장음표시 사용
61쪽
to sto partem non respondere turpe est . in l. tem,cum morieris,pridie quam mollirili,cpio princeps . de legib. nu. II. 2O8 modo dIiserat t. de exeq.leg.c. .nu. . 7s Traditione iundus efficitur dotalis constante ma- Verbis Graecis hodie legari potest. de exeq.IU.e.
Tνahora quid sit. in i non est. de legib.n. . I98 Verborum soleuitas ab haeredis institutione tete Transamomm facere partes hortandae sunt, inqliaestione iuris vere dubia. in l. nou puto q. I. nu. s.&seq. 2s' Ad transactionem iudex potestatem non debet hortari,quando habet iustiorem causam. in I.
Ad transactionem index potest hortari non compellere .ibidem nu. .car. 23 9.Εt an pollit compellere timore scandali nu Io. Et mim non adest ratio eogendi,an pollit ad diuisionem per
Transactio sequitur naturam negotij, super quo interponitur. delcgib. .s . n. 2 . I ILΤtansactio vide in verbo pactum. T. ebal uo locus non est in legato partitionis. de
ob non sollitiim res delatae in fiscum
quinquennio praescribuntur. lial .non puto. q. 3.m . I .car. s T. Similiter propter bona non descripta adaeitimum.nu. Ig. via dictio inter diuersa ponitur. dem. h. posse.
Sine verbis stipulatio facta non valet.de legibus.
veiba legis eIusios et, & sententiae vulnus it
Verbum nullum debet esse in lege sine vir tetoperandi. ibidem nia. I9. 72 verbosi aduocati plectendi. de legib.e.Ii .num.
Inter verba , 3 sententiam legis cum est quaestio quomodo sit dirimenda. in l.scire. de legibus, nu. II. ij. Verba legis nune nroducenda nunc corripienda. in I.benignius.de legib.ma. s. II FVerba tripliciter considerari possint. in I. in ambigua. de legib. nu. I. IIs Verba legis non sunt lex,nisi quatenus legislat iis intentioni deseruiunt.in I.contra. 1e Iegib.
verba ostendi possunt , ut deserviamus menti. in I.fraus. de legib.nu. h. 2o Vιν misimanam pro lege spectari,quomodo inteli igendum. in i .non pillo. .L. nu. I 3. Verisimilitudo praecipue spectari solet in materia testium ibid.nu. II. 23 visi alti est amica simplicitas coniuncta prude-tiae. de legib.c.7.nu. 3. VIVeritatis fides verborum adminieula non qum rit. ibidem nu. s. TyVιοι ιμι loca-io regulariter spectat. in l. ditior Veritate sola facti inspecta, ut proeedatur sta tio. c.3.llu.7. 23 te stati ito, an beneficium excussionis tollatur. v. legatorum & ad grauatum , & a 3 honoratu dirigi possunt. de excel .leg.c. .ni . . TI
Verba imperativa idem,quod directa, Ac ciuilia
V. ratim in agibil.bus quaeritur sub specie boni. in
62쪽
Umisarem inseri tempus longum siue diuturnu.
improprietatem, seu fictionem signifieat secu
wνιωtum in via posita est 'licitas. de legib.c. 6.
Vis vi repelli potest defendendo res suas. de legi
Visia omnia an prohibeant leges humanae .ini. prima de legib.nu. Is . I 23Vniuersalis aequi nollet indefinita oratio.in l.non
'Vniuersa is affirmativa nihil excludit. de legib.
niuersalis oratio affirmativa cum in uno redditur falsa, in totum vitiarur . in l. neque.de le- gib. nu. 6. 1 9
voeabula minora sunt, quisnUotia. de legibus
Voluntas nuda fercernitura praecepto, & ex progressu nomen sumit.de legib.c. .m . T. 43 olutas cum determinatur ad legem dicitur materia proxima de lUib.c. 4.nu. IO. 48 Voluntates captatorie reprobantur. in I.legis virtus. de legib.num. I7, I4OVoluntatem pro ratione habens statutum non extenditur ad casus similes .inI. non postari de legib. nu. I9. Lys oluntas ubi est pro ratione, ibi non est neque lex. neque legislaton in l. non possunt de legibus nu. 2o. II Ivoluntatis quaestio non admittitur, i non sunt verba ambigua in l.& ideo.de legib.n. Io. I 83Noluntarium quomodo ponaturain I.2.de legi
VDari' pili res an teneat rem insolidum. de verba
suarius & vnfructuarius quomodo in sundo
Vsucapionis antea eompletae beneficium non tollit praescriptio quadrienni j. in l. non putOq. L.
Vsucapio publico bono&aequitate nititur.de im
In usucapione bonum publicum spectatur post
priuatum. ibidem nu. I. 29 Usticapio bono publico introducta, tum in dotibus, in teitamentis, in poenis, ratio summi boni elucet.delegi b.c. 2.nu. 29. 33 usucapio interrumpitur captiuitate adeo ut nullo iuris remedio reparari valeat .de legib.ca. x.
Vsucapio alteri dominium adijcit.de legib.capit.
Vsucapio, vide in verbo Praescriptio. Uructuarius vere nou possidet. de ve.sib.poce.
Vnfructuat ius dc usuarius quomodo in fundo co
2y- ' . Vsustuctu regato, inter legatum ad eum intelli litur nisi per haereditarium fimdum ire liceat.
e legib.c.2iu. o. 89 Vsufructu legato an instrumenta debeantur. de legib. c.2.nu. s. 'o sus accipit mensuram a necessuatea de ve. subst.
Uura dotis tarcius lutae an debeantur in l. di
Inutile non est dubitarso singulis secunda Arg.
Vtilitatem Pro eo,quod inerest signifiearsit.I Q. abide
63쪽
ACcid sitia iii spicimus, ubi quaestiones ex rei
Usus accipit mensuram , necessitate . de ve. si ib. pDCc. L. m. 4.& s s. r 26 omne, quod est diuiditiar in substantiam & accidens .de ve. sub. pQCc. s. nil. I iniae sunt iuris iniusti, adiunctum non admittiit. de ve. b. pos. c. 6. nu. ψ. Iso Quae sunt per accidciri Don habentur in consideratione .de ve .stib posc.7.nu. IT. 167 Diuersitas debet a te inter rationem decidedi,&dubitandi, non repugnantia. in l. non puto.
Excusantur,qui per cautiones indirectat I dissicili debitore ius situm consequi conantur. in
l. non puto. c. 2. nu. Io. 222
In actu an miliando lex validius operatur quam homo. in l. non puto. c. 3.m . 23. 2 II Reipublicae interest ne delicta rumaneant impunita ibid. nu. o. 2I Procuratoris Caesaris mandati est ad utilia geren. in l. non puto. c. I .nu. 7. 23 In voluiit Me coniicienda testantium & statuen tium est maxima diis Tentia. in l. non puto . q.
2 ICredere ius esse alicui,& pro aliquo esse iudicandum credere,disti lictio Menoclus. in i .non pu
Statutum occidendi di innitum vel Draunii dicitur fauorabile in publicum bonum directum. de legib. c. . nu. I . 23 Animi perturbationes ut funes nos trahunt, α inuicem retrahuiu .dc legib. c. . nu. 2 . 2somnes tenemur agete quod est tuitum. de I Gib.
Humanet actiones sunt subiectum ei ullis distiplinae quatenus in iniustum, vel legitimum retii lgere potes .de legib.c. . nu. 8. - 49 Extremis probatis praesumulatur media habilia de legib. c.9.nu. II. 67 Qui non patitur apportari ea, quibus iter refici cubet, tenetur ac si refici non pateretur. de I
sib. c. L. nu. I. 8a Facultatc adempta, videntur de instrumenta ad pia ibi lam. iiii. 2. Ss
Nihil tam naturale, si miniquodque eo vincul diit bii, quo colligatii cst.delegi. c. 2. n.72. 93 Princeps qumodo Argus ei queat. iiii. I. delaὐib. ita. U. I 23 Pro sciet uel abetur, qui de facili potuit sieri certior. in l. I . de legib. illi. 2o. I 2 Si sciri posset, Pod fututu est, sequeremur, quo leettius esset, non quod si equentius . ta l. . de legib. nu. 6. I 33 ipii blacae ianitas, dc aegritudo iii quibus continat .iii l. nam adea.de legib. nu. y. I SExacta tractat lo in unaquaq ; re exigeda est,quatenus rei natura patitur.in l. iram ad ea . de I gibus . nu. s. I FSingulares controuersiae sunt sebiectu iudicatis, de consulentis. in i qm .de legib. iiii. Io. II TMinus malum maiori malo comparatu boni spuciem redolet, de contra minus bonum maiori no comparatum redolet speciem mali. in Lle is virtus.nu. tr. I IExactum non in unoquoque genere eodema exquire in .ini. neq; de legib. nu. II. I 'Propria glollemmata no sitiit allegada in desectalmum.ini tum piat.de legib. nu. 23. II De inia alioru honestius est confidere si de pr Pria. in i .non possint.de legib. nu. 2 . Is staria sunt aliquid non fieri i et inutiliter fieri. ial.quod. de legib. hu. i5. 16 Inutile aliquid facilius cofirmatur st quod ali Pi
re solem', sitiat sup. in I. I ci te.de legi .n. h. I 'o Pessimum illud est, euius contrarium eli optimu. in i .flaus.de legib.nu. s. Paria sunt verbis aut factis volutatem declarare, ubi declaratio sussicit . in Ide quibus . de legib.
64쪽
IG N U M quocumque Pro ore censendum est, ut siue iacultatis apicem omni studio leonetur attingere a Mquo res dignior est, ac praeelarior, eo minus decet nonnis mediocriter in ea versari: Nam .etiamsi omnibus adire Corinthum non fit datum s altius tamen eunt ut Fabius ait qui ad iumma nituntur .Quare cum primum Ciuili disciplinae operam dedi, principem ipsius gradu anxie quaerere statim coepi, ut in eum oculis conuersis per legitimos tramites incedens vicinior aliquando factus,si non in summo quod meae non est imbecillitatis post multos saltem labores, assidua ite vigilias non inde procul quiescere mihi
liceret. Scio inter sagittarios accidere interdum,ut si nemo scopum attingat,iule tamen,qui propius accedit,praemium assequatur. Haec cum animo volutarem, Grauissimorum Virorum authoritate adductus,exemploque motus,eos principuciuilis scientiae locum aliquando obtinere existimavi, qui de singulis speciebus consulti prudenter de Iure respondere ac eorum responta legis alicuius,vel praefantissimi Iur.Consilii authoritate munire possent.Vsus deinde,rerum magister,cos praeserita existimari me monuit, qui plerasque editas Decisiones, eum misequorum prudentum, vel potius nouissimoriim responsa memoriae mandassent, ac oblatas species,euerso saepius ordine,consiliis ipsis,non consita speciebus ace modantes,excitatas controuersias diffnirent.Tandem quod diu optaueram, &a
serus,verbosis tamen Iustiniani pollicitationibus fiustra petieram inter antiquorum tabulas icet minus sperarem,non umbris reconditum, sed subtili & speci se quodam velamine conseruatum ibi relucens, intueri feliciter accidit. E quib. etiam si Christiana luce ac veritate suffultus1abulas pro fabulis habeam,idqi d taxat profitear quod nos Sacrosancta Romana docet ecclasia, ac id ipsum semper profiteri velim attamen sanam doctrinam, Se Instituto meo accommodata licuit elicere.IIae id mihi exhibere videntur, quod eradunt Minoem nouenio a summo Ioue eruditum leges Cretensibus tulisse, & ab eodem Rhadamantum instructum non ciuilem,regiamque disciplinam didicisse, sed Regi tantum in Iudicijsmin strare. Hinc exploratum habui eos omnes qui iudicando,ac respondendo humilioribus legitimae facultatis sedibus recumbere student, eam uniuersam non Mis
65쪽
plecti, nee ad ipsius culmen permen ire. Qui nouennio non dant ei operam Inuis antro,eam persecte adipisci non queunt. Hoc ut Ficinius apud Platonem interpretatur nihil aliud est quam ter repetitis. i. periectis, de absolutis, atque ita , novenario confecto trinum,& perfectum Potentiae,Sapientiae, ac Clementiae usu in lege,in Magistratibus, in executoribus necessarium exprimere;siue ut idem est Author nouem angelicarum mentium ordines significare, quibus, ut Intem pretibus ipsa sanciendae legis ratio ad homines usque transfertur; vetii nobis simplicius lubeat interpretari nouennium illud studiorum maturitatem nobis ante oculos ponere,ne Iuris prudelis laurea acerbe nimis affectare 's audeat.Ciuile disciplina gradu quoda eminetiori colistere mepi,quo alitide, si fieri soleat petitis in iiijs,no priuatoru lites distiniat, vilis pecuniae cas no tractet,aprorum fines no regat,de tignis iniunctis,uel aquaeductibus disputationes no suscipiat sed
communem omnium utilitatem quaerat,delicta coerceat, prsmia serat, pacem Sctrarquillitatem introducat,totiu, Reipublicae saluti cosulat,verae religionis nexu Deo Opt.Max.mancipet,vita tandem bene instituta,& fgliciter acta ad Patria coelestem,summumque bonum nos extollat. Humi. iora profecto non despicit, sed quatenus ad haec conferunt,animaduertit,atque disponit. Quare aetatem illa saturno regnante peractam,ac eius legibus institutam,quam Poetae auream fabulantur,non temere finxerunt, sed ut ab intima Philosophia ut Cicero afirmat praelertim quae a diuina contemplatione .ciuilem hanc disciplinam hauriendam esse nobis ostenderent.Athenienses etiam legum principium Minerus reseretes, a vera sapientia prodire,promulgationemque ad eum solum, qui sapiens sit,pertinere summa ratione existimasse videntur.Haec legis ferendae ratio huius nostrae disciplinae potissima pars est, respondendi ver & iudicadi altera quidem postroma.illa Regina,haec certe Ministra, cui operam dantes, ea nobiliori posthabita, non modo,quod est infimum amplecti,sed quod necessarium est, omittere viden tur.Hic enim quomodo principia unde leges proficiscantur, vel finem quem spectant,intelligere valeat,vel principi),de finis ignarus quomodo poterit non errare Qui sunt quaeso Iuris Interpretes,qui legum proferre sententias, sensus exponere,verba interpretari,argumenta rationesque proponere oraculli instar contedunt,a quibus si huius scientiae resolutionem in sua principia desideres, eam tibi
praestare nequeuntλHinc fit ut saepe leges mittentur,edicta decretaque quod m xime vitandum foret irrita fiant.Uerum haec omitto, cum mei instituti rationem reddere,non aliorum placita iudicare proposuerim:Mihi igitur altius iter arriapiendum maiorisque momenti laborem iubeundum intellexi: Si eiusmodi st diorum inita ratione,leges nostras legitimae illius partis,quae ad legislatore pertinet, seminibus quod antea non animaduerteram, praeclare refertas cognoui, de huius consilio intuitus rem eandem excellentiorem ostendens maxima me laetitia affecit.Titulos de Iust.&Iur.&de legi .senatuscons&longa conluet. perlegem,capita pleraque ad sublimiorem hanc parte spectantia cotinere noui.Pri ris Tituli capita eruditissimis commentarijs Franciscus Comanus Vir perpetuo Iaudandus explicasse videtur. Albe. Bolognetii quem summi Ingenii ac probitatis gloria ad Cardinatatus culme evexi ode lege,Iure,& aequitate tractatus uberrimus accessit,miranda quidem elegantia,& eruditione conspersus quo altius incunabula Iuris nobis exponit. Ad Titulum tamen de legibus nemo adhuc ex i)s, quos viderim commenta,Σd eum, que arbitror Tituli legislatoris instituendi scopum pertinentia, in lucem edidit. In quo non mirari non possim partem hanc a
quibusdam incidenter tractatam, a plerisque posthabitam filisse, quae 'ub magis Iuris peritum quemlibet antecellit Prudens legi lato eo magis caeteris est prae
66쪽
serenda Quamobrem si quid ocii aliquando datum est,quo a publico prostendi
munere,ac a ibrensibus disceptationibus abesse liceret, nihil praecipuum magis habui, quam ad hanc Iuris nostri partem me scribendo conserre,quae ab omnibus omisia in suum in locum no reponeretur suaeque restitueretur dignitati, ossieti tamen,&meae ob ipsius contemptum indignationis gratias aliquas denegare non posset. Nec mihi tantum tribuo ut legitimam hanc Philosophiam, quam cum suia premis attingerem labiis, procul suspicio,quas perfecte fuerim consecutus,profiteri me posse eonfidam;sed quod assequi nequeam,attentare tame liceat,ut quislibet ingenio praestantiori hoc excitatus exemplo, eliciter ipse perficiat.Et hoc quidem tempore,quo Senensis Accademia Serenissimi Ferdinandi Medices bini gnitate reformata florescit Franciscus Accarisius Iuris ciuilis accuratissimus I terpres,ad nitidiorem Pandectarum interpretationem adhibitus, qua certe de cet grauitate,& ornatu haec ipsa legum principia,qup maxima temporum iniuria negligebantur,magno studiosorum concursu, eliciter tractare videtur. Deo adiuuante repetitis etiam ad hunc Titulum lectionibus,ad Fori disputationes libentissime descendam,ut omnibus,ex hoc principuo Titulo utriusque gradus, ac muneris absolutionem pendere sit apertum.Huius tituli explicationem libro singuia lari in tres partes diuisa complecti commodissimum visum est, ut prima in lege Naturae secunda in lege ciuili versaretur,tertia speciatim de iure ciuili Roman rum traitaretitum etiam de aequitate,& consuetudine disserreret. De lege Nat rae unde legis nomen descenderit, ostendam.& ipsius naturalis legis quaeram de riuationem tum quid sit ipsa Naturae lex, & an Brutis conuenire possit ex definitione ipsius tractabo.Deinde an illa sit semper eadem, inuestigabo. Tandem legis Naturae Simulacrum,& laudes ex Cicerone recensebo,cuius pulchritudinem, ac praeliantiam ipsi Legum latores imitari debent, caeteri vero suspicere, ac Perpe
Vniae Fluxerit Legis nomen,ae potissimum quomodo ex Huina lege lex Poturae prodeat, ω vim legis as i a deducat. Cap. I.
I Legem Natura non opinione coniare. ia ' Legis nomena legendo ductum ex Iretentia Isidori. 3 scriptura quomodo se habeat ad legem. Lex a ligando dicta ex sententia D. Thoma. Legis nomen ad uaria refertur , qua. 6 Lim quatuωspecies, diui .sFati,' aura, humo f. Ex Theologis item quatuor est M ura. bumana, diuina. 8 Vis ligandi in lege ne demowrαπν.s Mnisi legi ate , omo subiiciantur. I o Quidlex aeterea, ct legis naturalis ab ea derivatio.
67쪽
Vana plana de una quaque re quaerendum in prim Is esset,in ria ipsa sit, idem, prius disserendum fuisset,an lex ipsa, ius disputatione instituo, Natura cossteret vel potius in opinione P
sita esset, ' quia tamen Conn. lib. I. cap. I. comm .suorum hanc pi ope desertam dubitationem excitauit, Se rationibus hic inde adductis, coti arij sque reiectis docte,& elegater ostendit,legenarii ra,non opinione consistere,ac ornate,& secundum verita tem controuersiam hac totam absoluit, quam qui , apud eum praeclaram tractationem legere possit, huc incopte transferre, non tam inutile, quam iniucu- dum sore existimaui: cium hoc tempore nemo tam vel ignarus, vel huius verit
iis dissimulator esse videatur, quem vel contrarium assirmare, vel id ipsum ignorare non pudeat. is enim est, qui animi sui quasi Numinis cuiusdam vim, &imperium non sentiat, seque Principem habere intra se ipsum, cuius legi, velabique legibus scriptis sensus, ac mores, actionesque denique omnes subi jcere debeat, & ad eius praescriptum se totum instituere, uitamq, omnem pro tradita norma regere ac moderari ρ Non ab re Plato quinto de Legibus post Dei cultum pro lege ilatuit, ut quisque se ipsum veneretur & colat: Nam quae nobis est insita ratio, & principalem totius Animae nostrae locum tenet, res est certe diuina, ac ideo plurimum excolenda. At. D. Paul. ad Roman. Epist. I .c. a . id certe indubit eum constituit his verbis. cum enim Gemes, legem non habent, naturali rer ea q/ω legis sim faciunt, eiusmodι em non haruntes, ipse sibi fiunt lex, φιν essentam opus Misscriptum in eordibus suis testimonium resitante, illis eo cieria ipsrum ct inter se inuicem cogitationibus accusantibus, ater , defendentibus, Igitur hac omissa disputatione, & legem natura consistere pro comperto habens,exemplo Vlpiani in l. I .ffide iust. & tu. unde lepis nomen descendat,inquiram. t. Videtur autem Isidorus lib. v. Ethvmol. c. 3. a legendo illud trahere quia lex sit, quae scripto sanciat quod vult,ut scribit Tullius lib. i .de legibus, quo areumento idem Isidor. dixit legem esse costitutionem striptam,c.lex .dist. I. Sed&n de lege ciuili publice rosata sentiat Isidoriis. c. lex est,dia. Σ.t. in ipsa tamen Iege scripta, cum non sit potior scriptura ratione. c.consuetudo.dist. I .esse videtur quid extrinsecum legis quod scribatur, ut ex eo minus recte nomen ducere queat, ut animaduertit Sol. lib. I .ai t. r .De Iust.& iur. re quod ait Tuli. populare quid est,ut eodem libro ide plane testatur:At in secundo de legibus de Naturae lege loques ait, lege non tune incipere cum scripta est,sed cum Orta e horta egante simul cum Mente divina, cui consequens est dici antequam scribatur, quoniam ante lex esset. Deinde hoc ipsum unde lex dicatur,non admittit hanc responso nem, unde dicatur lex scripta: nam lex ut Plato in Minoe probat in eo quod lex non differt a lege; at priori derivatione differt a lege Naturae, quae scripta nocst.' Secundo loco D.Thom. in I .r.q.9o .art. I .aligando legis nomen fluxisse ex stimat,& quidem lex omnis in eo quod lex ligat & obligat,frustraque posita uideretur, nisi vim haberet obligandi, ac uinicendi; adeo ut hoc vinculum legis simul cum ea nascatur, ut ad etactum candem perdiacat. Hinc Alex. de Ales in 3 pari. summae Theol. q. 16. in primo membro asterit quod etiam s lex terna non ab aeterno liget, si reseratur ad actum ligandi, si tamen referatur ad habitum ab aeterno est in dispositione ad ligandum. Verum non aliter aliquid certum aD seire licet i nisi nomen lepis quousque pateat, & ad quam varia reseratur exponam, eiusq; latitudinem ad cana, te qua disputandum cst,legem contraham .Plato enim in Minoe legis nomen ad cuiusque artis regulas, S institiita se retulisse uti detur,ut scripta Medicorum circa valetudinem Medicorum leges, geometrica
68쪽
scripta Geometrarum leges,& Horticultoru horticultorias diverit leges, in quacumque re veritatis inuentionem pro lege usurpans. Sed haec extranea legis est acceptio .Quoad rem nostram pertinet ut Ficinus in argumento in Minoem a s notauit,& ex Timaeo,Phaedro, & Gorgia collegit t quatuor legis species Plato constituisse videtur. Primam diuinam quam Prouidentiam vocat; seeundam coelustem,quam Fatum.Tertiam legem mouentem,quam Naturam dicit, Quartam humanam,quam Prudentiam appellat naturalem. I sim primam posuit in mente di uina, Se legem Saturni dixit; secundam in superiori animae Mundi parte quam Io uis;Coelo enim, ipsique Mundo uniuersali Animam,ia ratione inesse censuit,Te tiam in Mouente, inseriorique illius potentia posuit, primςque Veneri tribuit Postremam in Hominis mente collocaui SI ad secundam retulit Venerem. Sed vici placitis philosophorum recedamus, quae summatim retulisse sat est, illa Fati legem explosa, t legem aliam esse aeternam,dicendum est,quam Plato diuinam uocat,
liam naturalena, aliam humanam,aliam diuinam. t.vbimp. q. 3.ar. . Aterna lex nil aliud esse videtur,quam summa ratio in Deo existens; cum enim ratione lex consistat.c.consuetudo. dist. I .lex erit omne,quod ratione consistit, cumque sim-ma Dei prouidentia ratione consistat, ea lex erit, S aeterna: Haec est illa lex, quae nihil relinquit impunitum: cum vero multa mala te ibus humanis impunita relinquantur ut peccatum cogitationis. l.cogitationis .ff. de poen. muniit hoc a lege aeterna absoluitur: haec aliarum legum dis scnsiones, te contrarietates conciliat vis nullum in se contrarium habeat.1 haec tandem est,ut D. Augustino placet in lib.de lib.arb.qua iustum est ut omnia sint ordinatissima,ideoque nihil ab hac lege subtrahitur,&quicquid est in reru uniuerstate sub ordine legis steriis cadit: de hac Tull. x.de legi.tradit. Hane υι deo Sapientis norum fulse sententuim tegeneque hominum ingeni 1 excogιtatam, neque si itum ahquod esse Populoraim , sed aeterm m quιddam , quόd Nnmersum Mundum releret ιmperandι prohibediq;sapiemia. Ad id pertinet illud Boetij lib. I . de consol. O qua perpetua a fundum ra
prodit obligatio,vtidem asserit, si nomen hoe ciuiliter usurpemus, alioquin nil plane esse videtur ah, hac lege solutum est enim lex ista cflo, terraque dissus a, sphstas omnes ac Syderae regit, lipevero ad nutum ipsius Molem hanc postremam cir- cuunt,&in eandem influunt; quin imo lex eade Animantia cuncta, Arbores, Plantas, ac deniq; omnia adeo moderatur,ut ea resistente nec frondes Aolii agitet,
nec minutas arenai attollat. IIuc illud Ovidii ptinet. DUscivia locis concordi pa-s ee ligauit. Nihil postremo est,quod legis illius vim essugere queat i adeo t, vel ipsi reprobi deserentes, Deum, legem tamen ipstus non deserant: nam licet ab ea quoad praeceptione recedant,vi tradit idem Alex .mcb. 8 .ar. . in sub ea siliat quoad punitionem inui conuenit qd ex Boetio deducit,ut eadc lex sit ordo, qui uniuersa adeo coplectitur,vtis quis a prescriptio recesserit ordine, in aliis ordine relabatur: vel circulo coparari poterit, in quo qilatenus altera fugis parte, eaten ux alturi propior fias. Cu itaq; nihil ab hac lege solii tu , ideatur, recte vidctiir Theologi sentire dum a ligando legis filixisse nomen a firmat. Quia tsi no iiiiiiis legis tractatione instituo, haec dixisse volui, ut legis naturalis, de quaeli agendum ab aeterna apertior fieret derivatio; qm,ut nihil ,psecto est,qano legis aeternae,i.di irine ronis particeps si,quatenus ab illa tanu uniuersali rerii omni u regula, ac mens ira regitur & gubernatur 'sic lex Naturae ad ea tin v p accedere, ut ab illa sola .pxime podeat atq; 'mat,ia ab ea deniq; vim, ac robur oesitu assiimat: ex quo nec up lex na-
69쪽
applices, nil aliud est ut D.Τhom. in s . i. q.si i .ar. i. dcclarat quam diuini Numinis impi essio seu illius aeternae legis exemplum ut docet Alex.q. 2 7.art. I. memb. 3 .quo 1 pectat illud Prophetae psalm. 9o.Fgnatvm est super nos lumen vultus tuat omine.Summaque ratione I ult. Σ.dc legi.huius legis praestantiam arguit ex eo praecipue quod ab illa aeterna lege derivetur. s mobrem inquit illa lex vera atq. Princeps apta ad iubendum, γ υetandum ratis est rectaJummi Ioitis. Se paullo infra. Ergo τι illa diuina mens μmma lex est tem cum in homine est perfecta,est in mente sapientis Est autem huius inodi lex insita animae nostrae. vel ipsis ut ait Alex. conci eata ad cognoscendum quid faciendum sit,& non faciendum. Hoc idem nos docet Tuli. .de leo ib. ibi uex es ratiosumma insita Natura, qua rubet ea, qua facienda sunt,probi Atq. contraria. Cum autem de hac Naturae lege nostra futura si disputatio,ac de lege ciuili disserendum,quatenus ab hac pend*re videtur,quae vere mem-ratio Prudentis cit,& Iuris niuriaeque regusta,de noli mine ipsius ex t sententia eluidum T ij est dicendum, quod a legendo gucatur
pro eo quod est deligere: sic enim ιlib. t.Itaque arbitrantur Prudentiam esse legem cmus ea νιψt. vi recte facere iubeat,vetet delinquere, e que rem illi graeco putant nomine a suum euique tribuendo appellatam, ego vero a deligendo, nam ut ιlli aequιtatιs, sic nos delectus vim in lege ponimus, proprium tamen v-rrum .i ιν est. Ipsi Tullio eruditiores omnes subscribunt. Onan. lib. I .c. 8.nii. I. qui etiam Isidori de hoc sententiam reprobat. Corras .in hoc tu .iau.3. Alb.BOlog
x .c.23 .Neque potest lex aliter esse iustorum S iniustorum regula,aut cuique tribuere quod suum est,nisi quae recta sunt deliga de contraria reijciat, Sc Tuli. 2.deleg .est. nipso nomine legis interpretando inese vim , sententiam tu ti, ωιuri colendι De humana lege,quam ciuilein dicimus sequenti parte agcdum erit: quae . vero ad legem diuinam positivam hoc enim argumento diuina ab aeterna lege distinguitur) pertinent,tum quia a presenti re non parum abstini, tum etiam quod D.Thom.Sot de alij,tum ex Antiquioribus, tum Recentioribus uberrime tractarunt,omittendum censui, qub celerius ad instituta pergerem.
sex Naim eam communis omnium Animantium existimari debeat, tum quomodo a conficientia σμ- teresi discerni queat. Cap. II.
I Definitio Iuris naturalis ex Vlpiano, claratur exemplis, m. I. a Ius Natura, oelex Natuta pro eodem babentur.
η Reprobatur definitio, diuisio v iani. s Ius ab Aristotele diuiditur in naturale, O legitimum. 6 Ius 2 aturg adsolos Homines refertur. Ius Nature semper bonum O sciuum . , 8 Ler Ours non pertinet ad Animantia rationis expertia .
si In Brutis sterna lex soli im'ectatur, i
o Homines diuina oe propria ratione reguntur. at Lex in quolibet en vel vi in regulante, vel ut in ν gulato. ra In Bruti, nullo ex his modis inesse orienditur.
33 μαι malia quoad Uumaum quoad legem Homini subiiciuntur.
70쪽
i5 Exemplis orienditur. r= Coniunctio Muris o seminae adiurna lege pendet. 18 Exempla inris Varura ab Vlpians relata ad legem diuinam si mi referenda. I o Qua spectant ad confernationem Ipecierim a lege aeterna pendret. 2o Hominenisolum in manu consilij reliquu Deus, o circa quae versetur consi
αι Isidori locus declaratur. 21 Vlpiani diuisio defenduvr. a 3 Populariter loquendi mos frequens apud Iuris consultos.
as Legem aeterii.rm naturalem v ianus uocauit in drfinione. 26 Ciceronis probatur definitio. 2 7. Numenta contra eam recensentur. 1 s Defenditur a contrari s at Auctorie. etsi Rario nobis commu vicara lex dicitur.3 tionem segemesse,perfectamque in mentesaplinis oLmodis o sideratar 3r Ratio quomodo lex dicatur. . 3 improbatur dimβο Ulpiani, Cais. 'DZfenditur definitio legis a Papiniano tradita. . . Declarantur verba desinitionis legis.
3 6 Declaratur regula,cuod nussius est,occupanti concedi. cuili et Ius inpraselsum adparticulare appliciuum e siderat, cum circa D
3 8 Lex Varum quomodo a conscientia sinteresi disserat. 3 ς consti ianoη est lexsera lege formatur. 4oDnteressen corrupres deresim uocant Theologi . Describitur finderem ex Damasceno. 1 Lex Natura,conscientia, frueresis in quo disserant.
UT aute hanc Naturae t e, de qua noster fisturiis est sereno,aliqua dissiniamus ratione,& quid ea sit apene declaremus, i prima definitio Vlpiani se fe n bis Mere in I. i .f. huius stilahatae iucmurimam secutus est Iustimanus in prin. Instate iurant.genti& citu.his verbis. im Naturale est. ad Natura omnia Ammalia docaea: Neque in hoc proposito credendum eis aliud indi ius ipsi . aliud 1 quiat his naturale,& Naturae lex idem sunt,licet inter Ius 3c legem aliquam si rea perire disserentiam,vt ostendit Alberticia a l Hanc definitionem Vlp. ita declarat& exemplipillustratainquit enim:Pum ius istud nonserum humam generis non m est,sedommum Ammalaum,quam Terra, raramque scuntur,m si quo qua emaenue -.Hinc deserarint Mainu est famana caniugatis, m nos matrimomum a petamaesuN- ίberremm procreatio,hme educatis: Issdemus etenim eis is quoque Anxiarisa feras etiam Iuris istius peritiaeenseri. Ulpiano contentire videtur Isidorisecius natiuindict.I. ibi. Iairmum Me est comu omnium MnΑ mantinm