Hieronymi Cardani ... De methodo medendi, sectiones quatuor. Quarum catalogum sequens pagina exhibebit

91쪽

MEDENDI. 7 Ira hoc non dixisseuum etiam quod iam dixerat δε si tibi signa coctionis praecesserint, &c. Non ergo vult quod augmenti tempore fiat: incommoda autem plurima sequuntur. Sed ipsi ea exhibent ad alleviandum dolorem capitis quedam alia accidentia, ut proficere

videantur. Non enim consitum medicorum

improborum est iuuasse, sed videri iuvasse.

Probi autem medici est quod vere non iuuat, imo nocet, licet iuuare videatur, dimittere. Vnde cum balneum intempestive, is est, cirra coctio, is signa & uniuersalem corporis innanitionem exhibetur, haec procreat incomoda. Primo quidem obstructiones multas facit, & tales ut nisi aegre curari possint. Secundo apostemata inducit. Tertio horripilationem , ut per Rasim apparet. Quarto virtutem exoluit:& scias quod Rasis credidit in hoc,quod in tertiana liceat balneari ante c5- coctionem secundum Galenum ubi sit pura, dc non est ita.Dico igitur quod aegri non sunt balneandi, si ex putrida laborent, nisi concocta materia, dc aegro exinanito, o quoties vidi in hoc medicos errare grauissime lauod cibant in nocte. Cap. LIIII. QV I N A G E s I Μ v S RU ARTU Semror est , cum cibant aegri in nocte. Re- clamat magnus Hippocrates non esse permutandam consuetudinem repente,

E iiij

92쪽

DE METHODoetiam ad meliora: luant δ minus vos non pei mutabitis ad deteriora At,dicunt,uirtutis de- bilitas hoc postulat: quomodo igitur cinus cocoquetur tunc si tanta urget debilitas λumbus igitur utaris. At,dicunt,oua & contusa ex carnibus haud concoquuntur difficultera at nesciunt quod tunc morbus est in statu, si virtus deficit,aut in declinatione, aut syncopalis : si primum .per I9. abusium redarguti sunt: si s cundum, non contingit aegrum mori in vera declinatione morbi ex defectu virtutis stante cibo consueto, ut tertio de crisi patet: si vitimurn, syncopalis rara est, nec in omni etiam cibandus est aeger, ut primo ad Glauconem habetur. Rarisiimum igitur erit quod in nocte cibum dare cogat. At medici in cunctis validis morbis hoc faciunt, nocentes valid E. Si ergo morbus non fuerit syncopalis ex debilitate ventriculi,cum accessione nocturna, nunquam aeger in nocte cibandus est. Quod vitant creticos qui non seunt dies

cretici. CV. L V.

ror est. in diebus creticis. Nam vitant se-'ptimam in purgando , in quo dupliciter erran ronam in pluribus: morbis septima, nec est cretica nec indica ua. Hac de causa susci- morientem filium Antonii Corbitrae infantem , quoniam credidit medicus, quod ip

93쪽

IN EDENDI. 7 septima non oportuit quicquam facerer dixi ego , quod septima non est cretica ratione iulius aegritudinis: cucurbitulas igitur appones, sanguinem detraxi, & subito euasit a morte, hoc sepe mihi accidit. Secundus error es posito quod esset dies cretica aut indicativa, lucet etiam purgare ob ires causas, vel quia natura tentat,& no potest mouere:vel quia motT bus est fortis,& materia turget,non expectas: rationem purgandi a natura: vel tertio qui ipsa mouet motu non conuenienti, utpote

faciens crisim per synanchem vel morbum lateralem. Manifestum est igitur, qu bd frequentius possumus operari in septima, quam non operari. Ipsi tamen ex quodam instituto semper quiescunt morti aegri consulentes. uὸ purgant in morbis iuncturari .

I N QV AGE si Muss Ex Tvs error est, in morbis lucturarum in quibus pur- gant assiduE,&ctiam cum cassia, quod deterius est,cum ipsa vehemeter noceat iuncturis & neruis,ut etiam dixit Mesue cum talis , hoc ipsi non habent considerationem etiam, qudd non habent verum hermodactilum dc ideo purgant, & non possunt auferre praeparationem,& dilatant vias iuncturarum, & ita ex podagra parua faciunt artritim maximam:

ideo sapiens Ralis dabat oleum solatii silue- Ο. α σε

94쪽

sris,cum modico olei amigdalini dulcis & sa. charo:& Scipio noster curauit se diaeta tenui.

Dico istis duobus solis auxiliis, si quis rectὸ

usus fuerit, curabitur omnis podagra,quq non fuerit confirmata, & aliqua etiam confirmata. Cura autem medicorum nostri temporis,

non solum est inanis, sed perniciosa: unde aliqui audet supra diarob cum turbith,& alii supra medicinas fortes ,& aliqui dant aristologiam.

suod utuntur temperatis in complicatis assectibus. Op. L V II. QV I N QI A G ESIM VS s EPTI Mus et ror est, cum in complicatis contrariisq; affectibus,sue membri eiusdem,sue diuersorum utuntur medicinis & cibis temperatis : creduntque quod res temperata cuilibet excessiti si contraria:& accidit saepe, ut in quotidiana quod causa est frigida, & mo bus calidus. Plerunque etiam ventriculus

est frigidus, cum hepate calido, &vt in hydrope frigida,cu febre & talibus. Hoc est igitur argumentum eorum ut medicina sit ictimperata, vel cibus: nam medium viriq; extre- mo est contrariu: cura autem fit per contraria: igitur temperatum conuenit dispositionibus cotrariis.Item calidum auget una dispositionem,& frigidum auget aliani . igitur temperatum est eligendum, saltem causa necessitatis,

95쪽

MEDENDI. 7ssi non alterius.Item calidum remittitur a temperato, sicut apparet de aqua feruente iunista tepidae, & pari ratione iuncta congelatae tepida , fit mixtio temperataugitur competit tanquam contrarium. Item quia medicina calida permixta teperatae remittitur a medico: igitur & pati ratione morbus calidus a cibo& medicina temperatis. Item cibus & medicina assimilant sibi corpus:igitur c sim temperatum assimilat facit temperatum. Sed reductio ad temperatum est sanitas: igitur talis cibus inducit sanitatem in utraque dispositione simul:patet an cedens ratione reactionis. Item cibus temperatus conuenit in una dispositione tantum: igitur a validiori in co-trariis: cum in una dispositione detur loc is contrario exhibendo. Antecedens patat, de ovis carnibus per Galenum, inde cura arden.

tis febris, de tertianae ad Glauconem & alibi,& Principem & alios. Item si cibus & medicina tem p ata non conueniunt in hoc, multo minus in reliquis dispositionibus: igitur erunt superflua & nunquam administranda. Patet inductio, nam in simplici dispositione

multo minus conueniet,cum locus detur co-trario,nec per te in dispositione cotraria, nec etiam in sanitate, quia sanitas medicina non indiget, nec aegritudine temperata, quia sic primo non esset aegritudo, cum aegritudo sit intemperies, tum etiam quia ea posita solue-

96쪽

retur morbus a consimili medicina 3c cibo &non iuuaretur: igitur nulli competerent. His igitur argumentis medici persitas . cibum &medicinam temperatam exhibent in contrariis affectibus, putantes utrique dispositioni prodesse, cum strenue noceant. Nam cum quadruplex sit modus in contrariis affectibus

curandi. Primus est hic, ut per temperata cu-Temus tanquam contraria virique disposito- ni. Secundus, ut per commixta ex calidis fir gidi sue.Tertius, ut caput unum statu an his curationis eiq; intendamus alicro ito neglccto. Quartus ut vicissim curaret temus, modo

calidioribus obstates frigiditati, modo frigidioribus calidi rati. Non videtur quemquam ex his Galenus praeterm isisse modum pririer primum , ut quba in caeteris abusibus obse uatum est,ne obiter medicos peccasse credas, sed tanquam ad humani generis perniciem concitatos illud primum elegisse, quod & a veterum sententia abhorrerer, & cum nulla

utilitate maximam afferrct calamitatem. V de. I .artis curatiuar. nunquam tamen praece

pium illud, quod contraria contrariis curantus, aliquando verum, aliquando falsum erit,sici semper verum, licet cx usu contingat, quandoque cum aliis copulantur morbis,ante illa procuranda sanandaque esse. Hic tertium modum curandi attigisse videtur. Rursus autem ibidem, Quum vero e am materi ρος

97쪽

terea, tum putredinem , tum etiam febrem

augeri; quare quoad licet id agendum, ut quq minus calefaciat, materia deligatur.& post. Quod velo febris ipsius iam accensum refrigerabimus. Modum hic quartum eligere videtur non sine terti j comistione: nam apertionem caput intentionis curandi statuit, & licet prima fronte videatur in eiusmodi auxilio temperata postulare, atque pro illis sentis re,nzQuaquam tamen est : cum auxilium non in temperatura quaerat,sed in vi que extenuatoria est & diaphoretica. Manifestum autem talia minus calida propter febrem desiderario At non quia temperata, sed frigidiora eligerentur : cum autem talia ne dum esse possint temperata,sed omnia calida, multb minus frigida quaereda erunt. Ob haec Galenus sapienter prociis a tempera meto eligit ea, quae nucquam frigida esse possunt. Non ergo prima facies sermonis te decipiat, com cuilibet erudito sal is haec sint manifesta. Item ad Glauconem primo, dat in complicata dispositione ex bile & pituita. ptisanam cum pipere,Vel cumulsa hysopum vel origanti, ita ut simul si

cet & humectet calefaciat & refligerer,in victus ratione: comam vero absinthij concocta materia utilem existimat, tanquam symptomati contrariam ac principali morbo:itaque

in hoc videtur secundum modum & tertium

98쪽

8 DE METHODO amplexari: in sexto etiam de tuenda sanitate, nonne calidis frigida conuenire omnino putati Quod si omnino disiungi nequeant ali-

quando oximel cum diatrion pipereon propinat, ut cum licpar obstructum, Ventriculus autem non concoquit, ita ut alterum viscus caliditatem, alterum frigiditatem contra x rit : pari ratione Oximele detergit eos, quos caput frigiditas vetriculum caliditas detinet. Nimirum in arte etiam parua non seiungit hanc ab illa intentionem: nullibi media col. laudat tanquam utrique extremo contraria, sed prius extenuantibus, mox expurgantibus yd. in .iu opitulatur,ita Galeni sensum ab hac opinione fine ac in alienum esse,quod etiam ratio detrect at,per- microtechoi se ad emur. Nam cum curatio per contraria

in gradu fiat, ut saepe in arte curatiua Galenus replicat, non potest cibis temperatis aut medicinis res transigi: quandoquide A nullum remperatum distemperato in aequali gradu

est contrarium .Praeterea si ita esset, nulla iam alia esset medicina,aut cibus exquiredus: nam omni distemperato,temperatum contrarium est. Praeterea cum cibum aut medicinam temperatam calido exhibet, subito calefit: non iergo amplius,nisi per instans, manet contra.

rium, simile etiam simili furere facit. Quod si

omnis medicina remissior, aut cibus compolit , non erit mulsa in causonide refellenda, aqua tamen Hippocrates abstinuit . ut etiam

99쪽

MEDENDI. 79 colligitur ab Auerroe. Mirumque est non G- 3.NI.am tum absolutὶ contraria, sed in gradu aequalia νε πιδ ε- desideranti, velle teperata exhibere. At,dicet, 'lac quod temperat i est hecticis calidioribus,& oua competunt: hoc quidem temperamenti causa non est,cum & testiculos gallinaceos laudet Auegoar,qui cum calidi sunt, lac etiam frigidumaest: itaque facilitatem concoctionis,

velocitatem transitus,bonitatem alimenti, Mpaucitate' excrementorum in eo considerat,non ratione temperamenti. Nam sic iureptisana pretponitu riob quae iure datur cremor ex hordeo cum cancris & caphura, & trocisci de spodio. Videmus autem Averroim reprenserem Galeni in compositionet medicame torum in diuerstate materiae peccantis,&membrorum oppositione. quoniam existimauit Galenus quod hepar calidu attrahit quod frigidum est de medicina, & matrix frigida, quod calidum est: igitur Averrois in cura dat piper.&hysopu cum Oximelite& aqualio dei, sicut praecepit Galenus. Verum diuersitas oppositionis non est secundu duo loca simul,& cum dat carnes pulli,manifestu est, quod non si, ni temperatae, sed calidae in secundo gradu,& permutare iura cum liqui ritia & hordeo non est malum , & ita videmus quod iuvamentum verum est in cibo & medicina co-trariis febri,aut causae febrem facienti,& cor rectis, de non in simplici cibo dc teperato vel

100쪽

propinquo: 5 propter hoc videmus quδd LM. Liae. uenZOarin curd febris compositae dat pullos

dicina frigida abstet sua composita ex contrariis pari ibus, licet videatur mihi compositio illa calida,attamen omnino constat ex Otiacisae.ic trariis: & licet Serapio in cura hemitritet discar,quod si aequaliter vincat phlegma & cholera , tunc curamus temperatis , intellexit per temperata aequaliter ex cotrariis mixta: quod apparet ex ultimis verbis capituli, Cumque fuerint aequales, missemus ea aequaliter : itaq; non est eius sententia ab hac differes cum totam seriem verborum contemplatus fueris: io ad ML &in hoc etiam cossentire videtur Rasis chirima. ci .ae dixit,qubd compositae febris sit cura compo-bb. diu. - sta,& licet alibi videatur sentire de remissio-D- ω is si ne medicin intelligit refractionem aliter eccia, Iis. set in contrario sensu: re hac sententiam de

fendit Avicenna contra Averroim in cura limmitritet volens, lubd si natura non potest discernere,aegritudo est in curabilis: & hoc motus fundamento componit medicamentum ex croco,spica, rhabarbaro, & caphura, & seminibus frigidis,& berberis,& spodio, & xi-pωπήθη Ioaloes . Constat itaque, quod medicinis uti-π' δ' tui copositis, de cibis similiter, & hoc voluit clim dixit in primo. Ex rebus quoq; in 'UOIumedicatione subtile est adhibendum studiurnest: cum in una coniuguntur aegritudine duo,