M. Tullii Ciceronis Opera ex recensione Christ. Godofr. Schutzii additis commentariis. Tomus primus decimussextus Orationes tom. 3

211쪽

ORATIO Vtum cogitatione raecipiebat eas temρestates, quibus postea --Ius est. Sed animus et a natura praeclare conformatus , elsa lentiae praec tis adversias omnes Me fortunae , vel hominum iniurias confirmatus, mutio luris ducebat eam pulchritudinem

Patres conscripti, in me omnium vestrum ora atque oculos esse conversos video, vos non so

lum de vestro ac reipublicae, verum etiam, si id depulsum sit, de meo periculo esse sollicitos Esi mihi

iucunda in malis , et grata in dolore, vestra erga mo voliintas sed eam, per deos minortalesu quaeso, deponite , atque obliti salutis meae, de vobis ac deliberis vestris cogitate. Mihi quidem si haec conditio consulatus data est, ut omnes acerbitates, omnes diniores cruciatusque perserrem, seram non solum sor

titer, sed etiam libenter, dummodo meis laboribus vobis populoque romano dignitas salusque pariatur. Ego sum illo consul, Patres conscripti, cui non serum,

in quo omnis aequitas continetur non ulnPUS, On sularibus auspiciis conseCratus; DO Curia, Summum auxilium omnium gentium; non domus, commune

perfugium; non lectus, ad quietem datus; non den,

Mihi quidam x visiam a Victorio In quo omnia aequitas Gulielm. additum, Greevius auctoritate codd. et Heumarinus malueruul tu omnis,

212쪽

LM L. CATILli AM , CAP. aque haec sedes honoris tin quani vacua mortis periculo

atque insidiis fuit. Ego multa tacui, inulia pextuli A nudis concessi, multa meo quodam dolore, in vestro timore sanavi. Nunc, si hunc mutuni consulatus mei di immortales esse voluerunt, ut vos, Patres conscripti, populumque romanum ex caede miserrima; coniuges liberosque vestros , virginesque Vestales exacerbissi in vexationes templa atque delubra, an Pulcherrimam patriam omnium nostrum ex foedissima summa totam Italiam ex bello et vastitate eriperem quaecumque mihi uni proponetur fortuna, subeatur. Etenim, si P. Lentulus suum nomen inductus ab

libus, situle ad perniciem reipublicae sere putavit: cur ego non laeter meton consulatum in salutem seipublicae prope fatalem exstitisse g

II. Quare Patres conscripti, consulite vobis, Prospicite patriae, Conservate vos . Coniuges liberos, Ortunasque Vestriis populi romani nomen salutela, lue

defendite mihi parcere, ac de me cogitare desinite. Nam primum debeo sperare, omnes deos , qui huic urbi praesident, pro eo mihi, ac mereor, relaturos gratium esse deinde, si quid obtigerit, aequo animo paratoque moriar. Neque enim gravis mors sorti vivo

Potest accidere, neque immatura consulari, nec mi in sedes honoris vulgo haec

sedes hoserta sella rutis. Recte vero iei locii verba sella σιrtιlis glossen aes e verborum sedes honoris intelle-λerunt. cqne uinxeri veram esse interpretiatouem monuit Em. Nam uouamodo, aut .in tuni sellam citrulem. sed loen in prinei pei in senatu signi- senti , ubi selli ha consiti praefiiciebat, Peuur, quem e fient afices.

iii, in eoniecti sine intro tonore. quod Heumannus sinoque probavit.

dum iudicavit Godrenetiit ad Cic. de Hii l. 4. uis misera. Si quid lugeri obtigera pro necideri verum esse lubitavit Ern. Neque enim graseis ita Viiiiiiii. 3, 3, rosa quae lectioiciud dubie vulsatae turris mors praeserenda est Nam turrem moriem sorti viro Meidere novio e uiuit auiuebat inmere.

213쪽

ORATIO IV sera sapienti. Nec tamen ego sum ille se riseus, qui fratris carissimi atque amantissimi praesentis moerore non movear borumque omnium laci mis, a quibus me circumsessum videtis; neque meam mentem non domum saepe revocat exanimai uxor, abiecta metu

stia, et parvulus filius, quem mihi videtur amplecti respublica tanquam obsidem consulatus mei; neque illo, qui exspectans huius exitum diei, adstat in con-

Spectu meo gener. Oveor his rebus omnibus, sed in eam partem ut salvi sint vobiscum omnes, etiamsi vis

aliqua me oppresserit, potius quam et illi et nos una reipublicae peste Pereamus. IlI. Quare, Patres conscripti, incumbite ad reipublicae salutem circumspicite omnes procellas, quae impendent, nisi providetis. Non Ti. Gracchus, qui iterum iribunus plebis seri voluit non C. Gracchus,

Cur obsidem consulatus aut siliuiu omnis pro republica Cicero, quum vocet hae causa est Qui heris ea sectata, parvulus etiam situs On- carent, eos verisimile est de salute serearetur et ampliMima praemia

publica miniis sollicitos esse , quam sperare posset ' is viniimim imitiimibus uni liberi Nam hi non respublica viduinitur: Tulini, Cicero. minus liberorum quam sua filium Me tuae obsidem habeari si

tuam rempublieam velle lebe ut tu me servaveris . et ille salvus erit. nisi omnem exuerint inuolauitytis qui ex te natus est, et ego ipsum iam

sensum ut illam repudient στοργῆ grandiorem suctum, tu gratiaua bene vino , quae ingenerata es non meriti dente patris uii .ae tueborit iniuibus modo verum eii.rin seris: si tu rennssius egeria, neutrum set.

que de calami ut ali hi retulimus. FERR. Eunucii apud Miissilieti se non se Adstiat in eonsmetu meo gener C. haut uia i qui et tinorei . et liberos Calpurni ''is, hie enim tum Tul-

hubemni Parotiis igitur Ciceronis num in matrini usio inebat, quoslius, qui putri maxime cordi erat, posti a missipedi dein Dolabellae

quasi obses erui rei p. qui confirmat et, nupsit. MunET. Inilrem nihil gesturum, nisi quod F ιι - ublieae peste Lambin. videretur Uluti sore. MunET Cice dedit una cum remblica, idque rutii onis situs auuum ouum agebat, ut neuman aliique nonnulli servarunt.

214쪽

i L. ATIMNAM, CAP. 3 aliqui Urarios conciture conatiuisu non L. Saturninus , qui C. Memmium occidit, in discrimen aliquod,

atque in vestrae severitatis iudiciu in adducitur tenentur ii, qui a Lurbis incendium, ad vestram omnium caedem, ad Catilinam accipiendum, Romae restiterunt.

Tenentd literae,sigua, munus, denique iniuscuiusque consessio sollicitantur Allobroges; servitia exculantur Catilina arcessitur; id est initum consilium, ut , interfecit omnibus, nemo ne ad deplorandum quidem reipublicae nomen, atque ad lamentandam

lanti imperii calamitatem relinquatur. maec omnia indices detuleiunt, rei consessi sunt, vos multis iam

iudiciis iudicastisci primum , quod mihi gratias egistis singularibus vhi bis et mea virtute atque diligentia perditorum hominum patefactam esse coniurationem decrevisus deinde quod P. Lentulum, ut se abdicaret praetura, coegistis; ium quod eum, et ceteros, de quibus iudicastis, in custodium dandos censuistis;

II RX illleque, quod meo nomine supplicationem decrevistis qui honos togato habitus ante me est nenii uir

postremo hesterno die praemia legatis Allobrogum, Titoque Volturcio dedistis amplissima. Qua sunt omnia eiusmodi ut ii qui in custodiam nominatim dati sunt, sine ulla dubitatione a vobis damnati esse videantur.

aliquot M. et M. ven utraque. Atque sic corrigendum censuit Bunkir tu et Ohas lite Rom. lih. I. c. s. probante oncta lect Lat. lib. , c.

ta. uni oratioues Catilinariae. verum esse iudieiis monuitatu quia delude munierautu iudicιa nou iudicia.

215쪽

o Tio iv IV. Sed ego insilui resem ad vos, Patres conscripti, tanquam integrum , et de facto quid iudicetis,

et de poena, quid censeatis. Illa praedicam, quae sunt consulis. Ego inagnum in re publica versari furorem, et nova quaedam misceri et concitari mala iam pridem videbam sed hanc tantam, tam exitiosam haberi comiurationem a civibus, nunquam putavi. Nunc quissiquid si, quocumque vestras se mentes inclinent atque sententiae, Maluendum vobis ante noctem est. Quantum facinus ad vos desatum sit xidetis. Huic si paucos putatis assines esse, vehementer erratis Latius

opinione disse ininatum est hoc malum manavit non solum per Italiam, verum etiam transcendit Alpes, et obscure serpens, multas iam provincias occupavit. Id

opprimi sustentando ac prolatando nullo pacto potest. Quacumque ratione placet, celeriter vobis vindican dumissi. Video duas illiu esse sententias unam

inretirae mente inclinant atque aenuntiae. Et ironomenae iam Graevius

e eod. Ers et Duisb. addideriit. Coniunctivum inclisent m. quoque praeserendum sensum , quem liniret

e . Dii isti. Statuen him obis arat noctes est Ttim quia Periculi in erat . ne noctu

aliquis tunnilius excitaretur, ni Per vim eriperentur ii, qui in eustodiani

sui erant: tum quia sennium ante noctu in dimitti oportebat varro enim nphd Gellium docet, senattisconsulo sum ante exorium, post censum solem sacrum, ratum non fuisse.

Munay Ideo duas adhue esse sententias l3. iiiii ius Si sanus ,ri in iis heu tentiam

5 itus, lutini ni, ui diximus, e-sul designatus erat, in eos, qui ineus diis traditi Meni, ei praeterea in L Cas,itim, P. Furium , v. m-brevum , Q. Annium si depreliensi

forent ultimum stipplici uiti deeraverat. Ei omnes assensi Sunt, usque

ad Ti. Neronem,qui, ut ait Muusiiuride supplieis, praesidiis additis, res rondum esse censi it ut autem at API ia illi , censuit . eos in custodiis habendos , donec Catilina bello pronii Gaius foret, ut tum tota res acu ratius cogu-eretur. Caesar autem, uti ad eum ventum P,t, norte eos iistitimulo uegavit, set pii blicati ita

bona, ipsos per municipia disper'tiendos, et perpetuo in vinculis ba-beudos e uit. Addidit sit , quae

lite a Cieerone ponuntur tantumque vii luit dicend i iit notrix illi ex iis . iiii priore locis fir ilentini dixerunt,

216쪽

D. Silani, qui censet, eos qui haec delere conati sunt,

morte esse multandos alteram C. Caesaris, qui mor-lis poenam removet, ceterorum suppliciorum omnes

acerbitates amplectitur. Vterque et pro sua dignitate et pro remit magnitudine in summa severitate se satur Alter eos, qui nos omnes, qui populum romanum vita privare conati sunt , qui delere imperium, qui populi romani nomen exstimere, punctum tenv poris seu vita et hoc communi spiritu, non putat

oportere atque hoc genus poenae saepe in improbos cives in hac republica esse usurpatum recordatur Alter intelligit, mortem a diis immortalibus non esse SuΡ-plicii causa constitutam, sed aut necessitatem natu arae, aut hi Hrum ac miseriarum quietem esse. Ita

.que eam sapientes nunquam inviii, series etiam saepe libenter oppetiverunt. Vincula vero e ea sempiterna, certe ad singularem poenam nefarii sceleris inventa sunt. Municipiis dispertiri iubet. Habere videtur istaverint inter quos ipse Silarius, si Ponitur. Cf. Heusingera praefationem Sali ii eredas, redibus se in Mix ad cis de in p. ias H. tentiam Neronia iturum esse dixit: μι--- temporis haG-Mn. HMn Plutarebuit et Suetouitii sequa post eum e teri Anteare , prosessus est, se nutini supplicii oris. nomine nou mortem, sed vincula Iunio is dis miri iubet Hieintelligere. Caesariassensi immis aliquot verita extadisse perspicui-ο-- ad Gionem qui serissima est. Senietitia Caesaris fuerat ut est oratione ita disseruit eos morte esse P. Sulliis . . . c. I φsos in in multaudos ut in e ande in sententiam cutis hiabendos per munici tir, quae reliquos omve adduxeriti Caesaris maaim vibvs Malent. Itaqtie si se eri Monis ora ines leguntur ut scripsisse Cicero videtur: si inmutis quidem apud saliualium sed non tuos habendos liniariis di iisdem, ut puto, verbis, quibus ab ertiri iubet. In edd. nonnullis antis

illi habitae sunt. o. ruterum et aufer Camerar ad Conaιι sitiri AErnestius hie et paulo debatur utque ante muratorias, ue-

post aeribi voluit innuti sim eique queo me eo satis expio iur--- parui nec ius Nollem sueti m. Nam lentia Graev dedit e eod. Distinoumn ambiguuin amplius non esset, tiae munici is divertiri iubet.

quinam essetit illorum facinoraim rei, Habere Midetiar ista res iniquitatemγiudicativus couaui sunt, recte et iste Propter Poenam, quae proponebatur,

217쪽

onΑΤio iv res iniquitaieni, si imperare velis dissicultatem, si

rogare Decernatur lamen, si placet. Ego enim susci-Ρiam , et, ut spero, reperiam miti id, quod salutis omnium causa statueritis, non putent esse suae dignitatis recusare Adiungit gravem poenam municipibus, si quis eorum vincula ruperit horribiles custodias aurcumdat, et digna scelere hominum perditorum san- cit; ne quis eorum poenam, quos condemnat, aut per senatum, aut per populum levare possit eripit etiam spem , quae sola hominem in miseriis consolari solet. Bona praeterea publicari iubet; vitam solam relinquit nefariis homini huc quam si eripuisset, multos uno dolore dolores animi atque corporis, et omnes Scelerum poenas ademisset. Itaque, ut aliqua in xii se

mido improbis esset posita, apud inferos eiusmodi quaedam illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt quod videlicet intellivbant, his remotis,

non esse mortem ipsam pertimescendam. V. Nunc, Patres conscripti, ego mea video quid intersit. Si eritis sequuti sententiam C. Caesaris, quo

niam hanc is in republica viam, quae popularis habe . tur, sequutus est, fortasse minus erunt, hoc auctore et cognitore huiusce sententiae, mihi populares imp

tet.

puta in amuniannus, ut assentior. Pnolo ante Mure et Lumbin sine libris ediderunt dignas Ceterum Salis lustius Caesaris sententiam sic retu-

omnium Iacturum. Multo tino dolore dolore animi

rimul omnitim acelerum menas, uno morti dolore dentiaret. Salis incommoda. At quia in at sext. Co-

ion Grain a iti iuriis v. Lallem. est multos, nilii nimius est Graevii emendatione. quam eum Laueniando

218쪽

ius pertimes aeruli sin illam alteram, nescio an amplius mihi negotii contrahatur sed tamen nimirum periculorum rationes utilitas reipublicae vincat. Ha

bemus enim a C. Caesare, sicut ipsius dignitas et maiorvi eius amplitudo postulabat, sententiam lan quam obsidem perpetuae in rempublicam voluntatis.

Intellecuim est, quid intersit inter levitatem conci senatorum, et animum vere popularem, saluti populi consulentem. Video de istis, qui se populares haberi volunt , abesse non neminem, ne de capite videlicet

civium romanorum sententiam serat. Is et nudiusterilius in custodiam cives romanos dedit, et supplicationem mihi decrevit, et indices hesterno die maximis praemiis assecit. Iam hoc nemini dubium est, qui reo

custodiam, quaesitori gratulationem, indici praeinium decrerit, quid de tota re et causa iudicarit. At vero c. Caesar intelligit, legem Semproniam esse de cisi bus romanis constitutam qui autem reipublicae sit bostis, eum civem esse nullo modo posse deniquo ipsum latorem legis Semproniae, iussu populi Poenas

sententiae rate Lainb Grut Graev qui verentur iudicare de iis . usi se eo M. M. sequuti sunt alii in inutiliam praeiudieiis modemvarii. edd. pr. hoe moret ore et uotore. Ei auton ex ouisiuione anteponit La ιαι- his eodd. nonnullis se Caesarem , quem revem popularemnitatem esse dieit id est studiosum s lutis Concinnatorum Eorum qui omnes Publicae. MVRET. neionum iligere consueve- inuos olim Oebaliis runt. MVAM. Non hi sinit Onesona cra sum et Leuturum sest e glas, iures sed qui seditiosis eo lauru Nou es in eodd. Mue Lamb. pleris-hus populum eoncitant in senatum et que Graevii Recte igitur inde a Nau- optimates, quales erant Graechi alii serio et Grulero in edd. ymissum. que tribunitii spiritus homines Μa Gos θηηι taneatius reposuit bim in parieni aeeipitur plerumque multu, viis Gramius Sempronius

vox eoneismaior GRAEv. legis lator non iussu mulι, sed per Video de istic diutat quempiam vim a Nasica inieremptus sit. Bene senatoribus . qui ut poplitari ha vero monui 'et elius . rncstium heretur eo die venire in senatum hic aliud egisse, quum i Grileehu

219쪽

a 6 AATlo iv reipublicae dependisse idem ipsum Lentulum largitorem ei prodigum, non putat, quum de pernicie pom

puli romani, et exitio huius urbis, tam acerbe, tantque crii deliter cogitarit, appellari poSse popia larem. Itaque homo mitissimus at tu edenissimus non dubitat P. Lentu him aeternis tenebris vinculisque mandare;

et sancit in posterum: ne quis huius supplicio leva desse iactare, et in pernicie populi romani posthac popularis esse possit. Adiungit etiam publicationem

bonorum, ut omnes animi cruciatus ei corporis etiam egestas ac monilicitas consequatur. I. Quantolare in sive hoc statueritis dederitis mihi

comitem ad concionem, populo carum B tque iucundum sive Silani sententium sequi malueritis facile me atque vos a crudelitatis vituperatione defendetis, atque obtinebo, eam multo leniorem fuisse. Quo

quam Patres conscripti, quae potest esse in ianusceleris immanitate punienda crudelitas Ego enim de meo sensu iudico. Nam ita mihi salva republica

vobiscum perfrui liceat, ut ego, quod in hac causa vehementior sum, non atrocitate animi moveor quis enim est me mitior 3 , sed singulari quadam humanitate comisericordia. Videor enim mihi hanc urbem videre, lucem orbis terrarum atque arcem omnium gentium, subito uno incendio concidentem cerno animo sepulta in pati tu, miseros atque insepultos

viae M libertate ch nini Romanorum latorem Me diceret, quali lega in Potius tulit C Cratellii Ti. atte quod Ern ipse in itidie Iesum recte notavit. Hunc autem C. Gracchum, opimilis consul ex decreto senatus, non adversante populo, intersei itissit. exitio' vulgo exitio Copii lanx addidit Bech a codd. Duisb. Oxx.

romano cartim Romano qui, in codd.

nonnulli abest, deleveruui xui. Graev. Ern alii. Sepialta in Patria Si Lam h e codd. M. quem sequuti sunt edd.

220쪽

Meros civium versatur utilitanis oeulos adspectus cessim et furor in vestra caede bacciaustis. Quomvero mihi proposui regnantem Lentulum , sicut ipse

ex fatis sperasse consessus est, purpuratum esse hunc sabinium , cum exercitu venisse Catilinam tum lamentationem matrumfamilias, tum fugam virginum Rique puerorum, ac vexationem virginum Vestalium perhorresco et, quia mihi, ementer haec videntur misera atque miseranda, idcirco in eos, qui ea pesescere voluerunt . me severum vehementemque Pro beo. Etenim quaero, si quis paterfamilias, liberis

suis a servo intersectis , uxore occisa, in ensa domo, supplicium te servo non quam acerbissimum sum pSe rit utrum is clemens ac miscricors, an inhumanissibinus et crudelissimus esse videatur Mihi , ero impor tvmis ac ferreus, qui non dolore ac cruciatu nocentis suum dolorem cruciatumque lenierit sic nos in his hominibus, qui nos, qui coniuges, qui liberos nostros

trucidare voluerunt; qui singulas uniuscuiusque nostrum domos, et hoc universum reipublicae domicilium delere conati sunt; qui id egerunt, ut gentem

Allobrogum in vestigiis huius urbis , atque in cinere deflagrat imperii collocarent si vehementissimi suoximus, misericordes habebimur; sin remissiores esse voluerimus, summae nobis crudelitatis in patriae civiumque pernicie sima subeunda est. Nisi vero cub

nomen a in duobni eodd. optimis a Beele. pud eundem est aereo tibiae Eollatia omitti testatur Goerenatus P. Cic. h. l. in eodd. et edd. deris-

ad Eici de in II, 5, ae sane hie que est sererat. suum autem paulo mi avis liberi ioniura servo, nona oebeo Graev ex aliquoirMSS. iae deinde eis in ovi edidii, , aes,es,o 'cenu ad uirum semian reseratur lite quoque eum Lamb. Ol iv. Lall. 'Non quam aeerbissimum V on ad Oxa acripsi aureticium δε ε eos.