C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

21쪽

Roni. Prospera Vel adversa claris scriptoribus mem

rata sunt temporibusque Augusti dicendis non m fuere decora ingenia, donec gliscente aduratione d terrerentur Tiberii Caiique et Iaudii ac eronis res, norentibus ipsis, ob metum falsae postquam meiderant, recentibus odiis compositae sunt. Inde eonsilium mihi, pauca de Augusto et extrema tradere, Niox Tiberii principatum et cetera; sine ira et studio,

quorum caussas procul habeo.

II. Ostquam, Bruto et Cassio caesis, nuIIa iam publica arma, ompeius apud Siciliam oppressus, exutoque Lepidis, interfecto Antonio, ne Iulianis quia dem partibus nisi Caesar dux reliquus posito Triumviri nomine, Consulem se ferens, et ad tuendam Plebem Tribunicio iure contentum; ubi militem donis, Pulum annona, unctos dulcedine otii pellexit, innumere paullatim, munia Senatus, magistratuum 1egum in se trahere, nullo adversante; cum ferocissimi Per acies aut proscriptionem idissent, ceteri nobilium, quant quis serviti promptior, opibus et honoribus extollerentur, ac novis ex rebus aucti tuta ea Praesentia, quam vetera et Periculosa mallent Νωquq provinciae IIuis rerum statum abnuebant, suspecto Senatus populique imperio, ob certamina potentium et avaritiam magistratuum invalido legum auxilio, quae vi ambitu, postremo pecunia turbabantur.

III. Ceterum Augustus, ubsidia dominationi, Claudium arcellum, sororis filium, admodum adu- Iescentem, Pontificatu et curuli Aedilitate M. AgriwPam, ignobilem loco, bonum militia et victoriae set

erum, geminatis consulatibus extulit mox defuncto Μarcello generum sumpsit Tiberium Neronem et Claudium Drusunt, pri ignos, imperatoriis nominrubus auxit, integra etiam tum domo sua. nam genitos

Agrippa, pium ac Lucium, in familiam Caesarum

22쪽

Induxerat; nec dua posita puerili praetexta, Princ pes Iuventutis appellari, destinari Consules, aperia recubantia fiagrantissime cupiverat. Vt Agrippa vita

concessit, L. Caesarem, euntem ad I ispanienae ex.ercitus Caium, remeantem Armenia et vulnere inv

udum, mors fato propera vel novercae Liviae dolua abstulita Drusoque pridem ratincto, oro solus. privignis erat illuc cuncta vergere filius, oue imperii, consore Tribuniciae potestatis adsuntitur, omnisque per exercitus ostentatur; non obscuria, ueantea, matris artibus, sed palam hortatu. Nam a nem Augustum devinxerat adeo, uti nepotem unicum, Agrippam Postumum, in insulam Planasiam proiie ret, Tudem sane bonarum artium et robore corporia stolide ferocem, nullius tamen agitii compertum. At hercule Germanicum Druso ortum, octo apud

Rhenum Iegionibus imposuit, adscirique per adopti nem a Tiberio iussit; quamquam esset in domo Tiberii fiIius iuvenis; sed quo pluribus munimentis inclateret. Bellum ea tempestate nullum, nisi adversu. Germanos, supererat abolendae magis infamiae, ob amissum cum Quinctilio Varo exercitum, quam cuPDdine proferendi imperii aut dignum ob praemium. Domi res tranquillae eadem magistratuum oe mla iuniores post Actiacam victoriam, etiam aenea plerique inter bella cirium nati quot quisque reluquus, qui rem publicam vidisset IV. Igitur vera civitatis atatu, nihil usquam prisci et integri moris omnes, exuta aequalitate, iussa Principis adspectare nulla in praesens formudine, dum Augustus aetate validus aeque et domo et pacem sustentavit. Postquam proveeta iam S nectus aegro et corpore fatigabatur, aderatque finis et spes novae pauci bona libertatis incassum diss rere plures bellum pavescere, alii cupere Para

invito maxima imminentia dominos variis rumoribuu

23쪽

differebant trucem Agrippam et ignominia accensum non aetate, negue rerum experientia, tantae moliparem Tiberium Neronem maturum annis, Feci

eum bello, sed vetere atque i ita Claudiae famili ae, perbia multaque indiris aevitiae, quamquam premantur, erumpere. Hune et prima ab injantia eductum in domo rernatrice eo esto iuveni consulatus, triumphos ne iis quidem annis, quibua Rhodi, specie aecessus, exautem egerit, aliquid quam iram et simulationem et secretas libidine meditatum aceedere matrem muliebri impotentia serviendum feminae, duobusque insuper a Ieseentibua qui rem publicam interim premant, quandoque distrahant. V. Haec atque talia agitantibus, graVescere Valetudo Augusti et quidam scelus uxoris suspectabant quippe rumor incesserat, paucos ante menses Augustum, Iectis consciis et comite uno Fabio Μ ximo, lanasiam Vectum ad visendum Agrippam riuulias illic utrimque lacrimas et signa caritatis; spemque ex eo fore ut iuvenis penatibus avi redderetur. Quod Maximum uxori arciae aperuisse, illam Liviae gnarum id Caesari neque multo post ex-ntincto aximo, dubium an quaesita morte,) auditos in funere eius arciae gemitus, semet incusantis, quod causa exitii marito fuisset. Vtcunque se ea res habuit, vixdum ingressus Illyricum Taberius, properis matris litteris accitur neque satis compertum est, spirantem adhuc Augustum apud urbem OIam, an exanimem repererit acribus namque custodita domum et vias sepserat Livia laetique interdum nuntii vulgabantur, donec provisis quae tempus mDDebat, simul excessisse Augustum et rerum potiri Neronem, fama eadem tulit.

VI. Primum facinus novi principatus fuit Post mi Agrippae caedes quem ignarum inermumque, quamvis krme tua animo centurio aegre consecta

24쪽

thn de ea re Tiberius apud Senatu ni di eruit: p tris iussa simulabat, quibus praeseripsisset Tribuno,

custodiae apposito, ne caenetaretur Erippam morte eere, quandoque ψε supremum rem ex ediisset. Μulta sine dubio saevaque Augustas de nioribus adu- Iescenti questus, ut Exsilium eius senatusconsulto sanciretur, perfecerat ceterum in nullius unquam suorum necem durarit; neque mortem nepoti pro ne-

euritate privigni inlatam, credibile erat propius vero Tiberium ac Liviam, illum metu, hane novericalibus odiis, suspecti et invisi iuvenis eaedem festinavisse. Nuntianti centurioni, ut mos militiae, Iactum esse, quod impera et neque imperasse sese, erationem faeti reddendam apud Senatum, respondit. Quod postquam Sallustius Crispus, particeps seeretorum, is ad Tribunum miserat codicillos, comperit metuens, ne reus subderetur, iuxta periculos siet seu Vera promeret, monuit Iciiviam, ne areana domus, ne consilia amisorum, minasteria militum a garentur neve Tiberius vim principatus resolveret, cuncta ad Senatum Oeando eam conditionem esse im- Perandi, ut non aliter ratis eonstet, quam si uni revidaturis

VII. At Romae ruere in servitium Consules, Patres, Eques quanto quis inlustrior, tanto magis falsi ac festinantes, vultuque composito, ne laeti excessu Principis, neu tristiores primordio, lacrimas, gaudium, questus, adulatione miscebant. Sex. Ροmpeius et Sex. Appuleius Coss. primi in verba Tiberii Caesaris iuravere apudque eos Seius Strabo et C. Turranius, ille praetoriarum cohortium praefectu hic annonae inox Senates, milesque et populus nam Tiberio cuncta per Consules incipiebat, tamquam Vetere re publica et ambiguus imperandi ne edictum quidem, quoiatres in curiam vocabat, nisi Tribunuciae Potestatis praescriptione posuit, sub Augusto a

25쪽

eeptae. Verba edicti fuere pauca et sensu permod sto: de honoribus parentis consulturum neque abae dere a corpore sdque unum ex publieis viseribus usurpare. Sed defuncto Augusto, signun praetoriis cohortibus ut imperator dederat: excubiae, arma, cetera aulae mites in forum, milesci curiam comitabatur litteras ad exercitus, tamquam adepto principatu, misit nusquam cunctabundus, nisi cum in Smnatu loqueretur. Caussa aecipua ex formidine, ne Germanicus, in cuius manu tot legiones, immensa sociorum auxilia, mirus apud populum favor, habere Imperium quam exspectare mallet Dabat et famae, ut vocatus electusque potius a republica videretur, quam per uxorium ambitum et senili adoptione inrepsisse postea cognitum est, ad introspicietidas etiam procerum voluntates inductam dubitationem. nam Verba, Vultus, in crimen detorquens, recondebat.

VIII. Νihil primo Senatus die agi passus, nisi da

supremis Augusti cuius testamentum inlatum per Virgines Vestae, Tiberium et Liviam heredes habuit.

Livia in familiam Iuliam nomenque Augustae adsu-naebatur in spem secundam, nepotes Pronepotesque rtertio gradu primores civitatis scripserat, plerosquis invisos sibi, sed iactantia gloriaque ad posteros. Legata non ultra civilem modum, nisi quod populo et Plebi ccccxxxv, Praetoriarum cohortium militibus singula nummum millia, legionariis ccc cohortibus civium Romanorum ccccc nummos viritim dedit. Tum consultatum de honoribus ex quia maxime insignes Visi ut porta triumphasi dueeretur funus, Gabrus Asinius ut Iegum latarum tituli, vicearum ab eo gentium voeabula anteferrentur, L. Arruntius cenauere. addebat essalia Valerius, renovandum per anno sacramentum iis nomen Tiberii interrogatu que a Tiberio, num e mandante eam aententiam

26쪽

prompsisset sponte dixisse, respondit; neque in iis, qud ad rem p tisam pertinerent, eo vis, nisi suo, usurum, vel cum pericula Maemonia ea ola pectea adulandi supererat. Conclamant Patres, eo ua garogum Aumeris Senatorum ferendum. Remisit Camsar adroganti moderatione populumaue edicto monuit, ne, ut quondam nimiis studiis uarus diei uviturbassent, ita Augustum inforo potaua quam in eam po Martia, aede destinata, remars vellent. Die uneris militea velut praesidio stetere, multum inridentibus, qui ipsi viderant, quique a parentibus accesserant diem illum erudi adhuc aervitii et libertatis improspere repetitae, cum occisus dictator Caesar aliis pe simum, aliis pulcherrimum facinus videretur: uno seneni Principem, Ionga potentia, provisi etiam h redum in rem publicam opibus, auxilio sellieet militari tuendum, ut sepultura eius quieta foreti I multus hinc ipso de August*sermo, Pleri que aua mirantibus: quod idem die aeeepti quondam impersi princeps et vitae supremus: quod Nolae in δε- m et eubicula, in quo pater eius Oetavius, uitam

risset numerus etiam consulatuum celebrabatur, quo

Valerium Comum et C. Marium rimu aequaverat: continuata per septem et triginta anno Tribuniria potestas nomen Imperatoris eme atque vitae partum aliaque honorum multiplicata aut nova. At apud prudentes vita eius varie extouebatur, arguebaturve. Ili, pietate erga parentem et neeessitudine rei publieae, in qua nul a fune segibus Deus, adama civilia uetum, quae neque parari possent, neque haberi per bonas artes multa Antonis, dum ister eoores patria uleis retur, multa Lepido esneessisse postquam hiesseordia tenuerit, isse per libidine pessum datus ait, non aliud discordantia patriae remedium fuisse, quam ut a uno regeretur. Non Regno tamen, neque metatum, sed Priaciei nomine eonstitutam rempublieam:

27쪽

mari Oceano aut amnibus langinquis septum imp rium legiones, provineias, classes, cuncta inter se connexa ius apud eives, modestiari apud foetos urbem ipsam magnisse ornatu pauca admodum si tractat quoieteris quies esset. X. Dicebatur contra, pietatem erga parentem et tempora rei publieae obtentui sumpta: eterum eup dine dominandi conellos per largitionem veteran98, paratum ab aduleaeente privat exereitum, corruptas Consulis legiones, simulatam Pompeianarum gratiam partium mox ubi deereto Paenum fasces et tua Praetoris invaserit, caesis Hirti et Pansa, sive hostia tulas, seu Pansam venenum vulneri adfusum, sui milites Hirtium, et vineliinator doli Caesar abstulerat, uir, usque copias Oeeupavisse extortum invito Senatu consulatum, armaque, quae in Antonium aceeperit, contra rem publicair versa proscriptionem civium, in sisne agrorum, ne ipsis quidem, qui evere, laudatas.

Sane Cassii et Brutorum exitus paternis inimieitiis eoa, quamquam fas ait, privata odia publicis uti Atatibus remittere i sed Pompeium imagine pacis, sed

Lepidum speei amicitiae deeeptos post Antonium Tarentino Brundisinoque foedere et nuptiis sororia -- Delum, subdolae Unitatis poenas morte exsolairae Paeem sine dubio posthaee, verum eruentam Lollianas Varianasque clades; interfectos Romae Varrohes, Egnatios silas. Nec domesticis abstinebatur. Ab- et Neroni uxor e eonsulti per ludibrium Pontii ces, an concepto, necdum edito partu rite nuberet Q. Tedia o Vedii Pollionis luxus postremo Livia, gravisita rempublieam mater, gravis simul Caesarum no verea nihi deorum honoribus relictum, eum se tem piis et e me numinum per flaminea et sacerdotes eosi Oellet ne Tiberium quidem aritate aut rei publieae cura successorem adsevum sed quoniam adrogantiam saevitiamque eius introspexerit, eo aratisne deter

28쪽

rima sibi glariam quaesivi- - Etenim Augusta paucis ante annis, eum Tiberio Tribunietam potest tem a Patribu mrsum Postularet, quamquam hon ra oratione, quaedam da habitu amituque et institutis eius iecerae, quae Velut excusando exprobraret. AI. Ceterum sepultura more perseeta, templum et coalestes religiones de muntur versae inde ad

TibErium preces. Et ille varie disserebat de magnum line imperii, sua modestia solam diri μπειι

mentem tantae motis evaeem y se, in partem euraraema ius voratum, experiendo didietate, quam arduum,guam subiectumfortunae rerendi euneta nua proindas eiis ate, o snlustribu mria subnixa, non ad aenum omisia deferrent plures saeuiua munia rei pubneae a riseis Moribus exaeeuturos. tua in oratione tali

dignitatis quam de erat Tiberioque etiam in e

bus, quas non occuleret, seu natura, sive adsuetudine, susPensa semPer et o cura verba tune vero Dienti, ut sensus suos penitus abderet, in incertum et ambiguum magis implicabantur. t Patres, quibua unus metus, i intelligere viderentur, in queatus, i crimas, Vota effundi; ad deos, ad eminem Augusti, ad genua ipsius manus tendere eunt prosere libellum recitariquo iussi ope publicae continebantur rquantum irium sociorumque in armis quot classes, regna Provinciae, tributa, aut vectigalia, et necessu tates ac largitiones quae cuncta sua manu perscrupserat Augustus addideratque consilium coercandi intra terminos imperii, incartum metu, an perinvudiam.

XII. Inter quae Senatu ad infimas obtestationes procumbente dixit sorte Tiberius, ae ut non toti rei publieae parem, ita, quaecunque pars sibi mandaretur, eius tutelam suaeepturum. Tum Asinius Gallus, Interrogo, inquit, Caesar, quam pariem rei publiea.

mandaricita selia. Perculaus improvisa intermin

29쪽

tione, paullum reticuit dein, Oileet animo, m ondit: nequaquam decorum pudori suo, legere rem quid aut evitare ex eo, cui in universum excusari ma let. Rursum Gaalus: etenim Vultu offensionem Coniectaverathnon ideirco interrogatum, ait, ut riviae-νet, qua separari nequirent; sed ut sua confessione

argueretur, unum esse reipub ea corpus, atque unius

aniano regendum addidit Madam de Augusto, Titi riumque ipsum victoriarum suarum, quaeque in toga Per tot annos egregie fecisset, admonuit. eo ideo iram eius lenivit, pridem invisus, tamquam, ducta in matrimonium Vipsania, . Agrippae filia, quae quondam Tiberii uxor fuerat, plus quam civilia agitaret, Possionisque Asinii patris, ferociam retineret. XIII. os quae L. Arruntius, haud multum di crepans a Galli oratione, erinde Offendit quamquam Tiberi nulla vetus in Arruntium ira sed diri. tem, Promptum, artibus egregiis et pari fama publice, auspecis bat quippe Augustus, supremis sermonibus cum tractaret, quinam adipisci principem locum

suffecturi abnuerent, aut impares vellent, vel iidem Possent cuperentque M. Lepidum dixerat capaeem, sed aspernantem Gallum Asinium avidum, et minorem; L. Arruntium non indignum, et, si eosus daretur, ausurum. De prioribus consentitur pro Arruntio quidam Cn. Pisonem tradidere; omnesque, praeter Lepidum, Variis mox criminibus, struente Tiberio, circumvhnti sunt. Etiam Q. Haterius et amercus Scaurus suspicacem animum perstrinxere Haterius, eum dixisset, Quousque patieris, Caesar, non ades e pu reipublieae Sinurus, quia dixerat, spem este ex eo, non inritas fore senatus preees, quod relationi Consurum iure Tribuni e potestatis non intereeori Me. In Haterium statita invectus est Scaurum, cui implacabilius irascebatur, silentio tramisit sessusque clamore omnium, expostulatione singulurum,

30쪽

nexit paullatim, non ut fateretur auaeiph a se impinrium, ae ut negare et mini inem Constae, Haterium, cum deprecandi causa palatium introi set ambulantisque Tiberii genua advolveretur, propa militibus i terfectum, quia Tiberius, ensu an muni-hus eius impeditus, prociderat neque tamen periculo talis viri mitigatus est, donec Haterius Augustam ora ret, eiusque curatissimis Precibus protegeretur.

XIV. ulta Patrum et in Augustam adulatio. Alii Parentem, aminarerem patriae appellandam; pl rique, ut nomini Caesaris adaeriberetur taliae sui

censebant ille, moderandos feminarum honorea, di-etitans eademque a temperantia usurum in sis, quae alibi triauerentur ceterum anxius invidia, et muliebro fastigium in deminutionem sui aceipiens, ne lictorem quidem ei decerni passus est aranique adoptionis et

alia huiuscemodi prohibuit. e Germanico Caesari Proconsulare imperium petivit missique legati, qui

deferrent, simul maestitiam eius ob excessum Augusti solarentis quo minus idem pro Druso postularetur, ea caussa, quod designatus Consul Drusus Praesensque erat. Candidatos praeturae duodecim nomina it numerum ab Augusto traditum et hortante Senatu, ut augeret iureiurando obstrimat se,

non ocisssurum.

XV. Tum primum e Campo comitia ad Patres translata sunt nam ad eam diem, etsi potissima ambitrio principis, quaedam tamen studiis tribuum n hant neque popuIus ademptum tua questus est, nisi inani rumore et Senatus, Iargitionibus ac precibus sordillis exsolutus, libens tenuit, moderante Tiberio, ne plures quam quattuor eandidatos commendare sine repulsa et ambitu designandos. Inter quae Trubuni plebei petivere, reproprio sumptu ederent Iudos, qui de nomine Augusti fastis additi, Augustales,

carentur. aed deeret Pecunia ex aerario, utque per