Syntagma herbarum encomiasticum, earum vtilitatem & dignitatem declarans; V. CL. Abrahamo Ortelio P. mem, quondam inscriptum /Iacobus Colius Ortelianus

11쪽

i, ENCOMiv Momnia si non satis diuitibus fores arrideant,ex panem conficitis Martium, conficitis herbosa moreta, de PVisum,Pom mve placentas, quae liquore aspersae Tosa , dc Faeniscalamine, Psico, Cinamomo, sibis Cur phils,am huius ge'neris aromatibus,vel eruditi mino palato in delititiis sunt. Mella etiam ex arboribus fluere scripsit Plinius, imo& ex Obae etiam clicet tota sit amara in Miauit Dioscorides. & aliquid melle dulcius e Musae planta extrahuntandi. Hodiernum Manna non roridun, iuxta veteresὶ aut a

rhim esse liquorem, sed succum vivificum Laris minaxmo insitum , primus Orbem docuit d istissimus medicus Matthias Lobelius. Ueriantamen ut hisce vix opus sis, efficit in do barime, quae tam immesam effundit Sacchari in ymi co-Ham,ut iis n5 solum omnia fercula dulcescanti. vetiis etiam ex iis conficiantur hypotrismata, &succorum Mictuumque condimenta,quae ver fanimam agentibus grata sint. At ne quid nobis, deesse obiiciatur, en non tantlim ostrea ex arboribus Indita Occidentalis ; sed de cochlea, aut ge-ugata, aut rumω peculiari nati irae mnere ἡ carinis no1tiis non rarὁ enascuntur, b quibus piscem qui velit expisteret. Ersquod inrabilius iarboribus oriundas Hibernia ostentat. Hae etiam visahantur lubet e plant

12쪽

rum eineribus elicite. Sed est post salsa biben

dum. εPotum vero quem meliorem desideretis, eo, quo mundi melior pars utitur Umo nempe, quod quam sit palato, de ventriculo gratum, quam mentem exhilaret, corporis, & animi vi gori quantum conducat, dicere non est opus. Nec huius tantum multiplicia mnera ex totidem vis exprimuntur:sed & ἡ-Dru, Pἁ-,Ce-ν , ex herbis etiam aromatibus innumera factitii vini genera pro cuiuslibet gustu aut opinione fiunt. Abstemiis etiam stillaticium plantarum liquorem propinamus. Et ipsum aquae elamentum in salubrem populis septemtrionalibus Cervisam inrisum seu B ne vario modo conuertunt. I am au tem n uti uid deest, quo mineis lautissime victitetis γAdhaec quam victus e nobis comparatus sielaudandus , omittendum nequaquam duximus. Ex antiquissimis autem scriptis nostis rerum o nium Conditorem primo parenti Adamo beatum illud um domicilium, non apud lanienam quandam assignasse,sed in Paradiso, consito arboribus,4herbis aspectu iucundis, & aptis ad vescendum: cumque eidem semet,atque iterum fruges nostras in cibum defignaret, de animantibus edendis ne verbum quidem. Et quamuis B omnia

13쪽

i ENCOMIUM. omnia viro animalia subiecerit, ex eo tamen se.

qui vescendum iis fuisse, negabit Eua eius quo- . que subiecta imperio; dicetque Pythagoras 1 ubiecta,ut vobis Bos arat,vobis que laneo velamine,

HomΡ-n congra Borean ouu arma ministret addetquei csi q u is v rgeat ut mera dent satura manibus pressanduca die, quae tamen suis labris iure deberi innuent haeduli. i Verisiimie itaque metus ilia aetas cinfecimus mea. nomen, Fatibus arboreis, ω quas humus educat herbis,Fortunata suis aec posivit ora Fortunata quidem no tantum, quod paru laboris ut temporis haec n*stra requirant ut coquantur, aut paretur,manducata vero stomachu & cerebrum

minus onerent, sed praecipue quod saluberrima: quippe quibus contenta prisca illa antiquitas,uitam proda Urit ad aetatem stupendam. Postea autem animalium carne famem depellere Noacho, liberisque cius concessuna non negamus; nec iniuria, prout tunc temporis sese res habuit. Diluuii enim vi frugibus uniuζrsis consumptis, putrefactis, ac dispersis, nunquid & aequum,dc

necessarium erat, Vt animalia in arca conseruata,

famem alioqui lethalem depellerent iis, quorum diligςnti tmelae vitam acceptam tum ferebant lHoc tamen an pro carniuoris nunc faciat, ipsi viderint. Fatemur quidem & animalia quaedam csc delectari carnea:sed perspicuum interea est, ci .

. . a

14쪽

quadrupedum & volucrum,quas olim puras dixit legislator Hebraeus, vix ullam non herbilem fuisse: illasqire quae animalculis, aut luto atque, atque herbis vescerentur,impuritatis ignominia fuisse notatas. Puriores etiam illae animae, Daniel nempe, Ananias, Misael & Azarias, dapi.bus regiis rebusque omnibus animatis abstinus runt, ipse Iosepho teste. Nec est,quod hodierno se more quis vestrum excusatum putet. Americae enim incolis, humanis vesci 'corporibus, &hodie moris est: at quanquam dignius cum iis actum videatur, si comesa in hominum, quam si humata in vermium pediculoruili nempe in visceribus condantur;quis tamen vestrum anthropophagos omnes non censeat dignos, quos cum

Lycaone in feras lupiter conuertat φ Quid reclaniabis ἰ Diuo Petro dictum re edet Non refragamur, nec inuidemiis.' Sedia etiam vel inuitos vos herbis enutriri mox docebimus. Caeterum non est quod hie quisquam inserat esum Adamo maximae miseriae, divini haustum Lotho incestus causam fuisse ι nam si non hominis libido, sed aut num,aur mi per se peccati causa fu isset, Salus mundi proculdubio non in nu mi is olim ex aqua ianum sed ex aquain potius fecisset. . Sed tui in viam redeamus) si aut vinum aliusque potus aut esca sorte deficiar,

omissis.

15쪽

omissis Caesaris Hura & Hiberniae Trifolio,) sunt

mirabilis virtutis Herba Scythicae, quibus ore retentis, per multos dies nec fames, nec sitis sentiatur. Vtinam nec alia corporis incommoda l his

4 tamen quoque medemur. --Maὸ Omnia enim medicamenta, atque pharmaca, ρμ' an non a nobis proficiscantur, pharmacopino

rum esto iudicium. Illa enim ut plurimum sunt radias, si , cortices, folia, florei, fiuctu o- , sucei, liquores,gummi,resinae, o ,α ex iisdem aut extracta, aut composita. Porro si vires virtutesque nobis a Creatore concessas laudibus extoller mus, quis esset orationi modus Si enim alicui sit vulnus inflictum,si scabiem cutis contraxerit, si vitium corpori innascatur, si quo quis morbo laboret, si quis sensuum labefactetur, aut mente . si quis alienetur.nostra oper/ singula sunt curanda. Et hinc demum speciosa illa nomina Senses iam, Gram vel, cura us bened ctus, Angesea, similiaque nobis imposuere illi, quos pristinae restituimus sanitati Insuper cuti nitorem, menti hilaritatem , peruigili semnum conciliamus rQmniis quoque veritatem menturi protia Laurin: cuius etiam munere contra fulmina munimini. Athletis, olei inunctione augeri vires, olim no tissimum fuit. Qui se pietati consecrarunt, Visita aut pudicitiam conseruanti Maritis a

16쪽

tem Sperma augemus,eosque ad Venerem, si lubet, stimulamus: qui & sexum utrumlibet .mπ- eurialis nostrae ope procreant. Mutuas procerum iras pensoris,ueneficia Verbena Magi prohibent. aliis plantis amicitias conciliant,diuinant,& his mirabiliora praestant. Quid multis 3 Vtitielans&Taxus vel umbris suis tantum non vobis interitum minantur, sic Aeetum in deliquiis odore tali elim suo animam quasi restituit. Nec est quod Me nobis lethiseras aliquis obiiciat stirpes, non magis quam Reip. bene constitutae virgarum fa, quorum tantum abest ut Praetores Roma-ψlim puduerit, ut potius eos semper ante serri voluerint. Nulla enim est stirps quae non alicui usui se utilem praebet: sin minus, neminem insequitur, neminem laedit nisi coaista. Vtque palam fiat innocentia nostra, uni Apio risius concessit omnium rerum Author, ut subi a lictoribus poena assecti, cum animi aegritudine vitam deponitis) istius herbae esu morientes, ridere etiam cogamini. Defunctos dein nec destitui-inus, quin imis aut corpora vestra s*ςcis nempe inaribusque nostris infusis incorrupta posteris

seruam , aut vos interdum reuocamus: quod

etiam si hon semper effectum ilis EIietae baculo uerit, Thylonem tamen a dracone occisum, stacta saluti restitutum fuisscinon deest qui C scripse-

17쪽

18 ' ENSOMIvM scripserit. Et Hippolytum ab inseris reduetum. fortis in herbo, dent Poetae, qui ipso non fuerint Nasone nasutiores. Imis . ille ipse,&alius quiscunque, cuius tandem munere Farte tamen meliore sui siver alta perennis M ira fertur,nomenque erit indelebia mearum , qui tari chartarum nostrarum usui clueis loquente Plinio conitit immortalitas hominum. Quid i si dicatur nonnullos noltra ope corporis etiam immortalitate donatos Z profecto si non quibuslibet, Anthedoniis tamen id persuadebitur, quos credidisse Glaucum suum come ά iam baimmortadem sectum, vetus prouerbium testatur. Imo & quibuslibet id serio praestitisi et Arbor illa istae,nisi iam olim inaccessibili conclusa paradiso fuisset, quae & nobis de rebus intrinsecus

necessariis sermonem claudat. Hoc tamen addendum: priscas Paradisi arbo Mae,alia. res,vitae nimirum & scientiae, no . spiritualia qua

dam , sed veras quasdam fuisse arbores, firmiter credit Augustinus. Mysticas quidem illas fateamur, sed ut e vulgari metallo fuit serpens ille mysticus Oise crectus in deserto, ut etiam e communibus una fuit rupes illa mystica quae aquam ibidem effudit, quae ambo venturum doc signarunt Messam:ita etiam Arborem uitae squae eundem designauerat non peculiaris formae fuist

se stirpe,sed uuam e vulgaribus huic usui pecu-

hariter

18쪽

HERBAR v M. Is liariter tantum destinatam, assirmare audemus. Idemq. de Arbore cognitionis boni & mali credendum.' Hanc en mi unam ex iis fuisse quas Fi- cum Indicam vocarunt veteres, multis rationibus probare nititur Goropius Becanus. Nomen enim

Ficis,c tuus se foliis Adam in Eua texerunt,tiuic conuenit. Cum qi. statim abesse vetiti fructus se nudos agnoscerent, non ad aliam sic arborem os ambulasse putandum, quod contra pudorem fuisset, sed ex eadem statim folia, e qua fructum eos desumpsisse maxime est verisimile. Inio &sub eadem ad aduentum usque Dei eos latitasse, extra dubium est. Eos enim in mediose abscondissse scripsit Moises. Quae verba nulli arborum quam uni nui Indicae conueniunt,cuius solius truncum multiplicem esse botanographis notum: nisi quis statim in primo rem omnium vigore, exesam scilicet aut erosam iam arborem fuisse stoli deputet. Ex una igitur hac arbore parentes vestri lethalem decerpsere fructum, ex hac ficulneam vestem, & sub hac umbram inuenerunt amplissimam: sub qua etiam teste The0- phrasto homines postea morari, tanquam sub tabernaculis sunt consueti. Imo & huius fructus ese,arboris etiam naturam acquisiuisse videntur. . Sicut enim huius rami assurgentes, fibris se rumsus terrae assigunt, nouasdue radices agunt, ita M

Φ C , Adamus.

19쪽

xo EM COMI v MAdamus posterique eius, quotiescunque ad coelestia mentem erigere conantur,terreuribuS ru

sus cogitationibus misere deprimuntur.. Haec ille. Vita autem aeterna ut& nos noui aliquid iam doceamus in ecqua potuit arbore melius exprimi, quam ea, quam inter omnes Deo O. M.

charissimam esse scribit Esdraecutus nomen p. pulosuo ad vitam scilicet alpiranti aetem amiDeus semper communicat λ de cuius etiam spolio diluuium) restauratione, maxime Noachus fuit sollicitus visu ea est, quam etiam Plinius iure inter arbores apud priscos numeratam scribit, nec esse ligno ulli aeterniorem naturam assirmat dicuius & liquor stillatilius Aquae viis nomen , in hunc usque diem obtinuit. Et ne quis dubiter, quin ini in medio olim Paradisi venturum a umbrauerit Messiam ecce illum iuxta V- statatuit,& totum -- succo id est, vita aeterna, fore madidum , filiis suis olim vaticinatus est moriturus Iaacob. Ipseme autem Christus iam Orbi patefactus, veram se esse iritem disertis verbispronunciat, & a m creatione miracula sua Canae Galilaeae exordituri orbem dein reli

quens, fructum Visu se cum Apostesis suis bibiturum in regno Dei pollicetur. At cuius Uuis fructum Z illius nempe quae stabat is medio radisi, cuius fructus vitam designabat aeternam. Plurima

20쪽

' HEREAR v at Plurima etiam quae in piorum coetum quadram, e natura colligi possunt; quae praetermittimus .Hoc tamen notabile,quod Aroor illa scientiae in ethnicum sit solum aDlegat'Arbor autem

vitae, Visu minisera, tui potissimum iuris to Orbis Christiane) fadia, peculiari videatur fato. Sed

meditationibus hisce nos exuamus, vestibusque avos induamus. Extrinsecus enim vestiri inprimis necessarium ' habetur. Primus autem infantis amictus,nonne tinuolucra de incunabula linea dc inde per omnem aetatem nonne proximum cuti semper indusium linteum φ dc mortuis denique minquid i ctus stygius e toralio Adeo ut quodam n instinctu corpora nostris indumentis pqtis. sinum delectari videaRtur, nec incommod lauemvirditiem, siue elegantiam spectetis: ideoque tum spisium ex Vrtis vel pannum, tum subtilissimum velum, necessitas, ac luxus ad uns applisarunt innumerabiles. Caput praeterea retiaculis, tentisque lineis, de cucullis nomis, gal risque si ammeat tegitis. Togae autem alia , vestimenta e lana texuntur, quam su b primis tunicis habet bulborum genus in Cherrhoneis Taurica. Ex arantia lanugine vestes bombycinis similes in oriente conficiuntur. Latus item heteremallo

qvi diurabilius , de serico similius divi maximi