiusdam virtutis sit, non eius, quae ex igne, mollitiei tantum. It que si quoquo modo auxilium in auro existu