Morborum omnium qui corpus humanum affligunt, vt decet, & ex arte curandorum, accurata, & plenissima methodus. Auctore Demetrio Caneuario philosopho, et medico..

271쪽

. PARD TERTIAE .i praeditum, quantitateτὸ adhibitu oper

deram satisfaciat. Etenim, vel his occasini non setaper pharmaco, & quantitate, & iri pati, in omnibus, mensera eadem , peccant moris euacuatio celebratur, sed in alio saepdia rate, in alio parce, & fuse magis quam res ilperat in alio obseruatur; quam ob rem praris ipsa aegri corporis erga pharmacum obtia praenoscenda est, demum humoris diis examinanda ἡ a duobus quoniam his, vel d enisu acuatis aestimem r. In aegro corpore, duo sunt praecipua, quibus illud minusve uacuationi redditur obtemperant pe sensus,& ductuum commoditas; namq, sexqursitior, ualentius P vehementiusq; camentis irritatur, & promptius ideo uacfauero Segnius contra, de iusque, & irctius, si obtusior, & hebetior. Insuper i .eptioribus se habentibus, necessarid etiam sectius succedit opus, perfectius uerb illis abus existentibus .Verum enimuero, aegry cuacuandi sensus , ex constitutione, ex haex consuetudme demonstratur. Porro calistituti qum actioni uatae Sueat, Meo vel semper sensu gessicit,quam frigida . Atq;tus renuior ratior, & Θιuel natura, Veratione delicatior factus ea risiad agendiptior, ita ad sentiendunt paratiot est,non icrassior, densior, & quomodolibet durio

272쪽

Tarideri crebris purgationibus assueti, pharmaco minus lacessuntur,minusque ita ab eo purontur. . fiasueti ali temm agis: consuetudo enim 'timiliariatatem, & semiliaritas amicitiam parit, ae autem armati itritamentum sentit minus, unde quae longo tempore consuetas, etiam si deteriora , minus tamen infestant, 'insuetis, licet melioribus: Pharmacum itaque, si insuetum, cum adhuc horis .ridum nobis sua natura sit, ut saepe vel ipsius re Cordatio. nos turbet, & ad vacuandum stimulet, plurimum semper euacuationi fallet, parum intem si consuetum, & familiare corpori aeg tanti fuerit - Caeterum, quod ad eiusdem corporis uacuandi uias spectat, nupi dubium, quod iularum aptitudo, uel inepties, tum per se, ex habitu eius, tum per accidens ex externi cuiusuis con- ingentia , ct praesertim ex ambientis consti tutio- me, insiligi solet; namque firmum, densumque corpus si si, cuius viscera, venae, ViaequC Omnes,sia natura an gutae, obstruuntur facilό, coarctan- urve , non ita prompta ex eo euacuatio expectu fur, ut contra ex molli, raro, & laxo, quase delucatorum hominum est ι quod cum ex omni parte pateat, ex eo ideo concitati humores prompte et suri tur . Ex ex ternis autem, prae caeteris aer poluler, qui ideo ex regione, anni tempore,vel tem p state , an uacuationi faueat, indicatur. Haec etenim, si caliditatem ; humiditatemque sapiane, di spirent, omnino semper laxant, aperiunt, MR lubricas

273쪽

. secto qua ratione prquestigetur, abunde alias plicauimus. Qaod si futurarum illud identirit, tunc uires primum examinabuntur quati

praesentes, ex seque con seruationi propria: irit Dentes, ut longius deinceps sint colematurae, nempe opportunis operibus, boni pabuli, hi sanguinis, abundantiae fauerint, uel adhuc sapiς natς sint, ut eius demum beneficio, reqt instaurationi illae potenter uacaturae sint: llo enim iustaurationi debito, bono uidelice guine, ad conseruationem desiderato, abutti, conseruatio ipsa longius perseuerat . , Secsanguinis praesentem copiam, ex qua dein sconi j ciatur, cum sensus non sentiat, mensis deducet ex causis, ex his scilicet, quae ad ui pro corporis habilitate, requiruntur; neci ex effeciis, ex his inquam, quae habitum cieucraticon,belleque nutritum exprimunt,ibus iam alias scripsimus . Secundo vires abuntur, quatenus a praeternatu Um,&.ralcontingentibus, unde tunc afficiuntur, irrum labefactaturae sint: non enim haec sus Principio vires conculcant, sed Sc augmelgis, ad statum usque, eas iWfringunt. Epropria magnitudine, ac prauitate, ut Cerquae quidem ut ex multis habet originei In ultis etiam squando sensus lateat meicipitur, quemadmodum iam qua arte Coosta, ubi de horum pernitie inter Praesas

274쪽

1squeb mur, disti'ctedmuimus. Sed ex magnutudine, di prauitate se sereris, & quama, &qt amsua, hςc ipsa pretierita turam in futurum inteu sura, diaturnitas inprimis emum,deinde &i mos,

Iriam iudicinit;siquidem longius illis perdurati

usψdiduus uires labefactantur ; atqui posteam se suo serius per ιub affligen tibus,ualentiinuis

Tes instinguntur,quare,si quando ea deinceps de

aeriora Ianistini in buvisi te est uires ire post

Him debiliores eua Maa1M contra ου ualissiores. Umtribus his erinj examinatis,&Vtrinque umliditati A& inualiditatis visium,testibus in unum

collectis,& inuicem diligenter, non mero tan- sum . sed S praestantia i comparatis, consequenit: quod quaeritu hoc est,quantum succi peccam iis per i phlebat miam utiliter vacuandum; sit, ne in peruitiosam debilitatem,estraeoncessam m. .staurationem , vires tandem adductae conetuant, appasebit. 1 Etenim, ut:dicebamus, tum hum m iptae, tum uirium: eo rὲ, eertus huius uaeratio nis νMus accommod xii posset 3 autinim issa in Legini proponi tui, Mi persecte absolim , quae om ni P. Omn emiantem densam morbi:causam ipsis collectam venis adim di aminon integmqneque perseia sed utilis Alam statuitur, quae certe mo diocus cum fuerit, plurimam i lem morbi materiam tollat,n5 autem omnem; a i dem eousque Uigua,deficiensque decernitur,quaerant rum do paru, uel etiam minimu auseratnedi Iamiae.

275쪽

minor, Utiliter celebratur. Siquidem vires, depraesentes, & futurae, ualentes,constan tesque suerrint, fidenter tunc largior, pro humoris pellendi copia, conuenit euacuatio,minus ualidis, parcio prostratis, nulla penitus. At, si humor iuncaantus sit, cui supra vires lonse maior congruat eukcuatio, utique vel paulo largior illa permittitur, quod non verendu constantes vires aliquantisper imminuere, dum morbi sentina valenter exhauriatur, eae quippe deinceps quam facile, nullaquς mora,recreentur . vel saltem,cum tanta semel, uniuersiai neutiquam admittatur, Vt quam Vire*minime tolerent, saluberrimum eonsilium est, quod vi iose se haber, partite euacuare,ve viribus interim recreatis,atque resectis, reliquum euacuationis absoluatur. Idque in diuturnis praesertim morbis, praestandu est, in quibus vel praesens ca se antecedens multa sit, vel in posterum eadem, quamuis exp missa diligeti vacuatione iam diaminuta credatur, uirium tamen multiplex impedimentum, etiam ex victus regimine optim Imperato, augeatur ultro, Sc crescat: in his enim utilissimum, Sc tutissimum est, non simul, & -- mel tantum hoc enim p cipiti morbo conuenit, in quo cunctatio semper anceps, & periculosa est, meritoq; extrema, & summa vacuatio satim d

sideratur)sed partitὸ, & diebus interpositis, s a Pius, serentibus attamen viribus, phlebothomiam celebrare. Ouod si adhuc sortasse vires, ob debilitatem

276쪽

litatem nimiam, similem euacuatione serrenui .lὰ modo possint, utique ne nos morbum demere cupietes,cum eo iugulatis viribus,aegrum de mea dio tollamus,runc in roborandis illis, confirman- disque,omne studiu collocabimus; quippe si interea ipsas recreari, ac refici contingat,iam idonea

adhibebitur phlebothomia. Sed quoties uires lan ueant, quaestione dignum est, non quid opprest

sone, uel resolutione langueat, in omni quia eu cuatione maximi reserat eas dissipatas ab oppres.sis i n ternoscere, quon iam oppre ssa', v tpH ta oti erepresse, per euacuationem subleuari desiderant, eandem ideo facilius sufferunt. Dissipatae autem, ne ulterius dissoluantur, & concidant evacuati nem minus sufferunt,etsi ubi eaedem ex longa opinpressione detentae tales consequenter euaserint,ad maiorem dissolutionis occasionem abolendam, sentius uacuationem admittant. Sed oppressas

ipsas vires a dissolutis agnoscere,alibi satis demonstratum est. Et de phlebothomiae quantitate sat sit, quam tandem si quis neque artis cognitione, meque longo rerum v se,neque prudenti synceri que mentis iudicio, se posse definire crediderit, is potius insta subsistat, quam largius vacuet: ita

enim ad omnem morbi decursum,& totius m. Tationis necessitatem , uires commodὸ serua

Φ Sed iam de quatitate alteriug euacuationis unu uersalis, qua antecedens causa morbi per initia demolitur,

277쪽

demolitur, quae inquam per pharmacum celebratur, sermo erit . Ex quo etenim pharmacum ita naturae fauore indigeat, ut citra hunc, munus sitia .recte obire nullo mocloi possit , quippe praeter ce tam qu'in summopere expetit uirium toleratiam, insuper & naturam ipsi initanti cooperare neces, sarium sit; ne illud ergo inter agendum naturam superci, aut superetur ab ea , merito certam illius. agnouisse mensuram operae pretium est . Quam, posum euacuationem per pharmacum esse ten-randam, ut dicebamus, utique primum, quonam sque, seu quantum sit euacuandum, nobis pra

meditandum est, ne si ut o quam par sit, id ope-Xis nosequatur, spiritus dissipentur, Sc maximo aegri damno, humidum substantilicum colliqumtur, subindeque conuellatur corpus,& in graues aeger incidat cruciatus ,, vel si infra consistae, parum aut nihil illius, quod cupimus, consequa mur, 3gitemus quidem humorem, sed non ed camus, proptereaque etiam aegrum in non te ues molestias inducamus; sanemusque u cuan dum esta quousque peccaus humor, qui antec dens causa est, fuerit sufficienter expurgatus, dum nihil tamen, seu parum, inde nocumenti viribus impendat . Atqui, sufficiens expurgati , YHut in uacuationi us caeteris, ex praecognit/ peccantis humoris uacuandi copia, primum innotescit, quando ille si multus, largam cophosam uacuationein exopteti, sin aurem

278쪽

paucus, nullam, aut saltem breuem, veluti si medioeris existat, mediocrem, uel mediam tantummodo expetat, & quamquam ipsa humoris uitiosi inpia sciri adamussi m non potest,ut inde ex aequo illi evacuatio imperetur , ea tamen coniectura ex alibi expressis indirijs facile inuestigatur,quae satis superq; dirigit ad veritatem,& si semper,Vr agarur tutius,melius infra subsistere censeatur,quam e risite euaeuare cum praesertim in causa antec enti, ut plurimum, sat sit exuberantiam ipsam auferre, quippe si aliquid illius relinquatur,id deinceps com m ode a natura superetur, & ne in coniunclam causam mali ultro decumbat, commodὶ etiam cohibeatur . Verum enim uerb secundo i co, an requisita haec vacuationis quantitas sustin ri possit i uiribus, necessario etiam obseruandu mest, posteaqua hoc ipsum euacuationis opus, quod naturae inprimis ope absoluitur, nec appositὸ, nec tuto, citra uirium euidentem tolerantia, per pham macum ag3redi, & prosequi potest . Vt igitur res

belle suececiat, haee i ita tolerantia accurate examinabitur; tum ijs potissimum notis, quibus,ut suo loco dictum est, uniuersim robur uirium innotestit, tum praesertim quibus ventriculi,&intestinorum, cum reliquis uacuationi inseruientibus vasis,inditu robur exprimitur: Exprimiturenim ex extrinsecus obseruatis effectis, qui partium e Iumdem omnium opera consequuntur,quoniam si uires ubique ualentes, di firmae exciterint,plane

279쪽

CAP. SEPTI MUM.

it generosam uacuationem illa: sustinere apte n. tae sunt, itaquoties opus sit, illam exacte tentare licebus immra, si imbecillae, & languidae eaedem fuerint,sias omnino procedendum est. Etsi cum imbecillitas hςc,uel ex dissolutione,uel ex Opprecsone contingat, ut perinde ab utrovis illa ducat originem,ipso operis exordio, prooscendum sit; quippE si ex dissolutione fiat inor omnino illius tolerantia si,quam si ex oppressione fuerit: ne errigo perperam inter uacuandum labefactentur uires quibus semperimon tam petaeseinibus, quam .etiam futuris , ita accurve prospicere est opus,ut aduersus malum pro sanitate, ad extremum usque,damicaturae vigeant, necessario attendendu, utillis ubiq; humoram uacuandorum copiae comparatis, uacuationis opusdesideratum aeque utri querespondeat. Sed quoniam pharmacum idipium instrumentum est, quo nos praesentem pe cantis humoris demolitionem assequi tentamus,

hinc merito fit,utnon quodcunq; sat sit,sed quod

tantummodotustis tum uiribus, tum quantitate, dc corpori, dc humori purgando accommodatur. Quodvis enim pharmacum licet peccantem humorem omnem indifferenter pellere aptum sua natura sit,ex quo,ut dicebamus, pellentem facultatem, sine diIcrimine, ad euacuandum quod inutile,excitet, & impellate, ex uaria attamen, tum aegrotantis, tum humoris conditione, & dispositione, fit, ut non omne pharmacum, quacunque

280쪽

.i praeditum, quantitateτὰ adhibiruncoperi desiis

derato satisfaciat'. Etenim, vel his occasionibus, non semper pharmaco,& quantitate, & uiribus, pati, in omnibus, mensura eadem , peccantish moris euacuatio celebratur,sed in alio saepe modoraia, in alio parce, & fuse magis quani res ipsa eL perat in alio obseruatur; quam ob rem prae cael ris ipsa aegri corporis erga phaimacum obedientia praenoscenda est, demum humoris vis Glis examinanda; a duobus quoniam his, facilis, vel duficilis uacuatio aestimem r. In aegro autem corpore, duo sunt praecipua, quibus illud magis,

minusve u amationi redditur obtemperaris em

pe sensus,& ductuum commoditas; namque seni susemquIstior, ualentius y ehementiusq; media camentis irritatur, & promptius ideo vacuationi fauero Segnius contra'; debiliusque, & imperis

chius, si obtusior, dc hebetior. Insuper vijs in- .eptioribus se habentibus, fieressario euam impe fectius succediropus, perfectius uerb illis apti ombus existentibus .Verum enimuero,aegse corporis uacuandi sensus, ex constitutione, ex habitu, &ex consuetudine demonstratur. Porro calida con

stitutio quia actioni uarie Sueat ideo vegetiores semper tentu sessici siquam: frigida . Atqui habitus tenuiorkratior,& qui uel natura, vel uictus ratione delicatior faetiisest ut ad agendis proari ptior, ita ad sentiendum paratiot est lori item 'lucrassior, densior, & quomodolibet durior malit