Initia institutionum clinicarum, seu, Prolegomena in praxin clinicam : tironum in usum

161쪽

therapi speciali occurrent, et ad lectos aegrorum. 597. Notandum denique est, memorata auxi istia indieat ad morbos tractandos neces aria ectri plici fonte hauriri; i. ex adparatu harmaceutico, seu proprie ex materie medica; . ex adparatu chirurgico 3 ex adparatu dixtetico.

598. Triplex igitur etiam medico offieium incumbit in ordinatione ad quemvis aegrorum lectum; i. scilicet debet ordinare medicamina necessaria; et requisitum chirurgicum auxilium; . dein hi tam diaetam aegri.

1. Pharmac cutica.

599. Adparatus pharmaceuticus in ipsis L scinis pharmaceuticis habetur. Propterea medicus ex indicatis medicaminibus debit selectis praescriptionem facit, seu formulam scribit, juxta

quam Pharmacopaeus medicamina ordinata vel varie commiscere, Vel etiam praeparare debet.

6oo. Subponitur hic , quod sponte liquet, in

medicis praxin adeuntibus tanta totius pharmacologiae ac artis formulandi cognitio, qua non tanis tum medicaminum requisitorum selectum, sed ea apte combinandi, debitamque in formam redigendi modum in promtu habent. 6oi Sequentia circa hoc objectum praecipue in memoriam Vocanda erunt.

162쪽

6o et Formula bene concinnata debet mere necessaria, nequaquam superflua indicata continere ;nunquam ex obpositis in virtute sua medicaminibus, sed ex meris in unum scopum conspirantibus constare nihil contra hemicas ct pharmaceuticas leges continere ac ipsus saporis denique gratiam quin tamen de viribus medicaminum aliquid deis

perdatur nunquam ita negligere, ut X inde Ornitus frustraneus nocivus, aut nausea causetur, aut inobedientia in Pharmacis adsumendis.

6 33. Uiliora medicamina Macile parabilia

pretiosis, ct vernacula aequivalentia exoticis semis Per Draeferantur. Im Praelicti nonnunquam praepharmaceuticis domestica Ordinare, quorum tamen

adhibendi ratio non quidem praetcriptione, sed ii formatione indiget. 6o . In efficacia ct exoleta nunquam seligantur, sed illa in usum tantummodo vocentur, quae multis experientiis comprobata sunt. Dispensatorii

patrii studium praeci Pue commendatur. 6o5. Studendum praeterea non tantum erit formae, sub qua medicamina , habito ad morbum aegrum respectu, exhibenda sint mixturae, pulveres, Pilutae c. sed et consideranda semper in fiam ut erit quantitas, aut Volumen medicaminis exhibendi. Aliis v. g. casibus guttulae quadrabunt, aliis iterum decocta assatim sorbillanda. 6O6. Variis eodem tempore sumendis medi- eaminibus nunquam aegri onerentur in formis scilicet medicaminum aeque simplex sit medicus, ac in electu eorum. Et in IXturam, et decoctum,

163쪽

puleres, linctum, lini mentum c. mulpraescribere , tum aegris molestiam, tum confusionem sacile causat. Praestat quoque copiosiora medicamina non praescribere, quam pro nychthemeris pati O. 6o . Etiamsi formulis praescriptis signatura Adhibendi modum indicans senaper adnectatur, nunquam tamen Obliviscendum est, aegrum, aut adflantes, aut custodes retentis instruere, quomodo praescriptis medicaminibus utendum sit. Ita multisarii errores evitantur.

6o8. Medicamina adsumenda & jamjam parata exploranda quotidie sunt, visu, olfactu, usu. Etiamsi a pharmacopolis bene parata, saepe

tamen commutari, cum aliis aliorum aegrorum alternari possunt, medicumque de effectu incertiorem reddere. Demum ' quantitas adsumti medicaminis hacce exploratione pernoscitur Falso nonnunquam medicaminibus adscribuntur mutationes, quae morbo debentur aut aliis circumstantiis de vi eis sim.6o9. Quum denique non tantum summe eis cessarium attributum, sed etiam maximum Orna mentum medico sit, promtitudinem peculiarem

tum in medicaminibus eligendis, tum in iis proe scribendis possidere, ideo in hocce negotio habitum quemdam, volubilitatem partim quotidianis

in nos conato, partim domesticis etiam exercitiis adquirere oportet. Vteliorum formularum exempla

in operibus inter nostrat . L. N. a fors , L. T. Quariu 2 l. tolli inucii Hur.

164쪽

u. Chirurgica.

6io. Finita praescriptione pharmaceutica meis dicus mul ordinare debet auxilia necessaria externa tum illa, quae chirurgico adparatu inepte adnumerantur clismata, inunctiones, fomentationesct c. tum, illa, quae stricte ad illum adparatum pertinent, vesicantia, venae sectiones, aliasque varii momenti operationes requisitas. 6ii. Nonnunquam peculiari informatione hic opus e Ii. v. g. de loco numero vesicantium, de loco ac quantitate sanguinis emittendi c.; nonnunquam consultatio cum Chirurgo operationes exequente necessaria est etiam medico ipsi adsiliere illis operationibus oportet.

6iu. Demum circa diaetetica etiam auxilia medicus aegrum informat, vel adstantes regimen scilicet vitae praescribit, morbo, aegro ad commodatum quo ad sanitatem restituendem aut vitam sustentandam plus quandoque confertur, quam la- genis pharmaceuticis. Pro uti enim causae morbisco non semper per os in ventriculum ingeruntur; ita etiam unica ore adsumta medicamina non semper directe causam morbi, morbum ipsum cor rigunt. 6i 3. Praecipua regiminis vitae momenta consistunt in aere, cibo, potu, motu, quiete corporis

165쪽

animi, somno, vigiliis, atque pluribus externe adplicari solitis.

614. Medicus igitur aegrum exacte commonefacere debet: I. quonam aere frui debeat, quoad calorem, puritatem, siccitatem, ventilationem, alia Sue requisitas conditiones a quibusnam libis potulentis, quoad quantitatem qualitatem ;3. an motum exercere Possit vel debeat, qualem, an contra quiescere itidem a quibusnam animi affectibus quam maxime abstinendum ipsi erit; 4. an somnus Vel nullus, vel moderatus necessarius erit; . lecti odicumque mundities commendanda, liragulorum culcitarumque conditio Ordinanda, an Pluineae, laneae, equinose taceae, stramineae, leves, ponderosae c. . circa ipsum vestitum nonnulla saepe notanda veniunt; im 7. circa alia plura externa, quae vel suadenda vel evitanda erunt v. g. fasciationes); . balneorum quoque usus, adeo momentosus in praxi, ad diaeis tetica spectat. 6I5. Prima tamen regula est, ut omnia indicata ex diaeteticis petita, ad eundem cum omnibus reliquis indicatis, Pharmaceuticis et chirurgicis scopum collineent alias enim contrarii effectus econtrariis indicatis sperandi erim t. 6i6. Deinde etiam in diaeta ordinanda debitus semper respectus habendus est, non tantum ad morbum, sed etiam ad aegrum ipsum ad ejus scialicet aetatem, sexum, consuetudines Widiosvncraissas, imo ad ipsum anni tempus, ad lima, ct ad alias circumstantias. Quae quidem omnia repetenda

166쪽

uiatis illis regulis, quae iii di se teticis institutionibus generatim aeX post de suerunt, in thera pia speciali ad singulorum aegrorum lectum specialius

tradentur.

6 17. Quantum denique ipsus animae conditio sub vitae aegri regimine respectum mereatur, ex illis liquet, quae de reciproca mentis in physicum hominis statum actione, multiplici experientia con-srmantur. Spectant ergo quodammodo etiam P0-chologica remedia quaedam ad laeteticam, quibus pusillanimes egri erigi furiosi, desperabundi, impatientes pacari tristes moroli exhilarari indifferentes excitari possunt c., a quibus uno Verbo , quod non minimum in morbis est, talis animi sortitudo, si non adest, conciliatur, quae optimum internum stimulum pro Vita conservanda aut erigenda sistit, gravissimosque morbos, Voluntatis fere imperio, non raro illudit. . Sohmid, p*chologii ches Araneymittellelire Inm lan Iournal, XV. B.

167쪽

CAPUT OCTAVUM

De praxi in futuro Cum Priam dicendo.

oi 8. Ubi medicus cognito morbo diagrio Aiindicationibus factis debita auxilia ordinavit; necesse adhuc est , ut de sutura aegri sorte morbi mutatione cogitet id est, ut etiam prog- gnosin instituat, quae nullo die negligenda. Non solum nosse in morbis oportet, quae sint quae fuerint, sed et illa, quae OX Ventura sequentur. 6i9. Prognos haecce, seu cognitio de suturo morbi Ventu, tum in propriam medici satisfactionem tum propter confirmationem eorum , quae de morbo judicata fuerunt; tum Propter ipsam agendorum rationem S promtitudinem tum propter adfinium Vel ipsus aegri curiolitatem, quinimo necessitatem, ad implendas illas dispolitiones, quas animae salus cies domestica deposcunt, quotidie instituenda est, atque in historiis morborum adnotanda, ut ex eventu deinde adpareat praedicti Veritas aut falsitas.

168쪽

6eto Res summe ardua S lubrica in praxi. in qua cautissimus medicus juvenis esse debet, quoniam a In ejus plurimum ab ea dependet. 6ui Asute quidem nonnulli adsuescunt in minimis S minime periculos morbis tristem semper Prognosta facere, ideo, quod si aeger moriatur, Praenunciasse videantur si ero evadat, majoris honoris atque Ostri Iucrum sperare possint, dum morbum periculosum sanares diverint. Sed indecorum est, ejusmodi ambagibus scopum adire velle, cum sola rectis mavia ad solidam famam ducat. Neque aegri aut ad sines adeo sunt semper incallidi, ut exitum morbi quandoque ipsi me utcunque non prae Videant deridentes postea medicum, qui nimis meticulosus in formanda prognoti est. 62 s. Meliores ergo solidiores regulae, praecipue practicae monsirandae sunt, quibus securior, quantum fieri potest, prognos fundatur. Aliqua circa hoc objectum generalia jam in generali athologia praemissa fuerunt alia

plura speciali ora in speciali Nosologia, Madspeciales in lecto casus Xplicantur. 623. Notandum omnium primo est, undamentB, quibus prognosis universim nititur, duplicia dari rationem scilicet, &-Xperientiam. Proinde quoad basin prognos duple est, rationialiso empirica. Prior eventus ita morbis futuros ex principii pathologici eruit, demonstrat; posterior eos, silente ratione, ex analogis experientiis determinare satagit.

169쪽

etiam morborum, sunt quoque duplices; necessarii Maccidentales saltem relate ad debilem nostrum intellectum accidentales). de quibus posteriaribus non datur evidens cognitio. Hi accidentales denuo duplices sunt probabiles aut plane dubii. inc etiam in morbis,

prognosi quoad Valorem mox certa, o inis certa est aut probabilis, aut penitus dubia. 6ag. Denique, cum omnis morbus terminem tu vel in sanitatem, vel in mortem, vel in alium morbum, aliusque exitus non detur hinc pro-gnos quoad eventum in morbis futurum etiam triple est, in erjectam sanitatem, in mortem, aut in alium morbum. 626. Haecce omnia momenta in omni rO-

gnosi instituenda rite perpendere Oportet. Nam totum Prognoseos negotium in eo consistit, ut medicus sive ratione ductus, sive experientiis securis tractus bene dijudicet, quaenam morbi

possibilium terminationum in dato morbo et certo, Vel probabiliter, vel plane dubie sperari aut metui possit.

Prognosis rationalis.

6a7. Si pathologico ratiocinio ad eventum morbi futurum praevidendum iraesagiendum Pervenire licet tunc rationalis prognos datur. 628. Haec ex iisdem sontibus eruenda esto quibus diagnosti eruendam diximus Nam

170쪽

- 166 vera morbi cognitio unice ducit ad progno iiii veram is arctissime sibi junctae sunt diagno lis

prognos , ita ut una e altera fluat. Hinc neoterici aliqui prognosia ante di agnosia instituere volunt S mimocrates de praesag. jam dicit,

qui futuras adfectiones praevidet, Optime sanare intelligit. 610. Ut ergo in diagnosticis, ita in prognosticis singularium morborum Phenomenorum separata consideratio non sufficita sed totius morbi ampleXus, omniumque circumstantiarum

Perpensatio requiritur. Quo faciunt disposito aegri causae, decursus ac symptomata morbi, habito temper ad naturam, formam, stadium ac magnitudine in morbi respectu.6 o. Cognita aegri di Ositio morbum Anteis cedens ad pro gnosin formandam confert i. inquantum Praegressis morbis aeger vel eXhausius est, vel non est a. in quantum morbi serninium Potentiarum nocivarum actioni plus vel minus favet A. in quantum singularia organa plus minusve nobilia, peculiarius morbos disposita sunt; 4 in quantum organica quodammodo perpetua mala in Corpore aegri latenti in sexus , aetas, corporis habitus, morbi praegressi SQ, prout gravia ad dia- gnosin momenta largiuntur, ita etiam ad pro-gnoseos dijudicationem in certis morbis plurimum contribuunt.

63 i. Certistima autem prognos ex caussmorbi cognitis desumitur , quoniam . ubi cogni.