장음표시 사용
191쪽
ORATIO Illpraesidio cum gladiis miseram. Interim tertia sere vigilia exacta , quum iam pontem Mulvium magno comitatu legati Allobrogum ingredi inciperent, unaque Vulturcius fit in eos impetus educuntur et ab illis gladii, et a nostris. Bes erat praetoribus nota solis; ignorabatur a ceteris Tum, interventu Pomptini atque
Flacci pugna , quae erat commissa, sedatur Literae, quaecumque erant in e comitati, integris signis, prael Orthiis traduntur; ipsi comprehensi, ad me, quum iam dilucesceret, deducuntur.
UL Atque horum omnium scelerum improbissimum machinatorem Cimbrum Gabinium, statim ad me, nihildum suspicantem, vocavi. Deinde item arcessitur L. Statilius, et post eum C. Cethegus tardissime autem Lentulit venit, credo quod literis dandis, praeter
consuetudinem , proxima nocte vigilarat. Quum vero summis ac clarissimis huius civitatis viris , qui auditare, frequentes ad me mane convenerant, literas a
me prius aperiri, quam ad senatum desero, placeret; ne, si nihil esset inventum, temere a me tantus iumultus iniectus civitati videretur negavi me esse facturum, ut de periculo publico non ad consilium
publicum rem integram deserrem. tenim, Quirites, si ea, quae erant ad me delata , reperta non essent:
ed. Waldari r M. Vitiosa interpunctio et competuituri peperit vitium rei λαe, in vulguta lectione assiduatitor in reipublica praesidio Mitre intus in libris reperitis. . a. utor in republιcamraesidi, quod seqitutus est
craevius Waldartiri ordo melior mi.
detur. m. Tertia fra Migilia exaetae mox inquatuor vigilias divisa erat, et vilia quaelibet. in tres horas. --Minnian Sic in Mureti alii
tuti su pinantem eodd. Mureti. L. Statilius 'leraeque edd. P.Sla lili ιm. Sed L. Statiliιιm , quod est iacodd. Mureti, cum aliis Graeν Bech. receperunt eost op ε. et Sallustii B. C. e. 17. Defferri veram hane lectionem ea edit Waldars restillii Ern vulgo vel referri, vel referrem. At hie nou- dum de reserendo sed de deserendis
192쪽
tamen ego non arbitrabar in tantis reipublicae periculis mihi esse nimiam diligentiam pertimescendam. Senatum frequentem celeriter, ut vidistic, coegi.
IV. Atque interea statim admonitu Allobrogum, C. Sulpicium, praetorem, sortem virum, misi, qui ex aedibus Cethegi si quid telorum esset, inerret. Ex quibus ille maximum sicarum numerum et gladiorum extulit. Introduxi Vulturcium sitie Gallis fidemo publicam, iussu se Iiatus, dedi hortatus sum, ut ea, quae sciret sine metu indicaret. Tum ille quum vix se e magno timore recreasset, a P. LentuIo se habere
ad Catilinam mandata et literas, ut servorum praesidio uteretur, et ad urbem quamprimum cum exercitu accederet: id autem eo consilio, ut, quum urbem omnibus ex partibus, quemadmodum descriptum distributumque erat, incendissent caedemque insinitam civium secissent praesto esset ille, qui et fugientes exciperet, et se cum his urbanis ducibus coniungeret.
Introducti autem Galli, iusiurandum sibi et Iiteras a P. Lentulo, Cethego, Statilio ad suam gentem datas esse dixerunt atque ita sibi ab his et a L. Cassio esse praescriptum, ut equitatum in Italiam quam primum mitterent pedestres sibi copias non defuturas Le lutum autem sibi confirmasse exsatis Siisllinis harus-
Sine metu Ita eod. Frane. quod au-Etore Graevio praetuli vulgato timore, ne, quia statim sequitur in magno timore, iris idem verbum, ubi variari Praestat, Ponatur. mereas 'mureti libro quidam edd. ni Ald. ivn. Grut . Oliv. dederunt recepisses. Ceterum verbum dixit.
quod vulgo ponitur post Moaon, in aliis misi eum tua, in uno eod. mon abest iam a Beckio,veis in-eilinum delavi.
Vt remorum praesidio uteret ιν Catilina En iiii, ut narrat Sallustiuo.
servitia repudiabat. Id Lentulo dis-yllaesint ocis. Ex fuit Sibyllinis In endit not nullis ut Mureti . rati Duish est tibris Sibyllanis idque pruetulerunt
193쪽
οRisi iii picum pae responsis, se esse textilini illum Cornelium, ad quem regnum huius utinis atque imperium perve
nire esset necesse Cinnam ante se et Sullaminiisse: eunde inque dixisse , fatalem hunesesse annum ad intexitum huius urbis atque imperii, qui esset decimus annus post virginum absolutionem, post Capitolii autem incensionem vicesimus. Hanc autem Cethego cum celeris controversiam suisse dixerunt, quod Lentulo et aliis, caedem saturnalibus seri, atque urbem imcendi placeret, Cethego nimium id longum videretur. . c, ne longum sit, Quirites, tabellas proferri iussimus, quae a quoque dicebantur datae. Primum ostendimus Cethego signum cognovit. Nos linum incidimus; legimus. Erat scriptum ipsius manu Allobrogum senatui et populo sese, qua corum legatis confirmasset, esse Lcturum orare, ut item illi lacerent, quae sibi legati eorum recepissent. Tum Cethegus, qui paulo ante aliquid tamen de gladiis ac sicis, quae
apud ipsum erant deprehelisae respondisset, dixissetque, se semPer bonorum serrumentorum studiosum
fuisse recitatis literis debilitatus atque abiectus, conscienti convictus, repente conticuit. Introductus est
tica ligentia Capitolium must gravit; '
quod a Q. Catulo postea, inien N i ta . . assequutus erat, probantes inlitum
194쪽
Statilius cognovit et signum et manum suam. Reci- istae sunt tabellae in eandem sere sententiam consessus est. Tum ostendi tabellas Lentulo, et quaesivi, cognosceretne signum. Annuit nisi vero, inquam, notum signum, imago avi tui, clarissimi viri, qui am vit unice patriam et cives suos: quae quidem ieri tanto
scelere etiam muta revocare debuit. D Leguntur eadem ratione ad senatum Allobrogum populumque ii,
terae. Si quid de his rebus dicere vellet, seci potestatem. Atque ille primo quidem negavit; post autem aliquanio, isto iam indicio exposito atque edito su rexit; quaesivit a Gallis, quid sibi esset cum iis quamobrem domum suam venissent itemque a Vulturcio. Qui quum illi breviter constanterque respondissent, per quem ad eum, quotiesque venisSent, quaesissentque ab Eo, nihilne secum esset de satis Sibyllinis loquutus tum ille subit, scelere demens, quanta conscientiae vis esset, ostendit. Nam quum id posset insitari, repente praeter opinionem omnium consessus est. Ita eum non modo ingenium illud, et dicendi exercitatio, qua semper valuit, sed etiam, Propter vim sceleris manifesti atque deprehensi, impudentia, qua Superabat omnes , improbitasque defecit. Vulturcius vero subito proferri literas atque aperiri iussit, quas
cum Gineri .eriw- inquumn in ris , quia linitur vice, iu eum, ut debeat incedero. Mi evum quidem vero vini hie non ια here viditam.
195쪽
39 ORATIO III sibi a Lentulo ad Catilinam datas esse dicebat Atque ibi vehementissime perturbatus Lentulus, tamen et signum suum et manum cognovit. Erant autem scriptae sine nomine, sed ita Qui sim, ex eo, quem adimω, cognosces cum uiri ara, e quem in cuim sis progressus cogita e vide, quid iam tibi si necesse.
Curi, ut omnium tebi auxilia adiungas, etiam Difmorum Gabinius deinde introductus, quum primo impudenter respondere coepisset, ad extremum nihil ex
iis , quae Galli insimul ibant, negavit Ac mihi quidem, Quirites, quum illa certissima sunt visa amomenia atque indicia seeseris, tabellae, signa manus, denique unicuiusque consessio, tum multo illa emtiora, color , oculi, vultus , taciturnitas. Sic enim obstupuerant, sic terram intuebantur, sic furtim nomnunquam inter se adspiciebant, ut non iam ab aliis
indicari, sed indicare se ipsi viderentur. VI. Indiciis expositis atque editis, Quirites, senatum consului, de summa republica quid seri placeret. Dictae sunt a principibus acerrimae ac sertissimae senientiae, quas senatus sine ulla varietate est con-
harum liter .rtim exemplum dedit iis verbis seriptum: Quia aim ex eo, quem adus misi, eosnosces. Fac co
rationes ostiarau; auaritium petas ais omnibus etiam in imis. eunt annus uitatium Lentuli verba lidelius red
didi,in putat, euius opinionis em satis idoneam haud video cicerimem descripto Gestasse credibile est. Quid ni igitu exemplum habuerit sivemus, quam Sallustius postea 'Nihi ex iis, quae Nau eorum qi in m ius testiad rer Phoram ii,3 ιαμ imi Miderentvrymne lectionem
ex edd. antiquioribus restituit Graeτ. etiam in eod. utroque suo et Duis h. inventum. id et alii, sed imi a se riderentiιr. De summa re Glida In inulti. eodd. ut ureti. Duisb. est de Mis nisis tibi salute. Aldus aliique usque ad Graevium de summa rei tibiιcae.
ordine autem rogandi sevientia, H- dealve Gellius lib. IV. p. o. Si/is ulla Marietate Nondum igitur ostitutum erat da supplicii genere: qua de rei te variae Minentiae sue inuti biva.
196쪽
sequutus. Et quoniam nondum est perscriptum senatusconsultum ex memoria vobis, Quirites, quid senattis censuerit, exponam. Primum mihi gratiae verbis amplissimis aguntur , quod virtute consilio Providentia mea respublica periculis sit maximis liberata; deinde L. Flaccus et C. Pomptinus, praetores, quineorum opera sorti fidelique usus essem, merito ac iure laudantur atque etiam viro sorti, collegae meo, laus imperiitur, quod eos, qui huius coniurationis participes fuissent, a suis et reipublicae consiliis,
movisset. Atque ila censuerunt, D P. Lentarius, quum se praetura abdicasset, tun in custodiam tradit retur:
itemque ui C. Cethegus, L. Statilius, P. Gabinius qui omnes praesentes erant, in custodiam traderentur; atque idem hoc decretum est in L. Cassium qui sibi procurationem incendendae urbis depoposcerat in M. Caeparium, cui ad sollicitandos pastores Apuliam esse attributam, erat indicatum in P. Furium, qui est ex his colonis quos esulas L. Sulla deduxit in Q. Manlium Chilonem, qui una cuni hoc Furio Sempererat in hac Allobrogum sollicitatione versatus in . Umbrenum , libertinum hominem , a quo Primum Gallos ad Gabinium perductos esse constabat. Atque ea lenitate senatus est usus, Quirites, ut ex lania
Sine ulla arietate' Sine mora M. sine titia mora ed. eu.
eontiirato a publicia cotisiliis rem vere Itaque vel delenda sunt verbari . ,-- vei legendum a Muisa -- ea invitiis. Trai antur )ld Lamb. darentur. Ex his olonis quos In MM. et edd. r. ex his comita, quas. At
197쪽
coniuratione, inniaque vi ac multitudine domestie rum hostium, novem hominum perditissimorum poena, republica conservata, reliquorum mentes sanari posse
arbitraretur . Atque etiani supplicatio diis immortalibus pro singulari eorum merito . me nomine, de- crota est, Qui iriles quoci illi piri inuin post hanc urbem conditam togato contigit et his decreta verbis i , quo VRBEM INcENDIis, AEDE CIFES , ITALIAM
νηιιο inenasse l. Quae supplicatio si cum ceteris conseratur, Quirites, hoc intersit, quod ceterae bene gesta, haec una conservata republica, constituta estinique illud, quod faciendum primum fuit, factumntque transactum est. Nam P. Lentulus, quamquam putefactus indiciis et consessionibus suis, iudicio .enatus, non modo praetoris ius , verum etiam civis
amiserui, tamen magistratu se abdicavit ut, quaqreligio C. Mario, arissimo viro, o auerat, quominus Glauciam, de quo nihil nominatim erat decretum, praetorem occideret, ea n resigione in privato P. Lentulo puniendo liberaremur.
VII. Nunc, quoniam, Quirites, sceleratissimi periculosissimique belli esurios duces captos iani et comprehensos tenetis, existimare debetis, omnes Catilinae copias, o: ones spes atque opes, his depulsis urbis periculis concidisse. Quem quidem ego quum ex urbe pellebam, hoc providebam animo, Quirites, remoto Catilina, nec mihi esse P. Lentuli somnum nec L. Cassii adipem, nec Cethegi furiosam temerita tem extimescendam ille erat unus timendus ex his
198쪽
i L. CATILiNAM, AP 7 95 omnibus, sed ainditi duin moenibus urbis continebatur. Omnia norat, omniuin aditus tenebat appellare, tentare sollicitare poterat, audebat erat ei
consilium ad laciniis apium consilio autem neque lingua neque manus deerat Ianti ad celuas res confiiciendas certos holnines delectos ac descriptos habebat. Neque vero, quum aliquid mandaverat, consedium
putabat. Nihil erat, quod non ipse obiret, occurretii, xigilaret, labor et frigus, sitim, sumem serre is tollat. Hune ς hominem inim ii iii, iam paratum, inuiuudaeum, tau callidum, iani in selare vigilantem, iam in iuudius Aus diligentem, niti ex domesticis
insidiis in eastrense latrocinium compulissem dicam ii quod sentio , Quirites , non facile hanc tantara molem milli a cervicibus vestris depulissem. Non illo nobis Saturnalia constituisset, Eque tanto ante exitii ei sati diem reipublieae denuntiasset, reclusi commisisset, ut signuui, ut literae suae estes denique in nisest sceleris deprehenderentur. Quae nunc, illo absente, sic gesta sunt, ut nullum in privata domo
furtum unquam sit tam pulam invenlum , quam haesilanta in re publica coniuratio manifesto inventa at lue
leprehensa est. Quod si Catilina in urbe ad hanc diem remansisset, quamquam, quoad fuit, omnibus eius consiliis occurri atque obstiti, tamen . ut lexissimu
dicam, dimicandum nobis cum ilio fuisset , neqtie nos unquam, dum ille in urbo hostis suisset, laniis
audebat Hoe sine causa Hethmanno auspectitan fuit. Hoc enim refereue
ad id quod de is dieitur,ei nee tu in ne innus deruisse iam αδ eereris res Iu ausi tot edd.eeteras, minus bene.
199쪽
i96 RATl Ili periculis rempublicam, tanta pace, tanto otio, tanto silentio, liberassemus. I. Quamquam haec omnia, Quirites, ita sunt a me administrata, ut deorum immortalium nutu atque consilio et gesta et provisa esse videantur. Idque
quum Coniectura Consequi possumus, quod vix videtur humani consilii tantarum rerum gubernatio esse potuisses tum vero ita praesentes his temporibus
opem et auxilium nobis tulerunt, ut eos paene oculis videre possemus. Nam, ut illa omittam, visas noctumno tempore ab occidente saces ardoremque caeli, ut fulminum iactus, ut terrae motus, ut cetera relinquam, quae tam multa nobis consulibus, Acta sunt, ut haec initae nunc fiunt, canere dii immortales vi
ventur hoc certe, Quirites, quod sum dicturus, neque praetermittendum, neque relinquendum est. Nam Pire secto memoria tenetis, Cotta et Torquato consu
libus, complures in Capitolio res de caelo esse per
odii Midetur toruisse L Si eiurus neque practermittendum, neque Ald. Viet. Mur Lamb. alii sei; quod relinquendum est. Ceterum compa-- ridetur humam omisitio tirauum randi cum toto hoc loco sunt versos
subren ι --qui ex libro Meundo de eoninuis in
Potuisse Ud auit nonnullae et Divinat. I xl. Gothosted quod Mi Mideretur humani Neque Praetermittendum neque rein consilii tantarum rerum subernatio tinquendum Praetermittimus ea,
esse minisse eod. Grais r quod rix quae ne attingimus quidem relinquinis iam suscepta. Fieri potest ut duo idem valentia e- ω-
- πιδε--- --, ut urinae urbis conditae M. quo tempore ,--- id. Camerari prior eoniurassio acta est: d. qua Gmno ut misi iacturi interrae Sallustius.
motu relinquam , ut omittam elera Complures in Capitolio res Recte qua Muret et Graev e codd. ωδει- cn hane lectionem quae est in codd. minum iuvius, terraemotio,Muriem. Pall. tribus aliisque nonnullis prae-
200쪽
cussas, quum et simulacra deorum immortalium d pulia sunt, et statuae veterum hominum deiectae, et legum aera liquefacta. actus est etiam ille, qui hanc urbem condidit, Romulus quem inauratum in Capitolio parvum atque lactentem , uberibus Iupinis inhiantem, suisse meministis. Quo quidem tempore, quum haruspices ex tota Etruria convenissent, caedes
atque incendia, et legum inieritum, et bellum et ilo ac domesticum, et totius urbis atque imperii occasum appropinquare dixerunt, nisi dii immortales, omni
ratione placati, suo numine prope sata ipsa flexissent. Itaque illorum responsis tunc et Iudi decem per dies facti sunt, neque res ulla, quae ad placandum deos pertineret, praetermissa est: idemque iusserunt simulacriti Iovis sacero maius, et in excelso collocare, et contra, atque antefierat, ad orientem convertere:
ac se sperare dixerunt, si illud signum, quod videlis, solis ortum, et sexum curiamque conspiceret .sore
ut ea consilia, quae clam essent inita contra salutem urbis atque imperii, illustrarentur, ut a Senatu PO puloque romano perspici possent. Atque illud ita collocandum consules illi locaverunt sed tanta fuit
mentio si ita versibiis supra memoratis e poemata de eo nututo Mur Divin.
i, tr. Assentitur Eminio c. A. M. siseriis V. C. io prolusione Desu digna a i huius orationis cap. 8 edita Budisesivi a si e repetita a libroci Mais gwin sur Teiitliche Schulen ud iustebro Tom ilia p. a. ---γ me e eod. Prene. -- Legum aera liquefaciat Legum aera significant duodecim tabularum ieres, quas in aere deMriptas su eat istae dia Deos Plerique
HSS. adilaeando Deos, quod Ernestio bicebat, etsi alteram forinam
apud optimos eripiores o remnonis maluit. Sed iis lectius le
ctionem Hacandum des indit. Lo Mertitito ale quaedam edd. et M. eo locas erunt Aldus statue
mini visissimum est Deo unc eis. de inViu. u. - quorum animi de hi, prodisiis ut philosophus quam