장음표시 사용
11쪽
quae ab aliis nondum animadversa erant, librariorum errata indagarem, sed etiam poeta quid seripsisset, plerumque mihi coniectura assecutus viderer. Ita autem emendatae tragoediae quam editionem iam parabam, Gothae sumptibus IIenningsii typis excudendam, cum in ea per leges niihi scriptas non licerotidoneis argumentis correctiones meas coufirmare, non potui, quin antea singulari hac dissertatione omnes eos locos sabulae illius tractarem, in quibus codicum scripturas abiiciendas dncerem. uua in re ita versabor, ut primum de iis locis disseram, in quibus mutanda, deinde de illis, in quibus delenda ea verba videantur, quae in codicibus scripta reperiuntur. Nam quod rarius in ceteris sabulis Sophoclis accidisse videtur, ut versus spurii Sophocleis immiscerentur, id multo frequentius factum in Trachiniis esse demonstrabimus. uuamquam illud facile apparet diligenter cavendum esse, ne istiusinodi hominum doctorum vestigiis insistamus, qui, quicquid primo aspectu non satis placuerit, tamquam indignum Sophocle elici voluerunt, saepo adeo salsi, ut ea exterminarent verba, quibus omissisne verborum quidem sensus sententiarumque nexus constaret. tuo in genere magnopere quosdam novissimorum adnotatorum lapsus esse, ostendam tum, ubi, qui nequeant versus a Sophocle scripti existimari, planum fecero. Deniquae illud praemitto, Scholia Romana, quae dicuntur, in Trachiuias scripta et Iibrariorum mendis magis quam cetera depravata esse et pretio atque doctrina 4onge illis cedere. Ac demonstrari quidem facile potest, magnam eorum partem non RGrammaticis Alexandrinis, sed ab hominibus septimi vel octavi post Christum natum saeculi compositam ess0, et quidem talibus, qui neque Sophoclis dicendi genus intelligere aut explicare p0Ssent, neque mediocri linguae graecae seientia instructi essent. Simul illud certissimis argumentis comprobari potest, ipsos illos interpretes, quorum adnotationes salsissimas ineptissimasque videmus esse, tali codice sabulae usos esse, qui nihilo correctior esset quam illi, qui ad nostra usque tempora servati suu t.
12쪽
IJ τοιονδ' ἐγω μν17σrxiοα προς δ εδ εγ ιι ἐνηδυστηνος άεὶ κατθανεῖν ἐπευχομην, πρὶν τῆςδε κοirης ἐμπελασθῆναi ποτε.Inre recentiores editores v. 12 sq. ex Strabone X, 458. κυτμ βοίπρωρος pro eo quod in codicibus Sophoclis positum videmus τυπω βουκρανος restituerunt. Neque enim intelligentiores lectores ambigere possunt, utra harum lectionum poetae, utra interpreti debeatur. En primum exemplum glossae a librariis
Item illud omnes intellexerunt editores, qui non ignorant, quibus vocabulorum seruiis in trimetris iambicis locus concedatur, non 'osse Sophoclem V. 7. epicum Di posuisse existimari, praesertim cum ne Scriptum quidem illud in optimis codicibus videamus, qui ἐν praehent. Quam ob causam qui meminerint, quoti s dativo loci ab interpretibus ἐν praepositio lipposita et a librariis recepta Sit, ut sactum exempli gratia El. I74., eo
minus dubitabunt, quin hoc loco ετι ad erbium, sensui accommodatissimum, restituendum sit, quo molestior praegressis modo verbis ἐν δόμοισιν praepositio ἐν ante numen Πλευoωνι est. Ita infra v. I72. dictum, ιυς τον παλπιαν φηγον αυδῆσαί ποτε Λωδωνι δισσων ἐκ πελμαδων ε νη. Contra vehementer dissentiendum mihi ab editori biis recentioribus est, quod pro οκνον, quae omnium eodicum Scriptura est, ex scholiis οτλον receperunt. Primum multas in scholiis, quaesii Trachinias scripta sunt, Varias lectiones commemorari vilissimas ineptissimasque, certistimum est. Consule Comment. nostram de Schol. in Soph. tragg. auctoritate p. 24sqq.
13쪽
Ad eas reserendam esse scripturam oτλον, statim apparebit. Res ipsa ostendit, id quod cum a veteribus Grammaticis tum a recentioribus interliretibus monitum est, νυμι ρεῖα ut alibi ita hoc loco idem atque re/επρυματα, id est nuptias sive coniugium
significare. Horro manifestum est, Oτλον εχειν τινος non p0SSDuinquam alio Sensu dictum esse, quam hoc, onus alicuius
rei habere, sive alicuius rei onere premi. Atqui cum Deianira hoc loco de misera conqueratur conditione, in qua versata sit, cum ah Acheloo fluvio in coniugium peteretur, quis est quin intelligat, verba νυμφείων οτλον αλγιστον ἔσχον, nu- , ptiaru in onere miserrimo premebar, prorsus adversari loci sensui, siquidem Deianira virgo nuptiarum onus se sustinui SSedicere nullo pacto putuit. Contra accommodatissima sensui codicum Scriptura est, νυμφει- ο κ νον αλγιστον επον. Quam qui propterea improbarunt, quod hoc loco non tam de metu ac
sollicitudine quam de molestia dicendum suerit, mihi quidem
manifesto in errore versari videntur. Ρrimum enim non dubium est, quin virginis honestae metus, ne viro taetro in matrimonium detur, summum malum, summa molestia sit. Deinde
Vero, id quod gravissimum est, ob id ipsum Deianira vitam adhuc actam miserrimam fuisse queritur, quod in perpetua sollicitudine et metu suerit. Conserantur V. 26 sqq.: τἐλος δ' εθηκε Ζευς ἀγώνιος,καλως, εἰ δῶ; καλως. λέχος γαρ TLDακλεῖ κοιτον Eustias', ἀεi τιν ἐκ φοβου φοβον τρε νω,
Quamquam non est huius loci, de editorum interpretationibus dicere, tamen, quoniam attuli supra v. IS., non inutile erit paucis de significatu verbi προςδεχεσθαι monuiSSe, erroremque not se, in quo, quod sciam, omnes texicographi nostrae aetatis versantur. Ersurditus, cui qui secuti sunt editores assensi sunt, προςδεδεγμένη explicat exspectans, cui explicationi iacile est videre sententium loci prorsus refragari. Neque enim quod exspectaret Deianira Acheloum procum, sed quod haberet procum, metueretque, ne maritum acciperet, miserrimam se suisse ait. Fuisse enim illum procum, non exspectatum esse, diserte dicit v. s. μνησUὶρ γαρ ῆν μοι ποτέτμος,
14쪽
ωχελῆθαν λέγω. Deinde equidem non novi ullum exemplum verbi προρδέδεχum ab A tt i c o scriptore sensu exspectandi usurpati. Verum gravius etiam errarunt lexi cographi, qui tempori praesenti eius verbi significationem exspectandi tribuant, quod ita esse, nullo umquam exemplo probari poterit. Immo solo persecto verbi δέχεσθαι et compositi προςδέχεσθαι poetae epici nonnumquam ita usi sunt, ut exspectare significaret.
uuod qui factum sit, illi intelligent, qui, quae sit temporis
persecti potestas, penitus perspectum habent. Significarunt au- tein veteres Graeci tempore persecto non solum actam rem esse, de qua loquuntur, Sed id, quod ex acta re consequatur, perdurare. Itaque verbum δαεσθω cum praeter alias significationes etiam hanc haberet, ut esset excipere impetum adversarii sive hominis sive pecudis, veluti apud Homerum Ιl. s, 238.:
Gνδε δ' ἐγων ἐπιοντα δεδίξotiora οξέι δουρi, fieri non potuit, quin persectum eius verbi illo sensu usurpati non tactum excepi significaret, sed etiam perpetuum statum eius, qui impetum adversarii exceperit, indicaret, ideoque Sugnificaret, paratus sum ad pete udum adversarium ich bin schusffertist , unde natam apparet Significationem e xspectandi, opperiendi. Cons. Hom. Il. 3, 105 sqq. ravri κ' ἐσυλα τοξον ἐυξοον, ἰξάλου αἰγος άγρ v, ovis ποτ' cevroς smo στέρνοιο τυχ ήσας, πέτρης ἐκ Mimνrα δε δε γαένος ἐν προδοκἶσιν, βεβληκει προς στῆθος. In Sophoclis igitur Trachiniis v. 15. verba τοιονδε μνηστέθαπροςδεδεγμενη hoc gensu dicta esse cerium est, talDm pr0- cum exceptum habens, L e. talem procum apud me in domo patris mei habens, quemadmodum V. 376. τὶν ἐςδέδεγμια miuoννην nihil est nisi τίνα πηιιονέὶν ἐν τω
Denique haereo in extremo versu eius loci, quem Supra exscripsi,
πρὶν τῆςδε κοίτης ἐμπελασθῆναί ποτε.
15쪽
Νon fugit me, vocabula λεκτρον, λέχος, ευνή a poetis tr gicis nonnumquam ita usurpari, ut non tam locum sive imitum, quam potius mulierem sive uxorem significent. Cis.
βουλει, πατρωων ορκίων μεμνηMένος, ποος υ δήειαρτα, μηδ' ἀπισrησνς πατοί 'μηδ' αλλος ανδρων τοῖς ἐαοῖς πλευροις ομου κλιθεισαν αυτην ἀνrὶ σου λάβοι ποτε, ἀλλ' αυτος, ω παι, τουτο κήδευσον λέχος. Verba enim τουτο κήδευσον λἐχος, quibus idem rursus inculcatur Hyllo, quod praeceptum iam erat verbis ταυτην προς- θου δάμαρτα, hoc significant, hanc sove uxorem, i. e. hanc due ux0rem. Contra illud neque ipse novi neque ab aliis umquam n0tatum vidi, eosdem illos poetas tragicos quae commem0ravi vocabula do marito dixisse. Deinde numquam memini me Iegore Vocabulum κοίτη eo Sensu usurpatum, quo illa vocabula usurpata esse cognovimus. Atqui hoc facile apparet, verba
τῆςδε κοίτης Trach. v. 17. non posse aliter accipi quam ita, ut κοίτη virum ipsum, i. e. Acheloum Siguisicet. Quod cum ab-
16쪽
horreat a communi Graecorum consuetudine loquendi, dubitarique nequeat, quin Suphocles, si dicere id voluisset, quod verbis τῆς& κoiruς nunc significari certum est, ita scripturus fuerit: πρὶν του δε τἀνδρὼς ἐμπελασθῆναί ποτε,
non puto me a vero aberrare, cum contendo τῆςδε a librariis male doctis positum esse, poetam autem scripSisse: πρὶν του δε κοιτνὶς ἐ/ιπελασθῆναί ποτε.
vii serenda quae Tecmessa Aiaci dicit in Sopli. Ai. v. 49I.: τοι reo ovν ἐπεὶ ro σον λέχος ἴυνῆλθον. De v. 66. Deianira postquam Hyllum filium, qui modo tu scenam
processit, utilissimum consilium a Serva modo datum esse admonuit, ille v. 64. quaerit: ποιονς di δαξον, μῆrερ, εἰ διδακτά μοι. Cui respondet Deianira: σῖ π&rους Ουros δαρον ἐξενωui νουτο ανὶ πυθέσθω που σειν, αἰσχροννην φέOει. quo in loco non latuit diligentiores editores, φέρει non posse a poeta Scriptum censeri, sensumque loci postulare, ut oratio obliqua sit et apta ex verbo dicendi ante posito. 1 Iinc φέρειν illi scribendum putarunt. At sacilius et probabilius cpiρει mutaveris in φέροι, quem optativi usum rariorem librariis iu- cognitum fuisse credi liceat. Conser Aeschyl. Ag. 615.:τα ut ἀπαγγειλον ποσει, ἡκειν υπως τάχιστ' ἐρασμον πολει 'γυναῖκα marἡγν δ' ἐν δομοις ευροι μιολῶν.
17쪽
Nimia cum religione editores recentiores Sa penumero etiam eas scripturas eudicum retinuerunt, quas corruptas esse priores editores vera monstrata scriptura Satis admonuerunt.
Illud autem cum extra omnem dubitationem poSitum sit, plurimis mendis depravatas Trachinias ad nostram aetatem pervenisse, illi profecto nullo modo probandi sunt, qui, quae sermoni graeco prorsus adversantur, Summa cum pertinacia tenoro, quam vel una mutata litterula id restituere malunt, quod et linguae graecae legibus et loci sententiast omnino conveniat. Ita hoc loco recentiores editores omnes retinuerunt ποθουμένα, nihil dubitantes, quin paulo insolentius poeta medium pro activo ποθουση posuerit. Quod primum propterea eo incredibilius est, quod ea ipsa in sabula poeta larma πο υμαι vulgari sensu passivi usus est v. 632.: δίδοικα γ ρ, μὴ noω λέγοις αν τον ποθον τον-ἐμου, πρὶν εἰδέναι τἀκεῖθεν εἰ ποθουμεθα. Accedit, quod, qui sensum totius Ioci diligentius advorterit, statim intelligat neeesse est, verba ποθουμένη sive πο- θουσν φρενί valde molesta esse, coniuncta cum iis verbis, quibuscum coniungenda sunt, ουποτ' ευνάζειν άδακρυτων βλεφάρων πο θον etc. Quae cum ita sint, quis non assentiatur Mns aVio, una mutata littera id restituenti, quod et usui linguae graecae . et sensui huius loci accommodatissimum est, πονουμένα p Apto idem comparavit huius sab. v. 985. κεῖμαι πεπονηαενος Κλ- ληκτοις οδυναις. et Thucyd. II, 5I. ἐπὶ πλέον δἐ Ομως οἱ
18쪽
s Non minus alienum v. I 08. a sententia. loci verbum estv εοουσαν, pro quo rectissime tum Casauhonus scribendum esse τρεφουσαν monuit, iuro a Brunckio probatus. Nihilominus r centiores editores omnes vulgatam scripturam tuiti sunt, IIer-
Inanno assentientes, qui ad defendendam illam Soph. Oeil. t. m. et 863. adscripsit. At prior eorum locorum, τωνδε πλέον τεριο ro πενδος si καὶ τῆς - ρπυς απρι , ab ipso Hermanno tu novissima editione ita explicatus est, ut verbi τερειν ibi positi longe alia significatio sit quam quae huic loco conveniat. In
tes, quod alii, in quibus est Hermannus, φερειν asserre, ad hi- b c r e, alii auferre interpretantur. Harum neutram signiscationem patet in hunc locum quadrare, in quo illud certissimum est, id verbum, ex quo aptus accusativus δελα sit, eiusmodi debere suisse, quod significaret habere, so Vere. Quo sensu cum poni non potuerit φέρειν, contra sciamus Sophoclem amasse Verbum τρεφειν usurparo vide quae ad Antig. 884. adnotavimus , eo minus dubitari licet, quin id ipsum restituendum sit, cum et metro optime congruat et facillime librariorum incuria in φίθειν mutari potuerit. Conser Trach. 28.: ἀεί τιν εκ Uoυ τοβον τρεφω.
Γν ἐπι&εμφηιεμ σ' αδεια μέν, αντία δ' Ot o. In interpretatione huius loci editores recentiores secuti Sunt Hermannum, qui haec adnotavit: si In nomine ἁδεῖα mirum haesisse interpretes; quin Brunckius pluralem esse Voluit, contra leges grammaticas, certo Atticorum. Defendit
Isuit mannus Gram m. Gr. Vol. I. p. 253. , sed quos affert, Thon erit. I, M., apud eum ἁδεῖα semininum est, Agatus autem v. 1068 si θηλεια genere
19쪽
neutro dixit, ni Alex a n d r in i solent, eaptavit, quod aliquis aliquando vetustissimorum sibi indulsisset, quale est δρεῖα χρέ μ ισαν, neglectuma Huit in anno, in Seu tu Ilerc. v. 348., quod ita scrip tnm exstat etiam in Elymul. M. p. 814, 45. Mus
gravius αἰδοῖα coniecit, non male. Νotandum tamen, hac voce Aese hylum, antiqui sermonis Aeetatorem, Saepius usum es Se, nuSquam, quod
se iam, Sophoclem a n t E u r i p i d o m. 'υδ v ς nunc est, qui aliis suavis egi, aeceptus, ut in Electr. 929. , nune, e ni ipsi suave est, laetus, Iubens, ut in Oed. R. 82. Hoc ergo dicit: quorum ea usa sueeensens tibi, Iubens quidem, sed eontraria asseram; i. e. propter illam a rumnosam, Sed deorum praesidio tutam Hor culis sortem ego, improbans querelas tuas, laeta quidem et lubens, sed tamen contra dicam. Monondum primum est, id quod alii iam animadverterunt, praeter hunc locum nullo exemplo confirmari, Graecos ἐπιμέμφεσθαi τινα τινος dixisse. Addo ne illud quidem cognitum mihi esse, verbum simplex μέμφεσθαι umquam Simul cum a cusativo hominis et genitivo rei coniiuactum eSSe. Verum potuisse ita dici ut credas facile adducare et locutionibus similibus et eo, quod et μέμφομαῖ τινα et Mis c Oucii τινος scilicet πράγματος saepe Graeci dixerunt. Qua in re illud tamen notandum puto, μέμφομαἐ τινα non tam succenseo alicui, quam potius accuso, reprehendo aliquem Significare. Hoc ita esse, vel ex eo apparet, quod saepe dictum est μέμφομαι τι, veluti tyiον, τυχην, συμφοοας ἱλου et similia. Itaque sue conseo asi cui graece putius uis φομαἐ τινι dicendum est. Accedit, quod hoc loco non est vero simile, ut virgines illae, ex quibus chorus constat, quae Deianiram summo amore maximaque pietate prosequantur, succensere se reginae dilectissimae dicant. Itaqne μωφομαί σε si ἐπιμεμφομαί σε cum significet a cluso, reprehendo te, continuo Sequitur, ἐπιμέμφομαί σέ τινος, si dictum umquam est, necessario hoc sensu dictum esse, ut significaret, accuso te alicuius rei, reprehendo te propter inliquam rem. Cuius rei confirmandae causa asinserat quispiuia αἰτιασθαί τινα τινος et similes locutiones, cuiuS-
20쪽
modi mulos Mutthineus β. 369. protulit. At hoc si ita est
dixeruntque Graeci ἐπιμέμφομαί τινα τινος, illud ueino umquam negase poterit, e u genitivo necessario aut factum aut vitium vel virtutem aut sortem eius significari debere, cuius nomen casu acensativo clatum erit. Itaque ut αἰH-ai σε φονου, aecuso te caedis, hoc uno sensu dici potest, ut caedes significetur ab eo ipso perpetrata, quem appello, ita ων sive του- των ε πιμεμφομαί σε per linguae leges non licet aliter interpretari quam sic, propter haec, quae sacis, reprehendo te. Ac recte quidem in Trachiniarum loco quem tractamus ων ἐπιαε iacp ομένα σε dictum esset, si ων ad nimium illud desiderium perpetuasque querelas Deianirae, de quibus chorus in stropha prima dixit, referri posset. At fieri hoc' cum nullo pacto possit, sed necessario ων, id quod omnes intellexerunt interpretes, reserendum sit ad sententiam illam, quae praecedente stropha secunda effertur, Herculem quam Vis perpetuis laboribus periculisque vexatum tamen Semper dei praesidio ab interitu servari, quis tandem dubitabit, quin scripserit Sophocles:
Ac confirmatur haec correctio Scholiastae interpretatione, quae haec est: περὶ ων Mεugouένη σε. Neque haerebit quisquam in usu sei praepositionis, Latinorum d e hoc loco significantis, ita ut ἐπὶ ων sit propter ea sive quod attinet ea, nobis in Bezishung aut dieses, aus dictem Grunde. Cis. IIerodot. IV, 45.: ουδ' Qua συμβαλέσθω, ἐπ Oτευ μῆ ἐουση γῆ ουνο- waτα τριφασια κέεται. Alia eiusdem generis exempla vide apud Matth. g. 584. ζ. n. p. 1369. De postp0sita praepositione satis est unum attulisse locum O. R. I .: ων υπερ - εὐωπα πέμφον αλκάν. Venimus ad verba αδεῖα μέν, αντία δ' Οισω, quorum eam interpretationem Hermannus proposuit quam mea quidem sententia non modo verborum graecorum significatio, sed ne totius quidem loci ratio admittat. Primum enim vocabulo ηδ non videtur a Graecis alia tributa esse potestas, quam haec, ut esset dulcis, gua vis, acceptus; neque idoneis exemplis probari t posse puto, quod Hermannus ait, nonnumquam