장음표시 사용
91쪽
3 2 Do ita ratione et cultu Romanorum XII Tabulis cognoscendiS. Vitae ratio minus cultorum populorum tribus seregradibus distingui solet. Initio sunt venatores, deinde pastoritiam vitam agunt, et denique ad agriculturam
accedunt. Venatores unquam fuisse Romanos non no imus. astoritiae Vero vitae quaedam adsunt vestigia, ut
ocabula peculium quod tamen in XII Tabulis non occurrit , pecunia T. V. r. 3 D. V. 19. G.), et actio de pauperie quadrupedum T. VIII. D. 6 D. VII. 5 G.). Tempore autem Duodecim Tabularum jam diu ad agri culturam accesserant Romani, cujus rei complura vestigia in ipsὰ Tabulis adsunt. Hinc factum est, ut peculiari loco
ageretur de arboribus caesis i . in tot eges in Tabula illi T. I G. de delictis, quae agriculturam spectant, et tam severae in illa statutae poenae.
Dino denique in Tab. VI D. T. VIII G. satis accurate
jam constituta jura praediorem rusticorum, Cum de Servitutibus praediorum urbanorum nulla in XII ab. accurrat mentio , si unum fortasse excipias se. I d. ab., quo definitur spatium inter vicinas aedes relinquendum, nisi ne hoc quidem ad Semitiales pertineat. Prorsus incultos fuisse Romanos XII Tabularum tem pore sine dubio verum non est. Quominus hoc statuamus, Vetant plura regum Romanorum sapientissima instituta, in quibus praesertim memoranda Servi Tullii comitia centuriata et census Vetant cloacae a Tarquinio
Prisco ductae, et fundamenta templi Iovis in Capitolio ab eodem jam actae, quibus deinde ipsum templum in aedificavit Tarquinius Superbus vetant etiam ipsae sapientissimae deges XIL Tabularum . . Posteriori tamen
92쪽
argumento nimium non est tribuendum illae enim leges nihil sere continent, nisi mores antiquos scripto a Decem viris consignatos. Contra Vero non nimis magnifice de Romanis hujus aetatis statuendum; quominus dotes sibi insitas excolerent, prohibuit bellicosum eorum ingenium, quod eos diu a philosophiae studio arcuit, cui bellis continuis Occupat operam dare non potuerunt. Idem omnino de aetate, de qua iam agimus, verum est. Vel sola bella a Tarquiniis in Romanos X citata, hos magnopere Vexaverint necesse est, misSa quaestione, an
revera penitus a Porsenna devicti fuerint i). Itaque in mera barbarie illo tempore non versati esse videntur Romani. Attamen longe abest, ut ad altiorem quendam cultus gradum pervenerint cujus rei per totas XIIoab vestigia deprehendere licet. Hinc, ut exempla asseramus, in jus vocatio per vim facta; ius creditorum in debitores , qui solvendo non sunt; frugum excantatio et mali carminis incantatio si ita dicere licet sa); poena furis manifesti multo gravior, quam furis nec manifesti, cujus rei causa non adeo in furis manifesti majore audacia posita Videtur, sed in majore furis nec manifesti dexteritate, cu honorem quendam tribuere solent populi minus culti mirum in eum i qui parentem mecasset, t supplicium 3 , ut alia
1 Quod post BAAuroRTid aliosque summa cum veritatis specie contendunt NIABUΗR, Tom. I. p. 551. q. Ed. . . I. p. 570. qq.)et AcΗsΜΠΤΗ , p. 256. ob AcITu maxime Hist. L. III. C. 72. x Sedem Iovis O M. - quam non Porsenna dedita urbe, nem que Galli capta, temerare potuissent' et PL1N1umti. N. L. XXXIV. Q 59. In foedere , quod expulsis regibus populo Romano dedit
Porsenna, nominatim comprehensum invenimus , ne forro nisi in agriculturam uterentur. a Utraque vetabat magicorum carmi
num usum 5 Τab. VII. r. 16. G. quod se immerito reiecitD1R AN d. l. p. 455 qq. V. Viri Cl. ΕN ΤΕΣ , censura d. l. p. 116. aqq. Poena culei in parricidas constituta plane erat Romana,
93쪽
complura mittamus, quae singulatim enumerare longius foret, cum totae H Tabulae illam Romanorum conditionem indicent. 5 De reip. conditione, ejusque in XII Tabulas is cacia. Egregium est Livii de conditione Romanorum post Hectos reges judicium: n Libertatis originem inde magis,
quia annuum imperium consulare factum est, quam quod deminutum quidquam sit e regia potestate, nume res omnia jura , omnia insignia primi Consules tenueruti. 1).' Π Consules , cum e patriciis crearentur, non libera resp., sed aristocratica potius regiminis forma
Romae obtinebat, quam deinde Valerii Publicolae leges et maxime Tribunorum plebis institutio jam paullo temperaverunt. Sed nihilominus summa rerum erat penes patricios. Ex iis solis etiamnunc Consules creabantur;
patricii soli in urbe jus et sciebant et dicebant, unde judicia ab eorum libidine pendebant , ita ut illis temporibus, quae partium studiis plena erant, periculosum esset plebejo homini vel in jusstissima causa cum patricio in jure congredi. Huic incommodo ut occurreret, Iegem suam de certis et publice notis, itaque non de novis legibus scribendis promulgavit Terentillus. Sic explicanda apud Diore L. . . ., ἰσονομία L. X. C. 55 ύπg σω Ieris; pud Iv. . ΙΙΙ. C. 4. θ - summis insmisque jura aequasse, et C. 56 aequandarum legum causa, quibus tantum significatum omnibus sine Personarum respectu jus suum tributum iri et . Licet
autem per Se verum sit, magis ad scribendas antiquas iam Oarquinio Sup. usurpata. DioN. H. L. IV. C. u. Solon
nullam poenam statuerat V. CIC pro Rosci Am. C. 5. I)V
94쪽
leges, quam ad serendas novas creatos esse Decemviros, vereor tamen ut id essiciatur e illo: Quinqueviri legibus scribendis,' apud IvIUM , L. III. . . n legum cri
scriberent, apud CICERONE de Repubi L. II. C. 36., ut contendit Cons. ELIEvRE . Comm. p. I 25, qui Ver- his nimis inhaerere videatur Nam praeterquam , quod Livius saepius de Decemviris tanquam de legislatoribus dicat V. i. III. V. 31 r legum datores,' et C. 33. nad condenda nova jura.''). ipse etiam Iatini sermonis usui illi i explicationi ino, favet CIC pro Roscio Amer C. 25. de Solone: V qui leges, quibus hodie quo. que ' utuntur Athenae) scripserit.', Legem Terentillam mutem mon nisi coactio probaverunt latricii 1). Binc etiam tellucet in universa hac historia Patriciorum consilium , rem ad suam voluntatem peragendi et); unde saetum est, ut hi soli Ieges conscripserint. Inquirendum jam quam Vim necessario in lege XII Tabularum habere debuerit, quod atricii infensi plebejis, et inviti iis leges dantes, soli has leges conscripserint. Iuris privati consectio Sine ullo alterius ordinis damno tuto alteri mandari potuit. Neutri hujusjuris iniquitas proderat, cum aequaliter uterque eo obstrictus esset 3). Itaque universe in jure privato indicia infensi trum in plebem animi adesse non possunt, nisi quatenus peculiaris quaedam patriciorum et plebejorum adfuit ejusmodi conditio , ut se clam et tacentes beneficiis quibusdam adficere potuerint patricii Sic, ut exemplum addam , ditiores in rep. erant patricii, unde hi fere soli erant creditores, plebeji debitores. Itaque patricii, universe creditoribus majora, imo Dimia jura concedentes, sibi maxime consulebant ) Attamen ne 1 CL. Nignusn. a. II. p. i. Vaco, d. l. p. 155 a CLNIEudun. d. d. l. 7. b V. Idem d. l. p. 109. si . Forte
95쪽
77 hac quidem in causa iniquius de patriciis iudicium ferendum est mos ille nectendorum debitorum jam ante Decemviros Romae obtinuit, unde nihil novi in suum commodum excogitasse dici possunt I); nisi quis ac tius eos propterea reprehendere Velit, quod nectendorum debitorum morem a Servio Tullio abrogatum et) cujus de contractibus leges a Tarquinio Sup. antiquatas revocaverunt primi Consules 3 in Tabulas suas receperunt. In judicio de Decemviris hac in causa probe attendendum est, leges illas, quae vetabant debitores necti , ipsorum tempore rursum in desuetudinem abiisse. Commemorantur enim debitores nexi etiam post primorum Consulum tempora Praeterea Decemviri
primum modum usurarum definiverunt, cum antea foenus
ex locupletium libidine agitaretur 5); quod certe Donfecissent, si jura creditorum in suum commodum quovis modo augere voluissent. Unciarium enim foenus, qualecumque demum fuerit, plebi, id est debitoribus favit,
quod apparet e LIVIO G), qui, cum Io fere annos post XI tabulas conditas rogatio perferretur de unciario foenore, quod jam Xoleverat, haec ait: n Haud aeque laeta atribus insequenti anno, C. Marcio et Cn. Manlio Consulibus, de unciario foenore a M. Duillio, L. Maenio tribunis plebis, rogatio est perlata et plebs aliquanto eam cupidius scivit accepitque. In ure iublico vero . in definiendis patriciorum et
unus et alter plebejus in creditoribus suit quod vult 1gn. . I. p. 4OI Sqq. . I. p. 99. d. II. Hoc tamen nostram sententiam non infirmat. Nam fere omnes creditores patricios fuisse tota illorum temporum historia docet. 1 CL Ni ΕΒ Τ Ι. p. oo. Ed.
96쪽
plebeiorum juribus , maiore cum iniquitate Versatos esse Decemviros erispectes. Verum si attendimus, quomodo in hisce eorum potestas restricta fuerit, cum sacratas leges abrogare non liceret I), mirum non videbitur, leges , quae nobis de jure publico supersunt, esse aequissimas. Sic leges de priυilegiis non irrogandia, et nade capite ciuis is maximo comitiatu syretur, quae populi libertatem quam maxilne tuebantur, ambae erant Ieges sacratae sa). Leges etiam de provocationi hus, secundum quas ab omni judicio poenaque provocari licebat, quae in XII Tabulas translatae erant 3), leges sacrata fuisse identur, quod probatur etiam poenae genere in eum constituto , qui illas violasset Exiis una fuit lex memorata, ne de capite ciνis , caet. 5). Caeterum provocationes ipsis etiam patriciis proderant. Exemplum in ipso Appio Claudio vide apud Livium, L. III. C. 56. Praeterea, ut patriciis consulerent, minime opus erat Decemviris ut ova et iniqua conderent jura. Antiqua enim reip. institutio, quam procul dubio serva erunt Decemviri, cum De plebej quidem illo tempore eam mutari voluisse videntur , satis superque optimatibus favebat Patricios tamen legislatores mihi deprehendere videor in lege, qua capitalis poena in eum constituitur, qui coetus nocturnos in urbe secisset T.
VIII. D. 26. . . IX. r. . .). Metuebant sibi ab illis nocturnis plebis coetibus 6 unde primum XII Tabulis sunt prohibiti I), quod quidem in suum Om-
97쪽
modum, minime tamen inique caverunt patricii, si modo nimis acrem Xcipia poenam. Itaque pauca vel potius ulla in XII ab adsunt litium patricios inter et plebem vestigia, si leges, quas scripserunt Decemviri, spectes. In iis Vero, quae omiserunt, animum et Consilium patriciorum statim agno scas. Certas sibique notas leges Voluit plebs, ne amplius in judiciis a libidine patriciorum penderet. Dederunt illas leges patricii, easque publice proposuerunt; sed rationem, qua exsecutioni mandandae essent, Pror sus omiserunt; et sic quam legibus scriptis auctoritatem amiserant, legis actionibus proditis i et formulis compositis recuperare sunt conati. In utrisque certis et definitis utendum erat verbis, quae lebs nesciebat, unde sine patriciorum auxilio nemo plebejus actionem
instituere poterat u). Callidum omnino consilium et patriciis illius temporis dignissimum g. Quid de universa quaestione existi
Itaque sententia nostra de quaestione huc redit Legatio omnino Athenas missa esse Midetur Athenis fortasse leges fuerunt descriptae Ipsa vero Leges , quae XII abulis
continentur, Attica non iant, ne ab Hermodoro Onfectae. Quin ea, quae a legibus Atticis diversa non sunt, legis DecemDiralis placita, optime ex Romanorum illius aetatis ingenio et moribus explicari possunt. Et revera legibus peregrinis Romanis opus non erat. Sufficiebant iis, qui tanquam leges non scriptae apud eos vigebant hores antiqui, et leges tum regiae tum 1 Quod una et altera legis actio jam ipsa lege XII. ab indicabatur, plebejis non multum proderat Ignorabant enim formulas, quibus quaeque erat instituenda. V. GAIus , V. go et 16.
98쪽
Complura notavimus. Omnes tamen leges regiae in XII tabulas translatae non fuisse videntur i). Utrum patricii, cui reverterentur legati iam totum Iegum codicem paratum habuerint, quae conjectura est BosΑΜICI 2), an vero eum demum confecerint post legatos reversos, equidem dijudicare nolim. Argumentum certe ex brevi tempore , quo consectae sunt leges, petitum non multum probare videtur. Dius quidem anni spatio consectae sunt; verum si earum simplicita tem spectamus, si attendimus, plerasque nihil continere nisi jus antiquum, ita ut potius leges collegerint Decemviri, quam noVas Confecerint, illud tempus omnitio
sussicere debuit; et quod tradit DioNYsi Us 3 , novos
decemviros esse creatos, quia aliquid legibus deesse videbatur propter breVitatem temporis, quo erant Onditae , illud potius tribuendum est machinationibus De cemvirorum , qui tales rumores vulgabant, ut iterum crearentur ). obstare BONAΜIC conjecturae videtur , quod vel post reversos legatos non nisi post novas turbas patricii leges conscribi curarent. tu est, e legibus Graecis XI Tabulae pelitae non sunt.
ολίγου συντεθ.7σα χρονου si V. Livius, L. III. C. 4.
99쪽
L ecte se habet, quod duce ANTI sere proponitur, summum duris principium: Ne ita agas, ut actio tua externam aliorum libertatem laedat.1I. Jure Naturae solo pacto non transfertur dominium, sed insuper requiritur rei promissae traditio. III. Iuris Naturalis doctores vulgo juridicam consentiendi lacultatem p sic distinguunt. Mihi vero juridica eadem esse videtur ac p sic , cum liberi et pupilli tamdiu tantum in parentum et tutorum potestate degant, quamdiu propter judicii infirmitatem ipsi
IV. Ex principiti iuris iriminalis philosophie legi civitatis poenali
100쪽
non subsunt facta extra ejus territorium sive a civibus , sive a peregrinis, sive contra civitatem illam aut ejus cives, sive contra peregrinos commiSSa.
Sunt, qui negent jus puniendi civitatis e pacto tacito oriri, quia illud ius per se necessarium est in civitate illud autem, quod per se est necessarium , pacto sive expresso sive tacito confirmari opus non est. At vero hae nihil nisi verborum pugna esse videtur. Se ilicet homines civitatem initur agnoscunt illam iuris necessitatem itaque, si illa perspecta nihilominus in civitatem coeunt ipso hoc facto videntur consentire in omnia ea, quae neceSsaria sunt, ut civitas consistat. I. In Art. 7 Cod des Ord. Iud Crim vocabulum crime latius est accipiendum, ita ut delicta etiam stricte sic dicta comprehendat. VII. Si quis uni creditori omnia bona quae habiturus esset, hypothecae Onere obligaverit, et deinde alteri undum quendam , si ejus dominium acquisierit mox autem landi dominium ad debitorem e venerit, creditor quocum pactum hypothecae primum est initum, Jure Romano potior non est, sed concurrit uterque id. r. 7.