Syntagma herbarum encomiasticum, earum vtilitatem & dignitatem declarans; V. CL. Abrahamo Ortelio P. mem, quondam inscriptum /Iacobus Colius Ortelianus

31쪽

sibilem beatarum animarum felicitatem verbis exprimere conantur, illas in horiis aut campis Elysiis nempe & Paradis inesse assirmant. In quibus parumper respirandum. Vos interea perpen. dite, & uno demum ore agnoscite necessitati pariter,& voluptati a nobis affatim satis fieri posse. Nec haec tantum praestamus omnia, lid &'cultura nostri Reipublicae cuiuis multis modis est emolumento. Illam enim non nouis friuolisque replemus opificiis, cquorum alioqui fertile hoc aeuum nedum ganeones, aut ignauum ho--inum genus in eam introducimus: quin imo peruersos mores ' in, fietis , centurionum tonatino denique laqueo, re corrigi, & puniri videtis. Neque tantum infantiam recreamus, quae Nuribus gaudet ludere stir impar , ω Hmtare in arundine longa: aut senium,dum eius gressus seipiam firmamus i aut vulgus, dum publicam eius laetitiam incensis ιμ 1msu exprimimus: vertim magnam passim hominum vim in aruis, in vinetis, in hortis honestissimo alimus labore , quorum deinde opere nihil Reipublicae magis necessi rium. Fortissimos quoque milites ex agricolis gigni notauit antiquitas.ostenderunt & hoc in Curius & L. Quintius Cincinnatus, quorum at ter a villa ad Senatum,alter ab aratro ad dictituram seriam in rebus arduis a sceliciter fuit voca

tusa

32쪽

HERBARUM.tus. Et longe ante illos ab aratro ad munus propheticum Elietam vocavit Deus O. M. Adhaec medicinae studiosos nostra excitant, pharmaco-poeos instruunt. Pistores praeterea,Olearios,ca pentarios, doliarios, restiones, culcitarios, & cambonarios faciunt, qui desidiam squa nulla perni-eiosior pestis simul & euitant,& Reipublicae uti. liter inseruiunt. At si lucrum cordi, quam simus nostris cultoribus quaestuosae, Gog ων,

θωπι, Arundosaccharina, &-, variis vario climate Insulis opimo cum fructu demonstrant. Livoniae incolis quam magnus ex frumento prouentus, dc India quam felix aromatibus, cui ignotum Cretam vinea suae cultura & celebrem,& diuitem fecit. Hispanias cum locis circum vicinis adeo & nevi bearunt, ut harum commercio, omnium regionum opes ad se ultro alliciant. Et ad inuidiam usque Belgas laninn nuper ditauerati quod unum, variis usibus applicatum, quot Deus bone 9 hominum millibus utriusque sexus victum & amictum pariti " iterum millibus cin chartam iam conuersum,& Galgarum atramento inscriptum animum etiam utilissimis & iucundissimis studiis pascit fImo & animam salutari cibo: Dei nempe aeterni verbo, quod nobis concreditum, a nobis ecce omnibus seculis legendum praebetur.

33쪽

EN COMI v MSed nec sic his colophonem addimus .vlterius

progrediemur. Primum obiicitur piscem & caronem nos non largiri; Esto: Attamen sine nostra ope, operam luserit qui alterutrum nancisci voluerit': Piscaturo enim nauiculas, retia, sagenas. orundinem, Aractolochiam, Suber, fiscellas denique subministramus. Cocculum Indi etiam interdum nobis abripitis. Aucupii studiosus a nobis tendiculas , panthera, decipula, grana, Visium, &interdum momicam petit: Noctu torres aut funalia expetit. Venatui addictus , a nobis casses,plagas, arcus cuna neruis,iacula, atque Thoram accipit. O miseri, haec si denegemus, quam latrabit stomachus, qui non is si carne aut pisce

pacari voleti Ast nec cohortales aues, nec pecora linquium vestraeopera captanda. Semine fron- deque conseruanda tamen, uti mox dicetur. Deinde vitro, cera, serico, aliisque nos carerg clamant, nec amentes considerant,ut & haec omnia nostro egeant auxilio. αuercus enim quae

Neglictis 'renda Mix innascitur agris, v ren da sane, &

in cinerem ia in re da sta vitris materiam praebent. i Ad fauos fingendos absque flositas, apes ineptae erunt. Qui uberem ex bombycibus fructum sibi spondet mrudestitutus,Mωρος merito

iudicandus. . Si nostrarum careant succo,successu etiam exspeci ato carebunt tinctores. Vt perficiatun

34쪽

HERBAR v M. 33ciatur corium, decorticandae prius caudices,tuatioris &-coriaria etiam opus. Et sinnumeris omissis qui absque torrium igne vasa figlina,aut lateres rite excoquat, laterem aeque lauet, ut ii, bet adagium. Mineralia vero quibus nos ingrati oppugnatis) quomodo inueniretis, ni si indicibus nobis, quae in fodinarum saepe crescimus superficie φ . Sed ne stirpium indicantium genera recensean tur, nonne θub vere diuina virga manu iusto pondere retenta, ad tellurem metallo grauidam vergit y Et e repertis fodinis quis fructus,si nostra subduxerimus Si nempe non lignum, e quo ignem metallis purgandis necessarium struitis non enim ubique saxei praesto sunt carbones)nec aliae ligno instrumenta vobis praeberemus, adeo parum e fodinis commodi manaret, Vr an quaeri quidem dignae ducerentur, disputanduin esset. Iis enim vos carere posse ostendit noua Pe- Tu viae regio,quae annorum aliquot millia absque

vel ferri cmetalli vobis maximi usus) pene noti

Gemmas autem igne non egere, quicunque obiiciet. adiiciat etiam quam parce telluris vi-. 'scera illas donent, &quam procul sint petendae. Si interim proficiscenti victu & ani ictu nitidisq:

indusiis non occurramus, iumentum non pasca

35쪽

36 EN COMI v Minus, vehiculum nec navim suggeramus, tantus proculdubio incommodorum aceruus quemliber deterrebit, ut nemo lapillos, nemo aurum etiam aut ebur ex altera Orbis parte petere volet. Et quis harum rerum usus Z Non gemmis, non auro, non ebore eget humanae naturae imbecillitas. Haec ut haberentur in preeis,prccium fecit, cara quod caro constent. Caeterum quando precioinsima quaeque assecuti estis, quid tum' multis nominibus nos eis antecellimus. Vix enim plura comparabitis quam opibus olim ase fluentissimus Salomoni ille tamen Rex cum vni

uersa gloria sua non sic amictus fuit steste ipsa

veritate) ut reum nostrorum unum. Non I

mere itaque poties, quam lucido auro eo, ronabant eos, quos triumphali sunt honore difgnati antiquissimi Romanis i i iVerum naec missa faciamus, & ad exactiorem λ veniamus rerum supputationem. Quid aliud est sericum vestrum quam 24n ι folia in id mutataς Quiiu cera , quid mel, . quam florum succus ab apiculis in illa mutatus 3 ut iure inqui at Ouidiana Flora, emen meum munus. Et ipsae apes,quae non eo orasegnes in Venere otiunt,aut fatua nisi,s edunt,

Uerum ipsae fota natas is suambus bertis Ore hunt, minquid a nobis se prognatos fatentur Quid altiles aues aquid sylvestres, quia pecorum carm

36쪽

lac, vellera, quid elephantum ebur,quam herbarum semina soliaque in ista mutata φ & quidem pro nostro commutata arbitrio. Aliam enim esse suis carnem sagea, aliam iligna, aliam querna glandae pastae, rusticis notum. Auenam quaesitum redolet si gallinae ederint, & hunc earum sapient oua.Sὰ & Assium a vaccis depastum suum saporem, & Rauunculi flores suum colorem lacti

conciliant. Virgaeq. versicolores quantum con ducant, ut maculoso vellere pariantur agni, est

quem non latuit i teste Molin in prisca mundi

aetate.

Quid multis non men tantum , sed animalium corpora tota, nostrum munm. E succo enim herbarum quibus praegnans vescitur Duis, non . v bera tantum lacte turgent, sed suam etiam sumit agnus in utero materno substantiam : post:

partum autem lacte prilis, quotidiano dein Graminu usu corporis illi incrementum, & sanguinis abundantia, & ex huius demum meliori succo sperma illud exugitur, quo laries iam factus) genus suum quotannis propagat. Rapaces dein alites, ac belluas insectis & animal culis victitantes,absque nobis satis late vivere si quis replicet, explicet etiam quomodo bestiolae & insecta illa alantur,quam frondibus & fractibus nostris,aut talem eadauere animalis , nuper herbis enutr iri,

E 3 ex

37쪽

38 EN COMI v Mex iisque in carnem conuersi Si quis adhuc dubitet,anates illas quas diximus Hibernicas, sibi

ante oculos ponat, quas non corpuS tantum omnibus numeris absolutum , sed animam a no

bis solis immediate adipisci videbit.

Sed & hic unus animalibus irrationalibus concessus est honor, ut sitam a nobis originem iactare possint. Interea tamen illa a nobis dignitate longe stiperari, ex eo patet, quod ubi illa nobiscum coniuncta leguntur, nobis semper partes sint asscriptae digniores. Exempli gratia, cum regius vates Dauid piorum coetum decantat, eum Vineam nominat; impios autem sub quadrupedum nomine designat. Isaias etiam expulsu draconum, & substitutione Iunci& Arundinis, felicitatem temporis denotat. Parabola de verbo

diuino, sub seminis, & de diabolo, sub auium si

militudine,nobis honori vertitur: & quanquam visis opes denotantur, has tamen per se bonasessse, apud omnes in conseta est. Tempore motamorphoseθn auaram Arnen in volucrem, impudicam Io in quadrupedem, cata vero Daphnen in arborem mutatam legitis. Sic Philemon de Baucis de diis bene meriti, arborum formam acceperunt. Impudicus Hippomanes cum Atalanta, ab offensa Deum matre, cui Poenaleuu faelis ossi mergeret in Mambo in leones transfommati

38쪽

HERBARUM. 39mati sunt: poena itaque haec, illa maior. Et hodie nonne a fructu, frugeque frugalem, aut fructuosum appellari, pulchrum; a bestiis vero belluinum aut ferum, probrosum est ' Vtque Asini nomine nihil passim contemptius ι ita homini nihil gratius, quam sit flos ipse se dici audiat.

Imo tu homo, unde tui tibi corporis substan- Η. . ἐtia, quam ex nobis Θ Cur terrae puluis diceris: cur ρι'' Tellurem nemo non magnam matrem appellat,

quam quia vestrum quilibet ex ea se desumptum

fatetur. Primum enim vestrum omnium parentem e terrae massa aperte sermauit Deus O. M. nec postea sententiam mutauit, sed & ex eadem materia adhuc vestrum unumquemq. creat: non

tamen immediate ut olim, sed per medios, quovhuic operi destinauit. Sed sc1sne quo vobiscumagatur modoZanne vero huius tibi seu metamo phoseos seu si mauis in transubstantiationis climax est aperienda. Scisne quo modo iuxta Moisis verba) terra tibi sit edenda omnibus diebus mi tama' quomodopiavis', in inpiaverem reueneris L E temra autem sui ad primam gradationem veniam usin& vinum, & oleum, & frumentum , aliaque noestra edulia gignuntur: terrea itaque haec dicas, quae si a vobis manducentur, superflua quidem materies in excrementis expellitur, at sincerior horum succus in omnes corporis vestri se partes

39쪽

o ENC o M Iu M& transfert, & reansformat: hinc vobis atque ut aliis animalibusὶ cutis carnis,adipis,ossium, sanguinis, spermatis substantia,hinc incrementum. Sed & hac ratione terrei estis,at in secudo remotiorique gradu. si vero ab animantibus obtruncatae depascamur, haec eadem in his praestamus, quorum carne dum vos vescimini Acquid quam carnificatas ut verbo illis proprio utamuro herbas ventriculo immittitis, dc in corporis vestri substantiam,conuertitis 3 Et sic carnei cum sitis, herbacei etiam, & per herbas nec alio modo)terrei estis , licet in tertio huius metamorphoseos gradu. Optimὸ itaque Platonici non formae tantum, sed &substantiae causa hominem plantam inuersam dixerunt. Et recte promulgat Isaias,quod omnis carofamina es,Vomnis gloria eius

qua μοι agri. Exsiccatum inquit) euha -,ω ceci- ait flos. Hoc est,populus eiusdem cum herbaceosito nutrimento substantiar, simul ac illud storei

exaret, & rursus in terram conuertitur. Α nobis itaque vestrum hoc corpus, imo & vitam manare dicimus . quod satis ut appareat, fingito plantis totum Orbem orbatum esse, omne statim insectoru, volatilium, quadrupedum,& consequenter hominum genus fame & penuria interiturum videbis. Non sine causa itaque ante animalia nos summus rerum Opifex creaui . - &

40쪽

d: tertio quidem die, qui numerus sacer habetur, & perfectus. Et quid denique corporis substantiam a nobis procedere adeo si Deo placet

mireris aut inuideas potius ' O mortales, de genere vestro actum iamdudum fuisset, nisi interuenissent opta fretu abies, de sacra Iovi querem. Illa

quid praestiterit,Noachus cum suis in diluuio illo

uniuersali abiegnae inclusus arcae Delicissime expertus est. Hanc autem in monte Caluariae suam praebuisse materiem Christianae cruci putatur. . Sicut Ioui& ciuium seruatoribus βuercus olurifato dicata videatur, destinanda scilicet aliquando veri Dei, mundique Seruatoris sacriferae cruci.

Caeterum e cuiuscunque fuerit arboris materie, humani generis conservatrix arca e cuiuscunque

etiam sal uti fera haec crux, horum tamen duorum lignorum ope, vita tum praesenti, tum futura se frui, quis viventium negabit lNe tamen vos vestrae pudeat originis, fusius explicabimus, quibus in rebus nobiscum vobis

conueniat. Sunt nobis venae, nerui,succilest meo

dulla, semen genitale . sunt ossium cutisque instar, caudices corticati, nobisque uti & vobis decidentes comae. Clauiculis etiasn quibus vicina apprehendimus,non caremus, ut nec spinis, albus nos defendimus, quae nobis manuum &vnguium sunt loco. Est & anima vegetativa, . F cum