Hieronymi Cardani ... De methodo medendi, sectiones quatuor. Quarum catalogum sequens pagina exhibebit

61쪽

N EDENDI. que

clim autem sanguis probatus incipit exire, sistunt, quoniam thesaurum naturae ab Aui- qYO Cenna appellatum vident. Itaque totum abscessum intactum relinquunt, εc aegrum hoc modo occidunt habentque in hoc authoritatem Galeni ad Glauconem, dicentis, si san iacia. guis bonus est, supprimatur, quod haud in Met re apostematibus dixit. Illi vero quod de febri- παbus dictum est, de apostematibus dictum etia, α verum putant. Tam crassa ergo ignoram etia multiplicique occidunt egros quatuor delictis. Primo, quia ex saphena minuunt. Secundo,quia ex aduerso latere.Tertio,quia nimis parum detrahunt, non expectantes,quba sanguis niger,aut liuidus exeat, cum id citra multitudinem haud fieri queat. Ouarto, quia terminum sistendi oppositum rationi de directo constituunt, cum bonus sanguis exire incipit.In morbo igitur tam frequeti tot modis peccant. CONCLvDo igitur, quod in morbo laterati,in quo virtus steterit, & sanguis minuendus sit,quod omni tempore, siue in principio, siue augmento detrahendus est sanguis

ex latere eodem, ex brachio,ex interna Vena, non ex communi, ut plerunque faciunt, donec sanguis niger, vel liuidus apparere inci- piat. Quod si dolor acutissimus extiterit, v. si virtus valida , etiam ad animi usque des

ctionem a

62쪽

Cap. XXX.

TRIO E SIM Vs error perniciosus est, cum turbatis vrinis ad sanguinem minuendum properant, quoniam per eam instammationem sedare sperant: tales autem sunr, quibus natura morbo perfectE dominari nopotest,unde indicatio per abscessus exteriores est expectanda. Cum igitur minutio virtutis tenorem tollat , & ad contrariu naturae impetum retrahat, merito causam mortis dodisse videbitur.

O M N 1 B v s his in casibus, ubi nullu phlegmonis interioris signu apparuerit, turius per sanguisugas, & cucurbitulas sanguinem auferes copiosum pro qualitate temporis, morbi, virtutis, & humorum, abscessitique viam co- parabis, nec ad exacerbationem bilis deduces. Considerandum tamen an ex feruore, an venenosa qualitate turbentur.

Loὸd in hamytoicorum curatione seunt segnes.

TR is Esi Mus PRIMus abusus est, inhaemoptoicorum curationibus, quos omnes certe dcstiniint morti. Nam cum in his copiosissima sanguinis minutio conueniat,sicq; omnes a die prima liberentur, ut Galenus testatur, ac repetitis exemplis demonstrat: Medicitamen nostri temporis non audent, sed

63쪽

MEDENDI. Asreuem & intercisam detractionem faciunt, utantes, se Avicennae praecepto muniri:cum 1men sciant Hippocratis dictum: A sanguisis sputo saniel sputum A saniel sputo, Piixbi' ν.aphae tr. is: a Phthisi autem mors.Vnde Galenus, Eo, Oum, quos iam seniosium ulcus occupauit, neninem sanatum vidi: & parum,post, Cam ero phlegmone inuasit, exigua spes est se utis. Cur igitur cum a latere longa tabes, vi cruciatus, familiae insectio, dispendium am- .plissimum mors certa sint constitutς, ab alte- ' .ro,si vena promptὶ ac saepius copioseque munuatur, tum mortis periculum, rarissimum- , que immineat: praeeligunt tamen tantam infirmi ac domus suae iacturam periculosa sani

tate φ Vellem in hoc mihi aliquem ex his, in

ita acuti sunt ad accusandum caeteros, nunc respondere ac defendere, quoniam in propatulo est,ex ruptura venae in pulmone nullum, in pectore autem rarissimum conualescere. Quareificiarativa arte,Thucididis dictu pro- a tabatur,quibus alia salutis ratio non est, dc quae unica videtur ea dubia est,necesse est eos aduersos periculis ire. DE A CNT igitur in hoc medici certa calamitatis iactura demonstrata, si a cura abstuneant,praeceptisque ac antiquorum ulla citatis, imminentisque periculi, habita admonitione,curam veram no fucatam, qualem Gal. docuit, amplecti.

64쪽

ης DE HETH DG QMdiu cognitione haemoptinon μου 'prie derrant. Cap. xxx r. ' π ῬRIGEsIMVS SECUN nus abusus est circa eundem morbu ferE. Nam cum maxima intersit differetia inter fluorem sanguinis,& sputum, unum pro alio capitit, cum tamen longe disserant, Nam sputum sanguinis nisi in tabifico sit, omnino caret periculo, G. m. . -Vxςm imo semper periculo cohu

se pra,qualiscunque fuerit, malum: dicitur enim sa r fluor, ut Aurelianus reseri, cum sub quantita

te singuis expuitur, rutilans non congestus: lputum vero,cum pituit permiscetur, D . modIcumque excernitur,aut congestum,qua

te in logis orationibus,in resudationibus grarum rem uedinibusq; excerni solet.Vnde Plautus,Iam. spuo sanguinem: quas longum, non perniciosum nominauerit morbum: aperti ne enim orificij venae etiam expurgatur. Fit etiam propter erosionem in hoc salsum sputum apparere necesse est, aut hominem tabi licum fuisse. Hi sunt, qui magno malo curati creduntur, cum nullus hic morbus sit, nulla 'c'aegritudo.Haec est medicorum iacta tia,eum curasse, qui nihil mali rubet, eorum vero,qui vere laborant, haemoptoica passion neminem fuisse senatum. Nuper dum haecticriberem, quidam aduenit, qui sanguinem

65쪽

MEDENDI. 47phlegmati permixtum spuebat , cum nec sal- isum sputum esset,nec homo tabidus. Iussi eunihil timere: cumque quod viscus e1 purgare dedissem, repenth sanatus est. Cum hic alias eundem affectum habuisset, medici dixerunt eum fore haemoptoicum. Itaque fidem ex hoc praestiterunt, aliquos sine periculo,maxime minutionis posse liberari. P A et ah N T E sputum sanguinis citra tabem ac salsedinem ad te veniente: ptisana cuΣucaro eum cibabis,caput curabis,frigidis leuibusque glutinantibus medicinis opitulare. Nam vel ex faucibus,aut e capite, aut aspera arteria,aut resudatione aliqua prouenit,ita ut

omnino liberum a periculo aegrum esse iudiaces. Quod si cum hoc etiam febri inuaserit, tutissimum signum cst, non existentis fluoris. Quod si cum hoc subniger est & congestus, tunc certum salutis indicium. Est enim ex arteria venali, in asperam transitus spiritus,quo aet desertur. Hic si dilatetur, sanguinem, qui in illa continetur, in asperam transmittit absique noxa: Non quod oscula venarum aperiantur, ut existimat Trallianus.Ob id illud est aduertedum aphoristicum, a sanguinis sputo saniel sputum. Neque enim semper malum est sano uinis sputum,quod ex pulmone Erquenit, v t Galenus dicebat, sed ob erqsionem

vel rupturam.

66쪽

cuod administrant puluerem cordialem

cum cibis. Cap. XXXIII. RIGESIMUS TERTIVS error circa

1 febres ac venenosios morbos ita impudens est, ut non a medico fieri, sed a vetula vix persuaderi possem,cum tamen omnes admittant. Pulverem enim cordialem sita enim

appellant) ex iacintho, caeterisque lapidibus

constantem,ac sacharo saris hercle iucudum, puluerem gustu cibis permiscent. In hoc om- nes,Vos o medici,percuctari vellem: nam etsi vobis cocedatur, lapides illos veras esse gemmas quanquam & hoc superius reprobatum st) primum an sciatis, quod res dulces ad fa- ciendam opilationem sunt veloces.vnde Se- ira pio, & dulcia sunt ad insana mationem honnia pri- patis parata: quod dimim Alexander a GD 'mi Le. 2. . leno iam sustulerat. 2. de alimentis. Quid au-7 6 h f. tem magis hepatis inflammatione,& obstru- L ... v. monibu periculosius, cum Vtrunque patris& matris aegritudinem vicem gerat ζ Nam ex obstructione putredo, a putredine morbus, ab hepatis inflammatione, tabes, febres, cordis aestus,hydrops, caeteraque perniciosa malai non magis alia causa fieri possunt. SEcvNDo, si alexipharmaca haec esse cre dunt, necesse est magna in eis vim credere. ωρ. . Vnde Galenus s. simplicium medicaminum, Necesse est, cum alexiteria inter humanum corpus,ac deleteria sint costituta, qua ratio

67쪽

ΜEDENDI. 4'ne ab utraq; distare. Igitur necesse erit, ut copiosius siumpta multum corpus a naturali te-Perie mutent. Cum igitur fortia sint medicaamenta , Quomodo innoxiὶ cibis iungentur 3 Vnde diuus Auenetoar,&Sui sumpserit theriacam vel smaragdum, non recipiat cibum nisi post septe horas , &post addit rationem dei non strativam talis absunentiae. Quidhoc clarius' Allegent mihi authorem,qui hoc c5,sulat vel concedat.

TER Tio, quia lapis hic puluis est ex cibo Ec contrito lapide cementum fieri solet, quo nihil est durius, nihil perniciosius, qualem putas debere obstructionem fieri λ Vtinam ego intelligerem quonam consilio mal tam aegrorum corporibus introducere velint3 At si du' dicissent ex dissectione, quod venae caui ieco-xis & gibbi adeo exiles sint, ut adhuc ince tum sit an inuicem committantur, haud dubitarent , ab hoc auxilio in perpetuum absti

nere.

Qv ARTO, quia clim cibus medicinae tali permiscetur,si cito transi, obstructiones maximas facit, quia crudus est, si tarde, non noauxiliati ope destituetur, longa coctione permutatus' Solent enim hon solum alexitelia, sed & venena m suam peiae re, fidiutius co quantur unde Avicenna, Et cum timueris Ve- c. quarti neni exhibitionem, multoties cibi plenitudo γ nos securos reddit, quoniam veneni virtus

68쪽

validissima cibo obtunditur: quid sperandum erit de his alexipharmacis, quae etiam per se propinata modicam sui spem promittunt lHaec est tam frequens eorum laudabilis consuetudo. ANNECTITUR huic no minor inscitia, minore tamen iactura, cum mixturam quandam appellatam cordialem ex floribus , bu- glosi boraginisque ac sacharo constari te propinant dulcedine, ac crassitate obstruentem, adulterinam, no sollim ob pulveres vitiatos, verum quia quod bogiosum adhue est incertum,graue in coctione, vermes alentem , qui plurimum pestilentibus febribus copulatur, veniticulo haerentem, fiat uosam ac non paruum cibi taedium afferentem. Quod autem grauis sit ac flatuosa, colligitur, quia tumet a calore, ut 5.de regi m. a Gal. habetur. uὸd in vermium cura dant res leues incognitas. Cap. xxx DII. TRIG SIMVS QIARTVs error in vermium cura multiplex est . Nam cum leuibus primo eos aggrediuntur. dumque necare student, grandiores adultosquerfficilii, quoniam inefficacia auxilia exhiberar. Secundo, quia cum incertis medicinis expellere conantur, qualia sunt os monocerotis ab eis i tum opportunum creditum,quantum pretiosum a nullo commedatum authore, ab omni

69쪽

NED I N D I. si tamen medico collaudatum. Tunc enim comveniet talia incognita experiri, quando quae manifesta qualitate iuuare solent,non iuuant: q ualia sunt omnia vehementer acria .acida,a- .mara, purgantia, dulcia, etiam copiosa quandoque disrumpunt: velum sunt periculosa. Omnia etiam acri odore praedita, ut habron turbith,rhabarbarum, radix filicis semina caulium, portulacae, santonicum, indicum,agaricus,aloes, succus citranguli, crocus, diptamus usualis, multa etiam alia strenua medicamen- ta. Cur ergo ea tentant, quae fallacia non solusiant, verum & ratione carentὶ Vnde Galenus, virtutem nullam credidit, quae a primis non

descenderet qualitatibus,in libris simplicium Irie dicamentorum: unde in libello de lithiasi I Io sunt sane mihi accepta medicamina, quae occulta virtute agant, nec illis sidem babeo. Vettio pecesii cur puluere dulces exEibet incerta salutis spe: certa tamen iactura: nam sachari vis satis quidem ad confirmados vermes manifesta sit, coralli autem & smaragdi

credita. Nolim ergo incertum iuvamentum,

certo damno etiam longὶ minori praeferri. Quarib,quia eos copiose nutriunt plus vermibus, quam homini ipsi nutrimenti praestates. Namnis pellantur, cibis ali non debensi cum haudquaquam occasio detur, nisi fame.licos occidendi.

PRAEsTITE Riet igitur cordi utilibus

70쪽

pulveribus non dulci aqua, sed cum vino,per

plurimum tempus ante cibum uti: ita ut hor sint non pauciores,quam quinque, cibi verbmedicinales,ac cordi propri j,ut ex croco,bu- gloso malo medico,citrangulo,lim unio . C uere etiam dulcia oportet,nisi citra vermium suspicionem res agatur: tunc enim prodesse

possunt, si liquida sint, quoniam prompta ad

cor deferuntur, salutaremque vim secum du

cunt.

IN vermibus autem a forti auxilio initium duces. Diaturbith itaq; inter composta,quod cum rhabarbaro conficitur, omnium auxiliorum est praestantissimum a drachmis tribus vel circa. Quod cum diutina experietia comprobauerim , rationem habet etiam manife- 'stam,cur cunctis aliis medicamentis praeponi debeat. Nam dulcedine sua a pueris libenter deuoratur, rhabarbaro vermes concidunt &membra consortantur, tu ibith sedes illorum expellitur, reliqua non solum gratiam pra stant,sed & innoxium reddunt . ita fit,ut iucu

dissimum, innoxium validissimumque simulsit, inter simplicia aute nil fortius occidit, aphsemine: verum,& illud soli in motibus expositu natum sit nec tamen Epilepsiam mouet.. Quod in febre pestilentiali procedunt cum

insilidantibus. cap. x x X v. TRIGEsIMVs Q I N T v s abusus est,

cum in pestilentibus febribus, curam in-