Eduardi Wunderi emendationes in Sophoclis Trachinias

41쪽

oporteti Eodem modo τι positum Oed. R. 350. Od. nostrae

Secundae:

εἴπω τι δῆτα τἄλλ', , οργἰca πλεον, Νos diceremus, soli teli e tw a sagen etc. Ita πῶς τι nobis est iste esurii, er τε itenn esita et quas sunt eius generis alia plutimia.

Ρaucis describitur hic certamen illud, quod Imrcules olim et Achelous, summo in Deianiram amore incensi, pro nuptiis illius inierint. Quod certamen cuius generis fuerit, chorns ipse in iis, quae praecedunt. auditores iam admonuit, dicensu. 505. πάμπλ κτα παγκονιτά τ ἐξῆνον αε αγωνιον. uuae verba quid significent, intellectu non eu difficile. Quemadmodum enim ἀγῶνες πάμπλζκτοι id genus certaminis signi- scant, in quo plagas sibi infligant certantes, uno verbo pugilatum, ita παγκονιτοι ἀγιονες dici ea certamina patet, in quibus luctentur secum certantes, id est Iuctam. Constat enim κονίεσθαι dictos esse athletas, qui membra oleo uncta pulvere conspergere, ut apprehendi ab adversariis possent, atque lyctari tuter se solerent. Itaque necesse ost, ad pugilatum et luetam spectent, quaovss. 518 sqq. , de quibus agitur, continentur. Ac prius quidem certaminis genus, pugilatum, nemo non videt significari his verbis, τοτ ην χερος, ἡν δἐ τοξιον πάταγος, ταυρείων τ' ἀνάαιγδα κε oατων. uuae recte explanavit Scholi in hoc modo: τυτε Ουν ὁ 'mακλπις καὶ χερσὶ καὶ τόξοις εα ετο, δῖ Ἀχελ ος τοις κερασιν. Ad Iuctam pertinere quae sequuntur verba, ἐν δ' ἀώς ἱ- πλεκτοι κλί&ακες, et veteres Scholiastas viderunt et nostra aetatis interpretes, ex quibus optime, ut videtur, Hermamus

42쪽

xensum verborum illorum perspexit, hae proposita explieatione: -κHμακες quid sint, Scholiasta his verbis dee Iarat: κλίμακες δἐ αἱ επαναβάσεις, παρά το ανω τε καὶ κατιυ αυτους στρεφε σθαι ἐν τῆ εστι δἐεiδος παλαίσματος η κλιμαξ. Hesychius: κλίμακες ' παλης εἶδος. Idem est κλιμακι σαος, et verbum κHμακ ἐζειν, διακ λιμακi c. ει ν. Meminit

etiam Ρollux III, 155. Nemo tamen, quale hoc luctas

genus es Set, e X posuit. Ρο situm erat, nisi salior, in eo, ut quis averteret adversarium, atque a tergo complexus, qua Si per se alam, dorsum eius consceniaderet. Apud Ovidium Achelous in descriptione huius ipsius cum Hercule certaminis, Metam. IX,SI.: quarto eauit ampleaeus, adductaque brachin solvit; impulsumque manu certum mihi vera sater0 protinus avertit, tergoque onerosus inhaesit. Si qua sides, neque enim fleta mihi gloria voce quaeritu imposito pressus mihi monte via debar. Alia in hanc rem vide apud Ι'. Fabrum Agonis l. I. cap. 10. et 20. Diversum est ἐκ κλίμακος,

de quo Etymol. II. p. 322; 3l. , quod non ad luctam, sed ad pugilatum pertinet. At illis, de quibus modo diximus, praegressis verbis

quis serat quae iam sequuntur, ἡν δἐ μετα πιον Oλοεντα πληγ&ατα p Primum enim με τι-πιον - γμα- idem prorsus significant atque verba illa, quae modo posita sunt, πάταγος ην ταυρείων κερατων. Aiqui ita unum itemque his dictum a Sophocle esse, nullo pacto credi potest. Deinde cum initio epodi, τοτ ην - .κερατιυν, pugilatum descripserit, tum vero a verbis ῆν δ' αμφίπλεκrοι κAiιμακες de lucta dicere coeperit, num quisquam, qui Sophocleum stilum norit, animum i

ducet, eum subito aliquid, quod ad pugilatum spectaret, inutiliter inepteque additurum suisse Tertio qui vel mediocrimetroruni scientia praeditus sit, prorsus ἁαετρον esse hunc versum intolligot: κλisμακες, ην δἐ μετώ-ν ολόεντα , nee dubitabit, quin huius ipsius versus idem fuisse metrum iudieandum git, atque eius, qui sequitur: πληγματα, καὶ στονος αμφοῖν.

43쪽

Νotissimum est euini, alus eiusdem metri versus poetaa tragicos coniungere in epodis masse. Ita statim coniuncti

κερ ξειον producta syllaba secunda dixisso, etsi illud non ignoramus, Euripidem aliosque poetas dativi κόρατι et κέρασι syllabam secundam produxisso videri. Quao cum ita sint, mihi quidem ita scripsisso Sophoclem persuasum eSt: τοτ ην χερος, ἐν δἐ τοξων πάταγος, ταυρείων τ Φυγδα μ ετ ιυπω ν '

quae Acriptura quemadmodum mutari in eam potuerit, quae est. in codicibus, perfacile est ad intelligendum. Cum enim super vocabulo μ ετ ιυπω ν explicationis enum substantivum κεράτων pusitum esset, et glossa recepta ab librariis est, id quod saepissime factum vidimus, neque omissum, quod P llicatum erat, vocabulum est, cum in versum inferiorem detrusum ita osset, ut eius ipsiuS pars esse videretur. Eodem mendi genere corruptos olim esse Antigonae Vss. 972-975., in Consura Λiac. ab Lubeck. iterum edit. p. 64 sqq. planum laci. Nomen autem αλ ματα ut sero ubique per errorem in πληγματα mutatum est scis. interpretes Hesych. T. II. p. I sq. Od. Λib.), ita sensui huius loci unice uccommodatum est. Hesychius: πλiγμα' βῆuα. απο των κυλιομενων καιπαλαιονων. υταν παραβάντες leg. περιβάντες) τοῖς σκε- λεσε κατέχυλ Πν logendum cum Helusio κατατρόχωσι videtuo. Etymolog. M.: αμ φ-λ ιξ ' περιβάδην. πλίσσεσθαι μρτο βὰδην δμαβαίνειν. και πλέγμα το διαστημα των ποδῶν.

44쪽

575 εσται φρενος Gοι τουτο κθλητήριον της 'Πρακλείας, ι τε μητιν ειςίων στερξει γυναικα κεῖνος ἀντὶ σου πλέον. Nemo, quod sciam, editorum praeter IIermannum explicare sensum Ferborum, fi μελαγχολους - υδρας, conatus est. Is haec adnotavit: ,, obscurius loquitur. Hoc vult: si sanguinem sumpseris circa eam parιem vulneris mei eo cretum, ubi sagittas, quarum una transtiaeus sum, hydra veneno suo tinaeit. Qua parte enim sagitta venenata erat, ea parte etiam vulneris cruor veneno in is sectus erat. unam interpretationem ut non vidi a quoquam recenti rum editorum probatam esse, ita certo scio Hermannum ipsum minime iam tuiturum esse. Νam ut cetera mittam, non ob scure, sed inepte locutus esse Sophocles, poeta praestantissimus, iudicandus esset, si suadere Nessum Deianirae secisset, ut ex ea parte vulneris sui ab Hercule inflicti sanguinem sumeret, in qua hydra Lernaea veneno suo sagittas Herculis finxisset. Neque enim alio in loco sive alia in parte hydrae Lernaeae veneno gagittae Herculis tinctae esse dici poterant,

quam in cuspide, scilicet sagittarum. Itaque illud quidem pro

certissimo ponendum, mendo assecta Verba eSSe, η - υδρας.

Addo haec, et alienissimum ab hoc loco numerum pluralem esse, φυλαγχολους ἰους, et verba θρεμμα Aερνα ἐας υδρας per usum linguas graecae non licere aliter accipi quam ita,

45쪽

m ut signiseent vir res hydrae Lernaeae. Non potorit enim ullo exemplo confirmari, quod quidam interpretum opinati sunt, θρεμμα τινος ita Graecos dixisse, ut idem significaret atque τὶς, eodemquo modo hic o ρευμα Λερναίας υδρας ipsam hydram Lernaeam dici. . I xuuicumque diligenter quem supra deseripsi locum perlegerit, hoc quidem Videat ueeeSse eSt, quae Vertia corrupta esse contendo, eorum hunc sere senSum fuisse necesso osse: quo i. e. in quam partem vulneri S mei) V eu en uni penetravit sagittae Herculeae. Ex aliis enim huius sabulas locis satis intelligitur, iussam cSse Deianiram a Nesso truυ- rem vulneris sui ab I Ierculo inflicti commixtum cum veneno sagittae Herculeae servare et pro amoris delenimento uti. Itaque manifestum est, leuissima lacta mutatione ita hunc I

cum eorrigendum esse:

hoc sensu: si cruorem sumpseris de vulnere meo, quo lividae sagittae venenum hydrae Lernaeae demersit, i. e. si cruorem sumpseris de ea parte vulneris mei, in quam venenatam sagittae cuspidem Hercules demersit. De singulis verbis liaec notanda sunt. Tων ἐμων στα-

γων genitivus loci est, aptus ex verbo ἐνέγκy. Vide quae ad Ρhiluet. 605. ed. sec. adnotavi. De fi adverbio, quo sive inquam partem Significante, eis. Antig. 444. συ μ ἐν κομῶ ις αν σεαυτον fit θέλεις. ei 0 . Co I. IM. ἔπεο uαν, επεων ἀμαυρω κωλω , παrερ, α σ ἄγω. Tum de usu verbi βαπτειν satis est pauca baec attulisse exempla, Aeschyl. Prom. 863. δὶθηκτον εν σφαγαῖσι si Φασα ξίφος. Eurip. Ρhoen. I 57l . φασγανον ει- σαρκος εμφεν. et Dion. Antiq. Rom. V, 15. εἰς τας πλευράς βάχνας τὴν α ιιήν. Ρostremo duplicis genitivi μελαγχολον ἰου et Αερναiας υδρας ex uno substantivo θρεμμα apti exempla alia si quaeras, adi Mati ibi asi Gr. Gr. 6. 3M. not.

46쪽

Ita hunc luenm inde a Brunckio editores omnes excepto Guisis sordio scribendum putarunt. uuam tamen scripturam valdo incommodam esSe, ut quivis sua sponte saeile intelliget, ita recte admonuit Hermannns, qui haec ad hunc locum adnotavit: se Codex Harlet. προς δέργματ', ad quam IEetionem spectat, quod habent edd. Turne hum secutae, αυτήν θ' ως. Ac sane non malo ita legeretur, ἀλλ' οἶσθαι ἐν δή καὶ τὰ τ γῆς ξένης οριυν προς δέργ ριατ', αυ- τήν θ' ιός ἐδεξάμην φίλως. Sed αὐτήν ως sine

copula Aldina et Iuntinae, προς δέγματα omnes. Seholiasta: προς δέγματα ' υποδοχας. λέγει δέ, ἔτεοισθα, πως φιλοφρονως αὐτην προς η καμηπικαὶ το uxo δἐ ἐπαγωγον προς Πρακλόα, ει γε τ ηνυπονοουμένην, φιλοφρονως ποδες εδε ξατο. In hac lectione αυτήν in principio positum aliquid offensionis habet, quae vox isto loco cum vi quadam pro- nuntianda esti uua cum ad sententiam non opus

sit, quoniam καὶ τῆς ξένης praecessit, exspectos potius, ώς νιν είς εδεξώμην cpi λως. uuod si nihil

tarbatum est in huius is ei scriptura, omnino αυτ si νvoee erigi necesso est, ut sen8ug siti uc scis etiam hospitae eaeeeptionem, ipsam, i. e. vel hanc, quam amice ceperim. uuae ratis non videtur probanda propterea, quod, cum Iole, de qua hie agitur, nulli alii mulierum opponatur, pronomen αυτ,ήν, ipsam riguificans, alienissimum est. Nihilominus ita collocatum id pronomen hic est, ut aliam significationem habere nequeat. Unde certum est, aliquid vitii hunc locum contraxisse. Quod cave ne sublatum putes recepta codicis uarietani scriptura, προςδέργαατ' , additaque post αυ- τλην, quae in plerisque codicibus est, τε particula. Ρrimum enim solius illius codicis nulla paene auctoritas est; deinde προωἐργματα vocabulum est neque aliunde.eognitum et ah heins loci sensu satis alienum; denique maximae etiam tum

47쪽

ussensioni est αυτήν pronomen, in initio novi membri positum, tum nulla eius vis esse possit. Immo mihi quidem et lenissima et certissima mutatione hic locus restitui posse videtur. Cum enim librarii cohaerere ea verba, quae disiungenda erant, male statuerent, καὶ τὰ τῆς ξένης ooῶν προωθματα, ne quae sequuntur, αυτ, ἐνιος ete. , ασυνθέτως adiicerentur, satis inepte de suo τὸ particulam addiderunt. Sed hoe additamentum vix dubium est quin factum tum demum sit, eum quod ab interprete pr sectum est φiλως pro genuina scriptura iam reeeptum esset. Ita enim scripsisse Sophocles putandus est:

προςδέγματ' αυτην ως ἐδεξάμην spiλα. . Nihil nune neque inutiliter additum neque non recte dictum. Sensus hic est: quin nosti etiam condieionem puellae peregrinae, qui videas, quam benevole eam exceperim. Dixerat enim modo Deianira v. 624 sq.: στείχως ἄν ἰδη. καὶ ro ρ ἐξεπίστασαι, τά γ' ἐν δόμοισιν ως εχοντ τυγχανει.

Ibi ut τὰ ἐν δομοις dictum est de rerum domesticarum condicione, ita hic τά τῆς ξένης per se positum est, minime co haerens cum substantivo quod sequitur πρ δθαατα, significans Iolao condicionem. Deinde illud apparet, φιλα προς- δέγ&ατα δέχεσθαι τινα nihil esse nisi φiλως προςδέχεσθώ τινα, ita ut nemo miraturus sit, qui factum sit, ut pro φιλα seriberetur φιλως. Structurae autem illius, προςMγαατα φiλαδέχεσθαί τινα, usitatissimae satis est.hoc unum exemplum attulisse ex Electr. v. 1034. Ουδ' αυ τοσουτον εχθος ἐχθαίρω α' ἐγ-

De v. 653 sq.

ν δ' Ἀρο)ς οἰστρηθεὸς ἐξέλω ἐπίπονον ἀαμαν. quae praecedunt verba, eorum sententia haec est: qui eum ἀque circa Trachinem habitatis, se ite mox Herculem

48쪽

uumma cum gloria Victorem reversurum esse, postquam per totum annum peregre fuit, ita iit uxor de Ralute otiis mi Aors trepidaret. Ex quo sequitur, nullo' modo scribi a Sophoclo potuisse, quod est in Iibris, νυν δ' Ἀρης οἰστρηλiς. Neque enim, finitum cum bellum esset, ex quo rediturus iam Hercules dicitur, Mars suscepisse furorem

sivo percitus furore οἰστρ io io appellari potuit, praesertim cum id iam effecisso deus illo dicatur, ἐζελυs etc., quod sacere Pum conStat, non cum suscipiat furorem sed cum deponati

Ex editoribus unus Musgravius hoc intellexisse videtur, qui haec ad hunc locum aduolaverit: si 11. Stephanus in IIss. ivventum testatur Oἱστ ρωθε ἐς. Non ineptum foret: - νυν δ' Ἀρης α υ στρωθεις, at nunc uenum Mars compositua.' In qna coniectura optimo se habere verbum στρω- θεὰ de sedato Martis surore dictum, quis non statim sibi persuadeat Simillimo dixit Aesch3Ius Ρrum IM. τε ν δ' ατεραu νον πτοοόσας οργήν. Contra illud facile concessi Hermanuo, quocum nuper do hoc loco disputavi, ab particulam non modo inutilem hic esse, sed etiam loco non apto positam. Itaque praeserendum equidem putem, qu0d idem a

poeta scriptum esSe nune coniecit, καστρωθείς, apte collatis formis similibus κασωρνυσα et καIPPωua . .

uuae sequuntur verba, ἐξέλω' Diπονον ἁμέραν, quamquam per se spectata nihil - est cur mendo assecta suApiceris, cum ἐκλοειν ἐπίπονον ὰφιέραν recte dici potuerit ita, ut esset sintro molestias adhuc exant latas, similiter atque Ged. R. 35 sq. δασ&ὼν σκληρας αοιδου ἐκλυειν dictum PS tamen ut haec quoque corruptela laborare et primum quidem pro aceusativo genitivum numeri pluralis, ἐπιπονων ἄuερῶν, id quod iam olim Hermannus apud Erlatatium voluit, restiu- tuendum esse credam, tribus potissimum causis adducor. Primum enim genitivum legisse Scholiastam, ex hac eius in te pretatione apparet, ἐξέλυσεν quoῆς τῆς ἀνiας, ἔν εφ ε κα-στύς τι Misaς ειρομεν. De qua tamen interpretatione illud data opportunitate monendum puto, non tam ηιιας intelligendum esse, quam potius seorsiν, id est Deianiram, ut de qua potissimum in iis, quae praecedunt, agatur. Deinde etsi quae

49쪽

nune in antistropha posita sunt verba, μι προφάσει θηρος, pro vulgata potius scriptura pugnare videntur, tamen mox apparebit, ipsum illud substantivum προφάσει loci sententiae

prorsus adversari necessarioque ita mutandum esse, ut syllaba eius secunda longa existat. Quo iacto qui sibi oppositi sunt versus sic lautum iisdem numeris decurrent, si in stropha ἐπιπμνων Seripseris. uua mutatione illud postremo a equimur, ut iam aptissimis numeris chori carmen finiatur, cum perquam incommoda ne dicam inaudita metra scripturae vulgatae sint

Νequo vero ἐξέλυσε seripsisse Sophoclem crediderim, quod si tueare, vix persitias, ut metrum versus antistrophi ei huic versui resp0ndeat. Immo, quod postea pluribus adstruemus, requiri pro eo verbum duarum syllabarum videtur, quod pedem trochaeum sisfecerit. uuam ob rem vereor, ne hie quoque, quod in plurimis locis huius sabulae laetum vidimus, genuinum Vocabulum glossa expulsum sit. Ut autem glossam esse ἐξέλυσε Suspicer, etiam eo adducor, quod in Scholiastae inte pretatione huius loci, quam modo adscripsimus, id ipsum Verbum uSurpatum est, cum reliqua verba omnia non poetae, Sed

ipsius interpretis sint. Νee tamen illud adhuc divinando ass qui p0tui, quo verbo poeta hie usus sit. Coniicerem ἡρκεσε

vel εἶρξεν positum esse, si certo exemplo dem0nStrare possem, ea Verba cum genitivo rei, quae dicatur depulsa, eo iuneta a poetis tragieis esse.

D e v. 655 sqq.

πολυκωπον πηπιχ ναος αυτω, πρὶν τανδε ποτὲ πολιν ανυσειε,

νασιωτιν ἔστων ἀμείψας, ενθα κ ζεται θυννορ. 660 οθεν μολοι πα ν ἀμερος πῶς πειθους παγχριστω συγκραθεὶς ἐπὶ προφασ ει θηρος. Horum versuum tres extremi iisdein quibus usus sum syllabia in omnibus codicibus scripti reperiuntur. Ex quo qui eou-

50쪽

eludat, sana et integra haec verba existimanda esse, nae ille Sophocleam dictionem miniine se nosse osteudat. Ut autem emendare nequeas, quae foede corrupta esse pateat, tamen praestabit prorueto, ingenuo de eineudationis inopia confiteri, quam indignam facere poetae divino iniuriam, quam sacere eos arbitror, qui vulgatam verauum illorum fieripturam a S phocle pros tam putaui. Eorum in primo ut illud. doeeri facile potest, eorruptum esse παναμερος, ita, quid seriptum pro eo a poeta sit, non osti dissicile divinatu. Non male autem iam Musgravius ad eum versum haec adnotavit: se Derivari potest πανά-

μερος vel ab ἡμερος, mitis, vel ab ἡμερα, dies. Si

priorem etymologiam sequare, optabit chorus Herculem milem et eicurem re Verti; parum Prose et O apposite, qui neque antea serus aut inhumanus' fuerit. Contra si πανάμερος ab siue ρα, dies, deducas, omittetur, quod maxime Deianirae eiusque amicis optandum erat, ut Hercules desiderio ipsius ardens rodiret. Vix igitur dubitem, quin vere Mud gius, Vir clar. , emendaverit πανiμερος. uuamquam non male haec scripta dixi, tamen, ut πανα- μερος prorsus alienum a Sen8u huius loci esse evinceret, gravioribus argumentis et poterat et debebat uti. Ac certum quidem illud est, vulgarem eius vocabuli significatum minime huic loco convenire; neque enim, per totum diem ut adveniret Hercules, optari a choro potuit. Νeque vers assentiendum

Doederi ino puto, qui de brachylog. p. II.) οθεν μολοι πα- νὰμερος ita, inquit, dictum est, ut μολοι non ad πανάμερος reserendum sit, Sed ad suppressum participium πλἐων; nam nemo Graecus, qui Hom. Od. XI, II. legerat, τῆς δἐ πανη- ρ ρινὶς τέταθ' ἱστία ποντοπορουσης, sic Sophoclis verba intellecturus erat, ut Hermanuus intellexit: is παν rως τνδε τνAt si quis Graecorum dicebat μολοι πανημεριος. ex lege omnibus omnino linguis communi debebat hoc necessario ita accipi, ut παννὶμεριος non cum participio, quod nou positum est, coniungendum, sed ad id verbum, quod solum adiectum est, id est ad μολοι reserendum crederetur. Addo hoc, qu